Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การสร้างเสริมสุขภาพของเด็กแต่ละวัย (วัยเดินหรือวัยเตาะแตะ…
การสร้างเสริมสุขภาพของเด็กแต่ละวัย
ทารกแรกเกิดและทารก
ความหมายของทารกแรกเกิดและทารก
ทารกแรกเกิด :แรกเกิด –28 วัน (
ทารก : 28 วัน –1 ปี
อัตราการเจ็บป่วย อัตราตายสูงสุดกว่าเด็กวัยอื่น
พึ่งพิงการเลี้ยงดูสูง
ลักษณะทางสรีรวิทยา
ระบบทางเดินหายใจ
หายใจไม่สม่าเสมอ หยุดหายใจเป็นช่วงๆ ครั้งละไม่เกิน 15 วินาทีอัตราการหายใจประมาณ 40 –60 ครั้ง/นาที
ระบบหัวใจและหลอดเลือด
ทารกแรกเกิดอัตราการเต้นของหัวใจ 120 –160 ครั้ง/นาที ความดันโลหิต 80/50 mmHg
การควบคุมอุณหภูมิร่างกาย
อุณหภูมิ 37
ทารกแรกเกิดสร้างความร้อน 26 –30 cal/kg/min
สูญเสียความร้อนได้ 4 ทาง
การนำ
การพา
การแผ่รังสี
การระเหย
ระบบทางเดินอาหาร
ทารกแรกเกิดเมื่อคลอดครบกาหนดจะดูดได้ดี
กระเพาะอาหารมีความจุในสัปดาห์แรก : 10 -20 ซีซี
สัปดาห์ที่ 2-3 :75 -100 ซีซี
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ
ทารกแรกเกิดเมื่อคลอดครบกาหนด ไตทางานยังไม่สมบูรณ์ อาหารรสเค็มจัด อาจมีผลต่อไต
ปัสสาวะ วันละ 2 –6
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเจริญเติบโต
พันธุกรรม
การได้รับอาหาร
ฮอร์โมน
พัฒนาการของเด็กวัยทารก
Sensorimotor phase (0-2 ปี)
Oral stage (0-1 ปี)
Trust & Mistrust (0-1 ปี)
หลีกเลี่ยงการลงโทษ (0-7 ปี)
การเจริญเติบโตและพัฒนาการ
พัฒนาการทางร่างกาย
โครงสร้างของร่างกายและการรู้จักใช้อวัยวะต่างๆ อย่างรวดเร็ว ศีรษะที่โตค่อยๆ ดูเล็กลง ลาตัวและขาดูยาวใหญ่ขึ้น
ส่วนสูงของทารกเมื่อแรกเกิดความสูงของทารกเป็นร้อยละ 33
น้าหนักของทารกเมื่อแรกเกิดทารกจะหนักโดยประมาณ3,000 กรัม
สัดส่วนของร่างกายแรกเกิด ความยาวของศีรษะต่อลาตัว 1 : 4โตเต็มที่ ศีรษะต่อลาตัว 1 : 8
พัฒนาการของโครงกระดูกและฟันเพิ่มทั้งจานวนของกระดูก ความยาว ความกว้าง และความแข็งตัว
พัฒนาการของระบบประสาทมีความสาคัญมากเพราะทาหน้าที่ควบคุมการทางานของระบบอื่นในร่างกาย
พัฒนาการทางอารมณ์
ความโกรธเป็นวิธีการง่ายที่จะทาให้ทารกได้รับความสนใจ
ความกลัวสิ่งที่ทารกกลัวไม่เหมือนกัน แต่ที่กลัวมาก คือ สัตว์ ห้องมืด
ความเบิกบานเป็นส่วนหนึ่งของอารมณ์สุขของเด็ก เมื่ออายุ 2 -3 เดือน ทารกยิ้มและหัวเราะได้
ความรักเกิดขึ้นเมื่อทารกได้รับการเลี้ยงดู เอาใจใส่จากบิดา มารดา
ความอยากรู้อยากเห็นทารกมีพัฒนาการดีขึ้น ทารกจะอยากรู้อยากเห็นสิ่งที่อยู่รอบตัว
3 พัฒนาการทางสังคม
พฤติกรรมผูกพันและภาษา พฤติกรรมผูกพัน เป็นลักษณะพฤติกรรมที่ทารกแสดงความผูกพันกับคนใกล้ชิด
4 พัฒนาการทางสติปัญญา
การพัฒนาการรับรู้
วิธีการเรียนรู้ของทารก
1 -4 เดือนดูดนิ้วโป้ง
4 -10 เดือนใช้มือป้ายของเล่นที่แขวนอยู่ทาให้เกิดเสียงดังก็ลองทาซ้า
10 -12 เดือน ทาทารกดึงหมอนออก เพื่อหยิบของเล่นที่ตนเคยเห็นว่าอยู่ใต้หมอน
พัฒนาการด้านการรู้คิดของทารก
แนวทางการส่งเสริมสุขภาพ
การส่งเสริมการให้อาหาร (การกิน การเคี้ยว)เริ่มให้อายุ 6 เดือน
อาหารที่เหมาะ คือ นมมารดา
ประโยชน์ของนมมารดา : ทารก
ป้องกันการติดเชื้อ
มีโอกาสเกิด DMน้อย
พัฒนาการฟันเด็กดี
กินอาหารเสริมได้ดี
ประโยชน์ของนมมารดา : มารดา
มดลูกเข้าอู่เร็ว
รูปร่างดี จากการใช้ไขมันไปสร้างน้านม
ลดความเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งเต้านม
ส่งเสริมการนอน
การนอนแบบ Non Rapid Eye Movementทาให้ภูมิคุ้มกันแข็งแรง ระบบการย่อยอาหารดี Growth H.
การนอนแบบ Rapid Eye Movement(REM)–เกิดภายใน 90นาทีหลังจากนอน
ปัญหาการนอน
นอนหลับไม่สนิทตลอดคืน/ไม่นอนตอนกลางคืน
ส่งเสริม
-เล่นกับเด็กในตอนกลางวัน
-ลดการให้นมในตอนกลางคืน
-ให้ความมั่นใจ มั่นคง
-สร้างบรรยากาศให้อบอุ่นในการนอน
ส่งเสริมการขับถ่าย
ขับถ่ายไม่เป็นเวลา ควบคุมไม่ได้
เกิดจากปฏิกิริยาสะท้อนกลับ –ขับถ่ายอุจจาระหลังได้รับนม
ถ่ายปัสสาวะวันละ 6 –10 ครั้ง
การส่งเสริมสุขวิทยาทั่วไป
อาบน้าวันละ 2 ครั้ง สระผม 1-2 วัน/ครั้ง –สภาพอากาศ
ช่องปากและฟัน เช็ดช่องปาก เหงือก กระพุ้งแก้ม และลิ้น เป็นประจาอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น
การส่งเสริมการเล่น
แรกเกิด –1 ปี : เป็นการเล่นใช้ประสาทสัมผัส
การสารวจและทาพฤติกรรมซ้าๆ ในระยะแรก
อยู่ในขอบเขตที่จากัด –มอง ฟัง ทามือเคลื่อนไหวไปมาส่งเสียง
ปัญหาสุขภาพที่พบบ่อย
ภาวะตัวเหลือง (jaundice)
พบได้ในทารกภายหลังเกิด 24 ชั่วโมง
เม็ดเลือดแดงอายุสั้นกว่าผู้ใหญ่ (90 วัน)
การดูแลที่สาคัญ
การให้ทารกได้รับน้าหรือนมมากพอที่จะช่วยขับสารบิลิรูบินออกทางปัสสาวะและอุจจาระ
ภาวะตัวเย็นและภาวะอุณหภูมิกายสูง(Hypo-Hyperthermia)
ภาวะอุณหภูมิกายสูง (Hyperthermia):อุณหภูมิทวารหนักเกิน 37.2 °c
สาเหตุ:พบบ่อยกว่าการติดเชื้อคืออยู่ในสวล.ที่ร้อนไป (สวมเสื้อ/ห่อผ้า)
อาการ:ระยะแรก-หงุดหงิด แล้วเริ่ม คว.ช้าลง หายใจเร็ว+แรง หรือหยุดหายใจ ซึม ผิวหนังอุ่นกว่าปกติ
การดูแล :เช็ดตัวด้วยน้าที่มีอุณหภูมิ 35 °c จนกว่า BT ปกติ
ผื่นผ้าอ้อม (Diaper rash)
การรักษา :-ทาผื่นด้วยขี้ผึ้ง 1% hydrocortisone ทุกครั้งที่เปลี่ยนผ้าอ้อม จนกว่าผื่นจะหาย
งดสวมผ้าอ้อมสาเร็จรูปจนกว่าผื่นจะหาย
ภาวะตัวเย็น (Hypothermia
อุณหภูมิทวารหนักต่ากว่า 36.8 °c–พบได้บ่อยกว่า Hyperthermia
สาเหตุ:จากปรับอุณหภูมิห้อง ฤดูหนาว
อาการ:ระยะแรก-มือเท้าเย็น ตัวซีด ผิวหนังลาย ซึม ดูดนมน้อยลง ช้า/ไม่ดูดนม อาเจียน ท้ออืด น้าหนักไม่ขึ้น/ลดลง
การดูแล:การดูแลให้ความอบอุ่น จนกว่า BT ปกติ
เยื่อบุนัยน์ตาอักเสบ (Conjunctivitis)
สาเหตุ:-จากระคายเคืองสารเคมี
การป้องกัน:ทารกแรกเกิดทุกคนจะได้รับการหยอด/ป้ายตาด้วย
การดูแล:การทาความสะอาดด้วยสาลีชุบน้ากลั่นหรือน้าต้มสุก
สารอก อาเจียน
สาเหตุ: -การร้องไห้รุนแรงเป็นเวลานาน
มีลมในกระเพาะอาหาร กลืนลมหรือนมถี่ไป น้านมแม่มาก+ไหลเร็ว
การได้รับนมมากเกินไป ให้นมทุกครั้งที่ร้องไห้คิดว่าหิว
เชื้อราในช่องปาก (Oral Candidiasis)
เกิดจากเชื้อรา Candidaที่ได้รับขณะคลอดหรือจุกนมที่ปนเปื้อนเชื้อรา
พบแผ่นสีขาวคล้ายคราบนมติดอยู่ริฝีปาก ลิ้น เหงือก เพดานปาก หรือกระพุ้งแก้ม แผ่นติดแน่นกับเยื่อบุ เขี่ยออกยาก
ทารกดูดนมได้น้อยลง หรือไม่มีอาการใดๆ
ชันตุ (Cradle cap)
มีลักษณะเป็นสะเก็ดดาๆ น้าตาลๆ หรือเหลืองๆบนบริเวณกลางกระหม่อมของทารก –สกปรก ไม่สุขสบาย ติดเชื้อได้
ควรดูแลสระผมทารกอย่างน้อยสัปดาห์สัปดาห์ละ 2 ครั้ง
ถ้าเป็นแล้วใช้น้ามันมะกอกหรือน้ามันทาตัวสาหรับทารก (baby oil)ทาทิ้งไว้ 12-24ชม.แล้วหวีออก
สะอึก
พบได้บ่อย เนื่องจากการทางานกล้ามเนื้อหน้าท้องและกระบังลมยังไม่สัมพันธ์กันดีเท่าที่ควร –หายไปเอง
แต่ถ้ายังสะอึกต่อเนื่องนาน เป็นประจา –รบกวนการนอนหลับ/การหายใจ –พบแพทย์
การดูแล –อุ้มกอด ปลอบโยน
บทบาทของพยาบาลในการสร้างเสริมสุขภาพ
การดูแลทางด้านร่างกาย
-ทางเดินหายใจ
-การควบคุมอุณหภูมิ
-การป้องกันการติดเชื้อ/การสร้างเสริมภูมิคุ้มกัน
-ป้องกันภาวะเลือดออก
-ดูแลให้ได้รับสารอาหาร
-สังเกตอาการผิดปกติต่างๆ เช่น การติดเชื้อ ผื่น
การดูแลด้านจิตใจ อารมณ์ สังคม
-ส่งเสริม Bonding & Attachment ระหว่างบิดา มารดา ละทารกให้เร็วที่สุด
-ตอบสนองด้านจิตใจ อารมณ์ สังคม –สัมผัสด้วยความนุ่มนวล เบามือ การหยอกล้อ พูดคุยด้วยเสียงที่นุ่มนวล
-การดูแลด้านพัฒนาการ –ความสว่าง ความดัง การจัดกิจกรรม
วัยเดินหรือวัยเตาะแตะ
พัฒนาการเด็กวัยเดิน(1-3 ปี)
อัตราการเจริญเติบโตลดลงกว่าวัยทารก
อยากเป็นตัวของตัวเอง วัยต่อต้าน
หัดเดิน หัดพูด เริ่มมีอารมณ์
เริ่มออกนอกบ้าน เล่นกับเพื่อน เรียนรู้สังคม (นักสารวจ)
ฟรอยด์ --ขั้นทวาร(Anal stage)ความพึงพอใจอยู่ที่บริเวณทวาร เรียนรู้การควบคุมการขับถ่ายทั้งอุจจาระและปัสสาวะ
อีริคสัน –พัฒนาความเป็นตัวของตัวเองหรือละอายสงสัย(Autonomy v.s. Shame or Doubt): มีการควบคุมอวัยวะต่างๆได้มากขึ้น
เพียร์เจต์ –ระยะก่อนปฏิบัติการ (Preoperational phase) ขั้นที่ 1 (Preconceptual):มีการใช้สัญลักษณ์ต่างๆในการสื่อภาษาและเล่นมากขึ้น
โคลเบอร์ก –ระดับที่ 1 ระดับก่อนกฎเกณฑ์ (Pre-conventional) :ยึดตัวเองเป็นหลัก ไม่คานึงถึงผู้อื่น
พัฒนาการทางร่างกาย
การเจริญเติบโตลดลงไม่หิวบ่อยและไม่เจริญอาหารเหมือนเด็กวัยทารก
ไม่ยอมนอนจะแสดงอาการงอแง
พัฒนาการทางอารมณ์
มีอารมณ์หงุดหงิดง่ายกว่าวัยทารก โกรธง่าย ดื้อรั้น เอาแต่ใจ
ความกลัว
ความอยากรู้อยากเห็น
ความอยากรู้อยากเห็น
ความโกรธ
ความรัก
ความอิจฉา
ความสนุกสนาน ร่าเริง ดีใจ
พัฒนาการทางความคิด
ก้าวหน้าเป็นลาดับขั้นอย่างโดดเด่นจากวัยทารก
บอกความเหมือนความต่างของสิ่งต่างๆได้
มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์กล้าแสดงออก
ชอบสัมผัสกับสิ่งเร้าใหม่ๆ
พัฒนาการทางภาษา
อยู่ในขั้นเห็นความหมายของเสียงที่เด็กเลียนแบบ
ยังไม่เข้าใจถึงความหมายที่แท้จริงและความหมายที่ถูกต้องความเข้าใจของเด็กมักเป็นไปตามสังคม
บทบาทของพยาบาลในการส่งเสริมการเล่นในเด็กวัยเดิน
จัดสิ่งแวดล้อมอุปกรณ์ของเล่นและเวลาในการเล่น
ในขณะเล่นควรช่วยเหลือให้คาแนะนาการเล่นแก่เด็กเมื่อเด็กต้องการ
-
จัดการเล่นและของเล่นที่เหมาะสมกับความเข้าใจของเด็ก
ไม่ควรคาดหวังว่าเด็กจะต้องเล่นได้ดีบรรลุตามจุดมุ่งหมายที่วางไว้
แนวทางการสร้างเสริมการเจริญเติบโตและพัฒนาการ
เลือกโรงเรียนที่มีความเหมาะสม
พยายามทาให้เป็นประสบการณ์ที่มีความสุข
บอกให้เด็กรู้ว่าในระหว่างที่ผู้ดูแลกลับนี้จะไปทาอะไรและจะกลับมารับเด็กตอนไหนและควรมารับเด็กให้ตรงเวลาตามที่สัญญาไว้กับเด็กเพื่อให้เด็กมีความเชื่อใจ
แนวทางการสร้างเสริมสุขภาพ
พัฒนาความชอบ-ไม่ชอบอาหาร
เตรียมอาหารใหม่ให้ชิมทีละน้อย
ให้เด็กได้รับประทานอาหารไม่บังคับคะยั้นคะยอ
ให้นั่งกินร่วมกับสมาชิกในครอบครัว
ปัญหาที่พบบ่อยในเด็กวัยเดินและแนวทางการแก้ไข
การฝึกการขับถ่าย
ฝึกให้เป็นเวลาสร้างบรรยากาศให้มีความสุข
ข้อควรระวัง–ไม่ขู่บังคับ
ฝึกควบคุมอารมณ์
สร้างความมีเหตุผลใจเย็นในการอธิบาย
สร้างการรอคอย
การปฏิเสธ/ต่อต้าน
-ต้องเข้าใจให้แสดงความสามารถให้คาชมเชยไม่บังคับต่อต้าน
การอิจฉาน้อง
เด็กจะรู้สึกถึงการแข่งขันถูกแบ่งปันความรักความสนใจหรือถูกทอดทิ้งจากบิดามารดา
การดูดนิ้ว
การดูดนิ้วหัวแม่มือคือจะทาให้เด็กคลายกังวลทาให้เคลิ้มและมีความสุข
ความวิตกกังวลจากการพรากจาก
บอกเด็กเมื่อคุณจะพรากจากเขา—ไม่ควรหลบจะทาให้เด็กไม่ไว้วางใจ
ทาให้การพรากเกิดขึ้นทีละน้อย