Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
GREZIAREN HISTORIAKO ALDIAK (GARAI HELENISTIKOA (HELENISMOA (Ezaugarriak…
GREZIAREN HISTORIAKO ALDIAK
GARAI ARKAIKOA
POLISEN SORRERA
Zer dira?:
Hiri-estatu independienteak, gobernu, lege eta armada propioekin.
Gobernu sistemak:
aristokrazia (onenen gobernua); oligarkia (gutxi batzuen gobernua); demokrazia (herriaren gobernua); monarkia (bakarraren gobernua); anarkia; tirania...
GREZIARREN HEDAPENA. KOLONIAK
Faseak
k.a.750-650, mendebalderantz
K.a. 650-Ka. 550, ekialderantz
Ondorioak
: 1.) -Greziarrek beste herri batzuekin harremandu ziren feniziar, etruriar edo egiptoarrekin adibidez.; 2.) - Grezirren mugetatik haratago hedatu ziren.
Arrazoiak
: VIII-VImendeetako krisia-> lur ez-emankorrek ezin biztanleriaren hazkundeari erantzun. Irtenbidea: lurralde berrietara emigrazioa berauetan koloniak sortuz.
Koloniak
= jatorrizko ama-polisak eredutzat hartuz, lurralde berrietan sortutako polis alabak.
GARAI HELENISTIKOA
HELENISMOA
Zer da?
: Alexandro Handiaren inperioan greziar kultura, hizkuntza... modan jarri eta, Ekialdeko kulturekin uztartzean eman zen fenomenoa izan zen.
Ezaugarriak
Hiri handiak
(Pergamo, Alexandria...) nagusitu ziren,
eraikin bikain
ekin: santutegiak, liburutegiak, museoak.
Merkataritza
asko indartu zen, kostaldeko portuek indar handia hartu zutelarik.
Kultura eta zientzien loraldi
garaia izan zen.
MONARKIA HELENISTIKOAK
Alexandro hiltzean, bere jeneralek inperioa erresumetan banatu
zuten: Trazia, Mesopotamia, Egipto edo Mazedonia izan ziren garrantzitsuenak.
ALEXANDRO HANDIAREN KONKISTAK
Filipo II.ak
(Alexandroren aita eta Mazedoniako erregea), greziar polisen ahultasuna probestuz, polis guztiak menderatu zituen (Esparta salbu).
Alexandro Handiak
(Filipo II.aren semea) Indo ibairainoko inperio handi bat sortu zuen Persia, Mesopotamia, Siria, Egipto barne zituena.
GARAI KLASIKOA
ATENAS eta ESPARTAren NAGUSITASUNA
Atenas (Demokrazia):
Atenasen gobernu demokratikoaren oinarriak finkatu ziren Solon legegilearen modukoen bultzadaz. Demokrazia = herritarren (demo) + gobernua (arkia). Herritarrak = 20urtetik gorako atenastar gizonezkoak.
Esparta (Oligarkia)
: Esparta hiri-estatu gerlarian, oligarkia zen gobernu sistema. Oligarkia= gutxi batzuen (oli) + gobernua (arkia).
MEDIAR GERRAK, ATENASEN ALDI GORENA ETA PELOPONESOKO GERRAK
Atenasen aldi gorena
: Oparoaldi politiko, ekonomiko, kulturala. Periklesek gidatuta: akropolisa berreraiki zen (Partenoia egin) eta herritarren parte hartzea bultzatu zen politikan.
Peloponesoko gerrak
: Greziarrak Delos-ko Ligan batu ziren (guztien batasun bat), pertsiarren aurka egiteko. Delos-ko uhartean dirua gordetzen zuten (Atenasen babespean). Atenasen goraldiaren ondorioz, polisak bitan banatu ziren: Atenasen aldekoak eta Espartaren aldekoak. Bi bandoen liskarrei "Peloponesoko gerrak" deritze. Garaipena Espartak. Ondorioa: barne-borrokek greziar polisak asko ahuldu zituen.
Mediar gerrak
: Greziar eta pertsiar arteko gerrak. Atenas greziarren buru. Marathon, Termopilak, Salamina eta Plateako batailak garrantzitsuenak. Ondorioa: greziarrek garaipena eta Atenasek ospe handia lortu zuen.