🚩การคัดกรองภาวะเสี่ยงของสตรีตั้งครรภ์
การคัดกรองปัจจัยเสี่ยงของ
ครรภ์เสี่ยงสูง
ปัจจัยเสี่ยงเฉพาะประเด็น
ปัจจัยเสี่ยงโดยรวม
ปัจจัยส่วนบุคคล (sociodemographic factors)
🖊แบบแผนสุขภาพ เช่น การรับประทาน
อาหาร การพักผ่อนนอนหลับ
🖊เชื้อชาติหรือชนชาติ
🖊การสนับสนุนทางสังคม เช่น สถานภาพ
สมรส ลักษณะครอบครัว
🖊อายุ อายุมากกว่า 35 ปี หรือน้อยกว่า 17 ปี
เป็นการตั้งครรภ์ความเสี่ยงสูง
🖊การไม่ฝากครรภ์หรือฝากครรภ์ไม่ครบตามเกณฑ์
🖊ไม่มีรายได้หรือรายได้น้อย
ปัจจัยด้านจิตใจ (psychological factors)
🖊คัดกรองการทำร้ายของคู่สมรส (intimate partner violence)
🖊คัดกรองภาวะซึมเศร้า (depression)
🖊คัดกรองความเครียด (stress) สตรีตั้งครรภ์ที่มีความเครียดสูงจะมีการเจ็บครรภ์คลอด ก่อนกำหนดมากกว่าสตรีตั้งครรภ์ที่ไม่มีความเครียดได้ถึง 2.1 เท่า และมีความสัมพันธ์กับการตายคลอด
ปัจจัยด้านชีวฟิสิกส์ (biophysical factors)
🖊ปัจจัยด้านโภชนาการ (nutritional status) เช่น การตั้งครรภ์วัยรุ่น หรือ มีการตั้งครรภ์มากกว่า 3 ครั้งในระยะ 2 ปีที่
ผ่านมา
🖊ปัจจัยที่เกี่ยวข้องทางพันธุกรรม (genetic Considerations) เช่น ตั้งครรภ์แฝด,โรคทางพันธุกรรมของสตรีตั้งครรภ์และคู่
🖊ปัจจัยความผิดปกติทางด้านการแพทย์
และสูติกรรม (medical and obstetric disorders) เช่น การแท้งหรือการสูญเสียทารกในครรภ์
ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม (environmental factors)
🖊การได้รับรังสี สารเคมี มลภาวะที่เป็นภาวะอันตรายจากโรงงานอุตสาหกรรม
**สามีที่ทำงานสัมผัสสารก่อมะเร็งมีความสัมพันธ์กับการแท้งของสตรีตั้งครรภ์
🖊การติดเชื้อ
🖊ภาวะเสี่ยงเฉพาะการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด
🖊ภาวะเสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวานในระยะตั้งครรภ์
การแบ่งกลุ่มสตรีตั้งครรภ์
ตามระดับของภาวะเสี่ยง
🖊กลุ่มเสี่ยงปานกลาง (moderate risk) คือ กลุ่มที่ต้องได้รับการตรวจวินิจฉัย เฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อน เช่น อายุมากกว่า 35 ปี
🖊กลุ่มเสี่ยงสูง (high risk) คือ กลุ่มที่ภาวะเสี่ยงมีผลกระทบอย่างรุนแรงต่อมารดาและทารก ต้องได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิดตั้งแต่ระยะตั้งครรภ์ คลอดและหลังคลอด และต้องได้รับการตรวจติดตามจากแพทย์ตามความรุนแรงของภาวะเสี่ยง เช่น มีความดันโลหิตสูง ตั้งครรภ์เกินกำหนดเป็นต้น
🖊กลุ่มเสี่ยงต่ำ (low risk) คือ กลุ่มที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน
ในการตั้งครรภ์ปัจจุบันและอดีต ทารกในครรภ์มีการเจริญเติบโตและพัฒนาการเป็นปกติไม่จำเป็นต้องได้รับการตรวจวินิจฉัยพิเศษใดๆ
แบบประเมินความเสี่ยง
ของสตรีตั้งครรภ์
การประเมินคัดกรองโรค
การประเมินคัดกรองเบื้องต้น
1.แบบประเมินความเสี่ยงของสตรีตั้งครรภ์ (classifying form)
🖊เป็นแบบประเมินจากการซักประวัติ จำนวน18 ข้อ
🖊ใช้ประเมินสตรีตั้งครรภ์ทุกรายเมื่อฝากครรภ์ครั้งแรก
🖊ในรายที่มีประวัติอย่างใดอย่างหนึ่ง ให้ส่งพบแพทย์เพื่อการตรวจวินิจฉัยภาวะเสี่ยง รับการตรวจวินิจฉัย และรักษา
2.เกณฑ์เสี่ยงทั่วไปทางสูติกรรมของบุญปรีดี ศิริวงค์
🖊คะแนนรวมอยู่ในช่วง 0-2 เป็นกลุ่มเสี่ยงต่ำ (low risk)
🖊คะแนนรวมอยู่ในช่วง 3-6 เป็นกลุ่มเสี่ยงปานกลาง (morderate risk)
🖊คะแนนรวมตั้งแต่ 7 ขึ้นไป เป็นกลุ่มเสี่ยงสูง (high risk)
3.แบบประเมินสตรีตั้งครรภ์เสี่ยงสูงของเมอร์ค(Merck manual)
🖊เป็นแบบประเมินเพื่อคัดกรองการตั้งครรภ์เสี่ยงสูง
🖊คะแนนตั้งแต่ 10 ขึ้นไป จัดเป็นครรภ์เสี่ยงสูงที่ต้องส่งต่อสูติแพทย์
👤 นางสาวสุธิตา หมื่นนันทะ เลขที่ 141 รหัสนักศึกษา 612401144 ชั้นปีที่ 2 รุ่น 29
1.แบบประเมินสภาวะสุขภาพสำหรับการคัดกรองโรค
🖊แบบประเมินสุขภาพจิต 3 ส่วน
- ส่วนที่ 1 เป็นการประเมินความเครียด (ST-5)
- ส่วนที่ 2 คัดกรองโรคซึมเศร้า
- ส่วนที่ 3 ประเมินปัญหาการดื่มสุรา
🖊แบบทดสอบวัดระดับการติดนิโคติน เพื่อรับการบำบัดรักษา
- การประเมินครรภ์เสี่ยงสูงที่จะเกิดการคลอดก่อนกำหนด
🖊เกณฑ์เสี่ยงการคลอดก่อนกำหนดของครีซี กรัมเมอร์ลิกกินส์ ให้คะแนนตามปัจจัยเสี่ยงและรวมคะแนนทั้งหมด คะแนนตั้งแต่ 10 ขึ้นไป จะจัดเป็นกลุ่มเสี่ยงสูง (High risk)
- การคัดกรองกลุ่มเสี่ยงสูงต่อโรคทางอายุรกรรม
🖊นิยมใช้เกณฑ์คัดกรองความเสี่ยงเฉพาะปัญหา เช่น การคัดกรองเบาหวานขณะตั้งครรภ์ ซึ่งกระทรวงสาธารณสุข กำหนดให้ตรวจคัดกรองตามความเสี่ยงที่กำหนดในแนวทางเวชปฏิบัติ
สำหรับเบาหวาน ทั้งนี้สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทยฯ (2557)
🔓 พบบ่อยในระยะตั้งครรภ์ เช่น เบาหวาน โรคตับอักเสบบี โรคโลหิตจาง
หลักการช่วยเหลือเบื้องต้น
และการส่งต่อเพื่อรับการรักษา
แนวทางการคัดกรองเบาหวานในระยะตั้งครรภ์
🖊1.เสี่ยงต่ำ ไม่จำเป็นต้องตรวจคัดกรองเบาหวาน
- อายุน้อยกว่า 25 ปี
- น้ำหนักก่อนตั้งครรภ์อยู่ในเกณฑ์ปกติ อยู่ในชุมชนที่มีความชุกของเบาหวานขณะตั้งครรภ์ต่ำ
- ไม่มีประวัติความผิดปกติของคงทนต่อน้ำตาลกลูโคส
🖊2.เสี่ยงปานกลาง ควรตรวจคัดกรองเบาหวานขณะอายุครรภ์ 24-28 สัปดาห์
🖊3.เสี่ยงสูง ต้องคัดกรองเบาหวานเมื่อฝากครรภ์ครั้งแรก ถ้าผลปกติต้องตรวจซ้ำขณะอายุครรภ์ 24-28 สัปดาห์
- BMI มากกว่าหรือเท่ากับ 30 kg/m2
- มีประวัติเคยเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์
- ตรวจพบน้ำตาลในปัสสาวะ
- น้ำหนักเพิ่มขึ้นมากกว่า 4 กิโลกรัมต่อเดือน
การวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อคัดกรอง
ภาวะเสี่ยงและผลกระทบ
ต่อสุขภาพของมารดาและทารก
การตรวจร่างกาย
การตรวจครรภ์
การซักประวัติ
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
การประเมินด้านจิตสังคม
ใช้หลัก risk approch 3 เมื่อตรวจพบ
ภาวะเสี่ยงของสตรีตั้งครรภ์ที่เป็นครรภ์เสี่ยงสูง
🖊2.ให้การดูแลรักษาอย่างเหมาะสมในแต่ละเกณฑ์เสี่ยง
โดยคำนึงถึงความพร้อมด้านอุปกรณ์ บุคลากร
🖊3.การดูแลและการส่งต่อสตรีตั้งครรภ์
ที่มีภาวะเสี่ยงอย่างเหมาะสม ต้องได้รับการตรวจวินิจฉัยและการรักษาจากแพทย์ตั้งแต่ระยะตั้งครรภ์ เช่น โรคธาลัสซีเมีย เบาหวาน เป็นต้น แต่ภาวะเสี่ยงบางประการเป็นภาวะเสี่ยงในระยะคลอด เช่น ทารกอยู่ในท่าผิดปกติ ศีรษะทารกไม่ได้สัดส่วนกับช่องเชิงกราน เป็นต้น
🖊1.ค้นหาสตรีในระยะตั้งครรภ์ที่มีภาวะเสี่ยง
มีการปรึกษาหารือกันระหว่างพยาบาลผดุงครรภ์และแพทย์
เพื่อจะเป็นแนวปฏิบัติของแต่ละโรงพยาบาล โดยคำนึงถึงขีดความสามารถในการดูแล และความสะดวกรวดเร็วในการส่งต่อ
แนวทางการดูแล
ตามระดับความเสี่ยง
🖊เสี่ยงต่ำ การดูแลในระดับโรงพยาบาลประจำตำบลได้และส่งต่อไปยังโรงพยาบาลอำเภอเมื่อมีความผิดปกติเกิดขึ้น
🖊เสี่ยงปานกลาง การดูแลในโรงพยาบาลอำเภอหรือโรงพยาบาลทั่วไปเพื่อตรวจวินิจฉัยเบื้องต้นและเฝ้าระวังความรุนแรง
🖊เสี่ยงสูง การดูแลในโรงพยาบาลขนาดใหญ่ที่มีแพทย์เฉพาะทางหรือโรงพยาบาลศูนย์ โดยรับไว้ดูแลในคลินิกภาวะเสี่ยงสูง (high risk clinic)
click to edit