ยาคุมกำเนิด
💚ยาเม็ดคุมกำเนิด
- ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม
- ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดที่มีเฉพาะโปรเจสติน
💚ยาฉีดคุมกำเนิด
Medroxyprogesterone acetate
Depo provera
🔰รูปแบบ
- ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแผงละ 21 เม็ดทุกเม็ดจะมีตัวยาทั้งหมด (ไม่มีเม็ดแป้ง)
- ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแผงละ 28 เม็ด มีตัวยาฮอร์โมนจ้านวน 21 เม็ดและไม่มีตัวยาหรือเรียกว่า “เม็ดแป้ง” อีก 7 เม็ด
🔰กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการตกไข่ซึ่งเป็นกลไกที่ส้าคัญและมีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันการตั้งครรภ์ การออกฤทธิ์ของยาเริ่มต้นตั้งแต่รับประทานยาเม็ดแรกและต้องรับประทานต่อเนื่องไปเรื่อยๆ จนหมดแผง จึงมีฤทธิ์คุมก้าเนิดได้อย่างต่อเนื่อง
🔰ข้อบ่งใช้
ป้องกันการตั้งครรภ์แบบชั่วคราว
🔰ขนาดและวิธีใช้
- การเริ่มรับประทานในครั้งแรก
- การรับประทานในครั้งถัดไป
แนะนำให้เริ่มในวันแรกที่มีประจำเดือนหรือไม่เกินวันที่ 5 นับตั้งแต่วันแรกที่มีประจำเดือน
ผู้ที่เริ่มรับประทานยาเป็นครั้งแรกเกินวันที่ 5 นับตั้งแต่วันแรกที่มีประจำเดือน แนะนำให้หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์เป็นเวลา 7 วัน
⭐ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแผงละ 21 เม็ด รับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวัน วันละ 1 เม็ด จนหมดแผงแล้วหยุด 7 วันก่อนเริ่มแผงใหม่ หลังหยุดยาประมาณ 1-3 วันจะเริ่มมีประจำเดือน
⭐ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแผงละ 28 เม็ดรับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวัน วันละ 1 เม็ด จนหมดแผงแล้วขึ้นแผงใหม่ต่อเนื่องกันไป ช่วงที่รับประทานเม็ดแป้งไปประมาณ 1-3 เม็ดจะเริ่มมีประจำเดือนมา
- หากลืมรับประทาน
⭐ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม หากเป็นเม็ดแป้งให้ทิ้งเม็ดที่ลืมนั้นและรับประทานเม็ดถัดไปในเวลาเดิม
⭐หากลืมรับประทานเม็ดที่มียาฮอร์โมนมีข้อแนะนำดังนี้
1) กรณีลืมรับประทาน 1 เม็ด โดยนึกได้ในช่วงเลย 24 ชั่วโมงแต่ยังไม่ถึง 48 ชั่วโมงนับจากเวลาที่ควร
ต้องรับประทานยา
🔰ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน เจ็บคัดเต้านม
ท้องอืด ปวดศีรษะ มีน้้าสะสมมากในร่างกาย (ตัวบวมน้้า)
มีเลือดคล้ายประจำเดือนออกกะปริบกะปรอย
🔰คำแนะนำ
- ควรกินยาคุมกำเนิดในเวลาเดิมทุกวัน หากลืมกินยาให้ทำตามคำแนะน้าข้างต้น
- ควรจดบันทึกประจำเดือนทุกครั้ง
- หากมีอาการผิดปกติรุนแรง เช่น ตาพร่ามัว ปวดศีรษะมากเจ็บแน่นหน้าอกหรือปวดบริเวณน่องมากณคุณควรหยุดใช้ยาคุมกำเนิดทันทีและรีบปรึกษาแพทย์โดยเร็ว
ควรตรวจภายในร่วมกับการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งปากมดลูกทุก ๆ 1-2 ปี
2) กรณีลืมรับประทานติดต่อกัน 2 เม็ด โดยนึกได้เมื่อเกิน 48 ชั่วโมงนับจากเวลาที่ควรต้องรับประทาน
-รับประทานยาเม็ดที่ลืมนั้นทันทีที่นึกได้
-รับประทานยาเม็ดถัดไปตามเวลาปกติ
-รับประทานยาเม็ดที่ลืมล่าสุดทันทีที่นึกได้ ส่วนยาเม็ดอื่นที่ลืมก่อนหน้านั้นให้ทิ้งไป
-รับประทานยาเม็ดถัดไปตามเวลาปกติ
🔰ชื่อทางการค้า
แอนนา (Anna)
มาวีลอน (Marvelon)
ไดแอน (Diane)
🔰รูปแบบ
เม็ด
🔰กลไกการออกฤทธิ์
- ยับยั้งการตกไข่ ผ่านการยับยั้งการหลั่ง LH จาก anterior pituitaryและยับยั้งการหลั่ง GnRH จาก Hypothalamus
- ทำให้มูกปากมดลูกข้นเหนียว ไม่เหมาะต่อการเคลื่อนที่ของอสุจิ
- ทำให้ท่อน้าไข่เคลื่อนไหวผิดปกติ ซึ่งท้าให้ไข่ เคลื่อนผ่านได้ยาก
ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกบางตัว ไม่เหมาะต่อการฝังตัวของตัวอ่อน
🔰ข้อบ่งใช้
ใช้ป้องกันการตั้งครรภ์เพื่อวางแผนครอบครัว
🔰ขนาดและวิธีใช้
ยาคุมแบบฮอร์โมนเดี่ยวจะมาในรูปแบบแผงละ 28 เม็ด ผู้หญิงควรกินยา 1 เม็ดทุกวันเวลา
เดิม ไม่มีการหยุดระหว่างแผง
🔰ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์
- ประจำเดือนผิดปกติ ประจำเดือนกระปริดกระปรอย และ ไม่มีประจำเดือน
- ปวดศีรษะ, อารมณ์เปลี่ยนแปลง, กังวล, หรือซึมเศร้า
- มีสิว ผิวมัน ขนดก
🔰คำแนะนำ
- ควรกินยาทุกวันในเวลาเดิม ถ้าลืมกินยาช้าไป 3 ชม หรือมากกว่ายาจะมีประสิทธิภาพลดลง และมีโอกาสท้องได้
- กินยาเม็ดที่เราลืมกินไปทันที
- หลังจากนั้นกินยาเม็ดต่อไปตามปกติ (ซึ่งอาจจะหมายถึงกินพร้อมกัน 2 เม็ดในวันที่นึกขึ้นได้) ไม่ควรกินยา
มากกว่า 2 เม็ดใน 1 วัน
- ใช้ถุงยาง หรืองดเว้นการมีเพศสัมพันธ์หลังกินยาเม็ดทดแทนไปแล้วเป็นเวลา 48 ชม.
🔰ชื่อทางการค้า
Cerazette
Dailyton
Exluton
🔰รูปแบบ
suspension for injection (3 mL vial)
🔰กลไกการออกฤทธิ์
เมื่อตัวยาหรือฮอร์โมนถูกฉีดเข้าสู่ร่างกาย ฮอร์โมนจะซึมเข้าสู่กระแสเลือดอย่างช้าๆ และจะออกฤทธิ์ยับยั้งการตกไข่ ออกฤทธิ์ท้าให้ปากมดลูกเหนียว และท้าให้เยื่อบุโพรงมดลูกบางจนไม่เหมาะกับการฝังตัว และเจริญของไข่ที่ปฏิสนธิแล้ว
🔰ข้อบ่งใช้
- ปวดประจำเดือน ใช้ขนาด 2.5-10 มก ในวันที่2-5 ของรอบเดือนที่ประจำเดือนรอบละ 16-21 วัน ให้ 2 รอบเดือน
- ฮอร์โมนทดแทนวัยทอง ขนาดที่ใช้เริ่มตั้งแต่ 1.5-5 มกต่อวัน
- ใช้รักษา Endometriosis 50 mg ทุกสัปดาห์
- การป้องกันการตั้งครรภ์ ใช้ขนาด Medroxyprogesterone 150 มก.ฉีดเข้ากล้ามทุก 3 เดือน
🔰ขนาดและวิธีใช้
- ขนาดที่ใช้ 1 ขวด 3 มล. มียาอยู่ 150 มก. ให้เริ่มฉีดเข็มแรกภายใน 5 วันแรก ของรอบเดือน หรือ ภายใน 1
สัปดาห์หลังแท้ง หรือ ทันทีหรือภายใน 4 สัปดาห์หลังคลอด
- ฉีดเข้าบริเวณสะโพกหรือต้นแขนรอบในการฉีดทุกๆ 84 วัน (12 สัปดาห์) ไม่ควรฉีดในทุก 90 วัน
🔰ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์
- ซึมเศร้า
- มีน้้าคั่ง บวมเท้า
- ปวดศีรษะ มึนงง นอนไม่หลับ คลื่นไส้
- เจ็บเต้านม
🔰คำแนะนำ
- ห้ามฉีดในปริมาณที่ใกล้เคียงกับปริมาณยาคุมกำเนิดชนิดรับประทาน
- หากการหยุดฉีดเพื่อต้องการมีบุตร ต้องวางแผนล่วงหน้า 6-12 เดือน
🔰ชื่อทางการค้า
- Contracep injection
- Depo-gestin, Depo-m
🔰ชื่อทางการค้า
- DMPA, depo-subQ provera, depo provera
🔰รูปแบบ
มีลักษณะเป็นเกล็ดสีขาวขนาดเล็ก ละลาย
ตกตะกอน ขนาด 150 มิลลิกรัม บรรจุใน ขวดขนาด 3 มิลลิลิตร
🔰กลไกการออกฤทธิ์
เพื่อยับยั้งการตกไข่ควรฉีดยาภายใน 5-7 วันแรกของรอบประจ้าเดือน การฉีดยาภายหลังวันที่ 7 ของรอบประจำเดือน
ฮอร์โมนจากยาฉีดทำให้มูกที่ปากมดลูกข้นขึ้นตัวอสุจิไม่สามารถผ่านได้ และ DMPA จะไม่มีอันตรายต่อการตั้งครรภ์ของสตรี
🔰ข้อบ่งใช้
ใช้ฉีดเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์โดยคุมก้าเนิดได้นาน 3 เดือน
🔰ขนาดและวิธีใช้
การใช้ยาฉีดคุมกำเนิด ควรฉีดยาเข็มแรกภายใน 5-7 วันของรอบประจำเดือน ถ้าจ้าเป็นต้องใช้ ยาฉีด ภายหลังวันที่ 7 ของรอบประจ้าเดือน ควรงดการมีเพศสัมพันธ์หรือใช้ถุงยางอนามัยไปอีก 7 วัน หลังจากฉีดยา
🔰ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์
- ประจำเดือนกะปริดกะปรอย มักจะเกิดในเข็มแรกๆ ซึ่งไม่เป็นอันตรายใดๆ หลังจากฉีดยาเข็มที่ 2-3 ประจำเดือนกะปริดกะปรอยจะน้อยลง และจะขาดประจ้าเดือนมากขึ้น
- น้ำหนักตัว อาจขึ้นได้1-2 กิโลกรัม ใน 1 ปี
🔰ข้อควรระวัง
- มารดาหลงคลอดใหม่ไม่ถึง 6 สัปดาห์ที่เลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา ยังไม่ควรฉีดยาคุมก้าเนิดในช่วงนี้
- ความดันโลหิตสูงกว่า 160/100 มม.ปรอท และมีโรคของหลอดเลือด
- เคยเป็นมะเร็งเต้านมเกินกว่า 5 ปี
- กำลังเป็นโรคตับอักเสบ หรือโรคตับแข็ง