ยาคุมกำเนิด

💚ยาเม็ดคุมกำเนิด

- ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม

- ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดที่มีเฉพาะโปรเจสติน

💚ยาฉีดคุมกำเนิด

Medroxyprogesterone acetate

Depo provera

🔰รูปแบบ

  1. ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแผงละ 21 เม็ดทุกเม็ดจะมีตัวยาทั้งหมด (ไม่มีเม็ดแป้ง)
  1. ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแผงละ 28 เม็ด มีตัวยาฮอร์โมนจ้านวน 21 เม็ดและไม่มีตัวยาหรือเรียกว่า “เม็ดแป้ง” อีก 7 เม็ด

🔰กลไกการออกฤทธิ์

ยับยั้งการตกไข่ซึ่งเป็นกลไกที่ส้าคัญและมีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันการตั้งครรภ์ การออกฤทธิ์ของยาเริ่มต้นตั้งแต่รับประทานยาเม็ดแรกและต้องรับประทานต่อเนื่องไปเรื่อยๆ จนหมดแผง จึงมีฤทธิ์คุมก้าเนิดได้อย่างต่อเนื่อง

🔰ข้อบ่งใช้

ป้องกันการตั้งครรภ์แบบชั่วคราว

🔰ขนาดและวิธีใช้

  • การเริ่มรับประทานในครั้งแรก
  • การรับประทานในครั้งถัดไป

แนะนำให้เริ่มในวันแรกที่มีประจำเดือนหรือไม่เกินวันที่ 5 นับตั้งแต่วันแรกที่มีประจำเดือน
ผู้ที่เริ่มรับประทานยาเป็นครั้งแรกเกินวันที่ 5 นับตั้งแต่วันแรกที่มีประจำเดือน แนะนำให้หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์เป็นเวลา 7 วัน

ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแผงละ 21 เม็ด รับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวัน วันละ 1 เม็ด จนหมดแผงแล้วหยุด 7 วันก่อนเริ่มแผงใหม่ หลังหยุดยาประมาณ 1-3 วันจะเริ่มมีประจำเดือน

ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแผงละ 28 เม็ดรับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวัน วันละ 1 เม็ด จนหมดแผงแล้วขึ้นแผงใหม่ต่อเนื่องกันไป ช่วงที่รับประทานเม็ดแป้งไปประมาณ 1-3 เม็ดจะเริ่มมีประจำเดือนมา

  • หากลืมรับประทาน

ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม หากเป็นเม็ดแป้งให้ทิ้งเม็ดที่ลืมนั้นและรับประทานเม็ดถัดไปในเวลาเดิม

หากลืมรับประทานเม็ดที่มียาฮอร์โมนมีข้อแนะนำดังนี้

1) กรณีลืมรับประทาน 1 เม็ด โดยนึกได้ในช่วงเลย 24 ชั่วโมงแต่ยังไม่ถึง 48 ชั่วโมงนับจากเวลาที่ควร
ต้องรับประทานยา

🔰ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์

คลื่นไส้ อาเจียน เจ็บคัดเต้านม

ท้องอืด ปวดศีรษะ มีน้้าสะสมมากในร่างกาย (ตัวบวมน้้า)

มีเลือดคล้ายประจำเดือนออกกะปริบกะปรอย

🔰คำแนะนำ

  • ควรกินยาคุมกำเนิดในเวลาเดิมทุกวัน หากลืมกินยาให้ทำตามคำแนะน้าข้างต้น
  • ควรจดบันทึกประจำเดือนทุกครั้ง
  • หากมีอาการผิดปกติรุนแรง เช่น ตาพร่ามัว ปวดศีรษะมากเจ็บแน่นหน้าอกหรือปวดบริเวณน่องมากณคุณควรหยุดใช้ยาคุมกำเนิดทันทีและรีบปรึกษาแพทย์โดยเร็ว

ควรตรวจภายในร่วมกับการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งปากมดลูกทุก ๆ 1-2 ปี

2) กรณีลืมรับประทานติดต่อกัน 2 เม็ด โดยนึกได้เมื่อเกิน 48 ชั่วโมงนับจากเวลาที่ควรต้องรับประทาน

-รับประทานยาเม็ดที่ลืมนั้นทันทีที่นึกได้

-รับประทานยาเม็ดถัดไปตามเวลาปกติ

-รับประทานยาเม็ดที่ลืมล่าสุดทันทีที่นึกได้ ส่วนยาเม็ดอื่นที่ลืมก่อนหน้านั้นให้ทิ้งไป

-รับประทานยาเม็ดถัดไปตามเวลาปกติ

🔰ชื่อทางการค้า

แอนนา (Anna)

มาวีลอน (Marvelon)

ไดแอน (Diane)

🔰รูปแบบ

เม็ด

🔰กลไกการออกฤทธิ์

  • ยับยั้งการตกไข่ ผ่านการยับยั้งการหลั่ง LH จาก anterior pituitaryและยับยั้งการหลั่ง GnRH จาก Hypothalamus
  • ทำให้มูกปากมดลูกข้นเหนียว ไม่เหมาะต่อการเคลื่อนที่ของอสุจิ
  • ทำให้ท่อน้าไข่เคลื่อนไหวผิดปกติ ซึ่งท้าให้ไข่ เคลื่อนผ่านได้ยาก

ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกบางตัว ไม่เหมาะต่อการฝังตัวของตัวอ่อน

🔰ข้อบ่งใช้

ใช้ป้องกันการตั้งครรภ์เพื่อวางแผนครอบครัว

🔰ขนาดและวิธีใช้

ยาคุมแบบฮอร์โมนเดี่ยวจะมาในรูปแบบแผงละ 28 เม็ด ผู้หญิงควรกินยา 1 เม็ดทุกวันเวลา
เดิม ไม่มีการหยุดระหว่างแผง

🔰ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์

  • ประจำเดือนผิดปกติ ประจำเดือนกระปริดกระปรอย และ ไม่มีประจำเดือน
  • ปวดศีรษะ, อารมณ์เปลี่ยนแปลง, กังวล, หรือซึมเศร้า
  • มีสิว ผิวมัน ขนดก

🔰คำแนะนำ

  • ควรกินยาทุกวันในเวลาเดิม ถ้าลืมกินยาช้าไป 3 ชม หรือมากกว่ายาจะมีประสิทธิภาพลดลง และมีโอกาสท้องได้
  • กินยาเม็ดที่เราลืมกินไปทันที
  • หลังจากนั้นกินยาเม็ดต่อไปตามปกติ (ซึ่งอาจจะหมายถึงกินพร้อมกัน 2 เม็ดในวันที่นึกขึ้นได้) ไม่ควรกินยา
    มากกว่า 2 เม็ดใน 1 วัน
  • ใช้ถุงยาง หรืองดเว้นการมีเพศสัมพันธ์หลังกินยาเม็ดทดแทนไปแล้วเป็นเวลา 48 ชม.

🔰ชื่อทางการค้า

Cerazette

Dailyton

Exluton

🔰รูปแบบ

ยาคุมมมม

การฉีดยาคุมกำเนิด

suspension for injection (3 mL vial)

🔰กลไกการออกฤทธิ์

เมื่อตัวยาหรือฮอร์โมนถูกฉีดเข้าสู่ร่างกาย ฮอร์โมนจะซึมเข้าสู่กระแสเลือดอย่างช้าๆ และจะออกฤทธิ์ยับยั้งการตกไข่ ออกฤทธิ์ท้าให้ปากมดลูกเหนียว และท้าให้เยื่อบุโพรงมดลูกบางจนไม่เหมาะกับการฝังตัว และเจริญของไข่ที่ปฏิสนธิแล้ว

🔰ข้อบ่งใช้

  • ปวดประจำเดือน ใช้ขนาด 2.5-10 มก ในวันที่2-5 ของรอบเดือนที่ประจำเดือนรอบละ 16-21 วัน ให้ 2 รอบเดือน
  • ฮอร์โมนทดแทนวัยทอง ขนาดที่ใช้เริ่มตั้งแต่ 1.5-5 มกต่อวัน
  • ใช้รักษา Endometriosis 50 mg ทุกสัปดาห์
  • การป้องกันการตั้งครรภ์ ใช้ขนาด Medroxyprogesterone 150 มก.ฉีดเข้ากล้ามทุก 3 เดือน

Injectable1

🔰ขนาดและวิธีใช้

  • ขนาดที่ใช้ 1 ขวด 3 มล. มียาอยู่ 150 มก. ให้เริ่มฉีดเข็มแรกภายใน 5 วันแรก ของรอบเดือน หรือ ภายใน 1
    สัปดาห์หลังแท้ง หรือ ทันทีหรือภายใน 4 สัปดาห์หลังคลอด
  • ฉีดเข้าบริเวณสะโพกหรือต้นแขนรอบในการฉีดทุกๆ 84 วัน (12 สัปดาห์) ไม่ควรฉีดในทุก 90 วัน

🔰ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์

  • ซึมเศร้า
  • มีน้้าคั่ง บวมเท้า
  • ปวดศีรษะ มึนงง นอนไม่หลับ คลื่นไส้
  • เจ็บเต้านม

🔰คำแนะนำ

  • ห้ามฉีดในปริมาณที่ใกล้เคียงกับปริมาณยาคุมกำเนิดชนิดรับประทาน
  • หากการหยุดฉีดเพื่อต้องการมีบุตร ต้องวางแผนล่วงหน้า 6-12 เดือน

🔰ชื่อทางการค้า

  • Contracep injection
  • Depo-gestin, Depo-m

🔰ชื่อทางการค้า

  • DMPA, depo-subQ provera, depo provera

🔰รูปแบบ

มีลักษณะเป็นเกล็ดสีขาวขนาดเล็ก ละลาย
ตกตะกอน ขนาด 150 มิลลิกรัม บรรจุใน ขวดขนาด 3 มิลลิลิตร

🔰กลไกการออกฤทธิ์

เพื่อยับยั้งการตกไข่ควรฉีดยาภายใน 5-7 วันแรกของรอบประจ้าเดือน การฉีดยาภายหลังวันที่ 7 ของรอบประจำเดือน

ฮอร์โมนจากยาฉีดทำให้มูกที่ปากมดลูกข้นขึ้นตัวอสุจิไม่สามารถผ่านได้ และ DMPA จะไม่มีอันตรายต่อการตั้งครรภ์ของสตรี

🔰ข้อบ่งใช้

ใช้ฉีดเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์โดยคุมก้าเนิดได้นาน 3 เดือน

🔰ขนาดและวิธีใช้

การใช้ยาฉีดคุมกำเนิด ควรฉีดยาเข็มแรกภายใน 5-7 วันของรอบประจำเดือน ถ้าจ้าเป็นต้องใช้ ยาฉีด ภายหลังวันที่ 7 ของรอบประจ้าเดือน ควรงดการมีเพศสัมพันธ์หรือใช้ถุงยางอนามัยไปอีก 7 วัน หลังจากฉีดยา

🔰ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์

  • ประจำเดือนกะปริดกะปรอย มักจะเกิดในเข็มแรกๆ ซึ่งไม่เป็นอันตรายใดๆ หลังจากฉีดยาเข็มที่ 2-3 ประจำเดือนกะปริดกะปรอยจะน้อยลง และจะขาดประจ้าเดือนมากขึ้น
  • น้ำหนักตัว อาจขึ้นได้1-2 กิโลกรัม ใน 1 ปี

🔰ข้อควรระวัง

  • มารดาหลงคลอดใหม่ไม่ถึง 6 สัปดาห์ที่เลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา ยังไม่ควรฉีดยาคุมก้าเนิดในช่วงนี้
  • ความดันโลหิตสูงกว่า 160/100 มม.ปรอท และมีโรคของหลอดเลือด
  • เคยเป็นมะเร็งเต้านมเกินกว่า 5 ปี
  • กำลังเป็นโรคตับอักเสบ หรือโรคตับแข็ง