กระบวนการพยาบาลในการดูแลมารดาทารกที่มีภาวะเสี่ยงและปัญหาสุขภาพ

Amniotic fluid embolism
ภาวะน้ำคร่ำอุดกั้นหลอดเลือดในปอด

ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์

ความหมาย

-ทารกที่มีน้ำหนักต่ำกว่าน้ำหนักปกติเมื่อเทียบกับน้ำหนักทารก ณ อายุครรภ์นั้น หรือทารกในครรภ์ที่ประมาณน้ำหนักต่ำกว่าเปอร์เซ็นต์ไทล์ที่ 10 เมื่อเทียบกับอายุครรภ์นั้น

แบ่งออกเป็น 2 ชนิด

1 การเจริญเติบโตช้าแบบได้สัดส่วน

2 การเจริญเติบโตช้าแบบผิดสัดส่วน

สาเหตุ

  1. สภาพแวดล้อม: อยู่ในภูมิประเทศที่สูง ทำให้ทารกในครรภ์มีภาวะขาดออกซิเจนเรื้อรัง
  1. ภาวะทุพโภชนาการ: มารดา BW < 45 kg. หรือน้ำหนักไม่เพิ่มระหว่างตั้งครรภ์
  1. ได้รับรังสีทำลาย cell ในไตรมาสที่ 1 ซึ่งเป็นระยะที่ cell แบ่งตัวได้รวดเร็ว
  1. ยาและสารเสพติด
  1. ความผิดปกติของโครโมโซม
  1. ทารกพิการแต่กำหนด: พิการระบบหัวใจและหลอดเลือด
  1. การติดเชื้อของทารกในครรภ์

การรักษา

  1. วินิจฉัยภาวะ IUGR ให้ได้ตั้งแต่แรกเริ่ม
  1. ตรวจ U/S ทุก 2-3 week เพื่อดูการเจริญเติบโตและ NST สัปดาห์ละ 2 ครั้งจนกระทั่งพัฒนาการของปอดเต็มที่
  1. รับไว้ในโรงพยาบาลเมื่อมีภาวะแทรกซ้อน
  1. หากทารกอยู่ในภาวะเสี่ยงมาก พิจารณาให้คลอดโดยเร็วที่สุดและบาดเจ็บน้อยที่สุด

ผลต่อมารดา

  1. เพิ่มอัตราการผ่าตัดคลอดเนื่องจากพบทารกมีภาวะ fetal distress ในอัตราค่อนข้างสูง
  1. เพิ่มภาระในการเลี้ยงดูและส่งผลกระทบต่อจิตใจ

ผลต่อทารก

  1. มีโอกาสเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (hypoglycernia) ในระยะแรกเกิดได้ง่ายเพราะการสะสมไกลโคเจนในตับและไขมันใต้ผิดหนังน้อยกว่าปกติ
  1. ภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำ (hypocalcemia) ซึ่งเป็นผลมาจากภาวะ acidosis ในรายที่มี intrauterine asphyxi
  1. ภาวะความเข้มข้นของเลือดสูง (polycythemia) จากการขาดออกซิเจนเรื้อรังขณะอยู่ในครรภ์
  1. ภาวะตัวเหลือง (hyperbilirubinemia) จากการที่เม็ดเลือดแดงมีการแตกสลายเพิ่มขึ้น
  1. เสี่ยงต่อภาวะ mecronium aspiration syndrome

ความหมาย

น้ำคร่ำซึ่งมีส่วนประกอบต่างๆ ได้แก่ น้ำไขมัน เส้นผมขน และขี้เทาของทารกหลุดเข้าในหลอดเลือดดำของมดลูกและผ่านเข้าไปในกระแสโลหิตไปอุดตันปอดทำให้เกิดความล้มเหลวของระบบไหลเวียนโลหิตหัวใจระบบหายใจเป็นเหตุให้เสียชีวิตได้

สาเหตุ

  1. มีการฉีกขาดของถุงน้ำคร่ำบริเวณริมรก (marginal seperation)
  1. มีการลอกตัวของรกรกลอกตัวก่อนกำหนดหรือมีการฉีกขาดของปากมดลูก
  1. มดลูกมีการหดรัดตัวที่รุนแรงซึ่งอาจเกิดจากการตรวจภายในการได้รับ Prostaglandins หรือ Oxytocin
  1. Dead Fetus in Utero เยื่อหุ้มทารกเปื่อยลอก

ปัจจัยส่งเสริม

  1. อายุมากกว่า 35 ปี
  1. มีบุตรหลายคน (Multi parity)
  1. การหดรัดตัวของมดลูกผิดปกติส่วนมากจะถี่และรุนแรง
  1. ทารกตายในครรภ์
  1. มีขี้เทาในน้ำคร่ำ
  1. ปากมดลูกเปิดหมด ยังไม่ได้เจาะถุงน้ำหรือถุงน้ำยังไม่แตก

อาการและอาการแสดง

  1. หายใจลำบากหอบเขียว
  1. ปอดบวมน้ำ crepitation
  1. ความดันโลหิตต่ำ, หัวใจเต้นเบาเร็ว
  1. หมดสติตายใน 2-3 นาที
  1. เลือดออกไม่หยุด
  1. การแข็งตัวของเลือดผิดปกติมีจุดเลือดออกเป็นจำๆตามผิวหนัง

  1. ทารกในครรภ์ขาด

การรักษา

  1. การรักษาแก้ไขภาวะช็อกอย่างเร่งด่วน
  1. ถ้าทารกในครรภ์ยังมีชีวิตอยู่การผ่าตัดทารกออกทางหน้าท้องโดยด่วน (ภายใน 30 นาที) จะช่วยชีวิตทารกได้
  1. บันทึกความดันโลหิตไม่ให้Systolic pressure ต่ำกว่า 90 mm. Hg. ถ้าควบคุมไม่ได้ต้องมีการหยดสารน้ำผสม Dopamine ทางหลอดเลือดดำ
  1. บันทึกสารน้ำเข้าออกโดยจำนวนปัสสาวะที่ออกไม่ควรน้อยกว่า 30 มิลลิลิตรต่อวัน
  1. ตรวจสอบว่าผู้คลอดเกิดภาวะ DIC โดยการเจาะเลือดตรวจสอบ PT & PTT Platelet count Fibrinogen level หากผลผิดปกติควรให้สารเลือกซดเซย FFP (Fresh frozen plasma)
  1. ถ้าผู้คลอดรอดชีวิตต้องส่งต่อเพื่อปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญโรคระบบทรวงอกและระบบไหลเวียนของเลือดเพื่อการดูแลรักษาโรคแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

มารดาวัยรุ่น (Teenage or adolescent pregnanc

สาเหตุ

•ปัจจัยด้านวัยรุ่น

-การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกายจิตใจพัฒนาการทางเพศเริ่มสมบูรณ์

-การมีประจำเดือนครั้งแรกเร็วทำให้มีการตกไข่เร็วจึงสามารถตั้งครรภ์อายุน้อยได้

•ปัจจัยด้านครอบครัว

-สัมพันธภาพในครอบครัวไม่ดีพ่อแม่ทะเลาะกันบรรยากาศในบ้านไม่น่าอยู่

-ครอบครัวแตกแยกพ่อแม่แยกทางกันวัยรุ่นว้าเหว่ขาดความรัก

-ภาระหน้าที่ของพ่อแม่ที่ต้องทำงาน-> ไม่มีเวลาคุยกับลูกก่อนให้เกิดความเหินห่างมากขึ้น

•ปัจจัยด้านสังคมและสิ่งแวดล้อม

-ระดับการศึกษาหรือสถานะทางสังคมและเศรษฐกิจต่ำ

-การจัดการเรียนการสอนเรื่องเพศศึกษาในโรงเรียนไม่จริงจังเนื้อหาไม่ทันต่อสถานการณ์ของสังคม

-รูปแบบการใช้ชีวิตอย่างเสรี

-ความใกล้ชิดสนิทสนมกับเพื่อนต่างเพศทำให้มี SI ตั้งแต่อายุน้อย

-การดื่มสุราการใช้สารเสพติดเพิ่มความเสี่ยงต่อ Sl

•ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี

-เข้าถึงสื่อออนไลน์ต่างๆได้ง่าย

-การติดต่อผ่านสื่อสังคมออนไลน์ทำให้วัยรุ่นถูกล่อลวงไปสู่การมีเพศสัมพันธ์ได้ง่าย

•ปัจจัยเสริม

-การถูกข่มขืนโดยบุคคลในครอบครัวหรือบุคคลอื่น

ผลกระทบ

ผลกระทบด้านร่างกาย

ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ-> วินิจฉัยการตั้งครรภ์ได้ช้า-> late ANC

ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ-> วินิจฉัยการตั้งครรภ์ได้ช้า-> late ANC

ไม่กล้ามาฝากครรภ์-> ไม่ได้รับการคัดกรอง

Unplanned & unwanted pregnancy-> ทำแท้งและมีภาวะแทรกซ้อน

การเจริญของระบบต่างๆในร่างกายยังไม่สมบูรณ์จึงเพิ่มความเสี่ยงดังนี้

-ภาวะทุพโภชนาการภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก

-ภาวะความดันโลหิตสูงร่วมกับการตั้งครรภ์

-ภาวะถุงน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด

การติดเชื้อระหว่างการตั้งครรภ์ เช่น โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และโรคที่เกิดในวัยเด็ก เช่น โรคสุกใสคางทูม ไอกรน เป็นต้น

ภาวะศีรษะทารกไม่ได้สัดส่วนกับซ่องเชิงกราน (CPD) เกิดกระบวนการคลอดยาวนาน

การตกเลือดหลังคลอด

อัตราการตายของมารดาสูงขึ้น

ผลกระทบต่อทารก

ทารกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อยจากภาวะทุพโภชนาการของมารดา

การคลอดก่อนกำหนดหรือเกินกำหนด

ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์

อัตราตายปริกำเนิดสูงขึ้น

ทารกได้รับการดูแลไม่เหมาะสมทั้งด้านร่างกายและจิตใจบางคนถูกทารุณกรรมหรือถูกทอดทิ้ง

มารดาอายุมาก (elderly pravida)

ผลกระทบต่อสตรีตั้งครรภ์

ด้านร่างกาย

ด้านจิตใจ

  1. อัตราการตายสูงขึ้นโดยเฉพาะสตรีที่ตั้งครรภ์ในช่วงอายุ 35-39 ปีมีอัตราการตายสูงกว่าสตรีที่ตั้งครรภ์ในช่วงอายุ 20-24 ปีประมาณ 4 เท่า
  1. เสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆในขณะตั้งครรภ์ระยะคลอดและหลังคลอด
  1. โรคประจำตัวเรื้อรังมีความรุนแรงของโรคเพิ่มขึ้น)
  1. การใช้เทคโนโลยีช่วยเจริญพันธ์อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนเช่นการตั้งครรภ์แฝด
  • สับสนในบทบาทการปรับตัวได้ช้า
  • เครียดหรือวิตกกังวลกับการตั้งครรภ์มากกว่าปกติเนื่องจากมี pregnancy support น้อย รู้สึกอายเพราะตั้งครรภ์อายุมาก

ผลกระทบต่อทารก

  1. ความพิการแต่กำเนิดของทารกโดยเฉพาะ Down 's
  1. ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์

3.การคลอดก่อนกำหนดหรือเกินกำหนด

4.ทารกตัวโตและคลอดไหล่ยาก

  1. อัตราทุพพลภาพและอัตราการตายปริกำเนิดสูง

การพยาบาล

•ระยะตั้งครรภ์: การให้ข้อมูลเรื่องการปฏิบัติตัวเน้นการให้ความรู้เรื่องการตรวจทางพันธุกรรมและให้คำปรึกษาร่วมด้วย


ระยะคลอด: ป้องกันระยะการคลอดยาวนานจากการลดลงของ elasticity ภายในเซลล์ทำให้หนทางคลอดมี rigidity เกิดการยืดขยายไม่ดีส่งผลให้เกิด prolonged labor ถ้ามีความจำเป็นต้องใช้สูติศาสตร์หัตถการอธิบายและเตรียมสตรีให้พร้อม

ระยะหลังคลอด : เฝ้าระวังไม่ให้เกิดภาวะตกเลือดหลังคลอดเนื่องจากกล้ามเนื้อมดลูกหดรัดตัวไม่ดี

การตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์

ผลกระทบ

-ต่อสตรีตั้งครรภ์

-ทารก

-ครอบครัว

-สังคม

การพยาบาล

  1. ป้องกันการตั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์
  1. ให้คำปรึกษาสตรีและครัวครัวอย่างเหมาะสมโดยเฉพาะสตรีที่มีการตั้งครรภ์ปกติ
  1. สตรีที่ทำแท้งเรียบร้อยแล้วให้การดูแลเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากการทำแท้ง

การกระทำรุนแรงต่อสตรีตั้งครรภ์ Intimate partner violence IPV)

ความหมาย

•ความรุนแรงที่เกิดขึ้นกับสตรีก่อนการตั้งครรภ์ขณะตั้งครรภ์จนกระทั่งหนึ่งปีหลังคลอดโดยมีผู้กระทำเป็นสามี

ชนิดของความรุนแรง

  1. ความรุนแรงทางกาย (Physical violence)
  1. ความรุนแรงทางจิตใจ / อารมณ์
  1. ความรุนแรงทางเพศ
  1. การคุกคามทางกายหรือทางเพศ

•วงจรความรุนแรงแบ่งเป็น 3 ระยะ ได้แก่ ระยะเริ่มตึงเครียด ระยะของการทำร้ายและระยะดื่มน้ำผึ้งพระจันทร์

ผลกระทบ

การตั้งครรภ์และการคลอด:มีเลือดออกทางช่องคลอดเกิดการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดรกลอกตัวก่อนกำหนดบางรายอาจเกิดการแท้งบุตร

•ทารก: ทารกในครรภ์เจริญเติบโตช้าคลอดก่อนกำหนดมีน้ำหนักตัวน้อยมีคะแนนแอพการ์ (Apgar Score) แรกเกิดต่ำตายในครรภ์หรือตายคลอดเป็นต้น

การพยาบาล

ส่งเสริมการปรับตัวขอสตรีมีครรภ์และครอบครัวรวมทั้งส่งเสริมสัมพันธภาพระหว่างมารดาทารกและครอบครัว

ส่งเสริมความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองและสตรีมีครรภ์ไม่ถูกกระทำความรุนแรง

การใช้สารเสพติดในสตรีตั้งครรภ์ (Drug addicted preg)

สารเสพติดแบ่งเป็น 2 กลุ่ม

  1. กลุ่มที่กระตุ้นการทำงานของประสาท (Central nervous system stimulants) เช่นโคเคนยาบ้าและสารนิโคตินในบุหรี่เป็นต้น
  1. กลุ่มที่กดการทำงานของระบบประสาท (Central nervous system depressants)
    เช่น กัญชา เฮโรอีน ฝิ่น มอร์ฟีน แอลกอฮอล์ เป็นต้น

สูบบุหรี่

ผลต่อทารกในครรภ์

-หลอดเลือดหดตัวทารกในครรภ์ขาดเลือดมาเลี้ยง

-ทารกในครรภ์เติบโตช้าเกิดก่อนกำหนด หายใจลำบาก แท้ง ตาย

-การเผาผลาญแคลเซียมเสียไปมีผลต่อการแข็งตัวของเลือด ความตึงตัวของกล้ามเนื้อ IQ ต่ำ
ไม่มีสมาธิ อยู่ไม่นิ่ง

หญิงตั้งครรภ์ที่ดื่มแอลกอฮอล์

-ขาดโฟเลท ทำให้มีผลต่อการเจริญของทารก

-ทารกมี ethanol ในกระแสเลือดทารกในครรภ์มีการเจริญเติบโตน้อย

-ทารกเกิด FAS ซึ่งมีลักษณะ ช่องตาสั้น ร่องริมฝีปากบน (Phil rum) เรียบ ริมฝีปากบนยาวและบาง หนังคลุมหัวตามากจมูกแบน ปลายจมูกเชิดขึ้นตัวเล็ก บริเวณส่วนกลางใบหน้ามีการพัฒนาน้อยกว่าปกติ

หญิงตั้งครรภ์ที่เสพเฮโรอีนระยะตั้งครรภ์

-ศีรษะเล็ก ปัญญาอ่อน แขนขาพิการ ตัวอ่อนปวกเปียก ดูดนมไม่ดี มีอาการชัก เป็นต้น

-หมดสติ

-ทารกมีภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำ

-เฮโรอีนมีฤทธิ์ยับยั้งการนำออกซิเจนไปสู่เซล

-ทารกหายใจลำบาก

-ทารกคลอดก่อนกำหนด ติดเชื้อ ถุงน้ำแตกก่อนกำหนด

-พิการแต่กำเนิด การเจริญเติบโตล่าช้า

เฮโรอีน ทำให้การแบ่งตัวของเซล และ Growth hormone ลด

ภาวะขาดยา

  • แสดงอาการภายใน 24-48 ซม.
  • มีอาการระบบประสาท
  • เคลื่อนไหวมากผิดปกติผิวถลอกกระสับกระส่ายพักไม่ได้ (1ปี)
  • แขนขาสั่น แขนขาผวาไม่เท่ากัน กล้ามเนื้อเกร็ง -หาว และจามบ่อย มีน้ำมูกน้ำตามาก ร้องเสียงแหลม ร้องกวน
  • หิวตลอดเวลา ดูดไม่ดี เหงื่อออก ตัวเย็น

89429488_139095460743761_4562824632222089216_n

รก

89429488_139095460743761_4562824632222089216_n

89429488_139095460743761_4562824632222089216_n

89429488_139095460743761_4562824632222089216_n

89429488_139095460743761_4562824632222089216_n

89429488_139095460743761_4562824632222089216_n

89429488_139095460743761_4562824632222089216_n

89429488_139095460743761_4562824632222089216_n

89429488_139095460743761_4562824632222089216_n

89429488_139095460743761_4562824632222089216_n