Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

พัฒนาการและภูมิคุ้มกันโรค (การให้คำแนะนำในการให้ภูมิคุ้มกันโรคและวัคซีนเผื…

- - - - การสร้างเสริมภูมิคุ้มกันแบบ active
        
        กลุ่มที่ 2 วัคซีนชนิดเชื้อไม่มีชีวิต เป็นวัคซีนที่ทำมาจากแบคทีเรียหรือไวรัสทั้งตัวที่ทำให้ตายแล้ว
        
        กลุ่มที่ 3 วัคซีนชนิดเชื้อมีชีวิต เป็นวัคซีนที่ท าจากเชื้อเป็นที่ ยังมีชีวิตอยู่แต่ท าให้ฤทธิ์อ่อนลงแล้ว ส่วนใหญ่เป็นวัคซีนส าหรับไวรัส ต้องระวังในผู้ป่วยที่ภูมิต้านทานต่ำ
        
        กลุ่มที่ 1 ท๊อกซอยด์ ใช้ป้องกันโรคที่เกิดขึ้นเป็นผลจากพิษหรือท๊อกซิน ของแบคทีเรีย ไม่ได้เกิดจากแบคทีเรียตัวจริง
    - - การกิน (oral route) ใช้ในกรณีที่ต้องการกระตุ้นภูมิคุ้มกันเฉพาะที่
      - การฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ใช้เมื่อต้องการให้การดูดซึมดี การฉีด เข้ากล้ามเนื้อจะให้ได้ผลดี ควรฉีดบริเวณ deltoid เพราะการดูดซึมดีที่สุด ไม่แนะนำให้ฉีดบริเวณสะโพกเพราะอาจเกิดอันตรายต่อเส้นประสาทไซเอติค
      - การฉีดเข้าในหนัง วิธีนี้มักจะใช้เมื่อ ต้องการลดจำนวนantigen ให้น้อยลง กระตุ้นภูมิคุ้มกันชนิดเซลล์เป็นสื่อได้ดี
    - - การให้วัคซีนห่างเกินกว่ากำหนดไม่ได้ทำให้ภูมิคุ้มกันเกิดน้อยลง แต่ถ้าให้เร็วเกินไปจะทำให้ภูมิคุ้มกันน้อยลง
      - วัคซีนหลายชนิดอาจให้พร้อมกันในวันเดียวกันได้ แต่ต่างตำแหน่ง ยกเว้น DTPกับวัคซีนป้องกันโรคไข้ไทฟอยด์ ไม่งั้นต้องห่างกัน 1 เดือน
      - ผู้ที่เจ็บป่วยเล็กน้อย เช่น หวัด ไอ หรือไข้ต่ำๆ สามารถให้วัคซีนได้ แต่ถ้ามีไข้สูงให้เลื่อนไปก่อน
      - ผู้ที่ได้รับอิมมูโนโกลบุลิน พลาสม่า หรือเลือดมาไม่ถึง 3 เดือน ไม่ควรให้วัคซีนไวรัสที่มีชีวิต เพราะจะมี antibody เพิ่มขึ้นแล้วไปทำลายวัคซีน
      - เด็กที่เคยได้วัคซีนดีทีพีแล้วมีไข้สูง อาการชัก กรีดร้อง ภายใน 48 ชั่วโมงหลังฉีด ครั้งต่อไปไม่ควรให้วัคซีนรวม DTwP ควรให้เฉพาะ dT เท่านั้น
      - เด็กที่เคยแพ้ไข่ ไม่ควร ให้วัคซีนรวม MMR ชนิดที่มาจากเซลล์เพาะเชื้อจากไขอาจมีอาการแพ้ได้
      - ทารกที่คลอดก่อนกำหนดควรให้วัคซีนเหมือนเด็กที่เกิดครบกำหนด แต่ถ้าเด็กยังอยู่ใน nursery ไม่ควรให้ OPV เพราะจะทำให้เชื้อติดต่อไปยังเด็กคนอื่นได้
      - เด็กที่มีโรคทางระบบประสาท ซึ่งยังควบคุมไม่ได้ ไม่ควรให้วัคซีนป้องกันโรคไอกรนชนิด whole cell แต่ถ้าเป็น โรคชักที่ควบคุมได้แล้วสามารถให้ได้
      - เป็นโรคชัก สามารถให้วัคซีนได แต่ต้องเฝ้าระวัง
      - การฉดีวัคซีนที่มี adjuvant ควรให้เข้ากล้ามเนื้อเท่านั้น เพราะอาจเกิดการระคายเคืองเฉพาะที่ อักเสบเป็นก้อนหรือทำให้เนื้อตายบริเวณที่ฉีดได้
      - เด็กเล็กนิยมให้ที่กล้ามเนื้อบริเวณกึ่งกลาง ต้นขาด้านหน้าค่อนไปด้านนอก ส่วนผู้ใหญ่หรือเด็กโต นิยมให้บริเวณต้นแขนส่วนบน (deltoid)
      - ทารกที่คลอดก่อนกำหนด ควรได้รับวัคซีนตามอายุหลังคลอดเหมือนกับเด็กปกติ ยกเว้นการให้ วัคซีนตับอักเสบบี ในทารกที่น้ำหนักต่ำกว่า 2,000 กรัม ถ้ามารดาไม่ได้เป็นพาหะ ควรเลื่อนการฉีดเข็มแรก ไปจนกว่าทารกจะมีน้ำหนักมากกว่า 2000 กรัม หรืออายุ 2 เดือน ถ้ามารดาเป็นพาหะให้ได้ทันที เพื่อไม่ให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อและต้องให้ Hepatitis B immune globulin (HBIG)ร่วมด้วย
      - เด็กที่ได้รับยา กลุ่ม Steroid เช่น Prednisolone ขนาดตั้งแต่ 2 mg/kg/day ต่อเนื่องเป็นเวลา เกิน 2 สัปดาห์ ต้องหยุดยา 1 เดือนจึงจะสามารถให้วัคซีนเชื้อมีชีวิตได้ แต่ถ้าไม่เกิน 2 สัปดาห์สามารถให้วัคซีนได้
      - เด็กที่ติดเชื้อ HIV หรือเชื้อโรคเอดส์ ไม่ว่าจะมีอาการหรือไม่มีอาการก็ตามสามารถให้วัคซีนทุก ชนิดได้เหมือนเด็กปกติ ยกเว้นวัคซีนบีซีจี ถ้ามีอาการจะไม่ให้เด็ดขาด
- - - - วัคซีนเป็นชนิดเชื้อเป็นการฉีดต้องฉีดเข้าในผิวหนังครั้งละ 0.1 cc. ใน ชั้นผิวหนังที่ไหล่ซ้าย
      - ปฏิกิริยาหลังฉีด
        จะเริ่มเป็นตุ่มหนองประมาณ 2-4 สัปดาห์โดยจะเป็น ๆ หาย ๆ ห้ามใส่ยา Antibictic ทุกชนิด แต่ให้รักษาความสะอาดโดยเช็ด ด้วยน้ำต้มสุก ห้ามแคะ แกะ เกา
      - ห้ามให้
        
        ผู้ป่วยที่มีแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก แผลติดเชื้อที่ผิวหนัง
        
        ถ้าไม่มีหลักฐานให้ฉีดใหม่ได้ทันที แต่ถ้าเคยฉีดหรือมีหลักฐานไม่ต้องฉีด ให้ดูที่สมุดสีชมพู
        
        ผู้ป่วยติดเชื้อ HIV ที่มีอาการ
        
        ผู้ป่วยที่มีปัญหาภูมิคุ้มกันบกพร่องแต่กำเนิดผู้ป่วยที่ได้รับยากดภูมิคุ้มกัน
    - - เป็นวัคซีนรวม จะให้ในช่วง อายุ 2 เดือน, 4 เดือน และ 6 เดือน และฉีดกระตุ้น 2 เข็มคือ 1½ ปี และ46 ปี โดยการฉีดเข้ากล้ามเนื้อ
      - DTwP เป็นวัคซีนคอตีบ บาดทะยัก และวัคซีนไอกรน แบบทั้งเซล Whole cell Pertussis vaccine
      - DTaP เป็นวัคซีนคอตีบ บาดทะยัก และวัคซีนไอกรน แบบไร้เซล Acellular pertussis vaccine
      - ถ้าครั้งก่อนใช้ DTwP สามรถใช้แบบ DTaP แทนได้
      - เด็กที่อายุ 11-12 ปี ควรได้รับการฉีด Td หรือ Tdap หลังจากนั้นให้ซ้ำด้วย Td ทุกๆ 10 ปี
      - ปฏิกิริยาภายหลังฉีด
        ปฏิกิริยาที่พบส่วนใหญ่จะมีไข้ หลังฉีดประมาณ 3-4 ชั่วโมงและจะหายไปในเวลา 2 วัน
        ในช่วงที่มีการระบาดของโรคโปลิโอ ถ้าเด็กมีอาการคล้ายไข้หวัด แพทย์จะยังไม่ฉีดวัคซีนให้เพราะอาจเป็นอาการของโปลิโอ ถ้าฉีดอาจจะทำให้เด็กเป็นอัมพาต
      - ข้อควรระวัง
        
        ห้ามให้ DTP ในเด็กอายุเกิน 6 ปี เพราะเอาจมีอาการทางสมองจากวัคซีนไอกรนได้ ให้ใช้ dT แทน
        
        ไม่ฉีดให้กับเด็กระยะที่มีโปลิโอระบาด ไม่ควรฉีดในเด็กป่วยหรือกำลังมีไข้
        
        ไม่ควรฉีดในเด็กที่มีประวัติชัก หรือโรคระบบประสาท
    - - เป็นวัคซีนชนิดเชื้อไวรัสเป็น มีทั้ง OPV และ IPV
      - ทำจากไวรัสที่ตายแล้วต้องให้โดยการฉีดวัคซีนทั้งสองชนิดสามารถกระตุ้นให้เกิดภูมิต้านทานต่อโรคโปลิโอได้ดีใกล้เคียงกัน
      - ต้องระมัดระวังการให้ในเด็กที่มีอาการท้องเสีย เนื่องจากวัคซีนถูกดูดซึมที่ลำไส้
      - ให้เมื่ออายุ 2,4, 6 เดือน ตามลำดับ กระตุ้น 1½ ปี และ 4-6 ปี
      - ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับวัคซีน
        
        สามารถให้พร้อมกันกับวัคซีนอื่นไดเพราะเป็นวัคซีนเชื้อเป็น
        
        โปลิโอชนิดกินเป็นเชื้อมีชีวิต จึงต้อง ต้องระวังในเด็กที่ภูมิต้านทานต่ำ
        
        ระหว่างที่ให้วัคซีน ไม่ต้องงดนมแม่
        
        สามรถให้ป่วยที่ติดเชื้อ HIV ไม่ว่าผู้ป่วยจะมีอาการ หรือไม่ก็ตาม
    - - วัคซีนเชื้อเป็น ให้ในเด็กครั้งแรกอายุ 9-12 เดือน และครั้งที่ 2 เมื่ออายุ 4-6
      - ถ้ามีการระบาดของโรคและเด็กสัมผัสโรค ด้วยสามารถฉีด MMR ได้ตั้งแต่อายุ 6 เดือน และฉีดเข็มที่ 2 ตอนอายุ 9 เดือน และฉีดเข็มที่ 3 ตอนอายุ 46 ปี
      - ถ้ามีประวัติแพ้ไข่แบบ Anaphylaxis ต้องงดให้
      - การฉีด MMR สามารถให้ได้พร้อมกันกับวัคซีนอีสุกอีใส แต่หากไม่สามารถให้ในวันเดียวกันได้ต้องเว้น ห่างกัน 1 เดือน
      - ปฏิกิริยาที่พบ
        
        หลังฉีดมี ไข้ มีผื่นออกจางๆ หลังฉีดไปได้ 5,12 วัน
    - - ครั้งที่ 1 เมื่อเด็กอายุ 9-12 เดือน ครั้งที่ 2 ตอนเด็กอายุ 2-2 ½ ปี
      - เป็นวัคซีนเชื้อเป็น ฉีด 2 ครั้ง พร้อม MMR
    - - ป้องกันการติดเชื้อทางเดินอาหารที่รุนแรงในเด็ก ปัจจุบันเป็นวัคซีนเชื้อเป็น ชนิดหยดทางปาก
      - ให้ทั้งหมด 3 ครั้ง ในช่วงอายุ 2 4 6 เดือน โดยให้ในเด็กอายุไม่เกิน 15 สัปดาห์ และครั้งที่ 2 และ3 เด็กต้องอายุไม่เกิน 32 สัปดาห์
      - ห้ามในการให้วัคซีน Rota กับ เด็กที่มีประวัติเป็นลำไส้กลืนกัน
      - วัคซีน Rota virus สามารถปนเปื้อนอุจจาระ ไปติดกับผ้าอ้อมได้ ดังนั้นจึงต้องระวังในทารกที่อยู่ในครอบครัวที่มีภูมิต้านทานต่ำ จควรต้องแยกออกจากกันนาน 14 วัน
    - - เชื้อตัวนี้ทำให้เกิดโรคหลายชนิดในเด็กตั้งแต่แรกเกิดถึง 5 ปี โดยจะพบเชื้อที่บริเวณลำคอ เช่นปอดบวม โรคเยื่อสมองอักเสบเมื่อรอดชีวิตหรือหายจากโรค เด็กจะมีอาการชักเรื้อรัง หูหนวก ตาบอด อัมพาต และปัญญาอ่อนได้
      - ตั้งแต่ปี 2562 วัคซีนชนิดนี้บรรจุวัคซีนป้องกัน"โรคฮิบ
      - ให้ 3 ครั้งตอนเด็กอายุ 2,4,6 เดือน
      - ผลข้างเคียงของวัคซีน เด็กจะมีอาการปวด บวม แดง ร้อนบริเวณที่ฉีดวัคซีน มีไข้สูง
    - - เป็นวัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูกและจะมีประสิทธิภาพสูงสุดเมื่อฉีดในวัยที่ยังไม่มีเพศสัมพันธ์มาก่อน
      - ฉีดได้ในช่วงอายุ 9-26 ปี แต่จะเน้นในช่วงอายุ 11-12 ปี
      - จะฉีดให้ในเด็กผู้หญิงชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 จำนวน 2 เช็ม HPV1 HPV2 โดย เข็ม 1 กับเข็ม 2 ห่างกันอย่างน้อย 6 เดือน
    - - เป็นวัคซีนที่ไม่อยู่ในตารางวัคซีนปกติของกระทรวง สาธารณสุข
      - วัคซีนอีสุกอีใส varicella vaccine เป็นวัคซีนผลิตจากเชื้อไวรัสเป็นที่ชื่อว่า Varicella Zoster
      - โดยแพทย์จะแนะนำให้ฉีดวัคซีนนี้จำนวน 2 เข็ม เพราะจะมีโอกาสเกิดภูมิต้านทานสูงมาก
      - เริ่มฉีดตั้งแต่เด็กมีอายุ 1 ปีขึ้นไป โดยเข็มแรกเมื่ออายุ 12-18 เดือน และฉีด กระตุ้นอีกครั้งเมื่ออายุ 4-6 ปี
      - เด็กอายุ 13 ปีขึ้นไปและไม่เคยฉีดวัคซีนนี้มาก่อน ให้ฉีด 2 เข็ม เข็มที่ 1 กับที่ 2 ห่างกัน 1 เดือน
      - ต้องระวังการให้ในผู้ป่วยที่มีภูมิต้านทานต่ำ
      - ผลข้างเคียงจากการฉีดวัคซีนอีสุกอีใส
        
        มีอาการหลังการฉีดเข็มแรก ปวด บวมแดง คัน หรือช้ำบริเวณที่ฉีดวัคซีน มีไข้ต่ำหรือเกิดผื่นขึ้น