PPDH KHOA HỌC XÃ HỘI Ở TIỂU HỌC
Thiết kế hoạt động 1 bài học KHXH sử dụng PPDH kể chuyện
Tên hoạt động giảng dạy: Kể về diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng
Bước 1: Chuẩn bị
Bài 4: Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (SGK Lịch sử và Địa lý 4) 
Bước 2: Tiến hành kể chuyện
Đối tượng kể chuyện : Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng
Hình thức kể chuyện : Học sinh từ câu hỏi gợi ý của gv qua thảo luận nhóm tự trình bày lại câu chuyện
Mục đích kể chuyện
Tranhh vẽ minh họa : Tranh và bản đồ trong sgk
Để giúp học sinh hiểu rõ hơn về diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng
Rèn kĩ năng kể tái hiện 1 sự kiện cho học sinh
Phương pháp dạy học đóng vai
Phương pháp dạy học điều tra
Hoạt động sử dụng phương pháp thảo luận
Cho hs hđ theo nhóm kể lại câu chuyện
Lớp 5 - bài 12: Em yêu hòa bình
Gọi hs đại diện theo nhóm trình bày trước lớp
GV đặt câu hỏi gợi ý về câu chuyện, gọi HS trả lời
GV nhận xét và đánh giá
Tiến hành
Kết luận
Chuẩn bị
GV đặt câu hỏi gợi ý về câu chuyện, gọi HS trả lời
Bắt đầu từ đâu và diễn ra ntn?
Nêu kết quả cuộc khởi nghĩa?
Thiệt bại của chiến tranh, cuộc sống hòa bình
Tranh ảnh, mẩu tin
Quyền sống trong hòa bình, trách nhiệm của HS
Trong lớp học, thảo luận trong 5 phút
4 HS một nhóm, thảo luận trong 5 phút
Thảo luận thông qua mẩu tin, tranh ảnh
HS thảo luận
GV đưa ra câu hỏi
Câu 1: Em có nhận xét gì về cuộc sống của người dân, đặc biệt là trẻ em, ở các vùng có chiến tranh?
Câu 2: Chiến tranh gây ra những hậu quả gì?
Câu 3: Để TG không còn chiến tranh, để mọi người sống trong hòa bình, chúng ta cần phải làm gì?
Câu 1: Cuộc sống người dân vùng có chiến tranh rất khổ cực. Đặc biệt là trẻ em phải chịu nhiều tổn thất lớn như: mồ côi cha, mẹ, bị thương tích, tàn phế,…nhiều trẻ em ở độ tuổi thiếu nhi phải đi lính, cầm sung giết người.
Câu 2: Chiến tranh gây ra hậu quả lớn về người và của cải: Cướp đi sinh mạng của nhiều người vô tội; Thành phố, làng mạc, nhà cửa,… bị phá hủy
Câu 3: Sát cánh cùng nhân dân TG bảo vệ hòa bình, chống chiến tranh. Lên án, phê phán cuộc chiến tranh phi nghĩa.
Khái niệm
Ưu điểm
Cách tiến hành
Rèn luyện cho học sinh các kĩ năng như quan sát, đo đạc... ngoài thực địa.
Tạo điều kiện để học sinh hiểu rõ thực tế địa phương , từ đó giúp các em thêm yêu quê hương, đất nước.
Phát triển và làm phong phú nội dung học tập.
Bước 2:Tổ chức cho học sinh điều tra
Bước 3: Tổ chức cho học sinh báo cáo kết quả điều tra
Bước 1: Xác định mục đích nội dung và đối tượng điều tra.
Là phương pháp dạy học, trong đó giáo viên tổ chức và hướng dẫn học sinh tìm hiểu một vấn đề và sau đó dựa trên các thông tin thu thập được tiến hành phân tích, so sánh, tổng hợp và khái quát để rút ra kết luận, nêu ra các giải pháp hoặc kiến nghị.
Lưu ý
Giao nhiệm vụ rõ ràng, cụ thể, nên có phiếu gợi ý cho HS ghi chép.
Khi thiết kế phiếu điều tra, chúng ta cần trình bày khoa học, đẹp, lệnh đưa ra cần được diễn đạt ngắn gọn, rõ ràng , cụ thể(về : yêu cầu,địa điểm, ..)
GV phải tìm hiểu trước địa điểm tổ chức cho HS đến điều tra.
Lượng kiến thức cần phù hợp, tương xứng với nội dung bài học và khả năng trình độ của học sinh
GV định hướng cho HS về mục đích của việc điều tra.(việc khảo sát điều tra nhằm mục đích gì?)
Nội dung điều tra đảm bảo :gắn với chủ đề bài học,phù hợp với trình độ học sinh .
Đối tượng điều tra :môi trường TN-XH xung quanh,người dân ,địa phương...
Nhược điểm
HS tiếp thu một cách thụ động, không phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong quá trình học
Thiếu tính thực tiễn nên chóng quên, không có khả năng giải quyết các tình huống thực tiễn.
Học sinh nắm bài lan man, không sâu.
Tùy theo mục đích ,nội dung ,tính chất của công việc điều tra mà có thể tổ chức cho học sinh tìm hiểu ,điều tra theo nhóm hoặc cá nhân ;có thể làm trước hoặc sau bài học
Phù hợp tâm lý lứa tuổi học sinh:Tò mò, thích tìm tòi khám phá thế giới xung quanh,thích được hợp tác trao đổi, làm việc cùng bạn, thích tự mình khẳng định bản thân.
Phân công cụ thể ,rõ ràng nhiệm vụ điều tra , tìm hiểu cho từng cá nhân ,nhóm và xác định thời gian báo cáo kết quả
Ưu điểm
Học sinh được rèn luyện thực hành những kĩ năng ứng xử.
Hướng dẫn HS điều tra, ghi chép và xử lí thông tin +Quan sát tại hiện trường hoặc quan sát trực tiếp đối tượng +Phỏng vấn :phỏng vấn miệng ,phỏng vấn bằng phiếu
+Thu thập:hiện vật ,tư liệu ,hình ảnh,sách báo...
Gây hứng thú và chú ý cho học sinh.
Tạo điều kiện làm nảy sinh sự sáng tạo của học sinh.
Khích lệ sự thay đổi thái độ, hành vi của học sinh theo chuẩn mực hành vi đạo đức và chính trị xã hội.
Hướng dẫn HS ghi chép và xử lý thông tin
HS báo cáo kết quả điều tra
Có thể thấy tác động và hiệu quả của lời nói hoặc việc làm của các vai diễn
Cả lớp cùng thảo luận ,đánh giá ,nhận xét bổ xung kết quả công việc của nhau
Nhược điểm
GV kết luận
Tâm lí e ngại của học sinh có thể làm giảm hiệu quả của nhân vật đóng vai. Giáo viên phải động viên khuyến khích, tạo cơ hội cho đối tượng học sinh này tham gia bắt đầu từ tình huống đơn giản
Ví dụ
Nội dung kịch bản thường không gắn với nội dung học tập một cách hệ thống, vì vậy việc truyền thụ tri thức mới sẽ gặp khó khăn.
Bài 36: Vệ sinh môi trường( TN- XH 3)
Điều tra rác thải ở địa phương em
Bước 1: Xác định mục tiêu, đối tượng, nội dung điều tra
Phương pháp đòi hỏi mất nhiều thời gian nên sẽ ảnh hưởng đến kế hoạch lên lớp theo chương trình chính khóa.
Mục tiêu
Bước 2: Tổ chức cho HS điều tra
Tìm hiểu ảnh hưởng của rác thải đến: trường học, xung quanh trường học và nơi HS sống.
Tìm ra nguyên nhân và đề xuất biện pháp khắc phục.
Điều tra theo nhóm và có thể giao nhiệm vụ cho các nhóm.
Hướng dẫn cho học sinh cách thu thập thông tin để trả lời cho 4 nội dung trên
Việc điều tra thực hiện trước bài học.
Bước 3: Tổ chức cho HS báo cáo kết quả trước lớp và cả lớp thảo luận
Rút ra kết luận, đề xuất biện pháp khắc phục, định hướng những hành vi đúng
Nội dung
Đối tượng
Liệt kê những nơi thường có rác và ảnh hưởng của rác thải
Liệt kê những loại rác thải mà em thấy.
Môi trường trường học, xung quanh trường học, nơi HS sống.
GV, HS, người lao động, người dân địa phương.
Tìm nguyên nhân và ai thường đổ rác thải ra.?
Rác thải ở đó được xử lí như thế nào?
Một số điểm cần chú ý
Các vai diễn nên để học sinh xung phong hoặc tự phân công nhau đảm nhận.
Tình huống đóng vai phải phù hợp với chủ đề bài học, phù hợp với lứa tuổi, trình độ học sinh và điều kiện hoàn cảnh lớp học.
Trong khi học sinh thảo luận và chuẩn bị đóng vai, giáo viên nên đi đến từng nhóm lắng nghe, gợi ý và giúp đỡ học sinh khi cần thiết.
Khái niệm :
Nên có hóa trang và đạo cụ đơn giản để tăng tính hấp dẫn của tiểu phẩm đóng vai.
Tình huống không quá dài và phức tạp, vượt quá thời gian cho phép.
Là cách tổ chức học sinh tham gia giải quyết một tình huống của nội dung học tập gắn liền với thực tế cuộc sống bằng cách diễn một cách ngẫu hứng mà không cần kịch bản hoặc luyện tập trước.
Tình huống phải có nhiều cách giải quyết.
Tình huống cần để mở để học sinh tự tìm cách giải quyết, cách ứng xử phù hợp, không cho trước 'kịch bản' lời thoại.
Mỗi tình huống có thể phân công một hoặc nhiều nhóm cùng đóng vai.
Phải dành thời gian phù hợp cho học sinh thảo luận xây dựng kịch bản phù hợp và chuẩn bị đóng vai.
Cần quy định rõ thời gian thảo luận và đóng vai của các nhóm
Nên khích lệ những học sinh nhút nhát cùng tham gia.
Bản chất
Cách tiến hành
Là phương pháp nhằm giúp học sinh suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự việc cụ thể mà các em vừa tìm hiểu.
Việc quan trọng là sự thảo luận sau khi đóng vai chứ không phải phần vai diễn.
Các ví dụ
Ví dụ lớp 5 bài 19: Phòng tránh tai nạn giao thông đường bộ
Bước 2: Tiến hành
Bước 1: Chuẩn bị
Bước 1: Lựa chọn tình huống là trên đường đi học về Nam gặp một bác lái xe máy, trên xe trở nhiều đồ cồng kềnh ảnh hưởng tới mọi người tham gia giao thông và bác còn đi trên vỉa hè, đi không đúng nơi quy định.
Bước 2: Chọn người tham gia, chia theo nhóm mỗi nhóm bàn bạc tự phân vai và nêu cách xử lí tình huống.
Bước 3: Chuẩn bị diễn, các em tự nghĩ cách xử lí tình huống của nhóm mình. Giáo viên chuẩn bị một số đạo như chai lọ để làm đồ cho xe chở
Dự kiến thời gian, địa điểm đóng vai
Xác định mục đích đóng vai
Chuẩn bị đồ dùng để đóng vai.
Bước 4: Thể hiện vai diễn . Giáo viên yêu cầu từng nhóm lên biểu diễn, các nhóm khác quan sát, cổ vũ nhóm bạn
Bước 5: Đánh giá kết quả, giáo viên gọi các em nhận xét nhóm bạn. Sau đó giáo viên đưa ra kết luận và bài học cho học sinh.
Cho học sinh tiến hành đóng vai
Các nhóm tiến hành thảo luận để chuẩn bị đóng vai
Giáo viên chia nhóm, giao tình huống đóng vai cho từng nhóm và quy định thời gian đóng vai.
Giáo viên giúp học sinh đưa ra nhận xét sau khi đóng vai.
GV kết luận về cách ứng xử cần thiết trong tình huống.
Lựa chọn nội dung, đối tượng và mục đích đóng vai.