Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Osteoarthritis (การรักษา (ให้ข้อที่อักเสบได้พัก, บริหารกล้ามเนื้อส่วนที่อย…
Osteoarthritis
การรักษา
-
- บริหารกล้ามเนื้อส่วนที่อยู่รอบข้อที่เสื่อม
- กายภาพบำบัด เพื่อลดอาการปวดและเสริมให้กล้ามเนื้อแข็งแรง
-
- การใช้เครื่องมือทางออร์โธปิดิกส์ เช่น กายอุปกรณ์ต่างๆ
- การรักษาโดยการใช้ยาต้านอาการอักเสบ ยาบรรเทาปวด
- การรักษาโดยการทำผ่าตัด
ซึ่งจะทำเมื่อมีความเจ็บปวดอย่างมากเกิดขึ้นและมีการทำลายของกระดูกอ่อนผิวข้อมาก
การรักษาวิธีนี้ คือ การทำผ่าตัดเปลี่ยนข้อ เช่น ที่ข้อเข่าและข้อสะโพก
-
สาเหตุ
อายุ เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด ซึ่งความเสี่ยงในการเกิดเข่าเสื่อมจะมีมากขึ้นเมื่อมีอายุที่มากขึ้น
แต่ก็สามารถเกิดกับผู้ที่อายุยังน้อยได้เช่นกัน โดยความเสี่ยงจะเพิ่มมากขึ้นเมื่อมีอายุ 40 ปี ขึ้นไป
การบาดเจ็บ ได้รับบาดเจ็บจากการเล่นกีฬาหรืออุบัติเหตุ และแม้ว่าจะได้รับการรักษาจนหายเป็นปกติแล้ว
แต่ก็ยังเป็นปัจจัยหนึ่งที่จะเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดเข่าเสื่อมได้ในอนาคต
เพศ เพศหญิงมีโอกาสเกิดเข่าเสื่อมได้มากกว่าเพศชาย โดยเฉพาะผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 55 ปี
ขึ้นไป แต่ในกรณีนี้ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด
โรคอ้วน ผู้ที่มีน้ำหนักตัวเกินหรือเป็นโรคอ้วน อาจทำให้ข้อต่าง ๆ โดยเฉพาะข้อเข่าต้องรับน้ำหนัก 3-4 เท่าต่อน้ำหนักตัว
ซึ่งจะเพิ่มความเสี่ยงให้เข่าเสื่อมได้เมื่อเวลาผ่านไป
เกิดจากโรคข้ออักเสบชนิดอื่น ๆ เข่าเสื่อมอาจมีสาเหตุจากโรคข้ออักเสบชนิดอื่น ๆ
ซึ่งเป็นภาวะที่เกิดการทำลายของข้อต่อ เช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ เก๊าท์
-
-
การวินิจฉัย
- ประวัติการเจ็บป่วย พบว่าผู้ป่วยมีอาการปวดบวมที่ข้อ ปวดลึกๆ ที่ข้ออาการปวดจะหายไปเมื่อได้พัก ข้อเคลื่อนไหวได้น้อย ข้อฝืดแข็งในตอนเช้าหลังตื่นนอนเวลา 2-3 นาที เวลาเคลื่อนไหวข้อมีเสียงดัง เช่น ที่ข้อเข่า ข้อตะโพก กระดูกสันหลังและนิ้วมือ บางครั้งจะมีอาการปวดมากจนเดินไม่ได้ ถ้าเป็นกระดูกสันหลังและมีการกดเส้นประสาทจะพบว่าผู้ป่วยมีอาการชาตามแขนร่วมด้วย
- การตรวจร่างกาย จะพบข้อบวม เวลาขยับจะปวดมาก ข้ออักเสบบริเวณนิ้วมือจะพบ Heberden nodes ซึ่งพบที่ distal joints ที่นิ้วทุกนิ้วหรือบางนิ้ว
- ตรวจทางรังสี จะพบลักษณะการเปลี่ยนแปลงของข้อ กระดูกอ่อนบางและช่วงข้อจะแคบ มี osteophyte เกิดขึ้น
-
-
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
- ไม่สุขสบาย เนื่องจากมีอาการเจ็บปวดบริเวณข้อที่มีพยาธิสภาพ
-
-
เกณฑ์การพยาบาล
- การอักเสบของข้อลดลงหรือไม่เกิดขึ้น
- ได้รับยาแก้ปวดลดลงหรือไม่ได้รับยาแก้ปวด
-
การวางแผนทางการพยาบาล
- ให้ข้อที่อักเสบได้พักมากๆ โดยอาจจะจำกัดเรื่องการเคลื่อนไหวข้อที่อักเสบรุนแรงและมีอาการปวด
- ดูแลให้ผู้ป่วยใช้เครื่องกายอุปกรณ์อย่างถูกต้อง และเวลาที่ใส่อย่างเหมาะสม เช่น ใส่เมื่อทำงานหรือเดินทาง
- ประคบด้วยความร้อนที่บริเวณข้อที่ปวด เพื่อให้กล้ามเนื้อคลายตัว และหลังการประคบ ควรดูแลให้ผู้ป่วยได้มีการบริหารกล้ามเนื้อและข้อ
- ควรหลีกเลี่ยงอากาศที่เย็นในที่มีอากาศเย็นควรใส่ถุงมือเพื่อความอบอุ่น
- ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับยาบรรเทาอาการปวด และยาต้านการอักเสบ ตามแผนการรักษา พร้อมทั้งสังเกตอาการข้างเคียงของยา
- การเคลื่อนไหวของข้อได้น้อยเนื่องจากกล้ามเนื้ออ่อนแรง
-
-
เกณฑ์การพยาบาล
- ผู้ป่วยสามารถทำกิจวัตรประจำวันได้ โดยไม่มีอาการอ่อนแอของกล้ามเนื้อ
-
การวางแผนทางการพยาบาล
- ออกกำลังกล้ามเนื้อที่พยุงข้อที่เสื่อมให้แข็งแรงออกกำลังกล้ามเนื้อ หน้าขา (Quadriceps exercise) ให้แข็งแรง เพราะกล้ามเนื้อส่วนนี้ เป็นหลักในการทรงตัวการบริหารกล้ามเนื้อหน้าขา บริหารได้ทั้งท่านอนและท่านั่ง
ท่านอน
ให้นอนหงายราบเหยียดเข่าตรง แล้วเกร็งขา หรือลูกสะบ้าให้เข่า ติดกับพื้นที่นอน ขณะเดียวกันก็กระดกข้อเข่าขึ้นเกร็งแล้วนับ 1-5 แล้วค่อยๆ คลายออก
ท่านั่ง
จัดให้นั่งบนเก้าอี้มีผ้าม้วนเล็กๆ รองใต้เข่า เหยียดเข่าให้ตรง ขนานกับพื้น พร้อมทั้งกระดกเท้าขึ้นนับ 1 -5 แล้ววางลง การบริหาร กล้ามเนื้อ ควรอยู่ในดุลยพินิจของแพทย์ หรือนักกายภาพบำบัดที่ รับผิดชอบผู้ป่วย
- ลดนํ้าหนัก โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีอาการอักเสบของข้อตะโพก ข้อเข่า การลดน้ำหนักสำคัญมาก ควรลดให้ได้
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
พยาธิสภาพ
เริ่มแรกกระดูกอ่อนผิวข้อจะมีลักษณะคล้ายกระดูกอ่อน (chondroitin) ซัลเฟตน้อย เมื่อเทียบกับคอลาเจน (callagen) ของสารพื้น การเสียโปลีย์แซคคาไรด์ (polysaccharride) จากพื้นกระดูกอ่อนทำให้เสียความยืดหยุ่น และเมื่อคนไข้เดินลงน้ำหนัก กระดูกอ่อนจะแตก กระดูกอ่อน ซึ่งสภาพปกติจะเรียบและใสจะกลายเป็นทึบ ต่อมาบริเวณนั้นจะขรุขระและอ่อนตัว กระดูกอ่อน กร่อนและแตกเป็นร่อง และเสียไปจนเห็นชั้นกระดูกที่อยู่ชั้นใต้ที่ซึ่งกระดูกอ่อนผิวข้อบางไฟโบรบล้าสจะออกใต้กระดูกอ่อนและเกิดกระดูกใหม่ ซึ่งเห็นในภาพรังสีเป็นรอยทึบของชั้นใต้กระดูกอ่อนทราบีคูลี่ใต้คอร์เทกซ์หนาด้วย อาจเห็นถุง (Cyst) ชั้นใต้กระดูกอ่อน ซึ่งมีเนื้อเยื่อไฟโบรบล้าสอยู่ การงอกของกระดูกจากเยื่อหุ้มกระดูกเกิดขึ้นที่ข้อเอ็นของข้อ และที่เกาะของเอ็นกล้ามเนื้อ ทำให้เป็นเดือยหรือสันกระดูกยื่นออกไป เรียกว่า ออสตีโอฟัยท์