Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การติดเชื้อหลังคลอด Puerperal infection (🔆 ปัจจัยเสี่ยง…
การติดเชื้อหลังคลอด
Puerperal infection
⚠️ พยาธิสภาพ
หลังจากรกคลอด ตำแหน่งที่รกเกาะจะเป็นแผลที่ยกตัวขึ้นเป็นสีแดงคล้ำ แผลที่รกเกาะเป็นตุ่มเล็กๆภายในเป็น Thrombin อุดอยู่บริเวณนี้เป็นแหล่งเพาะเชื้อที่ดีของเชื้อโรค ขณะเดียวกัน decidual ทั้งหมดก็ไวต่อการติดเชื้อแบคทีเรียระหว่างการคลอดบริเวณปากมดลูก ช่องคลอด ฝีเย็บ และอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกอาจจะบอบช้ำหรือรอยฉีกขาด ทำให้เกิดบาดแผลขึ้น ซึ่งเป็นอีกช่องทางหนึ่งที่ส่งผลให้แบคทีเรียบุกรุกเข้าไป การติดเชื้อเกือบทั้งหมดเริ่มจากแผลติดเชื้อแล้วจึงกระจายเข้าสู่กระแสเลือดและน้ำเหลือง
การติดเชื้อเฉพาะที่
การติดเชื้อที่แผลฝีเย็บ การติดเชื้อที่ปากช่องคลอด
การติดเชื้อที่ช่องคลอดและการติดเชื้อที่ปากมดลูก
การติดเชื้อที่แผลฝีเย็บและการติดเชื้อที่ปากช่องคลอด เมื่อแผลมีการอักเสบเกิดขึ้น เริ่มต้นด้วยของแผลเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลแดง เนื้อเยื่อบวม ขอบแผลเน่า มีน้ำเหลืองไหลออกมาจากแผล แล้วกลายเป็นหนอง แผลแยก
การติดเชื้อที่ช่องคลอด อาจจะติดเชื้อโดยตรง หรือกระจายมาจากแผลฝีเย็บ เยื่อบุช่องคลอดจะบวมแดง เนื้อเน่าหลุดลอก อาจเกิดน้ำเหลืองอักเสบ และแพร่กระจายไปอวัยวะอื่นได้แต่ส่วนมากมักเป็นเฉพาะที่
การติดเชื้อที่ปากมดลูก พบได้บ่อยเพราะปากมดลูกฉีกขาดง่าย บางรายอาจมีการฉีกขาดลึกเข้าไปถึงฐานของ broad ligament ซึ่งอาจเป็นจุดตั้งต้นของการมีหลอดน้ำเหลืองอักเสบ parametritis และ bacteremia ได้
อาการและอาการแสดง
มักมีอาการเฉพาะที่ซึ่งไม่ค่อยรุนแรง อาจมีอาการปัสสาวะลำบาก (dysuria) ร่วมด้วย หากระบายหนองได้ดี จะไม่มีอาการรุนแรงไข้ต่ำกว่า 38.5 องศาเซลเซียส แต่ถ้ามีหนองคั่งอยู่ในแผลฝีเย็บหรือช่องคลอด อาจจะมีอาการไข้สูง หนาวสั่น
การรักษา
ดูแลเหมือนแผลศัลยกรรมทั่วไป โดยการถอดไหมออก เปิดแผลให้หนองระบายได้ดี ดูแล hot sitz bath และอบแผลจะช่วยบรรเทาอาการปวดในระยะเฉียบพลันของการติดเชื้อรวมทั้งดูแลให้ได้รับยาปฏิชีวนะและยาระงับปวดตามแผนการรักษา
การติดเชื้อของเยื่อบุโพรงมดลูก
( endometritis ) หรือการติดเชื้อ
ของมดลูก ( metritis )
เริ่มจากแบคทีเรียเฉพาะตัวที่เยื่อบุมดลูก ( decidual ) โดยเฉพาะบริเวณที่รกเกาะ อาจเกิดขึ้นตั้งแต่ 2-3 ชั่วโมง ถึง 2-3 วันหลังคลอด หากการติดเชื้อจำเพาะอยู่แต่บริเวณผิว ก็จะหลุดออกมาเองภายใน 2-3 วัน การติดเชื้อเกือบจะทั้งหมดมักจะลุกลามเข้าสู่ชั้นกล้ามเนื้อของมดลูก
อาการและอาการแสดง
มีไข้สูงแบบฟันเลื่อย ระหว่าง 38.5-40 องศาเซลเซียส ชีพจรเร็ว หนาวสั่น ปวดท้องน้อยปวดมากบริเวณมดลูกและปีกมดลูก น้ำคาวปลาจะมีกลิ่นเหม็นมีหนองปน โดยเฉพาะการติดเชื้อ anaerobes ตรวจภายในพบมดลูกกดเจ็บและอักเสบ มดลูกเข้าอู่ช้า มีเลือดออกทางช่องคลอดเล็กน้อยแต่บางรายอาจไม่มีอาการแสดงใดๆ
การรักษา
ดูแลไห้ได้รับยาปฏิชีวนะชนิด broad spectrum เช่น ampicilin เป็นต้นโดยเริ่มให้ยาทางหลอดเลือดดำ 4-8 กรัมต่อวัน จนไม่มีไข้ 24-48 ชั่วโมง เปลี่ยนเป็นชนิดรับประทาน 4-5 วัน และการรักษาตามอาการ เช่นให้ยาระงับปวด
การติดเชื้อลุกลามออกไปนอกมดลูก
การแพร่กระจายตามหลอดเลือดดำ
ทำให้เกิด pelvic thrombophlebitis , femoral thrombophlebitis ,pyemia จาก infected emboli หลุดไปตามกระแสโลหิต ถ้า emboli ก้อนใหญ่หลุดไปอุดเส้นเลือดในปอดจะเสียชีวิตภายในเฉียบพลัน หาก emboli ก้อนเล็กๆจำนวนมากไปอุดในเส้นเลือดของปอด จะส่งผลให้เกิด corpulmonale กรณีที่แบคทีเรียเข้าสู่กระแสเลือดมากๆจะมำให้ช็อก จากการติดเชื้อให้ง่ายและทำให้เกิดปอดและเยื่อหุ้มปอดอักเสบ เนื้อปอดตาย หรือฝีในปอด
อาการและอาการแสดง
ไข้สูงมากเป็นระยะ ไม่ตอบสนองต่อยาปฏิชีวนะ อาจมีอาการหนาวสั่นโดยไม่มีไข้ ปวดกล้ามเนื้อน่องเมื่อกระดกปลายเท้า ปวดท้องข้างใดข้างหนึ่ง หรือทั้งสองข้าง มักพบในการผ่าตัดคลอดมากกว่าคลอดทางธรรมชาติ ภาวะ septic pelvic thrombophlebitis เป็นภาวะที่วินิจฉัยได้ยากส่วนมากจะสงสัยในรายที่มีไข้สูงลอยทั้งที่ได้รับยาปฏิชีวนะอย่างเพียงพอ สำหรับในรายที่เป็น femoral thrombophlebitis จะพบว่าขาบวมตึง กดไม่บุ๋ม
การรักษา
ภาวะ septic pelvic thrombophlebitis แพทย์มักรักษาด้วย heparin ถ้าตอบสนองได้ดีภายใน 48-72 ชั่วโมงจะเป็นการยืนยันการวินิจฉัยควรให้ยาปฏิชีวนะร่วมด้วยดูแลให้ครบ 10 วันหากไม่ตอบสนองต่อการรักษาอาจต้องได้รับการผ่าตัดทางหน้าท้องส่วนภาวะ femoral thrombophlebitis ดูแลให้ยาปฏิชีวนะยาระงับปวดบางรายอาจให้ heparin ให้นอนยกขาสูงห้ามเดินจนกว่าอุณหภูมิจะลดลงมาแล้ว 1 สัปดาห์
การแพร่การกระจายไปตามระบบน้ำเหลือง
Pelvic cellulitis
การรักษา
ให้ยาปฏิชีวนะ หากเป็นก้อนฝีหนองต้องผ่าระบายออก
การติดเชื้อของเนื้อเยื่อเกี่ยวพันในผู้ที่มีเชิงกรานนอกเยื่อบุช่องท้องเกิดได้ 3 ทางคือกระจายมาตามระบบน้ำเหลืองแพร่กระจายโดยตรงหรือกระจายต่อเนื่องมาจาก thrombophlebitis ในอุ้งเชิงกรานโดยมักจะกระจายอยู่ส่วนล่างของ broad ligament บริเวณที่อักเสบจะมีการสะสมของ exudate เป็นก้อนแข็งถ้าร่างกายมีภูมิต้านทานดีก้อนแข็งจะค่อยๆยุบหายไป แต่หากภูมิต้านทานไม่ดีก้อนแข็งจะเพิ่มขนาดมีไข้สูงลอยหนองแตกเข้าสู่ช่องท้องจะอันตรายมาก
อาการและอาการแสดง
มีไข้สูงลอยปวดท้องน้อยอาจเป็นข้างเดียวหรือสองมีไข้สูงลอยหนองแตกเข้าสู่ช่องท้องจะอันตรายมากข้างเบื่ออาหารคลื่นไส้อาเจียนปวดศีรษะมดลูกกดเจ็บอาจคลำพบก้อนบริเวณ broad ligament หรือก้อนข้างตัว
peritonitis
อาการและอาการแสดง
ไข้สูงหนาวสั่นชีพจรเร็วปวดท้องรุนแรงท้องโป่งตึงกดเจ็บมี rebound tenderness เสียงการทางานของลำไส้ลดลงกระสับกระส่ายเบื่ออาหารคลื่นไส้อาเจียน
การติดเชื้อของมดลูกกระจายทางท่อน้ำเหลืองของมดลูกลุกลามไปถึงเยื่อบุช่องท้อง
การรักษา
ให้ยาปฏิชีวนะชนิด broad spectrum ในรายที่มีท้องอืดมากดูแลทำ nasogastric suction ในรายที่รุนแรงต้องได้รับการผ่าตัด
🔰 ความหมาย
การติดเชื้อในระบบสืบพันธุ์ร่วมกับการติดเชื้อในระบบอื่นๆเช่นระบบทางเดินปัสสาวะเต้านมระบบทางเดินหายใจระบบทางเดินอาหารมาลาเรียไทฟอยด์เป็นต้น
🔱 สาเหตุ
การติดเชื้อจากโรงพยาบาล
เชื้อถูกนำเข้าสู่ร่างกายในระหว่างรอคลอดและระยะคลอดโดยผ่านการตรวจภายในการบาดเจ็บจากการคลอดร่วมกับการเปิดของหนทางคลอดทำให้เชื้อโรคเข้าไปในเยื่อบุมดลูก
การติดเชื้อจากภายนอก
จากระบบทางเดินหายใจโดยการปนเปื้อนของน้ำมูกน้ำลายหรือการไม่ได้ล้างมือ
การติดเชื้อจากตัวผู้ป่วยเอง
เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่อาศัยอยู่ก่อนแล้วซึ่งปกติไม่ก่อให้เกิดโรค (normal flora) นอกจากร่างกายอ่อนแอทำให้เชื้อประจำถิ่นเหล่านี้ก่อโรคได้
🔆 ปัจจัยเสี่ยง
เศษรกค้างในโพรงมดลูก
การดูแลแผลฝีเย็บที่ไม่ถูกต้อง
ภาวะทุพโภชนาการภาวะโลหิตจางตั้งแต่ตั้งครรภ์
ตรวจภายในบ่อยในระยะรอคลอดโดยเฉพาะในรายที่ถุงน้าคร่ำแตก
การประเมินอัตราการเต้นของหัวใจทารกชนิต internal fetal heart monitorin
ระยะเจ็บครรภ์และการคลอดยาวนาน
การทำคลอดโดยใช้สูติศาสตร์หัตถการหรือการคลอดยาก
เทคนิคการทาคลอดไม่ถูกต้อง
ทำหัตถการล้วงรกหรือมีการตรวจภายในขูดมดลูก
⚜️ การประเมินและวินิจฉัย
การตรวจร่างกาย
อ่อนเพลียมากกว่าปกติชนิดไข้สูงตั้งแต่ 38 องศาเซลเซียสขึ้นไปติดต่อกันอย่างน้อย 2 ใน 10 วันแรกหลังคลอดชีพจรเร็วหายใจเร็วกดเจ็บบริเวณท้องน้อยมดลูกเข้าอู่ช้าในกรณีที่มีการติดเชื้อของเยื่อบุมดลูกน้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็นและมีปริมาณมากแผลฝีเย็บมีเลือดคั่งร้อนบวมแดงแผลแยกมีหนองไหล คลำบริเวณที่ติดเชื้อจะรู้สึกนุ่ม
การซักประวัติ
ค้นหาปัจจัยเสี่ยงของการติดเชื้อในระยะหลังคลอดเช่นภาวะสุขภาพภาวะโภชนาการก่อนตั้งครรภ์และปัจจัยเสี่ยงที่เกิดขึ้นในระยะคลอดเช่นการแตกของถุงน้ำคร่ำระยะเวลาและชนิดของการคลอด
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
CBC, gram stain, เพาะเชื้อจำเพาะของปากมดลูกและน้ำคาวปลาการตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูงเพื่อหาก้อนหนองการตกค้างของรกหรือเยื่อหุ้มทารกในโพรงมดลูกและภาวะ pelvic thrombophlebitis
💠 การรักษา
การรักษาทั่วไป
จัดท่านอน folar position
ให้สารน้ำทางหลอดเลือดตาให้เพียงพอ
รักษาภาวะช็อก
การรักษาและการเลือกใช้ยาปฏิชีวนะ
การติดเชื้อในอุ้งเชิงกรานควรใช้ยาปฏิชีวนะที่ครอบคลุมเชื่อได้กว้างเนื่องจากส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อหลายชนิดร่วมกันทั้งชนิด Serpoic และ uniaerobic
อาการไม่รุนแรงมีอาการอักเสบหรือปวดเฉพาะที่เช่นแผลฝีเย็บมดลูกเป็นต้นและไม่มีการอักเสบลุกลามสู่อวัยวะข้างเคียงหรือไม่มีฝีหนองสามารถรักษาโดยให้ยาปฏิชีวนะแบบรับประทานได้
มีอาการรุนแรงปวดมากบริเวณ parametrium หรือมีก้อนในอุ้งเชิงกรานใช้สูงหนาวสั่นชีพจรเร็วหรือหายใจหอบเหนื่อยจาเป็นต้องรับไว้รักษาในโรงพยาบาลและรักษาโดยให้ยาปฏิชีวนะทางหลอดเลือดดา
♻️ ภาวะแทรกซ้อน
ภาวะแทรกซ้อนที่พบในมารดา
การติดเชื้อจากมารดาสู่ทารกมดลูกเข้าอู่ซ้าตกเลือดหลัง
คลอดเป็นหมัน โรคไตเรื้อรังหลอดเลือดปอดอุดตัน ช็อกจากการติดเชื้อและการจับตัวของลิ่มเลือดในกรณีที่รุนแรงมากส่งผลให้ทุพพลภาพหรือเสียชีวิตได้
ภาวะแทรกซ้อนที่พบในทารก
birth asphyxia การติดเชื้อในกระแสเลือดและปอดอักเสบ
นายอภิวัฒน์ วงษา ชั้นปีที่ 3 เลขที่ 68 25A