Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Pathology of parasitic infection (โรคที่เกิดจากพยาธิตัวกลม (nematodes)…
Pathology of parasitic infection
การติดเชื้อปรสิต
ผู้ป่วย ,พาหะนำเชื้อ เช่น ยุง คน ,แหล่งเพาะเชื้อ เช่น หมู สุนัข เป็นต้น
ระยะติดต่อในวงจรชีวิตของเชื้อปรสิต
วิธีการติดเชื้อเพื่อผ่านเข้าสู่ร่างกายคน เช่น เข้าทางปาก ผิวหนัง
อาการทางคลินิกและพยาธิสภาพจากเชื้อปรสิตในคน
แย่งอาหารจากร่างกายคน (robbing effect) เช่น พยาธิปากขอ ดูดเลือดจากผนังลำไส้ ทำให้ผู้ป่วยเกิดเป็นโรคโลหิตจาง และขาดวิตามิน
ทำให้เกิดอันตรายต่ออวัยวะของคนโดยตรง (direct injurious effect) เช่น ทำให้เกิดแผล เกิดการอุดตันในลำไส้ อวัยวะที่ถูกชอนไช
ทำให้เกิดภูมิแพ้ในร่างกายคนได้ เช่น เป็นลมพิษ โรคหืด หรือตุ่มนูนตามผิวหนัง
ทำให้เกิดการติดเชื้ออื่นๆตามมา เช่น เกิดการติดเชื้อจากบัคเตรี ไวรัส และ rickettsia
โรคที่เกิดจากพยาธิใบไม้
โรคที่เกิดจากพยาธิใบไม้ในเลือด (blood flukes)
Schistosoma mansoni
พบบริเวณทะเลสาบในที่ราบสูงของทวีปแอฟริกา เช่น อียิปต์ เป็นต้น
Schistosoma japonicum
พบว่ามีแหล่งอยู่ในทวีปเอเชีย เช่นประเทศจีน ญี่ปุ่น และฟิลิปปินส์
Schistosoma haematobium
พบได้มากบริเวณลุ่มแม่น้ำไนล์ทวีปอัฟริกา
ตัวแก่อาศัยอยู่ในเส้นเลือดของลำไส้หรือทางเดินปัสสวะปล่อยไข่พร้อมตัวอ่อนอยู่ภายใน
โรคที่เกิดจากพยาธิใบไม้ในตับ (Liver flukes)
Fascioliasis
พบในสัตว์เลี้ยงพวกวัว ควาย และแกะ
ตรวจหาได้จากไข่ของพยาธิชนิดนี้จากอุจจาระหรือโดยการตรวจทางปฎิกิริยาน้ำเหลือง
Clonorchiasis
พบมากตามแถบเอเซียตอนเหนือ เช่น บริเวณมณฑลกวางตุ้งของประเทศจีน เกาหลี ญี่ปุ่น ฮ่องกง และประเทศอินโดจีน
Opisthorchiasis
พบมากทางภาคอีสานของไทย
การติดเชื้อ เกิดจากคนทานเนื้อปลาดิบ
ตรวจพบได้ที่ไข่พยาธิในอุจจาระ หรือในของเหลวที่ดูดจากลำไส้เล็กส่วนต้น
โรคที่เกิดจากพยาธิใบไม้ในปอด (Lung flukes)
Paragonimiasis
พบได้ในประเทศญี่ปุ่น เกาหลี ไต้หวัน ตอกกลางของประเทศจีน ฟิลิปปินส์ ไทย
ตัวแก่ที่อาศัยอยู่ในปอดจะผลิตไข่ซึ่งมีตัวอ่อนของพยาธิไว้ในหลอดลมเป็นจำนวนมาก
คนติดโรคนี้โดยกินเนื้อปูบางชนิดแบบดิบๆสุกๆ นอกจากคนสัตว์อื่นยังสามารถติดได้ เช่น สุนัข แมว หมู เป็นต้น
เกิดจากการไชไปในอวัยวะต่างๆในร่างกายคน แบ่งได้ดังนี้
Pulmonary paragonimiasis
ตัวอ่อนจะไชทะลุเข้าสู่ปอดได้เลย
Cerebral paragonimiasis
เดินทางไปสมอง อาจผ่านมาตามกระแสโลหิต หรือเยื่อรอบๆหลอดเลือด และเส้นประสาท
Abdominal paragonimiasis
ตัวอ่อนไชทะลุผ่านอวัยวะต่างๆเพื่อไปที่ปอด เช่น ลูกตา หัวใจ เต้านม เป็นต้น
Cutnaneous paragonimiasis
ตรวจพบก้อนหรือซิสที่ผิวหนัง อาจไม่มีพยาธิสภาพที่ปอดเลย
โรคที่เกิดจากพยาธิใบไม้ในลำไส้ (Intestinal flukes)
Fasciolopsiasis
ตัวแก่อาศัยอยู่ในลำไส้ส่วนต้นของคน สุนัข และหมู
ถือเป็นพยาธิที่มีขนาดใหญ่ตัวหนึ่งในทางเดินลำไส้ของคน
พบได้ในประเทศแถบเอเซียตะวันออก โดยเฉพาะภาคตะวันออกของจีนเวียดนาม บังคลาเทศ และไทย
อาการ คือ แน่นอึดอัดในท้อง ปวดท้อง และท้องเสีย
การตรวจพบได้จากไข่พยาธิในอุจจาระ
โรคที่เกิดจากพยาธิตัวตืด (cestodes, tape worm)
Taeniasis saginata (พยาธิตืดวัว)
พบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย
ทำให้เกิดการอักเสบ และการเน่าของลำไส้เป็นท่อนๆ เยื่อบุผนังลำไส้บวมพร้อมเซลล์อักเสบ และมีเลือดออกใต้เยื่อบุผนังเป็นหย่อมๆ
Cysticercosis (โรคถุงพยาธิตืดหมู)
เป็นโรคที่เกิดจากตัวอ่อน (cysticerci) ของพยาธิตืดหมู
สมองเป็นอวัยวะสำคัญที่พบ cysticerci ได้บ่อย
Tniasis solium (พยาธิตืดหมู)
อาการมักมีอาการปวดท้อง คลื่นไส้ บางรายอาเจียน วิตกกังวล นอนไม่หลับ และน้ำหนักลด
พบในอาหารจำพวกหมูอย่างดิบๆสุกๆ โดยเฉพาะ แหนมดิบ เป็นต้น
Echinococcosis
พบระบาดบ่อยตามแถบภูมิประเทศที่เลี้ยงแกะ เช่น ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ ไอซ์แลนด์
มีอาการไอ บางครั้งไอเป็นเลือด หายใจขัด และปวดแน่นหน้าอก
เกิดจากตัวอ่อนพยาธิตัวตืด Echinococcus spp.
Diphyllobothriasis
เกิดจากพยาธิตัวตืด Diphyllothrium latum
ส่วนมากพบในประชากรที่ชอบกินปลาดิบ
อาศัยอยู่ในลำไส้คนและสุนัข มีลำตัวยาวเป็นปล้อง
ผู้ป่วยอาจไม่มีอาการ ถ้ามีอาการจะมีความผิดปกติของทางเดินอาหาร เช่น ปวดท้อง บางรายเกิดโลหิตจาง
Sparganosis
ส่วนมากเกิดจากพยาธิตัวตืดชนิด Spirometra mansoni และ Spirometra mansonoides
ตัวแก่อาศัยอยู่ในลำไส้สุนัขและแมว
ส่วนมากพบในประเทศจีน เกาหลี ญี่ปุ่น และเอเซียอาคเนย์
ไทยพบได้ในบางถิ่นที่ประชากรยังนิยมทานเนื้อปลา กบ เขียด หรือ งู อย่างดิบๆสุกๆเป็นอาหาร หรือทำเป็นยารักษาโรค
ตัวอ่อนของพยาธิตัวตืดชนิดนี้สามารถเข้าสู่คนได้ 3 ทาง
การดื่มน้ำที่มีตัวอ่อนในกุ้งไร (cyclops)
การกินเนื้อ secondary intermediate host ที่มีตัวอ่อน (sparganum)ฝังอยู่ เช่น ปลา กบ เขียด หรือ งู เป็นต้น
ตัวอ่อน(sparganum)จากเนื้อของ secondary intermediate host เข้าสู่แผลที่ผิวหนังของคนโดยตรง
โรคที่เกิดจากพยาธิตัวกลม (nematodes)
Trichuriasis (trichocephaliasis โรคพยาธิแส้ม้า)
พบได้ทั่วไปโดยเฉพาะประเทศในเขตร้อน และมีระดับสาธารณสุขต่ำกว่ามาตรฐาน
ตัวแก่อาศัยอยู่ที่ตอนปลายลำไส้เล็กส่วน ileum และลำไส้ใหญ่บริเวณ cecum และ colon
ตัวแก่ของพยาธิชนิดนี้อาจพบได้ในรูของไส้ติ่ง ทำให้เกิดไส้ติ่งอักเสบ (appendicitis) ได้
ตัวแก่มีมากเกินไป จะทำให้มีอาการท้องร่วง และปอดท้องอย่างแรงซีด คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย
Ascariasis (โรคติดเชื้อพยาธิไส้เดือน)
พบได้ทั่วไป โดยเฉพาะภูมิประเทศที่มีอากาศร้อนและชื้น
มีอาการวิงเวียนศีรษะ อาเจียน เบื่ออาหาร หรือมีไข้
เป็นปรสิตที่ต้องอาศัยในลำไส้คน
Gnathostomiasis (โรคพยาธิตัวจี๊ด)
ยังไม่มีตัวยาใดที่ให้การรักษาอย่างได้ผล
พบได้ที่ประเทศไทยมากที่สุด
พบได้ในปลาน้ำจืดอย่างสุกๆดิบๆ โดยเฉพาะส้มฟัก ปลาร้า ลาบดิบ แหนมสด และปลาเผาที่ปรุงไม่สุก
อาการ คลื่นไส้ อาเจียน น้ำลายไหล ใบหน้าร้อน คัน เป็นลมพิษ และมีอาการจุกเสียด แน่นหรือปวดท้อง
พยาธิตัวนี้มักอยู่ตามบริเวณใต้ผิวหนังเป็นส่วนใหญ่
Ancylostomiasis (โรคพยาธิปากขอ)
ในประเทศไทยมีพยาธิปากขอชนิด Ancylostoma ceylanicum ทั้งในคน และสัตว์จำพวก สุนัขและแมว
ตัวแก่อาศัยอยู่ในลำไส้เล็กของคน ตัวเมียจะปล่อยไข่ออกมากับอุจจาระ ไข่จะเจริญเติบโตต่อไปเป็นตัวอ่อนระยะต่างๆตามพื้นดิน
พยาธิตัวแก่จะดูดเลือดจากผนังลำไส้ ทำให้เกิดอาการโรคโลหิตจาง ในเด็ก จะทำให้ผู้ป่วยเกิดภาวะขาดอาหาร
Enterobiasis (oxyuriasis โรคพยาธิเส้นด้าย)
อาศัยอยู่ในลำไส้คน โรคนี้พบได้ทั่วไป
อาการ คือ คันบริเวณปากทวารหนัก โดยเฉพาะเวลากลางคืน
Trichinosis
พบในคนที่ชอบทานเนื้อสัตว์ดิบๆสุกๆ เช่น ลาบดิบ แหนมดิบ และหลู้
พบการระบาดบ่อยในเขตเมืองร้อน
อาการคลื่นไส้อาเจียน ท้องเสีย หรือท้องผูก และปวดท้อง
Intestinal capillariasis
เป็นโรคที่ทำให้เกิดท้องร่วงรุนแรง และเรื้อรัง Chitwood
พบเฉพาะในทวีปเอเชีย เช่นประเทศฟิลิปปินส์ ไทย และญี่ปุ่น
ติดเชื้อปรสิตชนิดนี้ได้จากการทานปลาดิบ
Strongyloidiasis (strongyloidosis)
พบได้ทั่วไปในโลก โดยเฉพาะในเขตเมืองร้อน
พยาธิชนิดนี้มีขนาดเล็กสามารถอาศัยอยู่ในร่างกายคนได้นานเป็นปี โดยไม่ทำอันตรายใดๆให้แก่ร่างกายคน
อาการส่วนมากพบร่วมกับภาวะการขาดอาหาร หรือมีภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ
Disseminated strongyloidiasis
เกิดในกรณีที่ผู้ป่วยติดเชื้อ Strongyloides steroralis มีร่างกายอ่อนแอ หรือมีภาวะภูมิคุ้มกันปกพร่อง หรือได้รับยากดภูมิคุ้มกัน
Angiostrongyliasis
พบแถบตะวันออกไกล และหมู่เกาะมหาสมุทรแปซิฟิคเป็นส่วนใหญ่
เป็นโรคหนอนพยาธิที่สำคัญโรคหนึ่งที่เกิดกับคน
ส่วนมากพบพยาธิชนิดนี้ไปที่สมอง ไขสันหลัง และเยื่อหุ้มสมอง บางครั้งพบไปที่ลูกตา
คนติดพยาธิชนิดนี้ได้โดยทาน intermediate hosts
อาการปวดศีรษะ ไข้ต่ำๆ มักร่วมกับอาการคอแข็ง กลัวแสง วิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน
Cutaneous larva migrans
เป็นโรคผิวหนังติดเชื้อที่เกิดจากการเคลื่อนที่ไปตามผิวหนังของตัวอ่อนของพยาธิ หรือแมลงบางอย่าง
พบในประเทศเมืองร้อนและชี้นแฉะ
จากฝุ่น ดินหรือทราย ที่มีอุจจาระของแมวหรือสุนัขปะปนอยู่ ตัวอ่อนระยะติดต่อจะไชเข้าสู่ผิวหนัง และค่อยๆคืบคลานไปตามระหว่างชั้นของผิวหนัง
Visceral larva migrans (VLM)
เป็นกลุ่มอาการ (syndrome) อย่างหนึ่งที่พบได้บ่อยในเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 4 ขวบ
ในคนมักพบที่ตับ พบว่าตับโต มีก้อนสีขาวเทาขนาดเล็กทั่วไปในเนื้อตับ และในลูกตา
ส่วนมากเป็นกับเด็ก โดยมากมีไข้ ไอ ซึ่งเป็นลักษณะของหลอดลมอักเสบ หรืออาการของหืด น้ำหนักลด และซีด จำนวนเม็ดโลหิตขาวในเลือดสูง
โรคที่เกิดจากพยาธิตัวกลมชนิด filaria
Filariasis โรคเท้าช้าง
พบเป็นครั้งแรกในถุงน้ำ(hydrocoel) และต่อมาพบในปัสสวะและเลือดตามลำดับ
พยาธิเข้าสู่ร่างกายคนได้โดย ถูกยุงกัดยุงเป็นพาหะนำเชื้อ
ระยะเฉียบพลัน (acute stage) ผู้ป่วยมีไข้ เกิดการอักเสบของหลอดน้ำเหลืองและต่อมน้ำเหลืองระยะเรื้อรัง (chronic stage) ผู้ป่วยมีต่อมน้ำเหลืองโต คลำดูแข็งเหมือนยาง
การตรวจหา microfilariae ในเลือด ควรเจาะเลือดในเวลากลางคืน
Loiasis
พบได้ทางตะวันตกและตอนกลางของทวีปอัฟริกาบริเวณป่าที่มีฝนตกชุกตลอดปี
แมลงชนิด mango flies ใน genus Chrysops แมลงเหล่านี้เป็นพาหะจะปล่อยตัวอ่อนระยะติดต่อ microfilaria เข้าสู่กระแสโลหิตเมื่อมันมากัดคนหรือสัตว์
ตรวจพบในกระแสโลหิตได้ในเวลากลางวัน
ส่วนเวลากลางคืนพบอยู่ในหลอดเลือดฝอยของปอด หรืออวัยวะอื่นๆ
ผู้ป่วยจะเกิดความรู้สึกมีการเคลื่อนที่ในลูกตา แต่ไม่ปวด หรือถ้ามีอาการจะพบมีการปวด บวม และคันของหนังตา และผิวหนังโดยเฉพาะบริเวณข้อมือและข้อเท้า
Onchocerciasis
พบการติดเชื้อได้ที่ผิวหนัง เนื้อเยื่อ subcutaneous tissues ท่อน้ำเหลือง ต่อมน้ำเหลือง และในลูกตา
พบระบาดตามบริเวณฝั่งตะวันตก และตอนกลางของทวีปอัฟริกา
พาหะนำเชื้อชนิดนี้ ได้แก่ แมลง black fly ใน genus Simulium
ผิวหนังที่เกิดโรคมักพบเป็นตุ่มบวมคันและสีคล้ำ โดยมากพบเป็นที่ขาข้างเดียว ไม่ค่อยพบที่แขน ต่อมน้ำเหลืองมักโต
Dirofilariasis
เป็นโรคในสัตว์ ส่วนมากเกิดจากพยาธิ Dirofilaria immitis
โรคนี้ติดต่อสู่คนโดยยุงกัดคนและปล่อยตัวอ่อน microfilaria เข้าทางผิวหนัง
Pulmonary dirofilariasis
ส่วนมากเกิดกับผู้ใหญ่ โดยมากไม่มีอาการ แต่ตรวจพบโดยภาพรังสีเห็นเป็นแผลกลมในปอด
อาการปวดแน่นหน้าอก ไอ หรือไอปนเลือด บางคนมีไข้ หนาวสั่น และอ่อนเพลีย
Subcutneous dirofilariasis
ส่วนมากตรวจพบพยาธิที่เยื่อบุตา (conjunctiva) หนังตา ถุงหุ้มอัณฑะ เต้านม แขนและขา เป็นต้น
อาการเป็นตุ่มบวม แดง และปวด บางรายมีอาการคัน หรือมีบวมเคลื่อนที่
Dracunculiasis
อาการทางคลินิคได้หลายอย่าง แต่ที่ค่อนข้างเป็นลักษณะพิเศษคือ ผิวหนังมีการอักเสบเฉพาะที่ทันทีพร้อมกับเกิดแผล(ulcer) และที่แผลพบตัวพยาธิเป็นเส้นยาว
พยาธิตัวกลมชนิดนี้จัดเป็นพยาธิที่เก่าแก่ที่สุดตัวหนึ่งที่โลกรู้จักมาแต่โบราณ
พบชุกชุมมากบริเวณในทวีปอัฟริกา และเอเชีย
อาการส่วนมากพบที่ผิวหนัง