Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Antenatal Care "การฝากครรภ์" 10022-300x300 (ผลตรวจทางห้องปฏิบัติ…

- - - - หญิงตั้งครรภ์ไม่ควรกลั้นปัสสาวะเนื่องจากจะเป็นการเพิ่มความเสี่ยงการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะให้สูงขึ้นและพยายามปัสสาวะให้สุด
      - แนะนำให้หญิงตั้งครรภ์การปรับพฤติกรรมการกินรับประทาน
        
        2.2 เลี่ยงบริโภคอาหารแปรรูป น้ำผลไม้สังเคราะห์ เครื่องดื่มที่ผสมคาเฟอีนหรือปรุงแต่งด้วยน้ำตาล
        
        2.3 รับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินซี เช่น ส้ม สับปะรด มะละกอ อาหารที่มีเบต้าแคโรทีน เช่น ผักที่มีสีเขียวเข้ม ผักตำลึง ผักกวางตุ้ง ผักบุ้งจีน ชะอม ผักคะน้า ผลไม้ที่มีสีเหลือง/สีส้ม แครอท ฟักทอง ข้าวโพดอ่อน และอาหารที่มีสังกะสี คือ เนื้อสัตว์ทุกประเภท ตับ นม เพื่อช่วยให้ร่างกายมีภูมิคุ้มกันต่อการติดเชื้อ
        
        2.1 ดื่มน้ำเปล่าวันละ 6-8 แก้ว หรือหมั่นจิบน้ำตลอดวัน
      - ประเมินภาวะไม่สุขสบายจากการตั้งครรภ์ของมารดา คือ ปัสสาวะแสบขัดและอาการอื่น ที่อาจมีร่วมด้วย เช่น ปัสสาวะไม่สุด ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพครรภ์ได้
      - แนะนำหญิงตั้งครรภ์ทำความสะอาดอวัยวะเพศให้สะอาดทุกครั้งหลังจากปัสสาวะเสร็จ
      - หลังถ่ายอุจจาระควรเช็ดทำความสะอาดจากด้านหน้าไปด้านหลัง เพื่อป้องกันการปนเปื้อนของเชื้อแบคทีเรียในอุจจาระ
      - หลีกเลี่ยงการใช้สบู่ที่มีค่าความเป็นกรดหรือด่างสูง รวมถึงน้ำยาทำความสะอาดจุดซ่อนเร้น และไม่ใช้แป้งทาบริเวณอวัยวะเพศ
      - ควรเปลี่ยนกางเกงชั้นในทุกวัน และควรเลือกใช้กางเกงชั้นในที่ทำจากผ้าฝ้ายเนื่องจากเป็นเส้นใยจากธรรมชาติและช่วยลดความอับชื้นได้
      - ไม่ควรสวมกางเกงหรือกระโปรงที่รัดแน่นเพราะเป็นการรัดแน่นบริเวณหน้าท้อง ทำให้รู้สึกอึดอัด
      - แนะนำหญิงตั้งครรภ์หมั่นสังเกตตนเองอยู่เสมอ หากพบความผิดปกติ เช่น ปัสสาวะแสบขัดมากขึ้น มีเลือดปนในปัสสาวะ ควรรีบมาพบแพทย์ทันที
  - - - ประเมินน้ำหนักตัว ดัชนีมวลกายของมารดาเพื่อเปรียบเทียบการเพิ่มขึ้นของน้ำหนักของหญิงตั้งครรภ์ตั้งแต่ก่อนตั้งครรภ์จนถึงปัจจุบัน
      - อธิบายให้มารดาเข้าใจเกี่ยวกับภาวะน้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นน้อยกว่าปกติ (BMI lower weight) รวมถึงปัจจัยเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นจากภาวะน้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นน้อยกว่าปกติ ผลกระทบต่อการตั้งครรภ์และการคลอด เช่น ผลต่อมารดาและทารกในครรภ์ ทารกมีขนาดตัวเล็ก น้ำหนักตัวน้อย หรือหากมีอาการมากอาจทำให้ทารกเสียชีวิตได้ สำหรับหญิงตั้งครรภ์อาจเกิดภาวะเลือดออกผิดปกติ รกลอกตัวก่อนกำหนดหรือมีภาวะแท้ง ภาวะทารกตัวเล็กกว่าอายุครรภ์ ซึ่งมีผลต่อพัฒนาการด้านสมองของทารกในครรภ์
      - สร้างแรงจูงใจในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหารของมารดา โดยอธิบายถึงข้อดีของการดูแบน้ำหนักที่มีผลต่อการส่งเสริมให้ทารกอยู่ในครรภ์จนครบกำหนดและมารดาไม่เกิดภาวะแทรกซ้อน
      - แนะนำให้หญิงตั้งครรภ์รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เน้นอาหารที่ให้พลังงานสูง โปรตีนสูง เช่น เนื้อสัตว์ นม ไข่ รับประทานอาหารที่มีกากใยสูง เช่น ผัก ผลไม้ ธัญพืช โดยอาจแบ่งเป็นรับประทานครั้งละน้อย ๆ แต่บ่อยครั้ง
      - ให้หญิงตั้งครรภ์สังเกตและจดบันทึกการเพิ่มขึ้นหรือลดลงของน้ำหนักของตนเองตลอดการตั้งครรภ์อย่างสม่ำเสมอ เพื่อเป็นการติดตามการเปลี่ยนแปลงของน้ำหนักและวางแผนโภชนาการ
      - เน้นย้ำหญิงตั้งครรภ์มาพบแพทย์ตามนัดเพื่อตรวจและติดตามการตั้งครรภ์อย่างสม่ำเสมอ
  - - - ประเมินค่าผลตรวจทางห้องปฏิบัติการของหญิงตั้งครรภ์เพื่อประเมินความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นและวางแผนการพยาบาล
      - ให้หญิงตั้งครรภ์รับประทาน Folic acid ตามแผนการรักษาของแพทย์ คือ 1x1 po p.c.
      - แนะนำหญิงตั้งครรภ์รับประทานที่ folic acid สูง เช่น ถั่วแดง น้ำส้มคั้นสด ข้าวโพดนึ่ง อาโวคาโด สับปะรด เป็นต้น
      - แนะนำการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ให้ครบทั้ง 5 หมู่ในทุกมื้อ
      - แนะนำหญิงตั้งครรภ์ตรวจเลือดเพื่อติดตามผลตรวจทางห้องปฏิบัติการตามนัดหรือเมื่ออายุครรภ์ตั้งแต่ 32 สัปดาห์
      - ให้หญิงตั้งครรภ์สังเกตอาการผิดปกติที่อาจเกิดขึ้น เช่น มีเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด ให้หญิงตั้งครรภ์มาโรงพยาบาลทันที
  - - - ประเมินความรู้ความเข้าใจของมารดาในการปฏิบัติตนขณะตั้งครรภ์ในไตรมาสที่ 2 โดยการพูดคุยและสอบถามวิธีการดูแลตนเองของหญิงตั้งครรภ์
      - หญิงตั้งครรภ์เข้าใจวิธีการปฏิบัติตนเพื่อป้องกันการคลอดก่อนกำหนด ดังนี้
        
        2.2 นอนหลับพักผ่อนเพียงพออย่างน้อย 8 ชั่วโมงในเวลากลางคืน และได้งีบหลับในเวลากลางวัน หลีกเลี่ยงจากเรื่องที่ทำให้เกิดความเครียด
        
        2.3 ควรงดกิจกรรมที่ส่งผลกระทบกระเทือนต่อครรภ์ เช่น การยกของหนักหรือการวิ่ง เพื่อลดการกระตุ้นที่มดลูก
        
        2.1 รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และได้คุณค่าครบถ้วน
        
        2.4 แนะนำการมาพบแพทย์ตามนัดเพื่อติดตามการเปลี่ยนแปลงและรับคำแนะนำที่ถูกต้องตามอายุครรภ์
      - หญิงตั้งครรภ์รับประทานวิตามินตามแผนการรักษาของแพทย์อย่างถูกต้องและครบถ้วน
        
        Dimen 1x3 po p.c.
        
        B6 1x1 po H.S.
        
        Iodine 1x1 po p.c.
        
        Folic acid 1x1 po p.c.
      - หญิงตั้งครรภ์สามารถนับการดิ้นของทารกและสามารถจดบันทึกการนับลูกดิ้นในสมุดชมพูเมื่ออายุครรภ์ตั้งแต่ 28 สัปดาห์จนคลอด โดยถ้านับการดิ้นได้น้อยกว่า 10 ครั้งในเวลากลางวันแปลว่าผิดปกติ ควรรีบมาพบแพทย์ทันที
      - หญิงตั้งครรภ์มีความรู้ในเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ โดยช่วงวัยแรกเกิดถึง 6 เดือนให้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว และสามารถเลี้ยงด้วยนมแม่ร่วมกับมื้ออาหารตามวัยได้ถึง 2 ขวบ ซึ่งการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เป็นการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันโรคให้ทารกได้อย่างดี
  - - - แนะนำหญิงตั้งครรภ์ไม่ควรกลั้นปัสสาวะและทำความสะอาดบริเวณอวัยวะสืบพันธ์ุภายนอกให้สะอาดและแห้งทุกครั้งภายหลังการขับถ่ายปัสสาวะและอุจจาระ
      - แนะนำหญิงตั้งครรภ์ในการนับการดิ้นของทารกในครรภ์เพื่อประเมินภาวะสุขภาพของทารกในครรภ์
      - แนะนำหญิงตั้งครรภ์ดื่มน้ำมาก ๆ วันละ 2,000 - 3,000 ml.
      - ประเมินอาการและอาการแสดงของหญิงตั้งครรภ์ที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ ได้แก่ ปัสสาวะขัด (dysuria) กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ (urgency) ปัสสาวะถี่ (frequency) ปวดหน่วงบริเวณท้องน้อย (suprapubic heaviness) และ อาจพบว่ามีเลือดปนออกมาในปัสสาวะได้ (gross hematuria)
      - แนะนำให้หญิงตั้งครรภ์สังเกตอาการผิดปกติ ได้แก่ มดลูกหดรัดตัวมากกว่าปกติ มีอาการเจ็บครรภ์ หรือรู้สึกว่าทารกดิ้นน้อยลง ควรรับมาพบแพทย์ทันที
  - - - ดูแลให้ TDF (300) รับประทานวันละ 1 ครั้ง
      - การตรวจ Creatinine หากพบว่าค่า GFR ต่ำกว่า 50 ml/min จำเป็นต้องมีการพิจารณาปรับขนาดยาต้านไวรัส
      - หลีกเลี่ยงหัตถการความเสี่ยงสูงต่อการติดเชืื้อไวรัสตับอักเสบบี ที่ทำแก่ทารกในครรภ์ ได้แก่ Chorionic samploing และ Amniocentesis อาจทำการตรวจด้วยวิธี non-invasive prenatal testing ทดแทนหากจำเป็นต้องทำ Chorionic samploing และ Amniocentesis ควรแจ้งให้หญิงตั้งรรภ์ทราบถึงความเสี่ยง
      - ให้คำแนะนำในการปฏิบัติตัวเพื่อป้องกันการดำเนินโรคที่รุนแรงขึ้นและการแพร่กระจายของโรค
      - ตรวจคัดกรองไวรัสตับอักเสบบีสำหรับหญิงตั้งครรภ์และสมาชิกในครอบครัวของหญิงตั้งครรภ์และให้วัคซีนป้องกัน เพื่อป้องกันการติดเชื้อไปยังทารกด้วยการให้ Hepatitis B immunoglobin แก่หญิงตั้งครรภ์ เนื่องจาก HBeAg positive สามารถแพร่เชื้อจากมารดาสู่ทารกได้มาก
      - มาตรวจตามแพทย์นัดอย่างสม่ำเสมอเพื่อประเมินสุขภาพทารกในครรภ์ ประเมินระดับยอดมดลูก อัตราการเต้นของหัวใจทารกในครรภ์
      - แนะนำมารดาสังเกตการดิ้นของทารกในครรภ์ หากพบว่าทารกดิ้นน้อยลงควรรีบมาพบแพทย์ทันที
- - - - Height Fundas วัดได้ 21 ซม.
      - ระดับยอดมดลูกคลำได้เท่ากับระดับสะดือ
    - - คลำยังไม่พบ Large part / Small part
    - - คลำไม่พบส่วนนำ
- - - - เกิดจากการติดเชื้อพวกแบคทีเรียบริเวณปากช่องคลอดหรือทวารหนักใกล้ท่อปัสสาวะ ย้อนกลับขึ้นไป (Ascending infection) ร่วมกับการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและการทำงานของ ระบบทางเดินปัสสาวะขณะตั้งครรภ์ จากผลของฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone) และการขยายตัวของขนาดมดลูก เป็นปัจจัยเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อระบบทางเดิน ปัสสาวะได้
    - - การรักษาโรคติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
        
        เบื้องต้นแพทย์จะให้ทานยาเป็นเวลา 3-7 วัน อาการควรจะหายไปภายใน 3 วัน และถึงแม้ว่าอาการจะบรรเทาลงแล้ว คุณแม่ตั้งครรภ์ก็ควรรับประทานยาต่อไปจนครบตามที่หมอสั่ง
      - การวินิจฉัย
        
        ผู้หญิงที่ตั้งครรภ์จะได้รับการตรวจปัสสาวะ คุณหมอจะวิเคราะห์แบคทีเรีย เซลล์เม็ดเลือดแดง และเซลล์เม็ดเลือดขาว เพื่อตรวจสอบว่าการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ เกิดจากแบคทีเรียชนิดใด
    - - Smoking
      - Late ANC
      - Young age pregnancy
      - Primigravida
      - Pregestational DM
    - - ต่อมารดา
        
        Respiratory distress syndrome
        
        Acute renal failure
        
        Anemia
        
        Pyelonephritis
        
        ARDS
      - ต่อทารกในครรภ์
        
        Low birth weight
        
        Stillbirth/ neonatal death
        
        Preterm delivery
    - - ปัสสาวะมีสีขุ่น สีไม่ใส มีกลิ่นแรง
      - มีเลือดหรือเมือกในปัสสาวะ
      - เจ็บบริเวณกระเพาะปัสสาวะ
      - รู้สึกแสบเวลาปัสสาวะ
      - รู้สึกแสบท้องน้อยหรือปวดหลังด้านล่าง
    - - หลีกเลี่ยงการกินอาหารแปรรูป น้ำผลไม้ คาเฟอีน แอลกอฮอล์ และน้ำตาล
      - เวลาเช็ดทำความสะอาดอวัยวะเพศ ให้เช็ดจากด้านหน้าไปด้านหลัง
      - ดื่มน้ำให้เพียงพอต่อวัน โดยคุณแม่ตั้งครรภ์ควรดื่มน้ำอย่างน้อย 2.4 ลิตรต่อวัน
      - ปัสสาวะให้สุด เพื่อลดการมีเชื้อแบคทีเรียในท่อปัสสาวะ
  - - - HBsAg = Positive :!:
        
        แปลผลได้ว่า หญิงตั้งครรภ์มีเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและสามารถแพร่เชื้อไปยังลูกได้มาก
      - HBeAg = Positive :!:
        
        แปลผลได้ว่า หญิงตั้งครรภ์มีเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและสามารถแพร่เชื้อไปยังลูกได้มาก
      - ความเสี่ยง :star:
        
        ต่อมารดา
        
        ภาวะครรภ์เป็นพิษ (Preeclampsia)
        
        เสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด (Preterm of Labour)
        
        ต่อทารก
        
        ทารกเสียชีวิตในครรภ์ (Death fetus in utero)
        
        ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์
        
        ทารกเสี่ยงติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีจากมารดา
      - การวินิจฉัย :star:
        
        อาการและอาการแสดง
        
        คลื่นไส้ อาเจียน
        
        เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย
        
        มีไข้ ตาเหลลือง ตัวเหลือง
        
        การซักประวัติ
        
        การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        HBsAg (แอนติเจนไวรัสตับอักเสบบี) ให้ผล Positive
        
        แปลผลได้ว่า เป็นไวรัสตับอักเสบบี กำลังมีเชื้อไวรัสอยู่ในร่างกาย
        
        HBeAg ให้ผล Positive
        
        แปลผลได้ว่า อยู่ในระยะที่ไวรัสแบ่งตัวหรือผ่านระยะที่ไวรัสแบ่งตัวไปแล้ว
        
        พบ HBsAg ร่วมกับ HBeAg
        
        มีโอกาสแพร่เชื้อสู่ทารกสูงกว่ามารดาตั้งครรภ์ที่พบ HBsAg อย่างเดียว
      - การรักษา :star:
        
        ต่อทารก
        
        ระยะตั้งครรภ์ : หลีกเลี่ยงการทำ chorionic sampling และ amniocentesis
        
        ระยะคลอด : รีบดูดสารคัดหลั่งออกจากปากและจมูกทารกให้เร็วที่สุด รีบเช็ดตาและดูแลความสะอาดร่างกายทารก
        
        ระยะหลังคลอด : ทารกสามารถดูดนมมารดาได้ตามปกติ หากมารดาไม่มีปัญหาหัวนม , ให้ HBIG 0.5 ml. ภายใน 24 ชม. หลังคลอด , เมื่อทารกอายุครบ 12 เดือน พิจารณาเจาะเลือดตรวจ HBsAg และ anti-HBs
        
        ต่อมารดา
        
        ระยะตั้งครรภ์ : เมื่ออายุครรภ์ 28-32 wks เริ่มให้ TDF (300) จนถึง 4 wks หลังคลอด , ให้ความรู้เกี่ยวกับโรค สาเหตุ การติดต่อ การดำเนินของโรค การป้องกันการแพร่กระจายเชื้อเพื่อป้องกันการกระจายเชื้อจากมารดาสู่ทารก
        
        ระยะคลอด : คลอดปกติหรือผ่าคลอด หลีกเลี่ยงการคลอดโดยูติศาสตร์หัตถการ เช่น Vaccum Forceps
        
        ระยะหลังคลอด : นัดตรวจ ALT AST หลังคลอด 6-8 wks
  - - - ต่อทารก
        
        มีเหล็กสะสมน้อยกว่าปกติ หากไม่ได้รับธาตุเหล็กเสริมหลังคลอด จะมีพัฒนาการและเจริญเติบโตของสมองที่ช้ากว่าเด็กทั่วไป
        
        ทารกน้ำหนักน้อยกว่าปกติ หรือทารกโตช้าในครรภ์ เพิ่มอัตราการตายปริกำเนิด และการคลอดก่อนกำหนด
      - ต่อมารดา
        
        การทำงานของหับใจหนักขึ้น เพิ่มความเสี่ยง heart failure
        
        โอกาสติดเชื้อต่าง ๆ ง่ายขึ้น
        
        ช่วงการคลอดและหลังคลอดมีผลกระทบซ้ำเติมต่อมารดาจากการเสียเลือด ทำให้เกิดจากวะช็อก หรือ heart failure ได้
        
        สัมพันธ์กับการเกิดภาวะซึมเศร้าหลังคลอด (postpartum depression)
    - - ความผิดปกติตั้งแต่กำเนิด(hereditary)
        
        Hereditary hemolytic anemia เช่น G6PD deficiency
        
        ความผิดปกติของฮีโมโกลบิน เช่น ธาลัสซีเมีย Sickle cell disease
      - ความผิดปกติที่เกิดขึ้นภายหลัง(acquired)
        
        การเสียเลือดออกจากร่างกาย เช่น การตกเลือดก่อนคลอด การมีพยาธิปากขอ
        
        Aplastic anemia
        
        การขาดสารอาหาร เช่น ธาตุเหล็ก โฟเลต หรือวิตามินบี12
    - - ยาเสริมธาตุเหล็กชนิดรับประทาน เพื่อให้ได้เหล็กวันละ 200 mg โดยแบ่งให้วันละ 2-3 ครั้งรับประทานทุกวัน
      - ตรวจเลือดติดตามค่า Hb หรือ CBC หลังการรักษา 4 สัปดาห์ หากการรักษาได้ผล Hb ควรสูงขึ้นเกิน 1 g/dl และให้ทานยาต่ออีก 60 วัน แล้วจึงลดขนาดการให้เป็น 60 mg เพื่อป้องกัน ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กซ้ำ
      - การให้เหล็กทางเส้นเลือด ให้ได้ในกรณีที่ไม่สามารถ tolerate oral iron กินได้น้อย มีปัญหาการดูดซึม ซึ่งมีความปลอดภัยและจะเพิ่มระดับ Hb ได้เร็วกว่ารูปแบบรับประทานในช่วงสัปดาห์แรก แต่หลัง 40 วันพบว่าผลไม่แตกต่างกัน ในประเทศไทยมี 2 ชนิด คือ ferrous sucrose และ iron dextran
- - - - ทารกเกิดก่อนกำหนดอาจมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อเนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันยังไม่สมบูรณ์
      - ระบบหายใจยังทำงานไม่สมบูรณ์ ทารกมักมีอาการหายใจลำบาก (RDS) ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ทารกกลุ่มนี้เสียชีวิต
      - เสี่ยงภาวะสมองขาดออกซิเจน
      - จอประสาทตาเจริญเติบโตไม่ดี
      - ความเข้มข้นของเลือดต่ำ ซีด
    - - มาพบแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ
      - งดการสูบบุหรี่ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และสารเสพติดทุกประเภท
      - หญิงตั้งครรภ์ไม่ควรทำงานหนักและพักผ่อนให้เพียงพอ
      - รับประทานอาหารที่มีสารจำเป็นอย่างเพียงพอ
      - ไม่ควรกลั้นปัสสาวะ
      - หลีกเลี่ยงความเครียด