Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

hoofdstuk 3 nl (spreken, kijken en luisteren (manieren van luisteren…

- - - - Manieren van luisteren
      - Er zijn verschillende manieren waarop je kunt luisteren: globaal, precies en gericht.
      - luistermanier
      - uitleg
      - voorbeeld
      - globaal
      - in grote lijnen een spreker volgen
      - Je zapt langs alle zenders om te zien/horen of iets je interesseert.
      - precies
      - nauwkeurig luisteren, je moet de tekst kunnen samenvatten
      - Je luistert nauwkeurig naar iemand, die je uitlegt hoe je moet fietsen, welke weg je moet inslaan, om bij het skatepleintje te komen.
      - gericht
      - gericht zoeken naar uitspraken of beweringen
      - Je docent maakt de cijfers bekend van de laatste toets en je luistert alleen naar jouw naam en het cijfer dat jij hebt behaald.
  - - - Elke tekst, geschreven of gesproken, heeft een onderwerp, het gaat ergens over. Meestal kun je het onderwerp in één of enkele woorden zeggen.
      - Een tekst gaat over een bepaald onderwerp en de alinea’s bespreken de verschillende kanten van dat onderwerp. Die verschillende kanten noemen we de deelonderwerpen.
      - Het onderwerp van de hele tekst wordt verdeeld in deelonderwerpen. Gaat een tekst bijvoorbeeld over sport, dan kunnen in drie alinea’s hockey, voetbal en tafeltennis besproken worden. Dat zijn dan de deelonderwerpen.
  - - - In hoeverre iemand geloofd moet worden, noem je de geloofwaardigheid. Als je naar iets kijkt, moet je je altijd afvragen hoe geloofwaardig het is. Je bent kritisch en gelooft niet alles wat je hoort en ziet.
      - Als je docent aardrijkskunde vertelt uit welke lagen de aarde is opgebouwd, dan geloof je dat wel. Maar als je op televisie een reclame ziet voor het beste wasmiddel ooit, geloof je dan ook alles wat ze in die reclame zeggen?
      - Reclames proberen jou over te halen om iets te kopen. Dat doen ze vaak door dingen mooier te maken dan ze in werkelijkheid zijn. Over dingen die niet goed zijn, wordt gezwegen. Wat ze in een reclame zeggen, is dus niet altijd geloofwaardig.
- - - - voorbeeld
      - De tamme grasparkiet vliegt door de kamer. wwg: vliegt
      - De tamme grasparkiet is door de kamer gevlogen. wwg: is gevlogen
      - De tamme grasparkiet kan uren door de kamer vliegen. wwg: kan vliegen
      - De tamme grasparkiet wil het lie
  - - - voorbeeld
      - Woorden voor mensen: vader, moeders, neefje, nichtjes.
      - Woorden voor dieren: hond, katten, biggetje, varkentjes.
      - Woorden voor dingen die je kunt zien: tafel, stoelen, bordje, schriftjes.
      - Woorden voor dingen die je niet kunt zien: geloof, vertrouwen, hoop.
      - Voor een zelfstandig naamwoord kun je altijd de, het of een zetten.
      - Een zelfstandig naamwoord kan enkelvoud zijn (voorbeeld: man), meervoud (mannen), een verkleinwoord enkelvoud (mannetje) of een verkleinwoord meervoud (mannetjes).
      - Ook namen zijn zelfstandig naamwoorden: namen van mensen en dieren, maar ook namen van plaatsen, rivieren en landen.
      - voorbeeld
      - Alkmaar, Ruby, Vondelstraat, Noordzee, Schiphol, maart
  - - - Voor elk zelfstandig naamwoord kan een lidwoord (lw) staan. Er zijn drie lidwoorden: de, het en een.
      - Bij zelfstandige naamwoorden in het meervoud komt er altijd de voor te staan. Bij verkleinwoorden komt er altijd het voor te staan. Verder zijn er voor de of het geen regels. Je moet dus onthouden of er de of het voor komt. Als je het niet weet, zoek het dan op in het woordenboek.
      - Bij het moet je opletten. Als er geen zelfstandig naamwoord achter staat dat erbij hoort, dan is het geen lidwoord!
- - - - Je hebt geleerd dat je een tekst verkennend leest om te weten waar een tekst over gaat. Dit is het onderwerp van de tekst.
      - Een tekst is verdeeld in stukjes: alinea’s. In elke alinea wordt iets anders verteld over het onderwerp. Een alinea begint altijd op een nieuwe regel. Soms staat er tussen alinea’s een witregel.
      - Boven een alinea of een groepje alinea’s kan een tussenkopje staan. Een tussenkopje geeft aan waar de alinea of het groepje alinea’s over gaat.
  - - - Een goede tekst bestaat uit drie delen: een inleiding, een middenstuk en een slot.
      - In de inleiding vertelt de schrijver meestal waar de tekst over gaat. Jij weet dan of je de rest van de tekst ook wilt lezen. Meestal is de inleiding één alinea.
      - In het middenstuk vertelt de schrijver meer over het onderwerp. Het middenstuk bestaat meestal uit meerdere alinea’s. In elke alinea wordt iets verteld over het onderwerp.
      - In het slot maakt de schrijver een duidelijk einde aan de tekst. Meestal bestaat het slot uit één alinea.
  - - - Je hebt geleerd dat er verschillende tekstdoelen zijn. Je hebt teksten gelezen met de tekstdoelen informeren, amuseren en overhalen.
      - Hier komt er een tekstdoel bij. Als de schrijver uitlegt hoe iets werkt of in elkaar zit, is het tekstdoel: uitleg geven.
      - tekstdoel
      - tekstsoort
      - tekstvorm
      - informeren: de lezer iets nieuws vertellen
      - informerende tekst
      - bijvoorbeeld: nieuwsbericht, tijdschriftartikel
      - amuseren: de lezer vermaken door iets grappigs of boeiends te vertellen
      - amuserende tekst
      - bijvoorbeeld: stripverhaal, gedicht, songtekst
      - overhalen: de lezer aansporen iets te gaan doen
      - aansporende tekst
      - bijvoorbeeld: reclametekst, folder
      - uitleg geven: de lezer uitleggen hoe iets in elkaar zit of werkt
      - uiteenzettende tekst
      - bijvoorbeeld: schoolboektekst, recept, handleiding
- - - - De rijtjes vetgedrukte woorden heten trappen van vergelijking. Je maakt zo’n rijtje door -er en -st achter het grondwoord te schrijven. Soms moet je het woord aanpassen.
      - voorbeeld
      - hoog – hoger – hoogst
      - stil – stiller – stilst
  - - - Als je bij het lezen een moeilijk woord tegenkomt, kun je het opzoeken in een woordenboek. Vaak is dat niet nodig. Gebruik bij woorden die je niet begrijpt, dit stappenplan:
      - Als je een woord leest dat je niet begrijpt, is je eerste stap: een stukje terug of een stukje verder lezen in de tekst. Vaak zie je dan:
      - een woord dat ongeveer hetzelfde betekent;
      - een uitleg of omschrijving van het moeilijke woord;
      - een woord dat het tegenovergestelde betekent.
      - Als je goed nadenkt, weet je dan wat het moeilijke woord betekent.
  - - - stil – stiller – stilst
      - Samenstellingen
      - Sommige woorden kun je aan elkaar vastplakken. Van laptop en tas kun je een nieuw woord maken: laptoptas. Zo’n woord heet een samenstelling. Als je wilt weten wat de betekenis van een samenstelling is, kijk je naar het laatste woord van de samenstelling. Dat laatste woord zegt wat het is. Het eerste woord vertelt er iets extra’s over.
- - - - Voor een e-mail bestaan weinig regels, maar er zijn er wel een paar en die moet je onthouden. Natuurlijk houd je je aan de andere afspraken en regels voor Schrijven op niveau.
      - De regels voor een e-mail zijn:
      - Zet in de onderwerpregel het onderwerp van je e-mail.
      - Begin de e-mail met een aanhef (Beste, Geachte, Lieve, Hoi). Achter de aanhef zet je een komma en druk je twee keer op enter.
      - Schrijf in de eerste zinnen wat het onderwerp is en waarom je de e-mail schrijft.
      - De inhoud van je e-mail verdeel je in alinea’s .
      - De e-mail eindig je met een nette slotzin. Daarna druk je twee keer op enter.
      - Links onderaan schrijf je de slotgroet (Vriendelijke groet, Groetjes, Doei). Daarachter zet je een komma en druk je op enter.
      - Zet je naam onder de e-mail.
- - - - Je hebt geleerd dat een zin in de tegenwoordige tijd of in de verleden tijd kan staan. Aan de persoonsvorm zie je in welke tijd de zin staat. De spelling van de persoonsvorm is in de verleden tijd anders dan in de tegenwoordige tijd. Bekijk het volgende schema.
      - poetsen – verleden tijd
        
        wandelen – verleden tijd
        
        enkelvoud
        
        ik poetste
        
        ik wandelde
        
        jij poetste
        
        poetste jij?
        
        jij wandelde
        
        wandelde jij?
        
        hij, zij, het poetste
        
        hij/zij/het wandelde
        
        meervoud
        
        wij poetsten
        
        wij wandelden
        
        jullie poetsten
        
        jullie wandelden
        
        zij poetsten
        
        zij wandelden