Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
4.GAIA (Neurona (nerbio sistemaren zelula). Haien artean mezuen bidez…
4.GAIA
Organoak eta sistemak
Zentzumen-organoak: informazioa hauteman
Nerbio sistema: informazioa aztertzea eta erantzuna prestatzea
Lokomozio aparatua: erantzuna gauzatea (mugimendua sortuz)
Sistema endokrinoa: erantzuna gauzatzea (hormonak ekoizten)
Estimulua: Organismoan eragina duen kanpoko edo barneko seinalea (tenperatura, mina...)
Errezeptorea: Estimuluen hartzaileak, bulkada elektrikoa sortzeko gai den sentsorea da eta horretarako zelula bereziak; kanpokoak (zentzumen organoak) edo barrukoak (odolean ''glukosa, presioa...'')
Borondatezko ekintza: nahita egiten ditugun ekintzak (ikusmena, pentsamendua, mugimenduak, gorputzeko oreka mantendu...)
Ekintza erreflexua: oharkabeko mugimendu sinple eta azkarrak (bizirik egoteko ditugun jarduerak ''arnasketa, digestioa...'' eta hatzamarra ziztatzean kentzea)
-
Nerbio sistema Periferikoa (NSP): neuronez osatutako nerbio sareak dira eta informazioa garraitazen du
Nerbioak osatzen dute
Sentimen nerbioak: estimuluen bidez jasotako informazioa zentzumen organoetatik NSZ-era garraiatzen dute
-
Neurona (nerbio sistemaren zelula). Haien artean mezuen bidez komunikatzen dira, horiek nerbio-bulkaden bidez transimitzen dira neuronen barruan.
Nerbio-bulkadak norabide bakarra; dendritetaik axoiara
Atalak
Gorputza:
Dendritak: gorputzetik ateratzen diren adarkadura laburrak
Axoia: gorputzetik ateratzen den adarkadura oso luzea, neurona bakoitzeko bat
Mielina-zorroa: axoia inguratzen duen estalkia. Nerbio-bulkadaren transmisioa errazten du.
Sinapsia: Sinapsiaurreko neuronak nerbio-bulkada igortzen du, dendritetatik axoiaren muturreraino.
Nerbio-bulkada axoiaren muturrera heltzean bertan dauden substantzia kimikoak (neurotransmisoreak) tarte sinaptikora askatzen dituzte.
Sinapsiaosteko neuronaren dendritek neurotransmisore-hartzaileak dituzte, eta hauekin lotzean beste nerbio-bulkada eragiten da.
-
Hormonak: Guruin endokrinoetan ekoizten diren mezulari kimikoak dira. Odolera jariatu eta gorputz osotik zabaltzen dira baina soilik jumuga-organoetan (itu-zeluletan = hormona hartzailedun zelula) dute eragina.
Kantitate txikian ekoizten dira eta aktiboak dira kontzentrazio baxuetan.
Oso espezifikoak dira eta funtzioa betetzerakoan degradatzen dira.
Erantzunak geldoak eta eragin luzekoak dira.
Guruinak
Ez-endokrinoak: ez dute hormonarik ekoizten beste motako jariakinak baizik eta haien urinak hodi baten bidez isurtzen dira eragiten duen lekuan (malko eta listu guruinak, urin gastrikoak, heste meharreko urinak)
-
Endokrinoak: hormonak ekoizten dituzte (hipotalamoa, hipofisia, tiroidea, paratiroidea, giltzurrun gaineko guruinak)