กลุ่ม 4Endocrine System Group 4

ทำหน้าที่ สร้างฮอร์โมน คุณสมบัติเป็นกรดอะมิโน เพปไทด์ ไกลโคโปรตีน หรือสเตียรอยด์ แล้วไปออกฤทธิ์ที่อวัยวะเป้าหมาย โดยอาศัยระบบไหลเวียนโลหิต โดยควบคุมการหลั่งฮอร์โมนแบบ negative feedback

Posterior Pituitary gland

Oxytocin : กระตุนการหลั่งน้ำนม , ช่วยให้มดลูกหดรัดตัว

ADH หรือ Vasopressin : ดูดน้ำกลับที่หลอดไต ถ้าขาดทำให้เกิดเบาจืด ซึ่งผู้ป่วยจะมาด้วยอาการขาดน้ำ , Hyponatremia , ผล U/A พบว่าความถ่วงจำเพาะต่ำ

Anterior Pituitary gland

FSH : กระตุ้นให้มีการตกไข่

LH : ช่วยให้ไข่ตก

TSH

ACTH

GH หรือ STH : ช่วยในการเจริญเติบโตของร่างกาย

Prolaction : กระตุ้นการหลั่งน้ำนม

Thyroid gland และ Parathyroid gland

thyroxin : ควบคุม metabolism ของร่างกาน , ช่วยในการเจริญเติบโตของกระดูก สมอง และระบบประสาท

calcitonin : ลดระดับ Ca

parathyroid hormone : เพิ่มระดับ Ca

โดย สลาย Ca ออกจากกระดูก และเพิ่มการดูดกลับ Ca ที่ kidney และ gut

Pancreas

Insulin : ลดระดับน้ำตาลในเลือด

glucagon : เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด

Adrenal gland

adrenal cortex

aldosterone : ควบคุมการดูดกลับของ Na ที่หลอดไต

cortisol : ลดการใช้กลูโคส , กระตุ้นการสลายไขมันและเพิ่มการสลายตัวของโปรตีน เพื่อเตรียมพร้อมใช้ในภาวะเครียด , รักษาสมดุลเกลือแร่

reticularis : สร้าง androgen

adrenal medulla

adrenaline

noradrenaline

Gonads

testes

Ovaries

estrogen : การเจริญเติบโตของอวัยวะสืบพันธุ์ และลักษณะความเป็นหญิง

testosterone : ควบคุมการเจริญเติบโตของอวัยวะสืบพันธุ์ และควบคุมลักษณะความเป็นชาย

progesterone : ควบคุมการเจริญเติบโตของมดลูก ระงับไม่ให้ไข่สุกระหว่างตั้งครรภ์

Growth hormone deficiency

เกิดจากความผิดปกติแต่กำเนิด หรือมีพยาธิสภาพ เช่น เนื้องอก โรคเรื้อรังอื่นๆ

ลักษณะ : เตี้ยสมส่วน ไขมันสะสมบริเวณลำตัว อัตราการเจริญเติบโตผิดปกติ ฟันขึ้นช้า มือเท้าเล็ก แต่สติปัญญามักปกติ

วินิจฉัยแยกโรค : เตี้ยกรรมพันธุ์ , การเข้าสู้วัยรุ่นช้า , โรคเรื้อรัง ่เช่น โรคเลือด ไต จากการขาดสารอาหาร , ขาด thyroid h. , โรคกระดูก

การวินิจฉัย : ทดสอบการหลั่ง GH ผิดปกติ , growth chart , bone age

การรักษา : ให้ GH ทดแทน

Growth hormone excess

gigantism and dwarfism

เกิดจาก tumor

ความผิดปกติของ thyroid h.

congenital hypothyroidism

สาเหตุจากขาดไอโอดีน , ความผิดแกติของต่อม , ไม่มีต่อม อยู่ผิดที่ ความผิดปกติในการสร้าง พันธุกรรม

อาการ : ซึม ไม่ร้อง กระหม่อมหน้ากว้างหรือไม่ปิด การเจริญเติบโตช้า ปัญญาอ่อน

คัดกรองโดยการเจาะ TSH จากส้นเท้า

การวินิจฉัย : พบว่า TSH สูง แต่ T3 T4 ต่ำ

การรักษา : ให้ L-thyroxin ใน 1 เดิอนเพื่อป้องกัน IQ ต่ำ และติดตามจนอายุ 3 ปี ให้สมองพัฒนาเต็มที่

hyperthyroidism

สาเหตุจากการสร้างมากกว่าปกติ หรือจาก autoimmune disease

อาการ : คอพอก มือสั่น ใจสั่น เหงื่อออกง่าย หงุดหงิดง่าย น้ำหนักลด

การวินิจฉัย : พบว่า TSH ต่ำ แต่ T3 T4 สูง

การรักษา : ให้ PTU หรือ Methimazole , กลืนแร่ , ผ่าตัด

ความผิดปกติของฮอร์โมนเพศ

Ambiguous Genitalia

ไม่สามารถแยกได้ชัดเจนว่าเป็นหญิงหรือชาย - อวัยวะเพศเหมือนหญิง แต่ clitoris ใหญ่ , คลำได้ก้อนที่ขาหนีบ - อวัยวะเพศเหมือนชาย แต่ อัณฑะไม่ลงถุงทั้งสองข้าง , perineal hypospadias

สาเหตุจากความผิดปกติในกระบวนการสร้างฮอร์โมนเพศ , ได้รับยาจากภายนอก , โรคของต่อมหมวกไต

Precocious puberty

ดญ. มีเต้านมก่อน 8 ปี หรือมีประจำเดือนก่อน 9 ปี , ดช. มี ขนาดอัณฑะมากกว่า 2.5 cm. ก่อน 9 ปี

สาเหตุจากพันธุกรรม โรคอ้วน ได้รับฮอร์โมนจากภายนอก เนื้องอก

การวินิจฉัย : ตรวจร่างกาย , ตรวจระดับฮอร์โมนเพศ , bone age , u/s , MRI

Delayed puberty

ผญ. ไม่มีหน้าอกเมื่อ 13 ปี หรือไม่มีประจำเดือนภายใน 5 ปีที่เข้าสู่วัยรุ่น , ผช. ไม่มีการเพิ้มขนาดของอัณฑะจนอายุ 14 ปี

สาเหตุจากต่อมใต้สมองส่วนหลังหลั่ง LH FSH ผิดปกติ , ความผิดปกติที่ต่อมเพศ

การวินิจฉัย : ตรวจร่างกาย , ตรวจระดับฮอร์โมน , MRI

การรักษา : ให้ฮอร์โมนทดแทน , ดูแลสุขภาพจิต

Diabetes mellitus

อาการ : polyuria , polydipsia , polyphagia , weight loss , DKA

การวินิจฉัย : hyperglycemia , glucosuria , proteinuria , E'lyte imbalance

การรักษามีเป้าหมาย เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ป้องกัน DKA โดยการฉีด insulin , ควบคุมอาหาร และออกกำลังกาย

การแก้ไข hypoglycemia ในเด็ก

อาการ : เหงื่ออก ใจสั่น มือสั่น หิว หงุดหงิด ซึม หมดสติ ชัก

ให้น้ำหวาน 15-30 ml. ผสมน้ำหรือน้ำผลไม้ แล้วตามด้วยอาหาร

ข้อวินิจฉัยการพยาบาล : ผู้ป่วยเสี่ยงต่อการเกิดอันตรายจากภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ

วัตถุประสงค์การพยาบาล

เกณฑ์การประเมินผล :

ผู้ป่วยปลอดภัยจากอันตรายและไม่เกิดภาวะแทรกซ้อน

ระดับน้ำตาลในเลือด 90-180 mg/dl

ไม่มีอาการหิว หงุดหงิด มือสั่น ใจสั่น เหงื่ออก

กิจกรรมการพยาบาล

  1. ประเมินอาการของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ เช่น หิว มือสั่น ใจสั่น หากมีอาการควรดูแลให้รับคาร์โบไฮเดดรต น้ำหวานหรือลูกอม เพื่อเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด
  1. บันทึก v/s เพื่อประเมินความผิดปกติที่อาจเกิดขึ้น
  1. ดูแลให้ผู้ป่วยมีความสมดุลของอาหาร รวมถึงการฉีด insulin เพื่อป้องกันภาวะ hypo/hyperglycemia

ข้อวินิจฉัยการพยาบาล : ผู้ป่วยมีการเจริญเติบโตและพัฒนาการช้ากว่าวัย

วัตถุประสงค์การพยาบาล

มีพัฒนาการดีขึ้นหรือใกล้เคียงเด็กปกติ

เกณฑ์การประเมินผล

มีน้ำหนักและส่วนสูลใกล้เคียงเด็กปกติ

มีพัฒนาการในด้านต่างๆดีขึ้นหรือใกล้เคียงเด็กปกติในวันเดียวกัน

กิจกรรมการพยาบาล

  1. ส่งปรึกษากุมารแพทย์และกระตุ้นให้พ่อแม่ได้ฝึกกระตุ้นพัฒนาการอย่างต่อเนื่อง เพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็ก
  1. ประเมินพัฒนาการในด้านต่างๆ เพื่อวางแผนในการจัดกิจกรรมกระตุ้นพัฒนาการ
  1. กระตุ้นพัฒนาการผู้ป่วย เพื่อให้มีพัฒนาการที่เหมาะสมตามวัย
  1. คอยแนะนำ ช่วยเหลือ ให้กำลังใจครอบครัวในการกระตุ้นและส่งเสริมพัฒนาการอย่างต่อเนื่อง
  1. ติดตามชั่งน้ำหนักและวัดส่วนสูงเป็นระยะ เพื่อประเมินการเจริญเติบโต
  1. ดูแลจัดการเล่นตามวัยตามความสามารถ เพื่อช่วยกระตุ้นพัฒนาการ

ข้อวินิจฉัยการพยาบาล : เสี่ยงต่อการได้รับสารน้ำ สารอาหารไม่เพียงพอต่อความต้องการ

วัตถุประสงค์การพยาบาล

ได้รับสารน้ำ สารอาหารเพียงพอต่อความต้องการ

เกณฑ์การประเมินผล

  1. กล้ามเนื้อไม่ลีบเล็ก น้ำหนักอยู่ในเกณฑ์ปกติและสัมพันธ์กับอายุ
  1. ได้รับแคลอรี่เพียงพอต่อมื้อ และรับประทานได้มากขึ้น
  1. I/O balance
  1. ผิวหนังชุ่มชื้น , good kin tugor , no N/V
  1. E'lyte balance , T3 T4 ลดลงอยู่ในเกณฑ์ปกติ

กิจกรรมการพยาบาล

  1. ดูแลให้ได้รับอาหาหรที่มีพลังงานสูง ครบทั้ง 5 หมู่ เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับพลังงานอย่างเพียงพอ
  1. ดูแลช่องปาก บ้วนปาก แปรงฟัน เพื่อเพิ่มความอยากอาหาร
  1. ดูแลให้ได้รับยาตามแผนการรักษา เพื่อควบคุมระดับฮอร์โมนให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
  1. ชั่งน้ำหนัก OD ก่อนรับประทานอาหาร เพื่อประเมินความเปลี่ยนแปลงของน้ำหนักตัว
  1. สังเกตและประเมินอาการของการขาดน้ำ เช่น ริมฝีปากแห้ง ผิวแห้ง poor skin tugor กระสับกระส่าย ตัวเย็น
  1. ไม่มีอาการแสดงของภาวะขาดน้ำ

คำถาม : ข้อใดแปลผลของลักษณะ primary hypothyroidism ได้ถูกต้อง

ข. T3 สูง T4 สูง TSH สูง

ก. T3 สูง T4 สูง TSH ต่ำ

ค. T3 ต่ำ T4 ต่ำ TSH สูง

ง. T3 ต่ำ T4 ต่ำ TSH ต่ำ