Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Głowonogi (Budowa i wybrane funkcje życiowe (Z wydzieliny gruczołów…
Głowonogi
Budowa i wybrane funkcje życiowe
Ciało ich jest miękkie pokryte nabłonkiem wydzielającym śluz
Głowa
Mieści się w niej otwór gębowy oraz najważniejsze narządy zmysłów
Może też ulec całkowitej redukcji np u małży
Noga
Mięsisty, nieparzysty narząd lokomotoryczny
U slimaków służy do pełzania i pływania
U małż do przemieszczania się, zagrzebywania w mule i piasku bądż zakotwiczaniu się w podłożu
U głowonogów noga przekształca się w służący do ataku lub brony ramiona oraz lejek, umożliwiający odrzutowy sposób poruszania się
Worek trzewiowy
W nim znajduje się większość narządów wewnętrznych
Okrywa go fałd ściany (powłoki) ciała, zwany płaszczem.
Przestrzeń między płaszczem a workiem trzewiowym tworzy jamę płaszczową
Mieszczą się w niej narządy wymiany gazowej oraz ujścia przewodu pokarmowego, u. wydalniczego i płciowego
Z wydzieliny gruczołów płaszcza powstaje muszla
Zewnętrzna warstwa muszli zbudowana jest z białka - konchioliny
Kolejne, znajdujące się niżej warstwy muszli (porcelanowa i perłowa) zbudowane są z węglanu wapnia
Muszla chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi, czynnikami termicznymi oraz przed wyschnięciem.
Jest miejscem przyczepu dla mięśni, w tym również mięśni lokomotorycznych
Pełni więc rolę szkieletu
U ślimaków lądowych muszla jest zamykana krzepnącym śluzem chroniącym przed suszą, zimnem i wrogami.
U niektórych ś. otwór muszli zamykany jest wapiennym wieczkiem
Wszystkie przestrzenie między narządami wewnętrznymi wypełnia tkanka łączna. Pierwotna jama ciała pozostaje w postaci zatok i szczelin, w których krąży krew. Wtórna jama ciała (celoma) uległa silnej redukcji do osierdzia oraz kanałów u. wydalniczego i rozrodczego
U pokarmowy
Zbudowany z trzech odcinków: jelita przedniego, środkowego i tylnego
Rozpoczyna się otworem gębowym prowadzącym do jamy gębowej i obszernej umięśnionej gardzieli (brak u małży)
W gardzieli najczęściej znajdują się chitynowe szczęki i silnie umięśniony ruchliwy język ( brak u małż
Powierzchnia języka jest szorstka, pokryta wieloma rzędami ostrych chitynowych ząbków tworzących tarkę.
Tarka i szczęki służą do odgryzania i rozdrabniania pokarmu
Do gardzieli uchodzą gruczoły ślinowe, których wydzielina zwilża pobrany pokarm i umożliwia wstępne trawienie
Dalej gardziel przechodzi w długi przełyk, za którym znajduje się szeroki żołądek o funkcjach mechanicznych i trawiennych.
Do żołądka uchodzi wątroba - duży gruczoł trawienny o wielorakich funkcjach
Wydziela ona enzymy trawiące białko i węglowodany, magazynuje substancje odżywcze, w niej odkładają się również zapasy fosforanu wapnia, wykorzystywane do budowy muszli.
Za żołądkiem rozpoczyna się jelito tylne, zakończone otworem odbytowym otwierającym się do jamy płaszczowej
U. krwionośny
otwarty
Głównym narządem tłoczącym krew jest serce, zbudowane z komory i jednego lub dwóch przedsionków
Ruch krwi powodowany jest skurczami silnie umięśnionej komory
U większości mięczaków serce zlokalizowane jest po stronie grzbietowej worka trzewiowego
Hemolimfa spełnia wszystkie funkcje transportowe, w tym również związane z wymianą gazową
Krew z serca wpływa do głównego naczynia - aorty, rozgałęziającej się na wiele mniejszych naczyń, z których wylewa się do jam ciała, zwanych zatokami
Z zatok krew zbiera się w naczyniach żylnych, którymi płynie do jamy płaszczowej (tu zachodzi wymiana gazowa), a następnie wraca żyłą do przedsionka, skąd tłoczona jest do komory
Krew jest najczęściej bezbarwna. Niebieska - hemocyjanina: Czerwona - hemoglobina rozpuszczona w osoczu
U. wymiany gazowej
u wodnych m silnie ukrwione skrzela, występujące najczęściej w formie grzybkowatych lub pierzastych wyrostków ulokowanych w jamie płaszczowej
U mi lądowych wymiana gazowa odbywa się w unaczynionych ścianach jamy płaszczowej, pełniących funkcje płuc. Ze środowiskiem zewnętrznym kontaktują się one za pomocą otworu oddechowego
U wydalniczy
Nerka, z reguły nieparzysta (będąca przekształconym metanefrydium) i odchodzący od niej długi moczowód zakończony otworem wydalniczym
Tą drogą usuwane są zbędne produkty przemiany materii
U form lądowych: w postaci kryształków kwasu moczowego: u form wodnych w postaci amoniaku i mocznika
Ponadto nerka odgrywa ważną rolę w wytrzymaniu ciśnienia osmotycznego w całym ciele mięczaka
U. nerwowy
Kilka par zwojów nerwowych - głowowych(mózgowych), nożnych, płaszczowych i trzewiowych, umieszczonych w odpowiednich częściach ciała i połączonych pniami nerwowymi
Głowonogi maja silnie rozwinięty u. nerwowy w części głowowej.
U małż u nerwowy jest słabo rozwinięty, co wiąże się z brakiem głowy i osiadłym trybem życia
Narządy zmysłów
Dobrze rozwiniete i bardzo różnorodnie zbydowane
U śl. i mał oczy o prostej budowie, a u gło. o skomplikowanej
Inne narządy zmysłów występują w postaci brodawek węchowych, smakowych i dotykowych, skupionych wokół otworu gębowego, na czułkach oraz na krawędziach nogi i brzegu płaszcza
U wielu gatunków wywnętrz ciała w pobliżu zwoju mózgowego rozmieszczone są narządy równowagi, statocysty
Rozwój i rozmnażanie
Płciowo
Zapłodnienie poprzedzone jest kopulacją, w trakcie której łączą się osobniki męskie i żeńskie lub obojnacze.
Rozwój może być prosty lub złożony. W rozwoju złożonym występuje wolno pływająca larwa trochofora lub żeglarek (weliger)
Weliger jest następnym stadium rozwojowym po trochoforze. Ma zawiązek muszli, narządów wewnętrznych, oczy czułki i charakterystyczny urzęsiony narząd służący do pływania tzw. żagielek