Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Hoofdstuk 4: Moderniteit en het seculariseren van het Laatste Oordeel (1)

- - - - Aanvankelijk ging een deel van de clerus actief mee met het revolutionair élan, en was de revolutie niet anti-religieus. Door economische moeilijkheden al de staat de kerkelijke goederen toe-eigenen met tegenprestatie dat de priesters als staatsambtenaren bezoldigd worden, mits ze de eed van trouw afleggen. Rome verbood dit en zo ontstond een strijd tussen de kerk en de staat.
      - Nieuwe regime die zich verplicht ziet aan de religieuze leegte die dan ontstaan is, op een of andere manier tegemoet te komen door het uit de grond te stampen van Ersatz-religies. Die eerste religie met burgerlijke liturgie is de cultus van de rede.
        Maar wanneer die te rationeel en te ver van het volk blijkt te staan, wordt het object van cultus gepersonifieerd in een Etre Superéme
      - Beide regimes zullen mislukken. Napoleon zal de godsdienstvrede terug invoeren door de christelijke godsdienst in ere te herstellen
    - - Monddood: het volledig samenvallen met de sociale opdracht ontneemt precies de kracht zich tegenover de maatschappij kritisch op te stellen.
        Vanaf de Restauratie zal het christendom geapprecieerd worden omwille van zijn sociaal effect. Dit maakt dat het eigene van de godsdienst verloren gaat en volledig afhankelijk van de hogere gestelde waarde
      - Napoleon laat alle kloosters en orders toe die een maatschappelijke relevantie hadden in de dienstverlening en het onderwijs. Niet alleen om politieke redenen maar ook vanuit de kerk die de taak toebedeeld kreeg omdat het realiseren van een rechtvaardige maatschappij de aarde tot haar fundament behoort
    - - God had de uiteindelijke grond en norm voor de samenleving. De mens begreep zichzelf als geschapen door God en gericht op een terugkeer naar God na de noodlottige zondeval. De afhankelijkheid van God werd vertaald in het leenstelsel.
      - Dit systeem leidde tot grove misbruiken die aanleiding gaven tot het verbrokkelen van het leenstelsel.
      - Op religieus vlak ontstond een nieuwe verhouding tussen het kerkelijke gezag en de godsbeleving. Zij achten de mens in staat tot een onmiddellijke band met God en maakten daardoor het fundament van het leenstelsel overbodig.
      - Dit proces zal zijn vol einde kennen in de Verlichting, met de verlichting is de godsdienstigheid geïndividualiseerd, godsdienst of religie zijn verworden tot geloof
  - - - Moderniteit = manier waarop de West-Europese mens zich is gaan begrijpen na het failliet van het middeleeuwse 'zelfverstaan'
      - In de middeleeuwen verstond de mens zichzelf als geschapen door God, definieerde zichzelf in God
    - - Na oorlog is er eindelijk vrede en is God zijn funderende plaats kwijtgespeeld. Voortaan had de mens alleen nog zichzelf als punt van waaruit hij de wereld, inclusief zichzelf kon verstaan.
      - Dit werd helder geformuleerd en gereflecteerd door René Descartes. Als iets betwijfelbaar blijkt, moet je vooral blijven twijfelen. Anders vind je nooit echte zekerheid.
        Moderniteit: de mens die zich vanuit zichzelf verstaat, door gebruikt te maken van zijn eigen intellect en rede begrijpt de mens zichzelf en zijn samenleving
      - We spreken over moderniteit betreft het punt door Descartes met de twijfel. Modern is een waarheid verkondigen vanuit dat punt dat zelf eerst betwijfeld is geworden. Dat is een vrij punt, vrijheid van waaruit de wereld beschouwt kan worden, bekeken, betwijfeld en bekritiseerd. Vanuit dit punt is de revolutie ontstaan
- - - - Utopie eigen leven gaan leiden, 2 radicale verschillende betekenissen:
        1 blauwdruk voor een realiseerbare betere samenleving/wereld, doel dat het waard is om na te streven
        2 droombeeld, onverwezenlijkbaar ontwerp van een volmaakte toestand
      - 3 kenmerken: geloof in de maakbaarheid van de mens, de natuur van de mens is verbeterbaar en het nastreven van geluk
      - Typisch modern fantasma is de uitwerking van de literaire Utopie. Nieuwe politieke fantasieën die uiting geven aan hoop die mens koestert op de toekomst die hij zelf poogde te installeren.
        Blauwdruk voor een verlangde ideale samenleving
      - Utopie wordt vanuit gegaan dat de gouden toekomst te realiseren is, maakbaar. Elke Utopie breekt met een oude slechte wereld en probeert iets radicaal nieuws te bieden
      - In de 3 oer-utopieën wordt er afscheid genomen met de erfzonde, men wil terug naar het paradijs. In die zin is het utopisch denken gestructureerd als een religie, met oog op een nieuwe schepping, een verlossing van de oude wereld en het verlangen naar een nieuwe wereld waar het geluk is gerealiseerd
    - - Technische utopie
        
        Wetenschap moet bijdragen aan de verlenging van het leven, de vertraging van de ouderdom, genezing van ziekten, verzachting van pijn
        
        Realisering van het land van melk en honing via wetenschap en techniek
      - Sociale utopie
        
        Richt zich op het leed dat de medemens kan overvallen of veroorzaken
        
        Probeert een nieuwe gelukkige maatschappij met zo weinig mogelijk leed te construeren
        
        Meer de maatschappelijk-politieke realisering van de ideale samenleving
      - Zelden uitgaan dat godsdienst overbodig wordt, mensen blijven verlangen naar een totaal andere werkelijkheid die de onze overstijgt. Blijven vragen stellen over dood en leven, zingeving, toekomst, die in de utopie nooit geheel zal beantwoord worden
      - Sociale utopie heeft al voor heel wat ellende gezorgd. Het doel heiligt de middelen