Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
BIOSFERA (Bizitzaren kimika (Elementu nagusiak karbonoa, hidrogenoa,…
BIOSFERA
Bizitzaren kimika
Elementu nagusiak karbonoa, hidrogenoa, nitrogenoa eta oxigenoa
-
-
-
Zer da izaki biziduna?
-
• Izaki bizidun guztiek hiru bizi-funtzio nagusi betetzen dituzte: elikatu, erlazionatu eta ugaldu egiten dira.
• Gai organikoz osatuta daude izaki bizidunak. Bizidunen osagai kimikoak, karbono elementu kimikoan oinarriturik daude.
Biosfera Lurrean bizi diren izaki bizidun guztien multzoa da Izaki bizidunek badituzte zenbait ezaugarri orokor:
Gai inorganikoak
Karbonorik ez duten gaiak dira, edo karbonoa oso kantitate txikian dutenak.
• Ura. Funtsezkoa da, kimiko guztiak uretan gertatzen baitira eta barruko jariakin guztien osagai baita. Gaien barne-garraioa.
• Gatz mineralak. Barruko jariakinetan disolbatuta ager daitezke, edota egitura solidoen osaketan, hala nola maskor, hezur eta hortz-haginetan.
Gai organikoak
Esklusiboki izaki bizidunek dituzten gaiak dira. Badute ezaugarri nagusi bat: gai horien konposizioan, funtsezko tokia betetzen duk karbonoak.
-
-
• Lipidoak, hala nola koipeak eta kolesterola. Energia-erreserba
• Proteinak. Askotarikoak izan daitezke. Prozesu askotan parte hartzen dute, egitura-funtzioetan nagusiki.
• Azido nukleikoak. Informazioa biltzen dute, ondorengoei transmititzeko.
Elikadura-funtzioa
-
-
• Autotrofoak. Kanpoko ingurunetik hartzen dituzten gai inorganikoetatik gai dira beren gai organikoak ekoizteko landareak, algak eta zenbait bakterioak.
• Heterotrofoak Gai organikoak behar dituzte eta, beraz, beste izaki bizidun batzuk edo haien hondakinak jaten, onddoak eta mikroorganismo asko.
Erlazio-funtzioa
Harremanak dituzte elkarren artean eta ingurumenarekin. Informazioa hartzen dute erantzuna prestatzen eta ematen dute.
Ugalketa funtzioa
Funtzio honen bitartez, beren antzeko ondorengoak sortzen dituzte.
Zer da zelula?
Bizia duten egiturarik txikienak dira zelulak. Gai dira elikatzeko, inguruarekin erlazionatzeko eta ugaltzeko.
Zelularen osagaiak
Mintz plasmatikoa. zelula osorik estaltzen duen geruza mehea,gaien trukea erregulatzea
Zitoplasma. zelularen barneko edukia, jariakin likatsu batez organuluz, osatua.
Material genetikoa. Osagai nagusia DNA du ,informazioa biltzen du.
-
Zer da espeziea?
Espezie deritzogu ezaugarri berak dituzten, elkarrekin gurutza daitezkeen eta ondorengo ugalkorrak uzten dituzten banakakoen multzoari.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
