Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
HIRIEN GARAPENA ERDI AROAN (HIRIEN GORALDIA_XII. mendetik aurrera (Hiriko…
HIRIEN GARAPENA ERDI AROAN
HIRIEN GORALDIA_XII. mendetik aurrera
Forua
Hiriak azkar bihurtu ziren beren eskualdeetako bizitza erlijiosoaren, politikoaren eta ekonomikoaren topaleku nagusia.
Kontzeju edo udalak
Hiri bakoitzak bere gobernua zuen. Hasiera batean, batzar batek osatzen zuen. Gero, udalak edo kontzejuak sortu ziren. Epaile bat eta alkateak ziren haien buru.
Hiriko gizartea
Hiriko biztanleari burges esaten zitzaion.
Elitea merkatari, eskulangile garrantzitsuek eta hiriko goi-kleroaosatzen zuten.
Biztanlerik gehienak eskulangileak eta dendari apalak ziren
Horien azpitik, pobreak eta baztertuak.
Hirien hazkundea
Nekazaritza-berrikuntzei esker gero eta nekazari gutxiago behar izan ziren.
Beste nekazari batzuek hirietara emigratu zuten, beren jaun feudalen joputzatik ihes egiteko
XIV. MENDEKO KRISALDIA
Gerrak eta matxinadak mende batez
Errege-erreginen boterea indartzearekin gerra asko ekarri zituzten.
Izurri beltza
Pertsona asko eta asko hil ziren.
eta 1352. urteen artean
Bost urteko epean 20-25 milioi pertsona hil ziren, Europako biztanleriaren laurdena
Nekazaritzaren arazoak
XIV. mendearen hasieran euriteak ugaritu egin ziren Europan, eta horren ondorioz, uzta asko galdu ziren.
Desnutrizioa zabaldu zen.
Gosetea nagusitu zen.
ALDI OPAROA
Nekazaritzaren hedapena
XII. mendetik aurrera
Errotak hedatu ziren, hala haize-errotak nola ur-errotak
Islamaren eraginez, ehorte-urteetan labore berriak ezarri ziren.
Merkataritzaren eta bankuen garapena
XII. mendetik aurrera merkataritza asko garatu zen. Bi itsas bide nagusi:
Mediterraneoko bidea: Europarrek luxuzko produktuak inportatzen zituzten, eta ehunak eta armak esportatu.
Atlantikoko eta Baltikoko bidea: Bidea Hansa izeneko merkatari-elkarte baten mende zegoen.
ALDAKETA HANDIAK KULTURAN
Literatura eta filosofia
Genero berriak sortu ziren
Poesia lirikoa
Gesta-kantak
Zaldun-liburuak
Unibertsitateen sorrera
XIII. mendean, Europako hiri askotan unibertsitateak eratu ziren.
Hirietako eskolak
Katedraleko eskolak edo eskola kapitularrak
Udal-eskolak,
ESKULANGILEAK ETA GREMIOAK XII. mendetik aurrera
Eskulangileak
Era askotako eskulangileak zeuden
Ehuleak
Zapatariak
Bitxigileak...
Eskulangintzako lanbideak
Eskulangileek ondo zehaztutako hiru maila izaten zituzten beren lanbideetan
Gremioak
Lanbide bereko eskulangileak elkartu, eta gremioak eratu zituzten.
Gremio bakoitzak estatutu bat egiten zuen
MONARKIA FEUDALEN SENDOTZE-ALDIA
Erdi Aroko erresumen gobernua
XII. mendearen bukaeran Europako errege eta erreginak gorteak edo parlamentuak eratzen hasi ziren
Erresumen arteko gatazkak
Erdi Aroko errege-erreginak lurralde gehiago eskuratzen saiatu ziren.
Errege-boterea sendotzea
XII. mendetik aurrera, Europako errege-erreginek beren boterea indartu zuten jaun feudalen gainetik.
Ekonomiaren hazkundea
Unibertsitateen garapena
Hirien hazkundea
Kristandadearen zatiketa
Lurraren jabetzagatiko borrokei erlijio-borrokak gehitu zitzaizkien, eta haiengatik borrokatu ziren Europako herrialdeak.