Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Hoofdstuk 3: Monotheïsme en kritiek (2) (Een nieuw religieus fantasma:…
Hoofdstuk 3: Monotheïsme en kritiek (2)
Een nieuw religieus fantasma: Eschaton, Apocalyps, Messias
Christelijk messianisme
Herkomst van het christelijk messianisme: Ebed Jahwe
Slechts enkele passages Ebed Jahwe-messianisme hebben grote invloed op het christendom.
Betreft het handelen over de dienaar van Jahwe. De grote belangstelling hangt samen met het feit dat de christelijke traditie in de dienaar een voorafbeelding heeft gezien van Jezus Christus.
In de laatste teksten wordt de Messias voorgesteld als een slaaf omdat hij de zonden van de mens op zich genomen heeft. Hij is de zondebok die als zoenoffer de schuld die de mens bij God heeft opgestapeld gaat vrijkopen en zo de mens van de zonde verlost. Maar Christus als de messias die is geweest, is geen zondebok. De Ebed-Jahwe al de te verwachten Messias heeft zondebok allures.
Christendom als vervulde messiasverwachting
Christus zal in het laatste oordeel oordelen over het leven van de mens. Zij die geloven zullen gerechtvaardigd zijn in Gods ogen en krijgt het eeuwig leven.
Bij de eerste komst van Christus heeft God zich geopenbaard, Christus kondigt het eeuwig leven aan. Zijn verrijzenis bewijst dat de dood overwonnen is en dat de nieuwe schepping gerealiseerd is, alleen nog slechts in Christus. Nog even naar vader en dan zal hij spoedig terugkeren.
Christendom leeft daarom in een tussentijd, in de tijd tussen de eerste en de tweede komst van de Messias.
Vervulde Messianisme: Ebed-Jahwe heeft de zonde van de wereld op zich genomen en de zodoende wereld van de zonde en tijd verlost. Met Christus die de eindtijd heeft ingezet, Gods openbaring voltooid heeft, kondigt zich een nieuwe schepping aan, een eeuwig leven. Wanneer de eindtijd aanbreekt, zal iedereen verrijzen.
De eerste en tweede komst treffen een double bind: wanneer op waarheidsclaim aangevallen kunnen ze inroepen dat de Messias nog moet komen, dat alles nog onder de apocalyps voorbehoud staat.
Het christendom oordeelt vanuit een punt waar het spreekt én in naam van de realiserende waarheid én in naam van het feit dat die waarheid nog moet gerealiseerd worden. Het kan een oordeel hanteren dat én het laatste oordeel is én ervan uitgaat dat het laatste oordeel nog moet komen
Islam en Messianisme
Abraham in de Koran
Volgens de traditie verscheen de engel Djibri aan Mohammed in Mekka en gaf hem een boodschap die zou worden gebundeld in wat met de Koran gaat noemen.
Abraham vergeleken in de Bijbel en Koran
Beide boeken is hij de man die afrekent met het verleden en nieuwe paden opzoekt.
In de Koran bevrijdt hij zich van afgoden. Het volk valt hem aan en legt hem letterlijk het vuur aan de schenen waarop God het vuur koud laat worden en hij zich los maakt van zijn familie en wegtrekt.
Mohammed is geboeid door Abraham.
Abraham is nog jood nog christen, hij is aanhanger van het zuivere geloof
Mohammed brak met de joden omdat ze hem verweten in de Koran de boodschap van de bijbel te verdraaien. Ismaël was een handige schakel om met Abraham verbonden te zijn zonder te moeten passeren via Isaak.
Het offer van Abraham werd verplaatst naar Mekka nadat de joden Mohammed niet hadden erkend als een profeet. Bij het bidden richten ze zich voortaan naar die stad. En volgens traditie zouden Abraham en Ismaël die samen de Kaä'ba bouwden, het heiligdom dat elk jaar pelgrims aantrekt.
Mohammed is de langverwachte profeet en boodschapper van God die voor de gehele mensheid zou komen met universele wetten.
God heeft steeds profeten gezonden met de waarschuwing geen vreemde goden te aanbidden, maar die waarschuwing werd steeds genegeerd. De profeten werden steeds vervolgd en verdreven. Mohammed is de laatste. De Koran biedt de mensen de laatste kans zich te onderwerpen aan Gods wil. Zijn komst vond dan ook plaats in de periode na de eerste en voor de tweede komt van de Messias.
De rechtlijnigheid van de messiasloos monotheïsme
Profeten worden verdeeld in groepen. Links de slechte gaan naar het hellevuur en rechts de goeie die gaan naar de hemel
In de Koran is geen erfzonde. Adam toont al direct berouw en Allah aanvaard het
Islam erkent Jezus als Messias maar niet als de vervulling van de messiasverwachting. Hij is een profeet in het rijtje, Mohammed is de belangrijkste.
Ze nemen alles over van het christendom. Mohammed is geen Messias maar apostel van de eindtijd. Hij verkondigd op enkele plaatsten in de Koran het Laatste Oordeel. Hij staat in de tussentijd die door Jezus is ingezet en door Isa zal voltooid worden.
Mohammed bouwt voort op het werk van Isa.
De Islam heeft geen double bind. Het onvervulde karakter van het messianisme maakt hier dat het monotheïsme in al zijn rechtlijnigheid kan gehandhaafd blijven. God vermenigvuldigd zich niet met het menselijke.
Of toch niet?
De Islam herneemt de eerste monotheïstische fantasma, de wet en geeft daaraan apocalyptische dimensie. Wie zich bekent tot de wet heeft in feite al aan zijn voornaamste eis voldaan. De wet zelf is hier zijn eigen vervulling en in die zin krijgt hij een messiaans statuut.
Joods Messianisme
Koninklijk messianisme
Koningszoon die geboren is of wordt onder wiens bewind 'rijk der gerechtigheid' realiteit zal worden.
Ook teksten die niet direct over een koningszoon gaan, ademen een sfeer die gemakkelijk messianistisch te interpreteren valt
Vanaf tweede eeuw v.Chr. is die messiaanse periode van vrede en welvarendheid voor Joden en andere volkeren gaat inluiden, die uiteindelijk leidt tot de eindtijd.
Apocalyptisch, eschatologisch messiasverwachting heeft een nieuwe interpretatieschema waarin men de oude profetische teksten leest
Lange tijd politiek geladen: redder die het verlossende einde ter tijden zal inluiden, die persoon zou afstammen van koning David en zou leiderschap van koningshuis herstellen.
Komst van de Messias heeft zich nog niets plaatsgevonden, op dit punt dat de (joods-)christenen zich van de joodse traditie zullen afscheiden.
Joden erkennen Jezus niet als een Messias
Jodendom is het minst uitgesproken over het leven na de dood. Het lichaam wordt gezien als een tijdelijke woonplaats. Nakomelingen zijn erg belangrijk, je leeft voort door je kinderen.
Leven na de dood begint pas wanneer de messias de hemel op aarde brengt en alle zielen opnieuw een lichaam krijgen.
Hedendaags jodendom: een proeve van moderniteit
Vandaag fundamentalistische joodse en protestants-christelijke groeperingen die zelf streven de derde tempel te bouwen in Jeruzalem.
De derde tempel of definitieve tempel moet volgens de geschriften door de messias gebouwd worden. De groeperingen hebben al allerlei bouwplannen.
Ook willen ze via moderne technieken op vlak van kunstmatige inseminatie een Rode koe op de wereld zetten. Volgens de voorschriften kan de tempel er alleen komen als er een Rode koe wordt geofferd.
Bespoedigen van de eindtijd en zo het realiseren van de ultieme waarheid is hier een voorbeeld van de moderne drang om de eindtijd door e mens zelf te realiseren en niet door de Messias
Messiasverwachting centraal, dagelijks wachten op de komst wordt verwoord in gebeden die de Jood iedere dag hoort te zeggen
Verwachting van een nieuwe schepping
Nieuw fantasma: de enig die nog in staat is om de zondeval ten goede te keren is God zelf. Hij zal de Schepping moeten over doen.
Het betreft een nieuwe schepping en daarmee ook het einde van de oude schepping = eschaton (het einde van de tijd, einde van de door tijd en dood getekende schepping).
De Eschaton wordt in gang gezet door God zelf. In de eerste Schepping bleef hij abstract en duister. Met de tweede Schepping zal hij zijn geheimen prijs geven en zijn openbaring vervolledigen. Vandaag dat het Eschaton samengaat met de Apocalyps = openbaring.
Degene die concreet Eschaton en Apocalys in gang zet is een speciale boodschapper van God of iemand die rechtstreeks uit het domein van godheid komt = de gezalfde, de Messias
Besluit
Negatieve erfenis: religieus gemotiveerd geweld
Zolang waarheidsaanspraak verschuifbaar is, veranderlijk, kan een gewelddadig claimen van de waarheid worden uitgesteld
Messiasfiguur veronderstelt de mogelijkheid om op anticiperende manier toegang te hebben tot een volledige geopenbaarde waarheid voorbij tijd en dood