Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK & SABAH (Peluasan Kuasa Syarikat Borneo…

- - - - Carta Organisasi Pentadbiran Sarawak
        
        1...Raja dbantu oleh Majlis Tertinggi & Majlis Negeri
        
        4...Daerah - Dketuai oleh Pegawai Daerah
        
        3...Bahagian - Terdiri drpd Kuching, Simanggang, Sibu, Marudi & Lawas
        
        5...Kampung - Dperkemaskn melalui jawatan penghulu yg menjadi ketua bg satu atau lebih kg
        
        2...Residen - Mengetuai pentadbiran d setiap bahagian
      - Carta Organisasi Pentadbiran SBUB (Sabah)
    - - Sarawak
        
        Tiga kategori kelompok masyarakat iaitu, Melayu, Iban & Cina
        
        Jawatan Kapitan & Kangcu bg org Cina
        
        Org Melayu dlm pentadbiran, org Cina dlm ekonomi & org Iban dlm keselamatan & ketenteraan
        
        Jawatan tertinggi masyarakat Iban : Temenggung
        
        Pengamalan sistem pecah & perintah
      - Sabah
        
        Ketua-ketua etnik dpilih berdasarkn personaliti & kepakaran
        
        Memberi kesan kpd pentadbiran kerajaan peringkat tempatan
        
        Pentadbir dkenali sbg Penolong Pegawai Daerah
        
        Pentadbiran berasaskn peribumi d Sabah
    - - D Sarawak
        
        Dasar ini dgunakan bg mengisi kekurangan pegawai-pegawai Eropah yg jumlahnya kecil
        
        Penglibatan org tempatan sprt kalangan Datu, iaitu Datu Patinggi, Datu Bandar, Datu Temenggung serta dua jwtn baharu, iaitu Datu Imam & Datu Hakim
        
        dinasti Brooke melibatkn kalangan pembesar tempatan dlm sistem pentadbiran ats nama dasar amanah
        
        Para pembesar tdk lg dbenarkn mengutip cukai, sebaliknya dberikn gaji & peranan membantu pentadbiran
        
        Mengekalkn semua undang-undang tempatan & adat yg tdk bercanggah dgn sistem Barat
      - D Sabah
        
        Bagi menjamin kecekapan & pentadbiran yg baik, SBUB membahagikn ketua-ketua peribumi kpd kategori ketua yg diakui & yg tdk diakui
        
        Institusi peribumi yg utama ialah Institusi Ketua Anak Negeri, Ketua Kg (Org Tua) & Mahkamah Anak Negeri
        
        Ketua Anak Negeri yg diakui dserapkn ke dlm sistem pentadbiran SBUB & dbayar gaji, sementara Ketua Anak Negeri yg tdk diakui tdk dbayar gaji
        
        Ketua bergaji akn memelihara keamanan & peraturan serta mengutip cukai kepala & mentadbir keadilan
        
        Ketua Anak Negeri yg jg digelar Org Kaya-Kaya (O.K.K.) membantu Pegawai Daerah menjalankn pentadbiran pd peringkat daerah
        
        Ketua Anak Negeri jg dlantik menjadi hakim d Mahkamah Anak Negeri & bertugas dlm menjaga keamanan daerah mereka, memungut cukai & mengurus pentadbiran pengadilan (pembantu majistret)
    - - Sarawak
        
        Diadili oleh Raja & dbantu Ketua Majistret
        
        Mahkamah dwujudkn
        
        Mahkamah Residen dwujudkn d setiap bahagian-bertindak sbg Majistret
        
        Mahkamah adat dwujudkn bg mengadili kesalahan masyarakat tempatan
        
        Undang-undang lapan perkara dperkenalkn pd Januari 1842
        
        Mahkamah Cina dwujudkn d Kuching pd thn 1911 bg menangani & mengurus hal ehwal & kes-kes yg melibatkn masyarakat Cina
      - Sabah
        
        Mahkamah Majistret menggunakn undang-undang Barat
        
        Mahkamah Majistret diadili oleh Pegawai Daerah
        
        Mahkamah Majistret & Mahkamah Anak Negeri dwujudkn
        
        Mahkamah Anak Negeri diadili oleh Ketua Anak Negeri
        
        Menggunakn undang-undang barat & tempatan
    - - Sarawak
        
        Charles Brooke menambahkn 2 bahagian pd thn 1885 & 1890
        
        Setiap bahagian dpecahkn kpd daerah & kg
        
        Pd tahap al, Raja Brooke membahagikn Sarawak kpd 3 bahagian bg memudahkn pentadbiran
        
        Sempadan kwsn ini menjadi asas pemilihan & kekuasaan Dinasti Brooke..Hal ini berbeza drpd amalan sebelumnya yg lebih menekankn kpd hak percukaian
        
        Bahagian d sarawak semasa PemerintahanDinasti Brooke
        
        bahagian pertama = Sg Sarawak & Sadong
        
        bahagian ke-3 = Sg. Rajang, Oya, Mukah, Bintulu, Matu
        
        bahagian ke-5 = Sg. Baram
        
        bahagian ke-6 = Limbang, Trusan & Lawas
        
        bahagian ke-2 = Batang Lupar, Saribas, Kalaka, Simanggang
      - Sabah
        
        Kawasan pentadbiran terdiri drpd 5 residensi yg berjumlh 17 daerah
        
        Pantai Barat
        
        Pedalaman
        
        Pantai Timur
        
        Tawau
        
        Kudat
        
        Pd tahap awl hanya terdapat dua Residensi
        
        Residensi Pantai Timur - (berpusat d Sandakan)
        
        Residen Pantai Barat - (berpusat d Jesselton)
        
        SBUB turut melaksanakan pembahagian residensi d Sabah
        
        1922
        
        Setiap Pegawai Daerah dbantu oleh Penolong Pegawai Daerah
        
        Kebiasaannya berbangsa Inggeris @ Eropah
        
        Setiap residensi dketuai oleh Residen & d daerah pula dketuai oleh Pegawai Daerah
- - - - Ugutan dlakukn sebnyk dua kali...1...Terhadap Pengiran Raja Muda Hashim yg berdolak-dalik & tdk bersetuju dgn rundingan yg dlakukan sebelumnya , iaitu menyerahkn Sarawak kpdnya...Bg mengatasi hal ini, James Brooke mengugut Pengiran Raja Muda Hashim dgn bersedia menyerang kedudukn Pengiran Raja Muda Hashim d Kuching
      - Tindakn ini menyebabkn Pengiran Raja Muda Hashim bersetuju menyerahkn pemerintahan Sarawak kpd James Brooke
      - Ugutan ke-2 dlakukan secara tdk langsung kpd pemerintah Brunei, Sultan Omar Ali Saifuddin apabila James Brooke hadir ke Brunei diiringi oleh angkatan tentera laut British
      - Kehadiran James Brooke adalah untk mengesahkn penyerahan Sarawak sprt yg dlakukan oleh Pengiran Raja Muda Hashim
      - Tindakan James Brooke menyebabkn Sultan bersetuju mengesahkn penyerahan Sarawak trsbt
    - - Dgunkn oleh James Brooke apabila berunding dgn Pengiran Raja Muda Hashim apabila dminta untk menyelesaikn pertelingkahan yg berlaku d Sarawak
      - Dlm rundingan inilah Pengiran Raja Muda Hashim menawarkn Sarawak kpd James Brooke & tawaran ini dlakukan sebanyak dua kali sebelum James Brooke menerimanya
    - - Dperoleh melalui sokongan kapal HMS Dido - dmiliki oleh angkatan tentera laut British
      - Kapal ini dgunakn bg memerangi ancaman lanun yg mengganggu perdagangan & ketenteraman Sarawak
      - Turut menggunakn kekuatan ketenteraan dlm usaha mendaptkn kuasa d Sarawak
    - - Perjanjian 1841 : James Brooke dgn Pengiran Raja Muda Hashim
        
        James Brooke harus menghormati & memelihara undang-undang & adat Melayu
        
        James Brooke memerintah Sarawak & menguasai hasilnya
      - perjanjian 1842 : James Brooke dgn Sultan Brunri, Sultan Omar Ali Saifuddin
        
        James Brooke memberikn ufti tahun sebnyk 2500 Dolar Sepanyol kpd Sultan Brunei
        
        Tdk boleh campur tangn dlm hal adat & agama penduduk tempatan
        
        Tdk boleh dpindah milik tanpa kebenaran Sultan Brunei
        
        Semua hasil pendapatan dserahkn kpd James Brooke
        
        Sultan Brunei menyerahkn Sarawak dr kwsn Tanjung Datu ke Sg. Samarahan
        
        Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke sbg Raja Putih Sarawak
      - Dua perjanjian terpenting berlaku od thn 1841 & 1842
  - - - Datu Patinggi Ali
        
        Melakukan penentangan terhadap pentadbiran Brunei pd thn 1836
        
        Pembesar tempatan d Sarawak
        
        Menentang tindakn wakil Sultan Brunei yg menjejaskn kehidupan masyarakat tempatan
        
        Bersetuju berunding dgn James Brooke & menamatkn penentangan terhadap Brunei
      - Pengiran Raja Muda Hashim
        
        Berusaha memujuk Datu Patinggi Ali & pembesar Melayu namun gagal
        
        Meminta bantuan James Brooke
        
        Dhantar oleh Sltan Brunei Untk menyelesaikn masalah d Sarawak
      - James Brooke
        
        Peringkat awal - Menjalankn aktiviti pengembaraan d antara Sarawak & Singapura dgn kapalnya Royalist
        
        Mendpt sokongan pihak British melalui Angkatan tentera laut
        
        mencari peluang untk mendaptkn Sarawak
        
        Menerima pelawaan Pengiran Raja Muda Hashim untk menyelesaikn maslh d Sarawak
        
        James Brooke mengenakn isyarat, iaitu Pengiran Raja Muda Hashim perlu menyerahkn Sarawak kpd beliau
      - Sultan Omar Ali Saifuddin II
        
        1827
        
        Mentadbir wilayah Sarawak & berhasrat mengawal kegiatan perdagangan
        
        Pengiran Indera Mahkota mendirikn pusat pentadbiran d Kuching
        
        Menimbulkn perbalahan dgn pembesar tempatan kerana mengenakn cukai yg tnggi & kerahan tenaga
        
        Dtentang oleh masyarakat tempatan yg dpimpin oleh Datu Patinggi Ali
  - - - sultan Abdul Mumin menyerahkn Sg Rajang kpd James Brooke dgn byrn 450 Dolar sepanyol sethn kerana membantu menghapuskn kebangkitan org tempatan
      - Kwsn yg terlibat Oya, Mukah, Tatau & Bintulu
    - - Org Kayan bangun menentang Kesultanan Brunei
      - Charles berjaya mendptkn Baram & seluruh imbangan Sungai Baram
      - Bayaran ufti sebanyak 4200 Dolar Sepanyol setahun
    - - Penentangan org Iban d Saribas & Batang Lupar berjaya dtumpaskn dgn menggunakn alasan menghapuskn lanun
      - Sadong, Batang Lupar, Saribas & Kalaka berjaya dperoleh
      - Sebagai balasan , separuh drpd hasil pendapatan wilayah ini dberikn kpd Sultan Abdul Mukmin
    - - Kawasan Sungai Trusan diperoleh oleh Charles Brooke dengan bayaran 4500 dolar Sepanyol
      - Diserahkan kepada Temenggung
      - Tindakan ini diambil bagi membolehkan isu pembunuhan peniaga Sarawak oleh orang Murut dapat diselesaikan
    - - Pendduduk Limbang bersetuju untk menyertai Sarawak
      - Limbang dperoleh oleh Charles Brooke
      - Bayaran sebnyk 6000 Dolar Sepanyol kpd Sultan Brunei
    - - 12 Januari 1905, Kerajaan Sarawak memperoleh hak terhadap Lawas, sebelum itu dmiliki oleh SBUB
      - Sempadan Sarawak itu masih dkekalkn hingga kini
- - - - Sistem Kesukuan sarawak
        
        Pemipin dpilih mengikut faktor keturunan & lebih kpd kebolehan peribadi
        
        Peran Lepo ialah ketua bg masyarakat Kenyah...Kelunan Maren pula ketua bg masyarakat Kayan
        
        Pemimpin utama masyarakat Iban ialah Tuai Rumai...Menjadi sumber autoriti masyarakat
        
        Ketua masyarakat Melanau dkenali sbg Menteri
        
        Dalam masyarakat Bidayuh, sumber autoriti ialah Tua Kapung
        
        Pemimpin menjadi org tengah menyelesaikan pertelingkahan dlm kalangan penduduk & memastikn keharmonian berkekalan
        
        Penekanan terhadap kepatuhan kpd adat
        
        Masyarakat yg mengamalkan sistem ini ialah Iban, Bidayuh, Kenyah, Kelabit & Kayan
      - Sistem Kesukuan Sabah
        
        Majlis Kampung membantu Orang Tua dlm pengurusan adat & kehidupan seharian
        
        Tukang-tukang Adat pula memastikan setiap upacara adat dlakukan dgn betul bagi mengelakkan bencana
        
        Selain itu, sistem pemerintahan mengandungi Majlis Kampung & Tukang-ukang Adat
        
        Bagi masyarakat Bajau d pantai timur Sabah, pemimpin dkenali sbg matto'a yg menjadi pelindung adat & kepentingan ank buah
        
        Masyarakat ini mempunyai pemimpin yg dkenali sbg Orang Tua (Ketua Kampung)..Sbg pemimpin utama yg menyelesaikan pertikaian
        
        Antara masyarakat yg mengamalkn sistem ini termasuklh Kadazandusun, Murut & Bajau
        
        Pegangan adat menjadi alat kwln sosiopolitik yg berkesan
    - - Sistem Pentadbiran Sabah
        
        Kuasa golongan Datu pula bergantung pada milikan bilangan hamba (pengikut) dan kemampuan menghantar ufti secara tetap kepada sultan
        
        Pentadbiran dijalankan oleh pembesar tempatan yang menjadi wakil sultan atau pembesar (Pengiran)yang memiliki wilyah tersebut
        
        Kuasa Kesultanan Brunei di Sabah berasaskan sistem penguasaan tanah
        
        Golongan Datu inilah yang sebenarnya menjalankan pentadbiran di pantai timur Sabah dan sisitem ini dikenali sebagai sistem Datu
        
        Sultan Sulu memiliki semua tanah dibawah pengaruhnya.Namun Begitu,pemerintahan diwakilkan oleh Datu
        
        Kawasan pantai barat dikuasai oleh Kesultanan Brunei,manakala kawasan pantai timur dikuasai oleh Kesultanan Sulu
      - Sistem Pentadbiran di Sarawak
        
        Kuasa Kesultanan Brunei berasaskan kepada sistem penguasaan tanah
        
        Dijalankan oleh :- Pembesar tempatan yg menjadi wakil sultan,,
        Pembesar yg memiliki wilayah trsbt
        
        Dipengaruhi sistem pentadbiran Kesultanan Brunei
        
        -Kwsn pentadbiran - Sungai Sarawak : Datu Patinggi Datu Bandar & Datu Temenggung
      - Sistem Kedatuan d Sarawak
        
        Diamalkn oleh kerajaan-kerajaan awl yg wujud d Sarawak...Contoh:kerajaanSsawaku
        
        Kerajaan Sawaku
        
        Ditadbir oleh : Keturunan Datu Merpati Jepang
        
        Gelaran
        
        2 Datu Bendahara (Datu Bandar)
        
        2 Datu Temenggung
        
        2 Datu Patinggi
        
        Berpusat d sekitar sg Sarawak
        
        Sewaktu Pengaruh Kesultanan Brunei
        
        Tugas : Bertanggungjawab menjalankan pentadbiran dan membangunkan Sarawak
        
        Mereka berkuasa mentadbir Sarawak campur tangan Kesultanan Brunei
        
        Golongan pembesar menjadi wakil pihak Sultan Brunei
        
        Merupakan sistem pemerintah tradisi masyarakat melayu
      - Sistem Ketua Bebas d Sabah
        
        Ketua bebas ini muncul daripada sikap berani dan keperwiraan seseorang tokoh yang mencabar kewibawaan Sultan di kawasannya
        
        Mereka tergolong atau mempunyai pertalian keluarga dengan Sultan Brunei atau Sultan Sulu
        
        Bergantung pada kemampuan individu untuk memerintah kawasan yang dikuasaunya
        
        Mereka mempunyai undang-undang tersendiri dan tidak mengiktiraf kuasa lain :
        
        Dijalankan di kawasan-kawasan yang kuasa Sultan Brunei dan Sulu agak lemah atau tidak berkesan pada abad ke-17 dan 18
        
        Mereka berkuasa dan bertanggungjawab menjalankan pentadbiran di kawasan masing-masing
        
        Antara Ketua Bebas yang dikenali ialah Syarif Osman yang berkuasa di daerah Marudu antara tahun 1830-1840 dan Datu Kerunding yang berkuasa di daerah Tungku pada akhir abad ke-19
- - - - British meninggalkn pulau ini pd November 1805
      - Penempatan British d sini menghadapi pelbagai masalah termsk serangan lanun
      - Alexander Dalrymple membuat perjanjian dgn Kesultanan Sulu telah mengibarkn bendera British d Pulau Bambangan yg menandakn pulau trsbt menjadi milik British 1763
    - - James Brooke dlantik sbg Gabenor pertama
      - Sultan Brunei menyerahkn labuan kpd pihak British melalui perjanjian pd 18 disember 1846
      - Tanggungjawb British : Menumpaskn lanun d kwsn trsbt sera melindungi perdagangan
  - - - Sabah penting dlm aktiviti perdagangan melibatkn Kepulauan Sulu hingga New Guinea & Australia
      - Sbah berada d tengah tengah laluan perdagangan d antara China dgn Singapura & Pulau Palawan yg merupakan laluan maritim bg kapal-kapal dagang untk belayar ke China & Jepun
      - Pelabuhan2 d sepanjang Pantai Barat & Timur Sabah merupakn pelabuhan semual jadi yg strategik- Kapal boeh berlabuh dgn selamat drpd tiupan angin monsun
    - - Didagangkn oleh masyarakat tempatan dgnpedagang2 asing yg dtg ke Sabah
      - Sarang burung mendpt permintaan yg tinggi dlm pasaran d China -Kesan: Pedagang Barat yg berminat mendaptkn barangan China menjadikn sarang burung sbg brg dagangan yg penting untk dbawa ke China
      - Hasil2 ekonomi Sabah telah lama memasuki pasaran antarabangsa terutamanya sarang burung, sagu, rotan, gamat, sirip ikan serta getah perca
      - Pertanian komersial dpt djalankn dgn giat sprt indigo & kapas hidup subur d kwsn dataran & lembah
  - - - Pembangunan ekonomi melalui eksploitasi sumber-sumber yg terdpt d Sabah
      - Melindungi serta mempertahankn hak-hak masyarakat tempatan
    - - Memberikn kuasa kpd SBUB untk memiliki Sabah
      - Mengiktiraf kedudukn SBUB sbg wakil kerajaan British
      - Kuasa sebenar syarikat terletak d tgn kalangan pemodal d London manakala d sabah, sistem birokrasi yg dterajui oleh Gabenor dbentuk bg memastikn usaha syarikat untk mengaut keuntungan
      - Melalui piagam draja : _Sir Rutherford Alcock menjadi presiden pertama & Alfred Dent dlantik sbg pengarah urusan
      - Gabenor pertamanya ialah William Hood Treacher (1881-1887)
    - - Mnerima Penasihat British
      - Memerintah Sabah dgn adil & saksama
      - Melantik Pegawai Tadbir pegawai yg diakui British
      - Tdk dbenarkn menyerahkn Sabah kpd phak lain tanpa kebenaran British
      - Memelihara adat resam, agam & undang-undang penduduk tempatan
- - - - Pegawai Daerah
        
        Ketua Anak Negeri
        
        Ketua Kampung