ภาวะการสูดสำลักขี้เทา (Meconium Aspiration Syndrome)

ความหมาย

การสำลักขี้เทาที่อยู่ในน้ำคร่ำ เข้าปอดในทารกแรกเกิดซึ่งอาจเกิดก่อนคลอดหรือขณะคลอดก็ทำให้มีปัญหาด้านการหายใจได้ โดยอัตราการแลกเปลี่ยนก๊าซในถุงลมปอดและหลอดลมฝอยเสียไปเกิดภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำมีคาร์บอนไดออกไซต์สูง ทำให้เลือดเป็นกรดและแรงดันเลือดในปอดสูงขึ้นตามมา

อาการ

รุนแรงปานกลาง

รุนแรงมาก

รุนแรงน้อย

หายใจลำบาก

หายใจเร็วระยะสั้นๆ 24-72 ชั่วโมง

ABG มีpH ปกติPaco2 ลดลง

ABG มีPaco2 สูงกว่าปกติ

Metabolic acidosis

หายใจลําบากมากขึ้นมีการดึงรั้งของช่องซี่โครง มีรุนแรงสูงสุด 24 ชั่วโมงหลังคลอด

ขาดออกซิเจนรุนแรงมีระบบหายใจล้มเหลว

ภาวะหัวใจวายทันทีหลังคลอดหรือภายใน 2-3 ชั่วโมง หลังคลอด

ABG มีPao2 ต่ำมาก Paco2 ยังไม่ค่อยสูงผิดปกติ แต่จะสูงขึ้นจนเกิดภาวะหายใจล้มเหลวใน 24 ชั่วโมงแรก

ถ้าไม่กลายเป็น PPHN อาการจะดีขึ้นใน 7 วัน แต่ยังคงหายใจเร็วไปจนถึงอายุ 2 สัปดาห์

หายใจลำบาก

หน้าอกบุ๋ม

ตัวเขียว

เสียงกลั้นหายใจในระยะหายใจออก

หายใจเร็ว

ฟังปอดได้ยินเสียง Rhonchi และ Crepitation

ทรวงอกโป่งออกหรืออกถัง(ฺBarrel Chest)

ปัจจัยเสี่ยง

ตั้งครรภ์เกินกำหนด

น้ำหนักตัวน้อยกว่าอายุครรภ์

Fetal distress

cord compression

การวินิจฉัย

การพยาบาล

เมื่อทารกคลอดแล้วอาจจะใช้สายยางอ่อนขนาดเล็กดูดน้ำคร่ำเพิ่มเติมที่ส่วนที่ต่ำลงมาจากปากหากมีขี้เทาปนในน้ำคร่ำ ประกอบกับทารกหายใจช้า ความตึงตัวของกล้ามเนื้อลดลง ควรใส่ท่อหลอดลมคอ เพื่อดูดขี้เทาออกก่อน เพราะขี้เทามักเหนียวดูดผ่านท่อเล็กไม่ได้

หลังจากนั้นควรดูสภาพทารกไม่ให้ขาดออกซิเจนนานเกินจำเป็น คือ ไม่ควรนานเกิน 20 นาทีหรืออัตราการเต้นของชีพจรช้าลง

กรณีที่ยังไม่หมดเมื่อทำคลอดไหล่แล้ว แต่ยังไม่ดึงตัวทารกออกมา ให้รีบดูดน้ำคร่ำเพิ่มทั้งในปากและจมูกก่อนที่ทารกจะร้อง

กรณีที่น้ำคร่ำมีขี้เทาปนและทารกยังร้องดี หายใจได้ดี ความตึงตัวของกล้ามเนื้อปกติ ไม่จำเป็นต้องใส่ท่อหลอดลมคอเพื่อดูดขี้เทา แต่สามารถให้การพยาบาลช่วยเหลือได้ตามปกติ

เมื่อศีรษะทารกคลอด ให้ผู้คลอดหยุดเบ่งแล้วดูดเอาเมือก น้ำคร่ำออกจากปากและจมูกทันที

ดูแลให้ได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอ

สังเกตสัญญาณชีพและอาการอย่างใกล้ชิด

Hygine care

ประวัติขี้เทาในน้ำคร่ำ

อาการหายใจลําบากที่ไม่ใช่เกิดจากโรคปอดอื่น หน้าอกโป่งมากกว่าปกติ

การตรวจพบขี้เทาอยู่ในหลอดลมคอโดยการทํา tracheal suction หรือทางเดินหายใจของทารก

ภาพรังสีทรวงอกพบลักษณะของปอดอักเสบจากการสูดสําลักขี้เทา(infilltration)