ภาวะการสูดสำลักขี้เทา (Meconium Aspiration Syndrome)
ความหมาย
การสำลักขี้เทาที่อยู่ในน้ำคร่ำ เข้าปอดในทารกแรกเกิดซึ่งอาจเกิดก่อนคลอดหรือขณะคลอดก็ทำให้มีปัญหาด้านการหายใจได้ โดยอัตราการแลกเปลี่ยนก๊าซในถุงลมปอดและหลอดลมฝอยเสียไปเกิดภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำมีคาร์บอนไดออกไซต์สูง ทำให้เลือดเป็นกรดและแรงดันเลือดในปอดสูงขึ้นตามมา
อาการ
รุนแรงปานกลาง
รุนแรงมาก
รุนแรงน้อย
หายใจลำบาก
หายใจเร็วระยะสั้นๆ 24-72 ชั่วโมง
ABG มีpH ปกติPaco2 ลดลง
ABG มีPaco2 สูงกว่าปกติ
Metabolic acidosis
หายใจลําบากมากขึ้นมีการดึงรั้งของช่องซี่โครง มีรุนแรงสูงสุด 24 ชั่วโมงหลังคลอด
ขาดออกซิเจนรุนแรงมีระบบหายใจล้มเหลว
ภาวะหัวใจวายทันทีหลังคลอดหรือภายใน 2-3 ชั่วโมง หลังคลอด
ABG มีPao2 ต่ำมาก Paco2 ยังไม่ค่อยสูงผิดปกติ แต่จะสูงขึ้นจนเกิดภาวะหายใจล้มเหลวใน 24 ชั่วโมงแรก
ถ้าไม่กลายเป็น PPHN อาการจะดีขึ้นใน 7 วัน แต่ยังคงหายใจเร็วไปจนถึงอายุ 2 สัปดาห์
หายใจลำบาก
หน้าอกบุ๋ม
ตัวเขียว
เสียงกลั้นหายใจในระยะหายใจออก
หายใจเร็ว
ฟังปอดได้ยินเสียง Rhonchi และ Crepitation
ทรวงอกโป่งออกหรืออกถัง(ฺBarrel Chest)
ปัจจัยเสี่ยง
ตั้งครรภ์เกินกำหนด
น้ำหนักตัวน้อยกว่าอายุครรภ์
Fetal distress
cord compression
การวินิจฉัย
การพยาบาล
เมื่อทารกคลอดแล้วอาจจะใช้สายยางอ่อนขนาดเล็กดูดน้ำคร่ำเพิ่มเติมที่ส่วนที่ต่ำลงมาจากปากหากมีขี้เทาปนในน้ำคร่ำ ประกอบกับทารกหายใจช้า ความตึงตัวของกล้ามเนื้อลดลง ควรใส่ท่อหลอดลมคอ เพื่อดูดขี้เทาออกก่อน เพราะขี้เทามักเหนียวดูดผ่านท่อเล็กไม่ได้
หลังจากนั้นควรดูสภาพทารกไม่ให้ขาดออกซิเจนนานเกินจำเป็น คือ ไม่ควรนานเกิน 20 นาทีหรืออัตราการเต้นของชีพจรช้าลง
กรณีที่ยังไม่หมดเมื่อทำคลอดไหล่แล้ว แต่ยังไม่ดึงตัวทารกออกมา ให้รีบดูดน้ำคร่ำเพิ่มทั้งในปากและจมูกก่อนที่ทารกจะร้อง
กรณีที่น้ำคร่ำมีขี้เทาปนและทารกยังร้องดี หายใจได้ดี ความตึงตัวของกล้ามเนื้อปกติ ไม่จำเป็นต้องใส่ท่อหลอดลมคอเพื่อดูดขี้เทา แต่สามารถให้การพยาบาลช่วยเหลือได้ตามปกติ
เมื่อศีรษะทารกคลอด ให้ผู้คลอดหยุดเบ่งแล้วดูดเอาเมือก น้ำคร่ำออกจากปากและจมูกทันที
ดูแลให้ได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอ
สังเกตสัญญาณชีพและอาการอย่างใกล้ชิด
Hygine care
ประวัติขี้เทาในน้ำคร่ำ
อาการหายใจลําบากที่ไม่ใช่เกิดจากโรคปอดอื่น หน้าอกโป่งมากกว่าปกติ
การตรวจพบขี้เทาอยู่ในหลอดลมคอโดยการทํา tracheal suction หรือทางเดินหายใจของทารก
ภาพรังสีทรวงอกพบลักษณะของปอดอักเสบจากการสูดสําลักขี้เทา(infilltration)