Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
GNU DASA (GNU "GNU's Not Unix" (3.eta 7.orriak) (Banaketa…
GNU DASA
GNU "GNU's Not Unix" (3.eta 7.orriak)
GNU, akronimo errekurtsiboa da.
Software librea da, eta horrek erabiltzaileari kopiatzeko,
aldatzeko edo banatzeko eskubidea ematen dio
GNU proiektuaren barruan garatutako software guztia, GNU GPL
lizentziapean banatzen da
Proiektu hau 1983.urtean hasi zuen Richard Stallmanek
sistema eragile bat sortzeko asmoz
Free Software Foundationek
(FSF) antolatzen du
Horrela, Linus bere sistema eragilea garatzen hasi zen
Nukleo hori GNU proiektuaren barruan garatutako aplikazioekin batuz
gero, GNU/LINUX sistema eragilea lortzen da
LINUX sistema eragileari GNU/LINUX deitzea eskatu zuen
Richard Stallmanek.
GNU programak Microsoft Windows, Mac OS X eta beste zenbait plataforma jabedunetara
itzuli dira.
991ko abuztuaren 21ean Linus Torvaldsek gutun bat bidali zieten MINIX inguruko foro batera, LINUX sistemaren jaiotzaren berri emanez
Banaketa bat aukeratzerakoan, honako baldintza hauek hartzen dira kontuan
Erabiltzaile-bitartekaria
: Nahiz eta GNU/LINUX sistemen berezko bitartekaria komando-bitartekaria izan, erabiltzaileak elkartzeko asmoarekin, KDE eta GNOME bitartekariak erabiltzen dira.
Konektibitate-zerbitzua
: GNU/LINUX-ek betidanik TPC/ IP euskarria erabili dute, eta protokoloen zerbitzari-eta bezero-programak dituzte, hala nola, DNS, HTTP...
Fitxategi- eta inprimatze-zerbitzuak
:Zerbitzu horien bitartez, GNU/LINUX sistema beste erabiltzaileekin fitxategiak eta
inprimagailuak elkarbanatzeko
Aplikazioak.
Azkenaldian, software-enpresa asko, GNU/LINUX sistemetarako programak
garatzen hasi dira.
Paketeen kudeaketa
: GNU/LINUX banaketetan, aplikazioen instalazioa era askotara
konpondu da. Gaur egun, honako hiru sistema hauek erabiltzen dira: RPM paketeak, DEB paketeak edo
tallballsak
RPM:
Red Hat enpresaren programak instalatzeko mekanismoa da. Debian banaketan erabiltzen da
Programazio-tresnak
: GNU/LINUX banaketetan, C, Python, Perl, TCL, Lisp, Fortran, Ada,
C++ eta JAVA programazio-lengoaiak erabil daitezke.
GNU ETA LINUX. 5 ETA 6
GARAPEN MAILA: LINUXen garapena bi maila hauetan neurtzen da:
GARAPEN MAILA: Nukleoaren egonkortasuna ez dago ziurtatuta eta bertsio-zenbaki bakoitiak erabiltzen dira:
1.1, 1.3,1.5,1.7, ...
EGONKORTASUN MAILA: Nukleoa egonkorra da. Maila horretan, aldaketak minimoak dira
eta bertsio-zenbaki bikoitiak erabiltzen dira horretarako: 1.0, 1.2, 2.0, 2.4, 2.6, 2.8, ...
URTEAK ETA BERTSIOAK
1996an, LINUX 2.0 bertsioa atera zen.
1997an, LINUX 2.1 bertsioa plazaratu zen.
1998an, software-enpresa garrantzitsuenak LINUXerako bertsioak ateratzen hasi ziren.
1999ko urtarrilean, LINUX 2.2 bertsioa atera zen
2001eko abenduan, USB gailuak kudeatzeko gai zen 2.4 bertsioa plazaratu zen.
2003ko abenduan, berriz, nukleoaren gaur egungo bertsio egonkorra atera zen: 2.6.x
Hasieran, GNU/LINUX sistema eragilea unibertsitate-mailan soilik erabili zen
gaur egun, bitartekari grafikoen eraginez, etxeetako erabiltzaileen artean ere zabaltzen hasi da.
GNU/LINUX sisteman, banaketa hauek aipa daitezke:
SuSE
Red Hat eta haren eratorriak (Mandrake/Mandriva, Fedora)
Debian eta haren eratorriak (Ubuntu, Kubuntu)
Solaris
Banaketa bat aukeratzerakoan, honako baldintza hauek hartzen dira kontuan:
Abiarazpen-kudeatzailea
(boot manager). Disko gogorraren MBR (Master Boot Record) atalean biltegiratzen den abiarazpena kudeatzeko tresna da. Abiarazpenkudeatzailearen bitartez, ordenagailuan instalaturiko sistema eragileen artean zein abiarazten den aukeratzen da
LILO (LInux LOader)
GNU GRUB (GRand Unified Bootloader)
X-Window sistema
. Erabiltzaile-bitartekari grafikoa baimentzen duen azpisistema da.
X zerbitzaririk ezagunena Xfree86 da. Xfree86 zerbitzariaren lizentzia-aldaketa dela
eta, X.org eratorria sortu zen.
LINUX (4ORR)
LINUX0.01
1991ko irailean LINUX 0.01 bertsioa saretik doan jaisteko aukera zegoen.
MINIXpean funtzionatzen zuen. Berehala, iturri-kodea
saretik jaitsi eta mundu osoko programatzaileek zuzenketak eta hobekuntzak bidali
LINUX0.03
LINUX Internetetik ezer ordaindu gabe jaisteak GNU programatzaileen arteko lankidetza da,l Horrela, mundu osoko programatzaileek zuzenketak eta hobekuntzak proposatu zituzten, eta, horren ondorioz, 0.11 eta 0.12 bertsioetatik 0.95 bertsiora igaro zen azkar.
UNIX sistema eragile komertzialak oso egonkorrak da eta ahalmen handikoak
Garapen-maila. Nukleoaren egonkortasuna ez dago ziurtatuta. Garapen-mailan
nukleoaren garapenaren berri ematen da eta bertsio-zenbaki bakoitiak erabiltzen dira:1.1, 1.3, etab.
1993ko abenduan, sistemaren nukleoa 0.99 bertsioan zegoen, eta 1994ko martxoan,LINUX 1.0.0 bertsio egonkorra plazaratu zen. Nukleoari loturiko bertsio-zenbakia garapenmailarekin lotuta dago. LINUXen garapena bi maila hauetan neurtzen da:
LINUX 0.03 Abenduan 0.10 bertsioa heldu zen. Lehenengo bertsio horiek oso mugatuak ziren, AT disko gogorretan soilik erabiltzen ziren, eta zuzenean basha abiarazten zuten
LINUX0.02
LINUX 0.02 bertsioa urriaren 5ean atera
zen
386 ordenagailuetarako MINIXen antzeko doako sistema eragile erabilgarri dago dagoeneko eta iturri-kodea argitaratzeko
UNIX-LINUX sistema eragilea
(1-2 orriak)
UNIX
AT&T enpresako Bell laborategiek, General Eletricek eta Mitek (Massachusetts Institute of Technology), sortutako sistema eragilea, 1965. urtean.
MULTICS (MULTIplexed Information and Computing System) sistema eragilean lanean
ziharduten
Honen helburua zenbiltegiratzeko eta kalkulurako ahalmen handia eta segurtasun-hobekuntzak eskainiko zituen sistema eragilea sortzea zen. Emaitza eskasa eduki ondoren, 1969an proiektua utzi zuten.
Sortzaileak: 1973an, Dennis Ritchie eta Ken Thompson programatzaileek
1974an UNIXen bertsio publikoa eskuragarri zegoen.
AT&T enpresak UNIX erabiltzeko lizentzia doan eskaini zien hainbat unibertsitateri, enpresari eta AEBko gobernuari.
Lizentzia horietako bat, Berkeleyn kokatutako Kaliforniako unibertsitatearen konputaziodepartamentuari eskaini zitzaion.
AT&T enpresak Unix System Laboratories sail komertziala jarri zuen martxan UNIX sistema
eragilearen ustiapen komertzialerako.
AT&T enpresak 1975etik1982ra bitartean, hainbat UNIX bertsio plazaratu zituen.
1982an UNIX System III atera zuen.
UNIX bi familiatan nagusitzen dira:
AT&T enpresako UNIX sistema eragilea
Berkeleyko unibertsitateko BSD sistema eragilea
1983an UNIX estandarra lortzeko asmoz, AT&T enpresak bere sistema eragilea hainbat
unibertsitate eta enpresatan garatutako bertsioekin batu zuen
Hauxe da laburki linuxen historia:
Linusek 386 ordenagailu pertsonala erosi zuen eta MS-DOS sistema eragileak makinaren
baliabideei etekinik ateratzen ez ziola ikusita, MINIX sistema eragilea erabiltzea erabaki zuen.
MINIX sistema Andrew S. Tanenbaum irakasle holandarrak sortutako UNIX esperimentala zen,
bere ikasleei sistema eragileen funtzionamendua azaltzeko.
