Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของช่องปากและช่องคอ (ทอนซิลอักเสบเฉียบพลัน…
การพยาบาลผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของช่องปากและช่องคอ
มะเร็งกล่องเสียง
(Cancer of the larynx)
สาเหตุ สูบบุหรี่ ดื่มสุรา พบมากที่สุดในโรคมะเร้งทางเดินหายใจส่วนบนพบมากเพศชาย อายุ 50 – 70 ปีขึ้นไป
พยาธิสรีรภาพ โดยปกติของกล่องเสียงมี cell พวก squamous cell carcinoma เกิดจากการได้รับการกระทบกระเทือนและระคายเคืองจากสารเคมี ฝุ่น ควัน การอักเสบบ่อยๆ จนเซลล์เยื่อบุมีการเปลี่ยนแปลง หรือการแพร่กระจายจากมะเร็งตำแหน่งอื่นๆ เช่น จากต่อมลูกหมาก เต้านม ปอด
อาการและอาการแสดง เสียงแหบ มีอาการเสียงแหบนานกว่า 2 สัปดาห์ หายใจลำบาก ปวดขณะกลืนอาหาร โดยเฉพาะของร้อน หรือน้ำผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว กลืนลำบากและไอ อาจมีไอเป็นเลือด กลิ่นปากเหม็น เจ็บบริเวณกล่องเสียง มีก้อนที่คอทานอาหารได้น้อย น้ำหนักตัวลด
การรักษา
การผ่าตัด Partial laryngectomy เป็นการทำผ่าตัดเอากล่องเสียงออกเป็นบางส่วน ทำในรายที่เป็นมะเร็งระยะแรก Total laryngectomy เป็นการทำผ่าตัดเอากล่องเสียงออกทั้งหมด ทำในรายที่เป็นมะเร็งของกล่องเสียงซึ่งเป็นมากแล้วแต่ยังไม่กระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ
ทอนซิลอักเสบเฉียบพลัน
(Acute tonsillitis)
สาเหตุ เชื้อแบคทีเรียเชื้อที่พบบ่อย Streptococcus group A
อาการและอาการแสดง เจ็บคอมากเวลากลืน ไข้สูง หนาวสั่น รู้สึกแน่นในคอ บางครั้งปวดร้าวมาที่หู เบื่ออาหาร ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ อ่อนเพลีย ตรวจในช่องคอพบต่อมทอนซิลโต บวม แดง มีหนองสีเหลืองๆ เป็นจุด หรือ เป็นแผ่นสีขาว
การรักษาพยาบาล พักผ่อน ดื่มน้ำตามมากๆ ดูแลความสะอาดปากและฟัน ให้ยาปฏิชีวนะให้ยาแก้ปวดลดไข้ เช็ดตัวลดไข้ และดูแลให้อาหารอ่อนหรือเหลว
ภาวะแทรกซ้อน ปอดอักเสบไตอักเสบโรคหัวใจรูมาติก กระดูกอักเสบ หรือไข้รูมาติก
พยาธิสรีรภาพ ต่อมมอนซิลส่วนใหญ่มักพบเชื้อ Streptococcus group A ทำให้ต่อมทอนซิลบวมแดง บางครั้งมีหนองที่เยื่อบุผิวถูกทำลาย เนื้อเยื่อของต่อมขรุขระเป็นหนอง มีกลิ่นเหม็น มีการอักเสบอาจลุกลามไปยังลิ้นไก่ ผนังคอ และต่อมน้ำเหลืองต่างๆ
tonsillectomy
เคยมีการอักเสบเฉียบพลันของต่อมทอนซิลปีละประมาณ ๔-๕ ครั้งหรือมากกว่า
เคยเป็น peritonsillar abscess และได้รับการรักษาหายอักเสบมาแล้วอย่างน้อย ๖ สัปดาห์
ต่อมทอนซิลโตข้างเดียว
ต่อมทอนซิลโตมากจนกลืนลำบากหรือพูดไม่ชัด หรือหายใจลำบาก
ข้อห้ามในการทำผ่าตัด
กำลังมีการอักเสบของต่อมทอนซิล และมีการติดเชื้อของทางเดินหายใจหรืออวัยวะอื่นๆ เป็นโรคเลือด เช่น leukemia hemophilia aplastic anemia เด็กเล็กมีอายุน้อยกว่า ๕ ขวบ ยกเว้นรายที่จำเป็น ผู้ป่วยที่มีฮีโมโกลบินต่ำกว่า ๑๐ มิลลิกรัมเปอร์เซ็นต์ และฮีมาโตรคริต ต่ำกว่า ๓๐ มิลลิกรัมเปอร์เซ็นต์
การพยาบาล
เพื่อให้ผู้ป่วยมีความวิตกกังวลลดลง โดยการให้ข้อมูลและคำแนะนำ บรรเทาอาการปวด ให้ยาแก้ปวด ประคบเย็น ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง และป้องกันการสำลัก ป้องกันการเสียเลือดหลังผ่าตัด ป้องกันการขาดน้ำและสารอาหาร ป้องกันการติดเชื้อ ให้ความรู้ในการดูแลตนเอง
มะเร็งในช่องปาก
สาเหตุ ปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริงของมะเร็งช่องปาก แต่มีปัจจัยต่าง ๆ ที่อาจส่งเสริมและเพิ่มอุบัติการณ์ของมะเร็ง เช่น กินหมาก สูบบุหรี่ ดื่มสุรา รวมถึงผู้ที่มีฟันเก กดเบียดลิ้นในตำแหน่งเดิมอยู่เสมอ ๆ และผู้ที่ใช้ฟันปลอมที่หลวม ทำให้มีการกดกระแทกเหงือกจากการขยับเขยื้อนอยู่ตลอดเวลา เป็นต้น ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรค พบว่าประมาณ 90% ของผู้ป่วยมะเร็งในช่องปาก เป็นผู้ที่สูบบุหรี่ และดื่มสุรา
อาการและอาการแสดง โดยมากที่พบ คือ มีก้อนหรือแผลที่ตำแหน่งต่าง ๆ ซึ่งมักไม่มีอาการเจ็บในระยะแรก ๆ แต่เมื่อเป็นมากขึ้น โดยเฉพาะในตำแหน่งที่เกี่ยวข้องกับการกลืน เช่น ลิ้น เพดานปาก และในลำคอ จะมีอาการเจ็บเวลากลืน หากเป็นมะเร็งของลิ้น อาจมีอาการพูดไม่ชัด หรือแลบลิ้นได้ไม่เต็มที่
การรักษา
การรักษาขึ้นอยู่กับชนิด และตำแหน่งของมะเร็ง รวมทั้งระยะของโรค สำหรับรอยโรคขนาดเล็ก อาจผ่าตัดออกได้โดยไม่ทำให้เกิดการผิดรูปของใบหน้า แต่สำหรับในบางตำแหน่ง เช่น ริมฝีปาก การใช้รังสีรักษา จะให้ผลการรักษาที่ดีเท่ากันกับการผ่าตัด แต่มีข้อดีที่เหนือกว่า คือ ยังสามารถรักษาโครงสร้างและการทำงานปกติไว้ได้ ส่วนในระยะลุกลาม จะใช้การรักษาร่วมระหว่างการผ่าตัด และการฉายรังสี ส่วนเคมีบำบัดนั้น อาจมีบทบาทร่วมในการลดขนาดก้อนที่ใหญ่มากก่อนเริ่มการรักษาด้วยการผ่าตัดหรือฉายรังสี
การผ่าตัดที่นิยมได้แก่
การผ่าตัดมะเร็งของช่องปาก อาจผ่าเอาเนื้องอกออก เอาลิ้นออก ผ่าตัดกระดูกขากรรไกรอาจทำร่วมกับการผ่าตัดต่อมน้ำเหลืองที่คอออกหมดและอาจใช้เนื้อเยื่อ (flap) มาปลูกปิด ในการผ่าตัดกระดูกขากรรไกร อาจทำการเสริมกระดูกขากรรไกร โดยใช้โครงเหล็ก บางรายอาจมีการเจาะคอซึ่งภายหลังการผ่าตัดมักมีท่อระบายชนิดอ่อน (penrose drain) และท่อระบายชนิดสุญญากาศ (jeckson pratt หรือ radivac drain) เพื่อระบายเลือดหรือน้ำเหลืองออกจากบริเวณผ่าตัด การจี้ด้วยความเย็นจัด ทำให้เนื้อมะเร็งแข็งหลุดออก ใช้สำหรับเนื้อเยื่อที่มีขนาดเล็ก 2-3 เซนติเมตร
ตุ่มเนื้อที่สายเสียง
เป็นโรคที่พบบ่อยในผู้ใหญ่วัยทำงานที่ต้องใช้เสียงมาก มีสาเหตุมาจากการใช้เสียงที่ผิดและใช้เสียงมากเกินไป การรักษามีทั้งการให้ยา การให้คำแนะนำเรื่องการฝึกออกเสียงแลการผ่าตัด
การพยาบาลที่สำคัญคือ ดูแลให้ผู้ป่วยได้พักเสียง เรียนรู้ในการออกเสียงที่ถูกต้อง ให้คำแนะนำเรื่องการรักษาและการปฏิบัติตัว ตลอดจนการสื่อสาร
การรักษา
พักการใช้เสียง
ให้ยาลดการบวมของสายเสียง
การผ่าตัด ถ้าตุ่มไม่หายและเสียงยังแหบอยู่ ทำ direct laryngoscopy แล้วตัดตุ่มเนื้อออก ปัจจุบันนิยมตัดออกโดยใช้เลเซอร์ หลังผ่าตัดต้องพักเสียงประมาณ 1 สัปดาห์
ระมัดระวังภาวะแทรกซ้อนหลังทำ direct laryngoscopy
หายใจขัด หายใจถี่ มีเสียงดัง อาจเกิดจากการเกร็งตัวของกล่องเสียง
ไอมาก เจ็บคอมาก
มีเลือดออกจากบาดแผล
ปวดที่บริเวณคอ
การพยาบาล ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง งดน้ำงดอาหารจนกว่าจะประเมิน gag reflex ได้ ลดอาการปวด โดยให้ยาแก้ปวด วางกระเป๋าน้ำแข็งประคบ ป้องกันเลือดออก โดยงดการขากแรงๆ ให้อาหารเหลว กลืนง่าย รักษาความสะอาดของช่องปาก ดูแลเรื่องการสื่อสาร