Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
หลักการสาธารณสุขและหลักการพยาบาลอนามัยชุมชน (สาธารณสุขมูลฐาน (Primary…
หลักการสาธารณสุขและหลักการพยาบาลอนามัยชุมชน
สาธารณสุขมูลฐาน (Primary Health Care)
ความสำคัญของการสาธารณสุขมูลฐาน
รัฐบาลเล็งเห็นว่าสุขภาพอนามัยของประชาชนเป็นสิ่งสำคัญที่จะเอื้อต่อการพัฒนาประเทศ ดังนั้น รัฐบาลจึงได้เร่งระดมทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัดมาดำเนินการในการให้บริการสาธารณสุขให้แก่ประชาชน แต่บริการสาธารณสุขเหล่านั้น ยังไม่สามารถครอบคลุมประชากรส่วนใหญ่ได้
นโยบายพัฒนาชนบทและเขตเมืองเป็นนโยบายที่สำคัญของรัฐบาลในอันที่จะทำให้ประชาชนที่มีฐานะยากจน ด้อยการศึกษา และมีสถานภาพทางสุขภาพต่ำ ให้มีความเป็นอยู่ดีขึ้น ส่วนที่ดีอยู่แล้วก็ให้รักษาระดับไว้ได้หรือดียิ่งขึ้นไป
องค์ประกอบของงานสาธารณสุขมูลฐานจำนวน 14 องค์ประกอบคือ
อนามัยสิ่งแวดล้อม อสม. ร่วมถ่ายทอดความรู้เกี่ยวกับงานอนามัยสิ่งแวดล้อมกับประชาชนประชาชนทุกคนเฝ้าระวังมิให้มีการกระทำที่ก่อให้เกิดมลภาวะ
คุ้มครองผู้บริโภค อสม. ร่วมกับประชาชนสอดส่องดูแลพฤติกรรมของร้านค้า รถขายยาเร่
การส่งเสริมสุขภาพจิต อสม. ชี้แจงให้ประชาชนทราบถึงการส่งเสริมสุขภาพจิต การค้นหาผู้ป่วยในระดับชุมชนเพื่อจะได้รับการแนะนำ การรักษาที่ถูกต้อง
ผู้กระทำผิดกฎหมายก็แจ้งเจ้าหน้าที่เพื่อดำเนินการ อสม.ร่วมกันให้ความรู้แก่เพื่อนบ้านในการเลือกซื้อสินค้าเช่น อาหาร เครื่องปรุงรส ขนม เครื่องสำอางที่มีมาตรฐานตามเกณฑ์อย. มาใช้ ตลอดจนอาจจัดตั้งกลุ่ม ชมรม เพื่อร่วมมือประสานงานกันดูแลประชาชนในพื้นที่
งานควบคุมป้องกันโรคติดต่อในท้องถิ่น อสม. ชี้แจงให้ประชาชนทราบว่าในหมู่บ้านมีโรคอะไรที่เป็นปัญหา
อนามัยแม่และเด็กและการวางแผนครอบครัว อสม. ชี้แจงและจูงใจให้ประชาชนทราบถึงความสำคัญของการวางแผนครอบครัว ความจำเป็นของการดูแลก่อนคลอด (การฝากครรภ์) และการดูแลหลังคลอด นัดหมายมารดามารับบริการและความรู้ในการปฏิบัติตนการกินอาหาร ชั่งน้ำหนัก และวัดความดันโลหิต นัดเด็กมารับการฉีดวัคซีนป้องกันโรคติดต่อ
การสุขภิบาลและจัดหาน้ำสะอาด อสม. ชี้แจงให้ประชาชน กรรมการหมู่บ้าน ทราบถึงความสำคัญของการ
จัดหาน้ำสะอาดไว้ดื่ม การสร้างส้วม การกำจัดขยะมูลฝอย และการจัดบ้านเรือนให้สะอาด
งานสุขศึกษา ให้สุขศึกษาในเรื่องต่าง ๆปัญหาสาธารณสุขของท้องถิ่น
การรักษาพยาบาล อสม. ให้การรักษาพยาบาลที่จำเป็นเบื้องต้นแก่ชาวบ้าน ชี้แจงให้ทราบถึงสถานบริการของรัฐ
การจัดหายาที่จำเป็น ดำเนินการจัดตั้งกองทุนยาและเวชภัณฑ์ประจำหมู่บ้าน หรือจัดหายาที่จำเป็นไว้ให้บริการในศูนย์
การสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค อสม. ชี้แจงให้ประชาชนทราบถึงความสำคัญของการให้วัคซีนป้องกันโรคติดต่อและนัดหมายเจ้าหน้าที่ออกไปให้บริการแก่ประชาชนตามจุดนัดพบต่าง ๆ
การป้องกันควบคุมอุบัติเหตุ อุบัติภัย และโรคไม่ติดต่อ อสม. ร่วมกันค้นหาผู้ป่วยเบาหวาน ความดันโลหิต มะเร็ง พร้อมทั้งจัดทำทะเบียนรายชื่อผู้ป่วยเพื่อรับการรักษาหรือส่งต่อ
การส่งเสริมสุขภาพฟัน อสม.ชี้แจงและให้ความรู้กับประชาชนถึงการดูแลฟันการรักษาสุขภาพช่องปากและฟัน
งานโภชนาการ อสม. มีหน้าที่กระตุ้นเตือนให้ประชาชนได้ตระหนักถึงปัญหาโภชนาการที่เกิดขึ้น
ความหมายของการสาธารณสุขมูลฐาน
การสาธารณสุขมูลฐานเป็นกลวีธีทางสาธารณสุขที่พัฒนาขึ้นเพื่อสนับสนุนการบริการสาธารณสุขของรัฐที่มีอยู่เดิม โดยให้ความสำคัญในการดำเนินงานระดับตำบลและหมู่บ้านด้วยการ
ผสมผสานการให้บริการทั้งด้านการรักษาพยาบาล การส่งเสริมสุขภาพ การป้องกันโรคและการฟื้นฟูสภาพที่ประชาชนดำเนินการเอง
หลักการที่สำคัญของการสาธารณสุขมูลฐานมี 4 ประการ
มีการปรับระบบบริการพื้นฐานของรัฐเพื่อรองรับการสาธารณสุขมูลฐาน
การผสมผสานกับงานของกระทรวงอื่น ๆ
การมีส่วนร่วมของชุมชน
การใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสม
เวชศาสตร์ครอบครัว (Family medicine)
หลักการของเวชปฏิบัติครอบครัว
การดูแลผู้ป่วยแบบองค์รวม
Patient-centered หมายถึง การดูแลโดยยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง
Family-oriented
“The family as a patient” หมายถึง การดูแลผู้ป่วยและครอบครัวอย่างเป็นองค์รวมมุ่งเน้นที่ครอบครัว
Community-oriented หมายถึง การดูแลผู้ป่วยและครอบครัว ลงไปถึงชุมชน ตามบริบทพื้นที่
เวชปฏิบัติระดับปฐมภูมิ ประกอบด้วย
Continuity หมายถึง การดูแลผู้ป่วยและครอบครัวอย่างต่อเนื่อง
Comprehensive care หมายถึง การดูแลผู้ป่วยและครอบครัวอย่างเบ็ดเสร็จผสมผสาน
First contact หมายถึง เป็นบริการด่านแรกที่ผู้ป่วยเข้าถึง ทั้งใกล้บ้านและไกลบ้าน
Coordinated care and referral system หมายถึง การเชื่อมโยง ผสมผสานการดูแลผู้ป่วยและครอบครัว อย่างเป็นระบบ มีการส่งต่อผู้ป่วยไปรับบริการยังระดับที่สูงกว่า
เวชปฏิบัติครอบครัว (Family Practice) หมายถึง
การดูแลสุขภาพประชาชนทั้งครอบครัว โดยมุ่งเน้น การดูแลอย่างต่อเนื่อง เป็นองค์รวม เป็นการผสมผสาน ระหว่างอนามัยครอบครัวและการบริการสุขภาพดีเริ่มที่บ้าน ตลอดจนการดูแลความเป็นอยู่ที่เกี่ยวกับการดำรงชีวิตในครอบครัว เพื่อให้เกิดภาวะสุขภาพดีและมีความปกติสุขภายในครอบครัว
แนวคิดและหลักการเวชปฏิบัติครอบครัว
การให้บริการระดับปฐมภูมิ มีความสำคัญต่อระบบสุขภาพทั้งระบบ เนื่องจากเป็นบริการด่านแรกที่ประชาชนสามารถเข้าถึงได้ง่าย เป็นการดูแลสุขภาพทั้งบุคคล ครอบครัวและชุมชน มีบทบาทสำคัญด้านการพัฒนาสุขภาพเชิงรุก เน้นการส่งเสริม ป้องกัน และบริการสุขภาพแบบองค์รวม
วิธีการและแนวทางเวชปฏิบัติครอบครัว
กระทรวงสาธารณสุขมีนโยบาย ปฏิรูปการดูแลสุขภาพประชาชนเขตเมือง เขตชนบท รูปแบบใหม่ ดูแลถึงระดับครัวเรือน ทำงานร่วมกับชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เสริมสร้างคุณภาพชีวิตผู้ป่วยติดเตียง ผู้พิการที่อยู่ที่บ้าน ผู้ป่วยระยะสุดท้ายชีวิต โดยการนำบริการเชิงรุกแนวใหม่ของกระทรวงสาธารณสุข ไปส่งมอบให้ผู้ป่วยและครอบครัวถึงบ้าน
“ทีมหมอครอบครัว” หรือ Family care team เป็นการปฏิรูปการดูแลสุขภาพในรูปแบบใหม่ ที่ต่อยอดเพิ่มเติมจากฐานการทำงานเดิมของระบบบริการสุขภาพของไทย และเป็นเครื่องมือหนึ่งในการพัฒนาให้ระบบสุขภาพอำเภอ (DHS) เข้มแข็ง โดยมีสุขภาพของคนในครอบครัวเป็นเป้าหมายและจุดศูนย์กลางในการทำงานร่วมกัน อันจะนำมาสู่การทำให้ประชาชนและครอบครัวได้รับการดูแลด้านสุขภาพ
ทีมหมอครอบครัว ดูแล ช่วยเหลือ ให้คำปรึกษา ทุกครอบครัว ประดุจญาติมิตร
ให้การดูแลครอบคลุมทุกมิติ รักษา ส่งเสริม ป้องกัน ฟื้นฟู แบบองค์รวม ต่อเนื่องและ
ผสมผสาน
ให้การดูแลผู้ป่วยและครอบครัว ทั้งในหน่วยบริการ และมีทีมงานเยี่ยมถึงบ้านอย่างใกล้ชิด
และทั่วถึง
ให้การดูแลครอบครัวที่มีประชากรกลุ่มเสี่ยงอย่างครอบคลุมและครบถ้วน
มีการประสานงานรับ-ส่งต่อผู้ป่วยในทุกระดับของการบริการอย่างใกล้ชิดเหมาะสม ตั้งแต่ ครอบครัว ชุมชน รพ.สต. และรพ.ทุกระดับ
ลดทุกข์ เพิ่มสุข ให้แก่ครอบครัว และ ชุมชน เพื่อการมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
ทีมหมอครอบครัว คือ ทีมสหวิชาชีพด้านการแพทย์และสาธารณสุข รวมถึง อสม. อปท. ชุมชน ภาคประชาชน และผู้ที่เกี่ยวข้องในการดูแลสุขภาพของประชาชน มีหน้าที่รับผิดชอบสุขภาพแต่ละครอบครัวตามพื้นที่รับผิดชอบ ให้คำปรึกษา ให้คำแนะนำ ให้การดูแลที่จำเป็น ดูแลปัญหา กาย จิต สังคม แก่ครอบครัว ชุมชน อย่างต่อเนื่อง
Primary care cluster
ความหมาย ของ Primary care cluster
จัดเป็นพัฒนาการขั้นหนึ่งของการจัดระบบบริการในระดับปฐมภูมิโดยอาศัยหัวใจของเวชศาสตร์ครอบครัวคือ การดูแลโดยยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง (PatientCentered Care)
การรวมกลุ่มหน่วยบริการปฐมภูมิให้เป็นเครือข่ายการดูแลประชาชนที่อยู่ในเขตรับผิดชอบร่วมกัน เป็นการประจำ ต่อเนื่อง ด้วยทีมสหวิชาชีพ เพื่อเพิ่มคุณภาพให้มีมาตรฐานใกล้เคียงกันและให้มีการบริหารจัดการ ใช้ทรัพยากรร่วมกันในกลุ่มปฐมภูมินั้นๆ
นโยบายนี้มุ่งพัฒนาให้เกิดทีมสหสาขาวิชาชีพให้การดูแลประชาชนในระดับปฐมภูมิ โดยจัดให้มีจำนวนประชากรในขนาดที่เหมาะสมเพื่อให้ทีมรู้จักประชากรและชุมชนเป็นอย่างดี ส่งผลให้เกิดการดูแลได้อย่างทั่วถึงและต่อเนื่อง
การจัดรูปแบบบริการ
บริการต่อเนื่อง
บริการตรวจเยี่ยมที่บ้าน (home visit and home care)
บริการเชิงรุกในชุมชน
การตรวจคัดกรองโรคในชุมชน,
ให้บริการวัคซีนเด็กในโรงเรียน
บริการผสมผสานในสถานบริการ
หน่วยบริการภายใน “ คลินิกหมอครอบครัว”
การสร้างเครือข่ายและสร้างการมีส่วนร่วม
สร้างการมีส่วนร่วมของชุมชน ได้แก่การร่วมดำเนินการโรงเรียนผู้สูงอายุ, การสนับสนุนชมรมเพื่อสุขภาพต่างๆ
การให้ข้อมูล คำปรึกษาแก่ประชาชน
หลักของการดำเนินงาน
การดูแลแบบครอบคลุมผสมผสาน
(Comprehensive Care)
การดูแลทุกระยะตั้งแต่พฤติกรรมการดำเนินชีวิต ขณะที่ยังไม่มีสภาวะการเจ็บป่วย การค้นพบความเสี่ยง ภาวะเจ็บป่วย ระยะสุดท้ายของการป่วยจนถึง การเสียชีวิต เป็นการดูแลตลอดชีวิตของคนๆนั้น รวมถึงครอบครัวและชุมชน
การดูแลแบบครอบคลุมผสมผสาน
(Comprehensive Care)
การดูแลสุขภาพครบถ้วนทุกด้าน ตั้งแต่การรักษาพยาบาลผู้ป่วย (treatment) ให้หายจากโรค การปูองกันโรค (prevention) ไม่ให้เกิดการ เจ็บป่วย การส่งเสริมสุขภาพ (promotion) ให้มีสุขภาพแข็งแรง และการฟื้นฟูสภาพ (rehabilitation) ไม่ให้เสื่อมถดถอยหรือพิการ
บริการทางการแพทย์แบบองค์รวม
(Holistic Care)
มองผู้ป่วยทุกมิติทุกด้านที่มีผลกระทบต่อการเจ็บป่วยทั้งในด้านร่างกาย จิตใจ สังคม วัฒนธรรม ความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณี เศรษฐกิจสังคม สิ่งแวดล้อม บุคคล ครอบครัว และชุมชน เพื่อความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์
มีระบบคำปรึกษาและการส่งต่อ
(Consultation and Referral System)
เป็นผู้ให้คำปรึกษาเรื่อง ต่างๆ ทุกกลุ่มอายุ ทุกกลุ่มโรคที่เกี่ยวข้องกับการเจ็บป่วย สามารถช่วยให้คำแนะนำก่อนตัดสินใจเข้ารับ การบริการทางการแพทย์จากผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางอื่นๆ รวมถึงยังทำหน้าที่ช่วยเชื่อมประสานและส่งต่อ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านต่างๆ ได้อย่างเหมาะสม
Primary Medical Care
เป็นผู้ดูแลแต่แรก ทำให้ผู้ป่วยได้มี โอกาสเข้าสู่ระบบการดูแลสุขภาพ ทำการรักษาในชั้นต้น เน้นการดูแลสุขภาพของตนเอง
บทบาทของพยาบาลวิชาชีพในฐานะหมอครอบครัว
ด้านการดูแลความเจ็บป่วยในครอบครัวทั้งเชิงรับและเชิงรุก
สนับสนุนพลังอำนาจของครอบครัว (Empowerment) ค้นหาศักยภาพของครอบครัวและชุมชนรอบข้างเพื่อวางแผนการดูแล และนำวิธีการต่างๆ เช่น การสอน, การเป็นพี่เลี้ยงในการฝึกปฏิบัติการ
ให้คำปรึกษา/แนะนำด้านสุขภาพ แก่ครอบครัวที่รับผิดชอบ เพื่อให้ครอบครัวดูแลตนเองได้
มีการประสานและปฏิบัติงานแบบเป็นหุ้นส่วน ทั้งในทีมด้านสุขภาพ และทีมด้านสังคม และผู้เกี่ยวข้องต่างๆ ในชุมชน
การพิทักษ์สิทธิ์ครอบครัวในความรับผิดชอบ
ทำหน้าที่ประสานงานการส่งต่อและติดตามภายหลังส่งต่อ ดูแลให้เกิดความต่อเนื่องจนกระทั่งจบ
ปัญหานั้นๆ