Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภูมิปัญญาที่บ้านฉัน -การทำร่มบ่อสร้าง- image, image - Coggle Diagram
ภูมิปัญญาที่บ้านฉัน
-การทำร่มบ่อสร้าง-
ลักษณะ/รายละเอียดโดยทั่วไป
ที่ชื่อว่าร่มบ่อสร้าง เพราะร่มนี้ผลิตกันที่บ้านบ่อสร้าง
สมัยก่อนชาวบ้านจะทำร่มกันใต้ถุนบ้าน แล้วนำออกมาวางเรียงรายเต็มกลางลานบ้านเพื่อผึ่งแดดให้แห้ง สีสันและลวดลายบนร่มนั้นสะดุดตาผู้พบเห็น
มีทั้งหมด 3 ชนิดด้วยกันได้เเก่
ร่มที่ทำด้วยผ้าแพร
ร่มที่ทำด้วยผ้าฝ้าย
ร่มที่ทำด้วยกระดาษสา
แต่ละชนิดมีวิธีทำคล้ายๆกัน
ลักษณะของร่มบ่อสร้างที่ดี
มีรูปทรงสวยงาม
โครงร่มและส่วนประกอบของร่มจะต้องมีความเรียบร้อยแข็งแรง
วัสดุที่ใช้ปิดร่มมีความหนาพอสมควร
สีและน้ำมันที่ใช้ทาไม่ตกและหลุดลอกได้ง่าย
เวลาใช้สามารถกางขึ้นลงได้สะดวก
ขั้นตอน/วิธีการประดิษฐ์ของภูมิปัญญา(แบบคล่าวๆ)
1.ทำหัวร่ม และตุ้มร่ม
นำไม้สำหรับทำหัวร่ม และ ตุ้มร่ม ขนาดโตวัดเส้นผ่า ศูนย์กลางขนาด 2-2.5 นิ้วนำเอามาตัดท่อนๆความเท่ากับขนาดของหัวร่มและตุ่มร่มที่ต้องการแล้วเจาะรูตรงกลางขนาดพอที่จะใส่คันร่มชนิดนั้นๆ ได้แล้วจึงเอาไปกลึงเป็นหัวร่มรือตุ่มร่มตามแบบที่ได้กำหนดไว้!
3.เจาะรูซี่ร่มสั้นและซี่ร่มยาว
ใช้เหล็กแหลมชนิดปลายเป็นสามเหลี่ยมเจาะโดยการหมุนไปหมุนมาหรือ จะใช้เหล็กแหลมเผาไฟให้ร้อนแล้วเจาะรูก็ได้ (ถ้าไม่มีเครื่องเจาะ) แต่ถ้ามีเครื่องเจาะซี่ร่มโดยเฉพาะ ก็ใช้เครื่องเจาะเพราะจะได้เร็ว
4.มัดหัวร่มและตุ่มร่ม
นำเอาซี่ร่มยาวและซี่ร่มสั้นที่เจาะรูแล้วร้อยติดกันเรียงเป็นตับโดยร้อยเอาทางหลัง ซี่ขึ้นข้างบนทุกซี่ แล้วเอาหัวร่มที่ผ่าร่องซี่แล้วมาปาดซี่ออกเสีย 1 ช่อง เพื่อสำหรับจะได้ไว้ผูกปมเชือก เอาซี่ร่มที่ร้อยแล้วใส่ลงไป ในหัวร่มช่องละซี่ แล้วดึงเชือกให้ตึงแล้วใส่ต่อไปอีกจนครบทุกช่อง แล้วดึงปลายเชือกทั้ง 2 ข้างให้ตึง เอาปลายเชือกผูกให้แน่น แล้วตัดเชือกที่ผูกออกให้เหลือปลายเชือกไว้ประมาณข้างละ 1 นิ้ว การมัดหัวร่มและตุ้มร่มทำด้วยวิธีเดียวกัน
2.ทำซี่ร่ม
หลังจากได้ไม้ไผ่มาแล้งก็นำเอามาตัดออกเป็นท่อนๆถ้าเป็นไม้ไผ่ที่มีปล้องยาวก็ตัดระหว่างข้อ แต่ถ้าเป็นไม้ปล้องสั้นก็ตัดให้ข้อไม้อยู่ตรงกลางความยาวของท่อนไม้ที่ตัดเท่ากับขนาดของร่มที่จะทำ เช่น ทำร่มขนาด 20นิ้วก็ตัดไม้ไผ่ยาว 20นิ้วเป็นต้นเมื่อตัดไม้ไผ่เป็นท่อนยาวแล้วก็ใช้มีดขูดผิวไม้ออกให้หมดแล้วทำเครื่องหมายสำหรับเจาะรูไว้
โดยการใช้ตะปูตอกบนไม้ ขอให้ปลายตะปูโผล่ออกมานิดหนึ่งแล้วใช้ไม้ขอขีดรอบปล้องไม้ตรงกับระยะที่ต้องการเจาะรูแล้วจึงผ่าไม้ออกเป็น 4 ชิ้น แต่ละชิ้นขนาดเท่ากันใช้มีดตรงท้องตามระยะที่ได้กะไว้ให้เสมอกันทุกชิ้น ให้ทางปลายซี่เรียว และใช้มีดจักเป็นซี่ๆตรงหัวไม้ ความหนาแต่ละซี่ประมาณ 1/8 นิ้ว แล้วใช้มือฉีกออกเป็นซี่ๆ ถ้าฉีกไม่ออกก็ใช้มีดผ่าออกไปตรงๆ แล้วเหลาทั้งสองข้างให้ เรียบและปาดตรงหัวซี่ทั้ง 2 ให้บางพอดีที่จะใส่เข้าร่องหัวร่มได้แล้วซี่ตรงท้องนิดนึงเพื่อให้มุมมนแล้วเหลาตรงท้องซึ่งให้ ้ปลายซี่ร่มเรียวเท่ากันทุกๆซี่ ใช้มีดปลายแหลมแทงลงไปตรงรอยปาดท้องซี่ ให้ปลายมีดทะลุออกด้านหลังซึ่งตรงกลางแล้ว ผ่าตรงออกไปตามยาวประมาณ 2 นิ้ว เพื่อให้ปลายซี่สั้นสอดเข้าไปเวลาร้อยคือ ประติดกับซี่สั้นส่วนการทำซี่ร่มสั้นนั้น ตัดไม้ยาวตามขนาดที่ต้องการแล้วเกลาเอาผิวไม้ออก แล้วทำเครื่องหมายสำหรับเจาะรู แล้ว จักเป็นซี่ๆ เหลาสองข้างให้เรียบร้อย ปลายซึ่งข้างหนึ่งปาดท้องซี่ให้เป็นมุมแล้วเหลา 2 ข้าง ให้บางที่จะสอดเข้ารองตุ่มร่มได้ ส่วนอีกข้างหนึ่งเหลาปลายให้มน และเหลาตรงปลาย 2 ข้างให้บางพอสมควร
สาระข้อคิดที่ได้จากภูมิปัญญา
ได้รู้จักการใช้วัสดุธรรมชาติมาใช้ประโยชน์ สามารถเอามาเป็นจุดเด่นได้
ภูมิปัญญาสามารถสะท้อนฝีมือของผู้ประดิษฐ์ได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ยังสะท้อนวัฒนธรรม เเละความเชื่อของช่างฝีมือหรือ ชาวบ้านเเถวนั้นได้ด้วย
มีคุณค่าทางด้านประวัตศาสตร์ และโบราณคดี เนื่องจากงานศิลปหัตถกรรมเป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นอย่างมีจุดประสงค์ และเป็นสิ่งที่สืบทอดกันมาแต่ในอดีตได้เป็นอย่างดีในฐานะข้อมูลหลักฐานที่เป็นรูปธรรมทางประวัติศาสตร์ และโบราณคดี
บ้างทีภูมิปัญญาสามารถเชื่อมโยงกับคุณค่าทางด้านเศรษฐกิจ ด้วยการผลิตสินค้าและของที่ระลึกจากการท่องเที่ยว เป็นตัวสร้างรายได้ให้แก่ท้องถิ่น จนถึงการสร้างรายได้โดยการส่งออกต่างประเทศ
แนวทางการเผยแผ่/สืบทอด
ทำคลิปรีวิวบ้านบ่อสร้างเพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยว
อุดหนุนร้านค้าขายร่มบ่อสร้าง
ทำโปสเตอร์เกี่ยวกับข้อมูลของร่มบ่อสร้างเเละประโยชน์ของร่ม
ข้อคิดเห็น/ข้อเสนอแนะ/ ประเด็นอื่น ๆ
ผู้คนควรให้ความสนใจกับภูมิปัญญานี้มากขึ้นเพราะภูมิปัญญาต่างๆรวมถึงร่มบ่อสร้าง สามารถประยุกต์กับเรื่องต่างๆได้เช่น เรื่อง เศรษฐกิจ หรือบ้างทีภูมิปัญญาก็เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์เเละถ้าประยุกต์จนได้นวัตกรรมใหม่ๆ อาจจะทำให้ความเป็นอยู่ของมนุษย์ดีขึ้น
