Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
หน่วยที่ 2 ผู้นำกับการบริหาร - Coggle Diagram
หน่วยที่ 2 ผู้นำกับการบริหาร
2.1 ภาวะผู้นำทางการพยาบาล (Nursing Leadership)
2.2.1 ความหมายภาวะผู้นำ
คือ การกระทําที่มีอิทธิพลจูงใจใหผู้อื่นร่วมมือปฏิบัติงานเพือให้งานสําเร็จตาม เป้าหมาย
ผู้นำ หมายถึง ผู้ที่มีลักษณะอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้
บุคคลที่มีบทบาทหรืออิทธิพลต่อคนในหน่วยงานมากกว่าผู้อื่น
บุคคลซึ่งได้รับเลือกจากผู้อื่นให้เป็นผู้นำ
บุคคลซึ่งได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งหัวหน้าหน่วยงาน ผู้นิเทศงาน ประธาน หรือผู้แทนกลุ่ม
2.1.2 กระบวนการภาวะผู้นำทางการพยาบาล
บทบาทของผู้นำทางการพยาบาล ผู้นำทางการพยาบาลสมัยใหม่ควรได้เข้าใจถึงกลยุทธ์และ วิธีการทางด้านบริหารการพยาบาลต่าง ๆ ตามข้อเสนอแนะของโซร์น (Zorn, 1997) คือ
มีความรู้เกี่ยวกับเทคนิคต่าง ๆ ในการปฏิบัติการพยาบาลจนเป็น ที่ประจักษ์แก่ผู้อื่น
การร่วมมือในการแก้ปัญหาต่าง ๆ โดยใหท้ ุกคนมีส่วนร่วมรับผิดชอบ อันเป็นการเพิ่มขวัญกําลังใจแก่สมาชิก ในการปฏิบัติงานของผู้นํา
การเปลี˛ยนแปลงบทบาทตามสถานการณ์ ผู้นําควรทําตัวให้เห็น ว่า เป็นปุถุชนธรรมดาย่อม ต้องการความชว่ยเหลือจากผู้อื่น
ผู้นําควรสง่ เสริมการทํางานของสมาชกิ โดยการให้งานตามความถนัด และความสามารถ ของแต่ละบุคคล
ควบคุมการกระทบกระทั้งระหว่างสมาชิก ในที่ทํางานย่อมมีบุคคลหลายกลุ่ม ซึ่งอาจเกิด ความขัดแย้งกันได้ ผู้นําควรขจัดข้อขัดแย้งโดยการแยกออกเป็นกลุ่มย่อยหรือเป็นรายบุคคล
ส่งเสริมความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลทําให้สมาชิก มีความรู้สึกว่าเป็นสมาชิกของกลุ่มแสดงความเป็นมิตรต่อกันไม่มีการแบ่งชั้นวรรณะ และร่วมกันทํางานเพื่อให้บรรลุเป้าหมายร่วมกัน
รู้จักการใชอํานาจบังคับและออกคําสั่งในกรณีจําเป็นเพื่อให้งานประสบผลสําเร็จ โดย ผู้นําจะต้องมีความสามารถพิเศษและแข็งแกร่งจึงจะประสบผลสำเร็จ
การเตรียมผู้นำทางการพยาบาล
การเตรียมผู้นําทางการพยาบาล
ควรให้มีการพัฒนาทักษะทางด้านสังคม เศรษฐกิจ การเมือง และยุทธวิธีต่างๆ ทางด้านการบริหารงานนอกเหนือจากความรู้และทักษะ ทางด้านการพยาบาลยังควรเป็นคนที่กล้าเผชิญกับปัญหา มีความว่องไวและกระฉับกระเฉงเสมอ
2.1.3 ความเหมือนและความแตกต่างระหว่างผู้นำและผู้บริหาร
ความเป็นผู้นำ
เป็นหน้าที่หนึ่งในหลายๆหน้าที่ของผู้บริหาร ผู้นำกับผู้บริหารจึงแตกต่างกันกล่าวคือ ผู้บริหารเป็นตำแหน่งที่กำหนดขึ้นในองค์การ มีอำนาจโดยตำแหน่งและได้รับความคาดหวังในหน้าที่เฉพาะเจาะจง จะมุ่งเน้นที่การควบคุม การตัดสินใจ และผู้บริหารจะต้องมีลักษณะของผู้นำ (Leadership)
2.1 ภาวะผู้นำทางการพยาบาล (Nursing Leadership)
**2.1.4 ความแตกต่างระหว่างภาวะผู้นำกับการบริหาร
ผู้นำ (Leader) และภาวะผู้นำ (Leadership) จึงเป็นคำที่มีความสัมพันธ์กัน เมื่อมีผู้นำก็ต้องมีภาวะผู้นำของคนนั้น ซึ่งเป็นคุณสมบัติของความเป็นผู้นำที่อยู่ในตนเองที่ทำให้ผู้อื่นรู้สึกสัมผัส การนำเป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ ผู้นำจึงต้องเป็นผู้ที่มีทั้งศาสตร์และศิลป์อยู่ในตนเอง ที่สร้างความโดดเด่นในกลุ่ม ทำให้เป็นที่ยอมรับของกลุ่มที่จะให้ความไว้วางใจและเชื่อใจว่าสามารถนำพาไปสู่ความสำเร็จ ทำให้ได้รับความร่วมมือและที่นอกเหนือไปจากนั้นคือการได้รับความนับถือ
2.1.5 ความมีประสิทธิภาพของภาวะผู้นำ
ผลที่เกิดข˞ึ้นองกลุ่ม (Outcome) คือผลที่เกิดขึ้นของกลุ่มเนื่องจากความสามารถในการนํา หรือภายใต้การนําของผู้นําเช่น ผลำ เร็จของการปฏิบัติงานของกลุ่มการสามารถ บรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ การอยู่รอดของกลุ่มความก้าวหน้าของกลุ่มความพร้อมของกลุ่ม
ทัศนคติของผู้ตาม (Attitude of Followers) ทัศนคติของผู้ตามหรือผู้ใต้บังคับบัญชาที่มีต่อ2. ทัศนคติของผู้ตาม (Attitude of Followers) ทัศนคติของผู้ตามหรือผู้ใต้บังคับบัญชาที่มีต่อผู้นำ นิยมใช้เป็นเกณฑ์ตัดสินประสิทธิภาพของผู้นำอีกเกณฑ์หนึ่ง ซึ่งส่วนใหญ่จะทราบได้ โดยการใช้แบบสอบถามหรือการสัมภาษณ์ผู้ตาม
คุณภาพของกระบวนการกลุ่ม (Quality of Group Process) คุณภาพของกระบวนการกลุ่มก็เป็นเกณฑ์ที่ใช้ประเมินประสิทธิภาพของผู้นำ โดยประเมินจากความสนับสนุนด้านต่าง ๆทำให้คุณภาพของกระบวนการกลุ่มของลูกน้องมีคุณภาพดีขึ้น
2.1 ภาวะผู้นำทางการพยาบาล (Nursing Leadership)
2.1.6 องค์ประกอบของภาวะผู้นำทางการพยาบาล
มีคุณธรรม จริยธรรม หมายถึง คุณงามความดีของพฤติกรรมผู้นำ เป็นคุณสมบัติสำคัญอันดับแรก
ที่ผู้นำทุกวิชาชีพควรมี ผู้นำต้องมีความรับผิดชอบ โดยรับผิดชอบในการทำงานให้สำเร็จ
การตระหนักในตนเอง ผู้นำต้องรู้จักประเมินในเรื่องต่อไปนี้ คือ 2.1 ความพร้อมในการทำงาน.
2.2 อำนาจส่วนตัว
2.3 บุคลิกลักษณะ
พิทักษ์สิทธิ์ ผู้นำต้องช่วยเหลือผู้อื่นให้เจริญก้าวหน้า
กล้าหาญชาญชัย คนที่เป็นผู้นำจะต้องอยู่ข้างหน้า กล้าที่จะชี้แจงแสดงความคิดเห็น
2.1.7 การศึกษางานวิจัยด้านภาวะผู้นำ
ภาวะผู้นำ (Leadership) หรือความเป็นผู้นำ ซึ่งหมายถึง ความสามารถในการนำ (The Americanภาวะผู้นำ (Leadership) หรือความเป็นผู้นำ ซึ่งหมายถึง ความสามารถในการนำ (The AmericanHeritage Dictionary, 1985 : 719) จึงเป็นสิ่งสำคัญยิ่งสำหรับความสำเร็จของผู้นำ ภาวะผู้นำได้รับความสนใจ และมีการศึกษามาเป็นเวลานานแล้ว เพื่อให้รู้ว่าอะไรเป็นองค์ประกอบที่ จะช่วยให้ผู้นำมีความสามารถในการนำ หรือมีภาวะผู้นำที่มีประสิทธิภาพ
2.1 ทฤษฎีภาวะผู้นำ
สมัยโบราณมนุษย์มีความเชื่อว่า การเป็นผู้นำเป็นเรื่องของความสามารถที่เกิดขึ้นเฉพาะตระกูล หรือเฉพาะบุคคลและสืบเชื้อสายกันได้ บุคลิกและลักษณะของการเป็นผู้นำ เป็นสิ่งที่มีมาแต่กำเนิดและเป็นคุณสมบัติเฉพาะตัว สามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้ ผู้ที่เกิดในตระกูลของผู้นำย่อมจะต้องมีลักษณะผู้นำด้วย แนวคิดเกี่ยวกับผู้นำเริ่มเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย มีการศึกษาและรวบรวมทฤษฎีเกี่ยวกับภาวะผู้นำไว้มากมายโดยอาจแบ่งโดยแบ่งตามระยะการพัฒนา
2.2.1 ทฤษฎีคุณลักษณะภาวะผู้นำ(Trait Theories)
2.2.2 ทฤษฎีพฤติกรรมผู้นำ (Behavioral Theories)
2.2.3 ทฤษฎีตามสถานการณ์ (Situational or Contingency Leadership Theories)
2.2.4 รูปแบบการมีส่วนร่วม (Participation)
2.2.5 ทฤษฎีภาวะผู้นำเชิงบารมี (Charismatic Leadership)
2.2.6 ทฤษฎีภาวะผู้นำเชิงปฏิรูป(Transformational Leadership Theories)
2.3 การทำงานเป็นทีมและทีมการพยาบาล
การทำงานเป็นทีม
หมายถึง การประสานงานที่ดี สามารถผสมกลมกลืนกันอย่างมีประสิทธิภาพ ในการทำงาน เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ในการทำงานร่วมกัน
คุณลักษณะของการทำงานเป็นทีมการทำงาน
มีเป้าหมายในการทำงานร่วมกัน ซึ่งเป้าหมายนี้ได้มาจากการตกลงร่วมกันของสมาชิกทั้งหมดและกระทำกันอย่างเป็นลายลักษณ์อักษร
บทบาทและความรับผิดชอบของสมาชิกทีมแต่ละคนจะต้องชัดเจนไม่คุมเครือสมาชิกทุกคนเข้าใจ
สมาชิกทีมทุกคนจะต้องมีความยึดมั่นผูกพันกับงานมีความมุ่งมั่นและอุทิศตนทำงานให้ประสบผลสำเร็จตามเป้าหมายที่ตั้งไว้
สมาชิกทีมมีความเชื่อใจ และไว้วางใจซึ่งกันและกันให้ความสำคัญกับคุณค่าของบุคคลเคารพนับถือ
ทีมจะต้องได้รับการส่งเสริมสนับสนุนและประคับประคองให้มีบรรยากาศของการทำงานเป็นทีม
2.3.2 องค์ประกอบที่ส่งเสริมการทำงานเป็นทีม
ผู้นำ ผู้บริหารหรือหัวหน้า
การสื่อสาร การสื่อสารแบบเปิด
โอกาส หมายถึง การให้โอกาสสมาชิกทุกคนได้พัฒนาทักษะและความสามารถ
การกำหนดบทบาทหน้าที่ ความรับผิดชอบในการปฏิบัติงานให้ชัดเจน
การมีส่วนร่วม
การประชุมปรึกษาหารือ การประชุมปรึกษาหารือกันในทีมงาน
2.3.3 การทำงานเป็นทีมในองค์กรพยาบาลการสร้างทีมงาน
การกำหนดภารกิจหรืองานที่จะทำ
สร้างความเข้าใจกับสมาชิก
ระดมความคิด
คัดเลือกความคิด
กำหนดแผนปฏิบัติงาน
การปฏิบัติตามแผน
การประเมินผล
กระบวนการของการพยาบาลเป็นทีม
การมอบหมายงาน ผู้รับผิดชอบในการมอบหมายงานคือหัวหน้าหอผู้ป่วยและหัวหน้าทีม
การตรวจเยี่ยมผู้ป่วย หัวหน้าทีมกำหนดวัตถุประสงค์ในการตรวจเยี่ยมผู้ป่วยให้ชัดเจนว่า ต้องการตรวจเยี่ยมเพื่ออะไร
การเขียนแผนการพยาบาล
การประชุมปรึกษาก่อนและหลังให้การพยาบาล
การนิเทศ
การประเมินผล
2.4 อำนาจหน้าที่ ความรับผิดชอบ และภาระรับผิดชอบ
2.4.1 แนวคิดเกี่ยวกับอำนาจหน้าที่ความรับผิดชอบ
และภาระรับผิดชอบอำนาจหน้าที่ (Authority) หมายถึง สิทธิอันชอบธรรมที่ได้รับมอบหมายมาให้สั่งบุคคลอื่นปฏิบัติตามที่ตนต้องการได้ ส่วนใหญ่แล้วผู้บริหารระดับสูงจะมีการมอบหมายงานให้ผู้ใต้บังคับบัญชาระดับต่อไปเมื่อมีการมอบหมายงานให้ผู้ใต้บังคับบัญชาระดับต่อไปเมื่อมีการสั่งงานเพื่อให้บุคคลนั้นสามารถปฏิบัติงาน
2.4.2 อำนาจบารมีหรือพลังอำนาจ
อำนาจเป็นกระบวนการขับเคลื่อนเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลง หรือรักษาสภาวะทางสังคมอย่างใดอย่างหนึ่ง เป้าหมายของการใช้อำนาจจะเป็นอย่างไร ก็ขึ้นอยู่กับเจตนารมณ์และความปรารถนาของบุคคล กลุ่มคนหรือองค์กรที่ลงมือปฏิบัติในการใช้อำนาจ ส่วนขอบเขตของการใช้อำนาจจะกว้างหรือจะแคบก็ขึ้นอยู่กับความเข้มข้นของพลังที่ใช้ในการผลักดัน
2.4.3 ความรับผิดชอบ และภาระรับผิดชอบต่อผลงานที่ตรวจสอบได้
ภาระรับผิดชอบหรือ ภาระความรับผิด (accountability) หมายถึง ความรับผิด และรับชอบในผลของการกระทำตามบทบาทหน้าที่ของผู้กระทำ ไม่ว่าผู้นั้นจะดำรงตำแหน่งใดในทางสังคม เศรษฐกิจ และการเมือง
2.4.4 ความสำคัญของอำนาจหน้าที่ความรับผิดชอบ และภาระรับผิดชอบต่อผลงานในวิชาชีพการพยาบาล
พยาบาลทุกคนต่างมีอำนาจหน้าที่ ความรับผิดชอบตามกฎหมายในขอบเขตของตน พยาบาลระดับปฏิบัติการก็มีอำนาจหน้าที่ตามกฎหมายในการให้บริการทางสุขภาพแก่ผู้ใช้บริการ พยาบาลในระดับผู้บริหารก็มีอำนาจหน้าที่ และความรับผิดชอบตามกฎหมายในขอบเขตสายการบังคับบัญชา ซึ่งขึ้นอยู่กับนโยบายขององค์กร ทั้งนี้พยาบาลทุกคนต้องรู้ว่าตนมีอำนาจหน้าที่ โดยจะถูกมอบหมายลงมาตามลำดับขั้นการบังคับบัญชาและหน้าที่ความรับผิดชอบจะควบคู่มากับอำนาจหน้าที่เสมอ
2.5 กระบวน การตัดสินใจ วินิจฉัยสั่งการและการแก้ปัญหา
กระบวนการเลือกทางเลือกใดทางเลือกหนึ่งจากหลาย ๆ ทางเลือกที่ได้พิจารณา หรือประเมินอย่างดีว่า เป็นทางให้บรรลุวัตถุประสงค์ และเป้าหมายขององค์การ อาจเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า การตัดสินใจสั่งการหรือการวินิจฉัยสั่งการ (Decision Making) แล้วการตัดสินใจเป็นสิ่งสำคัญ และเกี่ยวข้องกับหน้าที่การบริหาร หรือ การจัดการเกือบทุกขั้นตอน ไม่ว่าจะเป็นการวางแผน การจัดองค์กร การจัดคนเข้าทำงาน การประสานงาน และการควบคุม
2.5.2 ทฤษฎีการตัดสินใจ
ทฤษฎีการตัดสินใจภายใต้สถานการณ์ต่าง ๆ
การตัดสินใจภายใต้สถานการณ์ที่ไม่แน่นอน (Decision under Uncertainly) ผู้ตัดสินใจมีข้อมูลไม่เพียงพอ ไม่อาจทราบได้ว่าผลการตัดสินใจแต่ละทางเลือกจะเกิดอะไรขึ้น ต้องใช้ดุลยพินิจและประสบการณ์เข้ามาเกี่ยวข้อง เช่น มีประจักษ์พยานว่านักศึกษาขโมยของ แต่ผู้บริหารให้เรียนต่อไป ผู้บริหารไม่ทราบว่าในอนาคตนักศึกษาคนนั้นจะขโมยของอีกหรือไม
2.5.3 ผู้บริหารกับการตัดสินใจ
เป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่าผู้บริหาร (Executive) เป็นบุคคลหรือคณะบุคคลที่มีความสำคัญต่อการดำรงอยู่และอนาคตขององค์การ เนื่องจากผู้บริหารมีหน้าที่และความรับผิดชอบต่อการกำหนดทิศทางในอนาคตขององค์การผ่านการตัดสินใจในปัญหาหรือโอกาสสำคัญทางธุรกิจซึ่งการตัดสินใจของผู้บริหาร
2.5.4 กระบวนการตัดสินใจวินิจฉัย
การทุกคนต้องคุ้นเคยกับการตัดสินใจมาแล้ว แม้ว่าการตัดสินใจจะแตกต่างกันในเรื่องเนื้อหาสาระ แต่จะมีสิ่งร่วมกันหลายอย่าง
2.5.5 หลักสำคัญในการตัดสินใจ
วิธีการที่จะช่วยให้การตัดสินใจของผู้บริหารเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุดนั้น ควรมีหลักต่าง ๆสำหรับยึดปฏิบัติในการตัดสินใจ
2.5.7 องค์ประกอบการตัดสินใจ องค์ประกอบต่าง ๆ
ที่นำมาใช้ในการตัดสินใจหรือวินิจฉัยสั่งการ ผู้ทำหน้าที่ตัดสินใจ อาจเป็นบุคคลเดียวหรือกลุ่มบุคคลก็ได
2.5.8 การตัดสินใจการตัดสินใจ
เป็นการเลือกปฏิบัติจากหลายทางเลือก โดยคาดหวังว่าทางเลือกนั้นมีความเหมาะสมและบริหารงาน