Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การเปลี่ยนแปลงสรีรวิทยามารดาในระยะหลังคลอด - Coggle Diagram

- - - - หลังคลอด : ลดลงทันทีที่ทารกและรกคลอด
      - ภายหลังคลอดทันทีจะอยู่ระหว่างสะดือกับหัวเหน่าและมีน้้าหนักประมาณ1,000 กรัม
      - 2 กระบวนการ
        
        2.การขาดเลือดมาหล่อเลี้ยงกล้ามเนื้อมดลูก
        
        เกิดจากการบีบรัดตัวของกล้ามเนื้อมดลูกซึ่งถูกควบคุมโดย Oxytocin
        
        เส้นเลือดที่มาเลี้ยงกล้ามเนื้อมดลูกถูกบีบจำนวนเลือดมาเลี้ยงมดลูกลดลง
        
        1.การย่อยสลายตัวเอง
        
        H.Estrogen และ H.Progesterone ลดลงทำให้ภายหลังคลอดขนาดของเซลล์มดลูกจะลดลงไม่เท่าเดิม
      - 1ชั่วโมงหลังคลอดมดลูกจะลอยตัวสูงขึ้นมาอยู่ระดับสะดือ
      - 2 วันหลังคลอดมดลูกจะหดรัดตัวและลดขนาดลงวันละ ½ - 1 นิ้วหรือประมาณ 1 fingerbreadth
      - 6 สัปดาห์หลังคลอดมดลูกจะมีน้้าหนักเท่ากับระยะก่อนตั้งครรภ์คือประมาณ 50 กรัม
      - Afterpains
        
        มารดาครรภ์ที่ 2 ขึ้นไป
        
        มารดาที่มีการยืดขนาดของมดลูกมาก
        
        มารดาที่เลี้ยงบุตรด้วยนมตนเอง จะมีการหลั่ง H. Oxytocin
    - - Decidua basalis
        
        เกิดกระบวนการ Exfoliation 6 Wk. ร่องรอยเดิมจึงจะหายสนิท
      - Decidual spongiosa
        
        น้ำคาวปลาแบ่งออกเป็น 3 ระยะ
        
        Lochia rubra ในระยะ 1 – 3 วันแรกหลังคลอด มีสีแดงเข้ม มีส่วนประกอบเป็นน้ำเลือด เยื่อบุมดลูก เมือกไข ขนอ่อน และขี้เทาทารก
        
        Lochia serosa ในระยะ 4 – 9 วันหลังคลอด มีสีแดงจางๆหรือสีชมพู จนเป็นสีน้ำตาลมีส่วนประกอบเป็นWBC เยื่อบุมดลูก เมือกRBC และแบคทีเรีย
        
        Lochia alba ในวันที่ 10 - 14 วัน มีสีเหลืองจางๆหรือสีขาวมีส่วนประกอบเป็นWBCเยื่อบุมดลูก เมือก และแบคทีเรีย
    - - รอยย่น (Rugae)
        
        H.Estrogen น้อยลงจากการลดลงของและเริ่มสร้างใหม่ ในสัปดาห์ที่ 3
      - เยื่อพรหมจารีย์ (Hymen)
        
        จะขาดกะรุ่งกะริ่งเป็นติ่งเนื้อเล็กๆเรียกว่า Carunculae myrtiformes
    - - Internal os
        
        บอบช้ำ มีการฉีกขาด 1 Wk.
        
        ปากมดลูกจะหดรัดตัวเกิดเป็นช่องทางปากมดลูก Cervical canal ขึ้นใหม่
      - External os
        
        จะไม่กลมเหมือนระยะก่อนคลอดแต่จะเหมือนรอยตะเข็บ/รอยแยก (Silt like or Stellate or Star-shaped)
    - - จะมีอาการปวดบริเวณฝีเย็บ
      - บวมและอาจมีเลือดออกใต้ผิวหนังจากการที่หลอดเลือดฝอยฉีกขาด
      - Labia minora และ labia majera เหี่ยวและอ่อนนุ่มมากขึ้น
      - มารดาที่ได้รับการตัดฝีเย็บและได้รับการเย็บซ่อมแซมฝีเย็บจะหายเป็นปกติภายใน 5 – 7 วัน
    - - procidentia uteri
        
        อวัยวะในอุ้งเชิงกรานหย่อนลงไปในช่องทางคลอด
      - rectocele
        
        ลำไส้ตรงหย่อน
      - Cystocele
        
        กระเพาะปัสสาวะหย่อน
- - - - มีประจำเดือนใหม่ภายใน 7 – 9 wk.หลังคลอด
    - - มีประจำเดือนใหม่ภายในเดือนที่ 9 wk.หลังคลอด
      - ทารกดูดนม
        
        กระตุ้นHypothalamus
        
        กดไม่ให้มีการหลั่งFSHและLH
        
        ทำให้ไม่มีการตกไข่
        
        ไม่มีประจำเดือน
  - - - H.Estrogen
        
        ทำให้หัวนม ลานนมขยายและมีสีเข้มขึ้น
        
        ทำให้ต่อมไขมันบริเวณลานหัวนม หลอดน้ำเหลืองและหลอดเลือดขยายใหญ่ขึ้น ท่อน้ำนมเจริญเต็มที่
      - H.Progesterone
        
        ทำให้ถุงผลิตน้ำนม (Alveoli) และเซลล์ผลิตน้ำนม(Acini cells) เจริญเต็มที่ เตรียมสร้างน้ำนม
      - หัวน้ำนม (colostrum)
        
        2-3วันแรกหลังคลอด มีสีเหลืองข้นซึ่งเกิดจากสารเบตาแคโรทีนที่สามารถเปลี่ยนแปลงไปเป็นวิตามินเอได้
      - น้ำนมแม่ (mature milk)
        
        จะเริ่มประมาณ 2 สัปดาห์หลังคลอดไปแล้วมีส่วนประกอบของน้ำมากถึงร้อยละ87
      - น้ำนมระยะปรับเปลี่ยน (transitional milk)
        
        เป็นน้ำนมที่ออกมาในช่วงระหว่างหัวน้ำนมจนเป็นน้ำนมแม่ซึ่งระยะปรับเปลี่ยนจะเริ่มตั้งแต่วันที่ 7 – 10 หลังคลอดไปจนถึง 2สัปดาห์หลังคลอด
- - - - ฝ้าบริเวณใบหน้า (Chloasma gravidarum) จะหายไป
      - เส้นกลางหน้าท้อง (Linea nigra) และรอยแตกของผิวหนังบริเวณผนังหน้าท้อง(Striae gravidarum) จะจางลงภายใน 6 wksหลังคลอด
      - เส้นผมร่วงเป็นหย่อมๆ(alopecia)ในช่วง 4 - 20 สัปดาห์
  - - - ระหว่างคลอดศีรษะทารกจะกดท่อและกระเพาะปัสสาวะ
        
        กระเพาะปัสสาวะโป่งพองและปัสสาวะได้ไม่หมด
        
        มีอาการบวม ความตึงตัวของกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะลดลงทำให้มีความจุมากขึ้น
    - - ไตทำงานเพิ่มขึ้นในการปรับสมดุลน้ำและปริมาณเลือด ทำให้ปัสสาวะบ่อย
      - กรวยไตและหลอดไตที่ขยายตัวจะกลับคืนปกติใน 8 - 12 สัปดาห์
      - ระดับ Creatinine และ Urea Nitrogen จะเป็นปกติใน 6 สัปดาห์
      - อาจพบน้ำตาลแลคโตส อะซีโตน และโปรตีนในปัสสาวะได้เล็กน้อย จะเป็นปกติใน 3 วัน
  - - - การเคลื่อนไหวของลำไส้ลดลง ผลจาก H.Progesterone
    - - น้ำหนักมารดาจะลดลงประมาณ 5-6 kg.
      - สัปดาห์แรกหลังคลอดจะลดลงอีก 2-4 kg
      - 6 สัปดาห์หลังคลอดน้ำหนักจะคงที่เหมือนก่อนตั้งครรภ์
  - - - บางรายอาจเกิดขึ้น
      - ก่อนการตั้งครรภ์กล้ามเนื้อหน้าท้องไม่แข็งแรง
      - ตั้งครรภ์แฝดที่มีน้ำหนักตัวมากเกินไป
      - ตั้งครรภ์ตั้งแต่ 5 ครั้งขึ้นไป
      - อาจทำให้เกิดภาวะท้องย้อย (pendulus abdomen)
        
        ปวดหลังทารกอยู่ในท่าผิดปกติและไม่มีแรงเบ่งขณะคลอด
    - - H.Relaxin จะลดลง
        
        ข้อต่อจะแข็งแรงมั่นคงจนเข้าสู่สภาพปกติต้องใช้เวลาประมาณ 6 – 8 สัปดาห์หลังคลอด
        
        หลังคลอดมารดายังคงเจ็บบริเวณสะโพกและข้อต่อกระดูกสันหลังและกระดูกหัวเหน่า
  - - - FSH และ LH จะต่ำใน 10-12 วัน ไม่ว่าให้ทารกดูดนมหรือไม่ แล้วจะเพิ่มขึ้นจนทำให้ไข่ตกได้
      - Prolactin
        
        ในมารดาที่ไม่ได้ให้นมบุตรจะลดลงใน 2wk
        
        ในมารดาที่ให้นมบุตร จะหลั่งมากขึ้นทำให้นมคัดและน้ำนมไหล
    - - Human chorionic gonadotropin
        
        ลดลงจนกระทั่งมีการตกไข่
      - Estrogen
        
        ลดลงใน 3 ชม.หลังรกคลอดกลับคืนสู่ภาวะปกติในระยะ follicular phase
      - Progesterone
        
        ลดลงใน 3 วันหลังคลอดจะผลิตอีกครั้งในระยะตกไข่
  - - - Reactionary Fever
        
        เกิดจากการขาดน้ำเสียพลังงานในการคลอด
        
        อุณหภูมิของร่างกายสูงขึ้นเล็กน้อยโดยประมาณไม่เกิน 38 องศาเซลเซียส ลดลงสู่ปกติใน 24 ชั่วโมงหลังคลอด
      - Milk Fever
        
        เกิดจากนมคัด (Breast engorement)
        
        จะพบในวันที่ 3 – 4 หลังคลอด
        
        อุณหภูมิจะสูงกว่า 38 องศาเซลเซียส และจะหายใน 24 ชั่วโมงหรือเมื่อลดการคัดตึงของเต้านม
      - Febile Fever
        
        เกิดจากมีการติดเชื้อเกิดขึ้นในระบบใดระบบหนึ่งของร่างกายมารดา
        
        อุณหภูมิจะสูงกว่า 38 องศาเซลเซียส ติดต่อกัน 2 วัน
        หรือมากกว่า (ไม่นับ 24 ชั่วโมงแรกหลังคลอด)
    - - ช้าลง
        
        ชีพอยู่ที่ประมาณ 60-70 ครั้ง/นาที
        
        ปริมาณเลือดที่ไปเลี้ยงรกหยุดชะงักทันที เลือดไหลเวียนไปร่างกายเพิ่มขึ้น เพื่อรักษา cardiac output ให้คงเดิม
        
        กลับคืนปกติเมื่อสิ้นสุดสัปดาห์แรกหลังคลอด
    - - ความดันสูงกว่า 140/90 mmHg อาจแสดงถึงความดันโลหิตสูงที่เป็นอันตราย หรือ cerebrovascular accident
      - ความดันต่ำกว่า 90/60 mmHg ประกอบกับ PRเบาเร็ว หน้าซีด ใจสั่น อาจช็อกหรือเสียเลือดได้