Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

นรีเวช, รายชื่อสมาชิกกลุ่ม 2, เรียกว่า Hypothalamus-pituitary-ovarian axis…

- - - - ค่อนข้างแข็ง
      - กลม
      - มี pseudocapsule หุ้ม
      - อาจพบได้หลายก้อน
      - ก้อนเนื้องอกจะเล็กลงหลังหมดระดู
    - - Pedunculated submucosal
        
        submucosa myoma
        
        อยู่ใต้เยื่อบุโพรงมดลูก (Endometrium)
      - Subserosal
        
        อยู่ในชั้น serosa ของ Perimetrium
        
        คลำได้ทางหน้าท้อง
        
        กดเบียดอวัยวะข้างเคียง
      - Intramural
        
        พบบ่อย *
        
        แทรกอยู่ในชั้นกล้ามเนื้อมดลูก (Myometrium)
    - - ฮอร์โมนจากรังไข่เป็นตัวกระตุ้น
        
        ฮอร์โมนเอสโตรเจน
        
        ฮอร์โมนโปรเจสเจอโรน
    - - มีระดูมาก (hypermenorrhea) และมานาน(menorrhagia)
      - มีก้อนในท้องน้อย (palpable mass)
      - มีอาการกดเบียดที่อวัยวะข้างเคียง (pressure symtom)
      - ปวดท้องน้อย (pelvic pain)
        
        พบรุนแรงใน pedunculated subserous M. ที่บิดขั้วของก้อน
      - ตกขาว (Leukorrhea)
      - ภาวะมีบุตรยาก (Infertility)
    - - เซลล์กล้ามเนื้อเรียบของมดลูกมีการแบ่งตัวผิดปกติ
        
        วางตัวเป็นวง
        
        มีเนื้อเยื่อเกี่ยวพันสอดประสานเป็นวงแน่นมีขอบเขตชัดเจน
        
        เป็นก้อนสีเทาขาวเป็นวงเหมือนก้นหอย (whorl-like) มีขอบเขตแยกจากกล้ามเนื้อมดลูกปกติชัดเจน
        
        มีลักษณะ pseudocapsule
    - - ซักประวัติ ตรวจทางหน้าท้องจะคลำพบก้อนที่ท้องน้อย
        
        ตรวจภายใน
        
        บอกตำแหน่ง รูปร่าง ขนาด ของเนื้องอก
        
        ถ้าก้อนเคลื่อนตามมือผู้ตรวจ
        
        สันนิษฐานว่า เป็นเนื้องอกที่กล้ามเนื้อมดลูกมากกว่ามะเร็ง
      - U/S
        
        เห็นขอบเขตชัดเจน
      - Diagnostic hysteroscopy
        
        แม่นยำ มักทำชนิด Subserous M.
      - Magnetic Resonance Imaging (MRI)
    - - การสังเกตอาการ
        
        ในกรณีที่ขนาดก้อนเนื้อโตไม่เกินอายุ 12 wks.
        
        ตรวจซ้ำทุก 6-12 เดือน
        
        ให้ยาเสริมธาตุเหล็ก
        
        ป้องกันโลหิตจาง
      - การรักษาด้วยยา
        
        NSAIDs
        
        บรรเทาอาการอักเสบ
        
        ลดปริมาณเลือดออก
        
        GnRH analoque
        
        นิยมใช้ในผู้ป่วย endometriosis
        
        ทำให้มีภาวะหมดประจำเดือนเทียม (Pseudomenopause)
        
        ให้ก่อนผ่าตัด 2-3 mo.
        
        มีผลให้ก้อนเนื้องอกขนาดเล็กลง
        
        ทำให้เสียเลือดน้อยลงขณะผ่าตัด
        
        ให้ไม่เกิน 6 เดือน เพราะทำให้กระดูกพรุน *
      - การผ่าตัด
        
        Myomectomy
        
        ผ่าตัดเฉพาะก้อนเนื้องอกโดยที่มดลูกยังคงอยู่
        
        Hysterectomy
        
        ผ่าตัดเอามดลูกออกไปด้วย
        
        ในกรณีที่ไม่สามารถเอาก้อนเนื้อออกไปได้
        
        Abdominal Hysterectomy
        
        ผ่าตัดมดลูกผ่านทางหน้าท้อง
        
        ในกรณีที่อายุมากและไม่ต้องการมีบุตรอีก*
        
        ผ่าตัดมดลูก รังไข่ ท่อนำไข่2ข้าง
        
        เรียกว่า Total Abdominal Hysterectomy with Bilateral salpingooophorectomy (TAH with BSO)
        
        Vaginal Hysterectomy
        
        ทำการผ่าตัดผ่านทางช่องคลอด
        
        เหมาะกับรายที่มีเนื้องอกโผล่พ้นปากมดลูก
        
        การเตรียมก่อนผ่าตัด
        
        ซักประวัติการเคยได้รับการผ่าตัดทางนรีเวช
        
        การส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        CBC
        
        Blood group
        
        Coag
        
        FBS
        
        UA
        
        VDRL
        
        HBsAg
        
        Anti-HIA
        
        ส่ง Chest x-ray
        
        ส่งตรวจ EKG
        
        การให้ยา Antibiotic ก่อน OR บางราย*
        
        การดูแลเฉพาะกลุ่มโรค
        
        การพยาบาลหลังผ่าตัด 24-48 ชม.แรก
        
        ระดับความรู้สึกตัว
        
        ระบบไหลเวียนเลือด
        
        BP
        
        P
        
        ระวัง Hypovolemic shock
        
        ระบบการหายใจ
        
        RR >12 ครั้ง/นาที
        
        ระวังHypoventilation
        
        ARDS
        
        Atelectasis
        
        ระบบขับถ่ายปัสสาวะ
        
        ระวัง urine >25 ml/hr
        
        ป้องกันการขาด
        
        เลือด
        
        ออกซิเจน
        
        สารน้ำ
        
        อาจเกิดภาวะช็อก DIC และ irreversible shock
        
        ระวัง
        
        ภาวะแทรกซ้อน
        
        จาก
        
        โรคแทรกซ้อนประจำตัวผู้ป่วย
        
        การวางยาสลบ
        
        การผ่าตัด
        
        การพยาบาลหลังผ่าตัด 48 ชม. ถึง 4 วันหลังผ่าตัด
        
        ดูแลร่างกายทุกระบบและจิตใจ
        
        ติดตามป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อน
        
        เช่น
        
        Atelectasis
        
        UTI
        
        Pneumonia
        
        Deep vein thrombosis
        
        Wound infection
        
        Drug fever
        
        ให้คำแนะนำเมื่อกลับบ้าน
  - - - มาจากเชื้อ Human Papilloma Virus
    - - มีเพศสัมพันธ์ตั้งแต่อายุน้อย (น้อยกว่า 20ปี)
      - มีบุตรมาก
      - มีคู่นอนหลายคน
      - ฐานะยากจน
      - มีประวัติการเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
      - การสูบบุหรี่
      - โรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น โรคเอดส์ รับประทานยากดภูมิต้านทาน เช่น Steroid
    - - Squamous cell carcinoma(scc)
      - Adenocarcinoma
    - - Low grade squamous intraepithelial lesion(LSIL)
      - High grade squamous intraepithelial lesion (HSIL)
    - - ระยะก่อนลุกลาม(CIN)
        
        ไม่มีอาการผิดปกติ
      - ตกขาว(Leucorrhoea) และเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด
        
        ระยะลุกลามพบตกขาวเป็นมูกใสหรือเป็นน้ำไหลออกจากช่องคลอด
        
        ตกขาวปนเลือดหรือเลือดออกกะปริดกะปรอย
      - ในระยะท้ายๆของโรค
        
        อาจมีอาการของโรคลุกลามไปยังอวัยวะอื่น เช่นปัสสาวะปนเลือด
    - - ก้อนทูมยื่นออกมา(exophytic growth)
        
        เนื้อที่ยื่นออกมาจะเปื่อยยุ่ย มีเลือดออกง่าย
        
        มีการอักเสบติดเชื้อและเนื้อตาย
      - ก้อนมะเร็งลุกลามเข้าไปในเนื้อปากมดลูก
        (infiltrative growth)
        
        ทำให้เนื้อปากมดลูกแข็งผิดปกติ
        
        มองจากภายนอกไม่เห็นความผิดปกติ
        
        ไม่มีอาการอักเสบติดเชื้อให้เห็นเด่นชัด
      - ก้อนมะเร็งกัดกร่อนปากมดลูกจนแหว่งหรือเกิดเป็นโพรง
    - - การซักประวัติ ตรวจร่างกาย
      - ตรวจภายใน และ PAP smear
      - Cervical punch biopsy มักทำร่วมกับ colposcopy
      - Endocervical curelttage;Ecc
      - Cervical conization บริเวณ T cell
      - Loop electrosurgical procedure; LEEP
      - Lab
    - - การลุกลามโดยตรง
        (Direct invasion)
        
        ลุกลามไปยังเนื้อเยื่ออวัยวะข้างเคียง
        
        เช่น ปากมดลูก ผนังช่องคลอด กระเพาะปัสสาวะ
      - การแพร่กระจายน้ำเหลือง
        (Lympatic spreading)
        
        มะเร็งกระจายไปทางหลอดน้ำเหลืองข้างปากมดลูก
        และไปยังต่อมน้ำเหลือง
        
        ได้แก่ obturator,internal iliac
      - การแพร่กระจายไปทางหลอดเลือด
        (Hematogenous spreading)
        
        พบในระยะท้าย เมื่อลุกลามออกนอกเชิงกราน
        
        ตำแหน่งที่พบบ่อย คือ ปอด ตับ และกระดูก
    - - Stage O
        
        พบเซลล์เยื่อบุปากมดลูกผิดปกติ ไม่ใช่มะเร็ง
        (ระยะก่อนลุกลาม Carcinoma in situ;CIN)
      - Stage I
        
        ตรวจพบมะเร็งอยู่ในปากมดลูกเท่านั้น
        ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า
      - Stage ll
        
        กระจายออกไปปากมดลูกแต่ยังไม่ถึงด้านข้างของอุ้มเชิงกราน
        
        llb กระจายออกจากปากมดลูก ไปยังเนื้อเยื่อข้างตัวมดลูก
        
        lla กระจายออกจากปากมดลูกไปยังส่วนบนของช่องคลอด
        แต่ไม่มีการกระจายเข้าไปในเนื้อเยื่อข้างตัวมดลูก
      - Stage lll
        
        กระจายไปยัง1/3ของส่วนล่างช่องคลอด
        
        IIIa กระจายไปยัง1/3ของส่วนล่างช่องคลอดแต่ไม่กระจายไปยังผนังอุ้มเชิงกราน
        
        IIIb
        
        กระจายไปยังผนังด้านข้างอุ้มเชิงกราน และขยายตัวไปกดบริเวณท่อไต
      - Stage IV
        
        กระจายออกไปนอกอุ้มเชิงกราน หรือส่วนอื่นๆของร่างกาย
        
        IV a กระจายไปยังกระเพาะปัสสาวะหรือทวารหนัก
        
        IV b กระจายออกจากอุ้มเชิงกรานไปยังส่วนอื่นของร่างกาย
        เช่น ช่องท้อง ตับ ลำไส้หรือปอด เป็นต้น
    - - ระยะก่อนลุกลาม(CIN และ CIS)
        
        CIN I และ II ใช้การจี้ไฟฟ้า
        
        CIN III และ CISอาจทำ TAH ในรายที่อายุมากหรือไม่มีบุตรแล้ว
      - ระยะลุกลาม(Stage I-IV)
        
        Stage I ถึงIIA บางรายทำ Werheim’s operation
      - การผ่าตัดอื่นๆ
        
        Extrafascial hysterectomy (type I)
        
        Modified redical hysterectomy (type ll)
        
        Radical hysterectomy (type lll)
        
        Extended redical hysterectomy (type Iv)
    - - ภาวะยูรีเมีย
      - การติดเชื้อ
      - การตกเลือดในช่องคลอด
      - การแพร่กระจายของเซลล์มะเร็งไปยังอวัยวะอื่นของร่างกาย
    - - เสียเลือดมาก
      - การอับเสบติดเชื้อ
      - ภาวะ bladder atony ประเมินจาก residual urine>50-150ml
      - การเกิดfistula: vesicovaginal,ureterovaginal fistulae
      - การเกิด serocoele หรือ lymphocyte
    - - Primary prevention
        
        ป้องการที่จะสัมผัสกับเชื้อ Hpv
        
        มีเพศสัมพันธ์ที่เหมาะสม
        
        ใช้ถุงยางอนามัย
        
        ฉีควัคซีน
      - Secondary prevention
        
        ตรวจคัดกรอง เมื่อมีการสัมผัสเชื้อไปแล้ว
      - Tertiary prevention
        
        รักษาโรคและป้องกันการกลับเป็นซ้ำ
    - - ธนิยาภรณ์ เศรษฐิยานันท์.(2557).มะเร็งปากมดลูก.สืบค้นเมื่อ 13 มกราคม 2564,จากhttps://w1.med.cmu.ac.th
  - - - พันธุกรรม
        
        สตรีที่มีญาติสายตรงเป็นมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก
        จะมีโอกาสเสี่ยง
      - อายุ
        
        มักพบในวัยหมดระดูอาจเกิดจากเซลล์เยื่อบุโพรง
        มดลูกมีการฝ่อหรือเปลี่ยนสภาพไป
      - จำนวนบุตร (parity)
        
        สตรีที่ยังโสดหรือไม่มีบุตรพบว่า มี
        อุบัติการณ์ของมะเงเยื่อบุโพรงมดลูกสูงเป็น 2-3 เท่าเมื่อ
        เปรียบเทียบกับสตรีที่มีบุตรหลายคน
      - การเข้าสู่วัยหมดระดูช้า (late menopause)
        
        พบบ่อยในสตรีที่หมดระดูช้ากว่าปกติ โดยสตรีที่หมดระดูหลังอายุ 2 ปีขึ้นไป อัตรความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกจะสูงเป็น 2-4 เท่าเมื่อนเปรียบดทียบกับสตรีที่หมดระดู
      - ภาวะอ้วน (obesity)
        
        BMI > 25 และวัยหมดระดูแล้ว มuอัตราการเปลี่ยน peripheral androstenedione ไปเป็นฮอร์โมนเอสโตรเจนสูงขึ้น ทำให้โอกาสมะเร็งได้สูง
      - โรคเบาหวาน (Diabetes mellitus)
        
        มักพบร่วมกับสตรีอ้วนโดยพบว่า มีโอกาสพบมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกเพิ่มขึ้น 1.3-2.8 เท่า
      - ความผิดปกติของระดับฮอร์โมน (abnormal hormonalstatus)
        
        ความผิดปกติของระดับฮอร์โมนที่เป็นผลมาจากบางโรค
        
        เนื้องอกร้งไข่แบบสร้างฮอร์โมนอสโตรเจน (granulose cell tumor)
        
        Polycystic ovary
        
        การใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจนทดแทนอย่างไม่ถูกวิธีิ
    - - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - Transvaginal ultasonography; TVS
      - Hysteroscopy
      - Pap smear
      - การขูดมดลูกแบบแยกส่วน (Fractional curettage; F&C)
    - - ตกเลือด หรือมีเลือดออกผิดปกติ ในวัยหมดระดู
      - Vaginal discharge มีน้ำใสๆ เหลืองๆ ไหลออกห่างช่อง
      - อาการอื่นๆ
        
        คลำพบก้อน
        
        มีหนองในโพรงมดลูก (pyometra)
    - - การผ่าตัด
        
        TAH c BSO c peritoneal washing (Omental or Peritoneal biopsy)
        
        TAH
        
        Radical hysterectomy c pelvic lymphadenectomy
      - รังสีรักษา
        
        ใช้เมื่อรักษาด้วยการผ่าตัดไม่ได้ หรือระยะของ
        
        โรคลุกลามไปมากแล้ว
        
        ใช้ระงับอาการปวด
      - ฮอร์โมนบำบัด
        
        จะพิจารณาในรายที่มะเร็งอยู่ในระยะลุกลามหรือกลับเป็นซ้ำ
        
        เนื่องจากผลการศึกษาพบว่าไม่มีประโยชน์ของฮอร์โมนในบทบาทของการรักษาเพิ่มเติมหลังการผ่าตัด (Adjuvant treatment)
        
        มีข้อเสียที่สำคัญคือเพิ่มอัตราการเสียชีวิตจากสาเหตุอื่นที่ไม่ใช่มะเร็ง
        
        ได้แก่ โรคระบบหัวใจและหลอดเลือด (Thromboembolic disease)
      - เคมีบำบัด
        
        จะพิจารณาในรายที่มะเร็งลุกลามมาก
        
        มีการแพร่กระจายไปต่อมน้ำเหลืองรอบหลอดเลือดเอออร์ตา (IIIC2) หรือระยะที่ IV
        
        เพื่อหวังผลลดอัตราการกลับเป็นซ้ำบริเวณนอกอุ้งเชิงกราน (Extrapelvic recurrence)
        
        ซึงเป็นข้อจำกัดของการรักษาด้วยรังสีรักษา
    - - I
        
        มะเร็งจำกัดอยู่ที่ตัวมดลูก
        
        IA
        
        ไม่มีหรือมีการลุกลามเข้ากล้ามเนื้อมดลูกน้อยกว่าครึ่ง
        
        IB
        
        ลุกลามเข้ากล้ามเนื้อมดลูกมากกว่าหรือเท่ากับครึ่ง
      - II
        
        ลุกลามเข้าเนื้อเยื่อปากมดลูก (cervical stroma)
      - III
        
        ลุกลามเฉพาะที่หรือเฉพาะบริเวณ
        
        IIIA
        
        ลุกลามไปถึงผิวนอกของมดลูกและ/หรือปีกมดลูก
        
        IIIB
        
        ลุกลามไปถึงช่องคลอดและ/หรือเนื้อเยื่อข้างปากมดลูก
        
        IIIC
        
        แพร่กระจายไปต่อมน้ำเหลืองในอุ้งเชิงกราน (pelvic lymph nodes)
        
        ต่อมน้ำเหลืองข้างหลอดเลือดเอออร์ตา (para-aortic lymph nodes)
      - IV
        
        ลุกลามไปเยื่อบุกระเพาะปัสสาวะหรือลำไส้หรือแพร่กระจายไปที่ต่างๆ
        
        IVA
        
        ลุกลามไปเยื่อบุกระเพาะปัสสาวะหรือลำไส้
        
        IVB
        
        แพรjกระจายไปที่ต่างๆ ในช่องท้องและ/หรือต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบ
    - - การลุกลามโดยตรงไปยังอวัยวะข้างเคียง (Direct extension to adjacent structures)
        
        เป็นการกระจายของมะเร็งที่พบบ่อยที่สุด
        
        โดยเป็นการลุกลามของมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลุกเข้าชั้นกล้ามเนื้อมดลูก
        
        อาจลามถึงเยื่อบุ serosa
        
        ลุกลามไปยังปากมดลูก ท่อนำไข่ ช่องคลอด หรือพารามีเตรียม (parametrium)
      - การแพร่กระจายผ่านท่อนำไข่ (Transtubal dissemination)
        
        โดยมีการแพร่กระจายของเซลล์ผ่านทางท่อนำไข่ (Retrograde flow) เข้าสู่ช่องท้อง
        
        ทำให้พบการกระจายของเซลล์เมื่อตรวจจากน้ำล้างช่องท้อง (Peritoneal washing) ได้ แม้ในบางรายจะเป็นมะเร็งระยะต้นๆ ก็ตาม
      - การแพร่กระจายผ่านท่อน้ำเหลือง (Lymphatic dissemination)
        
        โดยมักพบการแพร่กระจายของมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกไปยัง
        
        ต่อมน้ำเหลืองบริเวณอุ้งเชิงกราน (Pelvic nodes)
        
        ต่อมน้ำเหลืองรอบหลอดเลือดเอออร์ตา (Para-aortic nodes)
      - การแพร่กระจายผ่านทางกระแสเลือด (Hematogenous spread)
        
        พบการแพร่กระจายของมะเร็งไปยังปอดมากที่สุด
        
        รองลงมาคือ ตับ สมอง กระดูก
    - - ตั้งจิตกมล ศ. มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก Endometrial cancer พิมพ์ครั้งที่ 1 ed. กรุงเทพฯ คณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช; 2559.
      - ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชบ์. 2560. มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก (Endometrial cancer). (ออนไลน์). แหล่งที่มา https://w1.med.cmu.ac.th/obgyn/index.php?option=com_content&view=article&id=1383:endometrial-cancer&catid=45&Itemid=561 สืบค้นเมื่อ 13 มกราคม 2564
  - - - การเสียสมดุลระหว่างการแบ่งตัวใหม่และการตายของเซลล์
    - - สตรีทุกช่วงวัย (พบมากในวัยเจริญพันธุ์ )
    - - Non-neoplastic tumor
        
        Follicle cyst
        
        มีรังไข่โตข้างเดียว มักไม่มีอาการและหายไปเองภายใน 2 เดือน
        
        Corpus luteum cyst
        
        ก้อนถุงน้ำที่เกิดหลังตกไข่
        
        มีรังไข่โตข้างเดียว
        
        หากถุงน้ำเเตกเฉียบพลัน อาจเกิดเลือดออก ปวดท้องเฉียบพลัน
        
        Theca lutein cyst
        
        พบได้รังไข่ทั้ง 2ข้าง
        
        สัมพันธ์กับ molar pregnancy เเละ GTD
      - Neoplastic cystadenoma
        
        Serous cystadenoma
        
        Mucinous cystadenoma
        
        Benign cystic teratoma
    - - พบก้อนเนื้อที่หน้าท้อง
      - ก้อนกดเบียดอวัยวะในอุ้ง
        เชิงกราน
        
        ปัสสาวะบ่อย
        
        ท้องผูก
        
        ปวดหน่วง
      - ปวดท้องเฉียบพลัน
      - มีเลือดออกทางช่องคลอด
      - ลำไส้อุดตัน
    - - ซักประวัติ
      - ตรวจภายใน
      - U/S ทางหน้าท้อง หรือ ช่องคลอด
      - ตรวจหา Tumor maker
      - CT scan , Laparoscopy
    - - 2 เเบบ
        
        ไม่ต้องผ่าตัด
        
        ในรายที่เนื้องอก < 8 cm.
        
        สังเกตอาการทุก 2-3 เดือน
        
        ผ่าตัด
        
        ในรายที่สงสัยว่าเป็นมะเร็ง
        
        เเบ่งออกเป็น
        
        Ovarian cystectomy
        
        ตัดเฉพาะถุงน้ำ/ก้อนเนื้องอกออก
        
        Unilateral salpinggo-oophorectomy
        
        ผ่าตัดรังไข่และท่อนำไข่ออกข้างเดียว
        
        มีประจำเดือน สามารถท้องได้
        
        Total abdominal cysterectomy with
        bisalpingo-oophorectomy
        
        ผ่าตัดมดลูกและท่อนำไข่ทิ้งทั้ง 2 ข้าง
        
        ไม่มีประจำเดือน ไม่สามารถท้องได้
    - - ก่อนผ่าตัด
        
        ให้ข้อมูลเกี่ยวกับโรค
        
        เพื่อคลายความวิตก
        
        NPO ให้ IV เตรียมส่ง Lab
        
        เตรียมตัวผู้ป่วย
        
        โกนขน , สวนอุจจาระ , สวนปัสสาวะ , สวนล้างช่องคลอด
      - หลังผ่าตัด
        
        24 ชม.เเรก
        
        เฝ้าระวัง
        
        Air way
        
        Bleeding
        
        Pain
        
        24 ชม. - 48 ชม.เเรก
        
        กระตุ้น Early ambulation
        
        ประเมิน pain ,bowel sound
        
        เริ่ม step diet
        
        สังเกต bleeding
        
        คำเเนะนำก่อนกลับบ้าน
        
        หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่เพิ่มแรงดันในช่องท้อง
        
        ไม่ยกของหนัก เกิน 3 กก. 6-8 สัปดาห์
        
        เลี่ยงการขึ้นบันได >3รอบ 3 สัปดาห์
        
        ดูเเลเเผล เเละรักษาความสะอาด
  - - - มะเร็งเนื้อรก (gestational trophoblastic Neoplasia)
        
        พยาธิวิทยาของมะเร็งเนื้อรก
        
        แบ่งออกเป็น 2 ชนิด
        
        Nonmetastatic trophoblastatic disease (NMTD) มีการลุกลามเฉพาะที่ตัวมดลูกเท่านั้น
        
        Mettastatic trophoblastic disease (MTD) มีการแพร่กระจายทางหลอดเลือด เกิดหลัง molar pregnancy
        
        เกิดตามหลังการตั้งครรภ์ไข่ปลาอุก โดยมีการแพร่กระจายเข้าไปยังชั้น ของกล้ามเนื้อมดลูก หรือเข้าสู่กระแสเลือด
        
        อาการและอาการแสดง
        
        เลือดออกกระปริดกระปรอยทางช่องคลอด
        
        central necrosis และมีเลือดออกภายในก้อนมะเร็ง
        
        การวินิจฉัย
        
        ซักประวัติ ที่เกี่ยวข้องกับอวัยวะที่มีเนื้องอกกระจายออกไป
        
        การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        เจาะเลือดหา tumor marker ได้แก่ B-hCG
        
        ผลตรวจชิ้นเนื้อที่เป็น choriocarcinoma
        
        การตรวจพิเศษ
        
        chest X-ray ตรวจหาการแพร่กระจายไปยังปอด
        
        CT scan ตรวจหาการแพร่กระจายไปยังสมอง
        
        Ultrasound จะพบ metastatic evidence รอยโรคที่มีการแพร่กระจาย
        
        การรรักษา
        
        การรักษากลุ่มผู้ป่วย low risk
        
        ใช้การผ่าตัด Total Abdominal hysterectomy ร่วมกับการรักษาด้วยเคมีบำบัด (Metrotexate+Actinomycin D)
        
        การรักษาผู้ป่วยกลุ่ม high risk
        
        ใช้การผ่าตัด Total Abdominal hysterectomy ร่วมกับการรักษาด้วยเคมีบำบัด (Metrotexate+Actinomycin D+Cyclophosphmide)
        
        การพยาบาล
        
        การพยาบาลก่อน - หลังผ่าตัด
        
        การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยยาเคมีบำบัด
        
        ทั้งก่อนได้รับ ขณะได้รับ และหลังได้รับเคมีบำบัด
      - ครรภ์ไข่ปลาอุก (Molar pregnancy / hydatidiform mole)
        
        สาเหตุ
        
        อายุ
        
        สตรีตั้งครรภ์ที่มีอายุมากกว่า 40 ปี
        
        มีระดูน้อย หรือมีระดูช้ากว่าปกติ
        
        ชนิดและพยาธิสภาพ
        
        trophoblast ของรกบางตัวผิดปกติ โดย chorionic villi ที่เสื่อมจะเปลี่ยนเป็นถุงน้ำกระจายแทนที่บริเวณรก โดยไม่มี embryo หรือ fetus
        
        แบ่งเป็น 2 ชนิด
        
        complete molar pregnancy
        
        partial molar pregnancy
        
        อาการ และอาการแสดง
        
        ภาวะครรภ์เป็นพิษ
        
        เกิดในช่วงครึ่งแรกของการตั้งครรภ์ พบ BP สูง บวม
        
        hyperthyroidism
        
        free T3 , free T4 สูง
        
        TSH ต่ำ
        
        พบเม็ด molar
        
        คล้ายเม็ดสาคูออกมาทางช่องคลอด
        
        เลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด
        
        มีเลือดออกผิดปกติตั้งแต่ไตรมาสแรก ลักษณะเลือดที่ออกเป็นสีแดงเข้ม ( prune-juice color)
        
        ขนาดมดลูกโตผิดปกติ
        
        ขนาดของมดลูกโตกว่าอายุครรภ์จริง
        
        No feral heart sound / No fetus part
        
        trophoblastic embolization
        
        thophoblastรแ cell กระจายไปที่ปอด มีอาการเจ็บหน้าอก หายใจลำบาก หายใจเร็ว หัวใจเต้นเร็ว ฟังปอดได้ยินเสียงกรอบแกรบ X-ray พบ pulmonaryinfiltrates
        
        อาการของการตั้งครรภ์
        
        ระดูขาด คลื่นไส้อาเจียนรุนแรง (hyperemesis gravidarum)
        
        การวินิจฉัย
        
        ซักประวัติ
        
        กรตรวจร่างกาย
        
        ตรวจภายใน
        
        การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        เจาะเลือดหาระดับ B-hCG > 100000 m IU/ml
        
        การตรวจพิเศษ
        
        pelvic ultrasonography จะพบถุงน้ำเล็กๆ สีขาวโพลนจำนวนมาก เรียกว่า " snow storm pattern "
        
        การรักษา
        
        การทำให้ภาวะการตั้งครร์สิ้นสุด
        
        Uterine curettage ขูดมดลูก นำ molr ออก
        
        suction curettage ให้ oxytocin หลังการขูดมดลูก ในรายที่มีอายุครรภ์มากกว่า 12 สัปดาห์
        
        การให้ยาเคมีบำบัด
        
        การนัดตรวจติดตามการรักษาภายใน 2 ปีแรก
        
        ติดตามดูระดับ B-hCG ทุก 1-2 สัปดาห์ อย่างน้อย 3 ครั้ง จนครบ 6 เดือน
        
        เพื่อป้องกันการเกิดซ้ำ
        
        ต้องคุมกำเนิด และห้ามตั้งครรภ์ในระหว่างการติดตามการรักษา
  - - - •มีระดูครั้งแรกอายุน้อย ช่วงรอบสั้น มีเลือดออกมาก
      - พันธุกรรม
      - พยาธิสภาพ เช่น Imperforate hymen
      - มีบุตรน้อย หรือไม่มีบุตร
    - - อาการแสดงสำคัญ
        
        ภาวะปวดประจำเดือน (dysmenorrhea) และปวดภายในอุ้งเชิงกราน (pelvic pain) เป็นมากขึ้นทุกๆ รอบเดือน
      - Transvaginal songraphy
      - Diagnostic Laparoscopy
      - การตรวจภายในช่องคลอด: อาจพบรอยโรคสีม่วงคล้ำหรือสีแดงบริเวณ posterior fornix
      - Maker ในซีรั่ม: CA 125
    - - —สังเกตอาการในรายที่ไม่รุนแรง
      - รักษาด้วยยา: ใช้ฮอร์โมนเพื่อควบคุมการหลั่งของ GnRH
        
        Progesterone
        
        Danazol
        
        GnRH agonist
        
        Combined Estrogen-Progestin Hormone
      - การผ่าตัด
        
        Laparoscopic Surgical
        
        Explore Laparotomy
        
        Conservative Surgery:เลาะเฉพาะจุดที่มีเยื่อบุโพรงมดลูกที่ขึ้นผิดที่ออก
        
        Radical Surgery :ตัดมดลูก ท่อรังไข่ รังไข่และเลาะพังผืด (Lysis Adhesion) ออกทั้งหมด
  - - - อายุ
        
        ส่วนมากพบในหญิงวัยหมดระดูอายุมากกว่า 65 ปีขึ้น
        ไป
      - ประวัติระดูหมดเร็ว
        
        ไม่มีบุตร มีคู่นอนหลายคนที่มีโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
      - มีการติดเชื้อเรื้อรังบริเวณอวัยวะเพศมาก่อน
      - เคยเป็นมะเร็งปากมดลูกมาก่อนเชื้อ HPV
      - ภาวะภูมิคุ้มกันลดต่ำลง
      - โรคประจําตัว เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง
      - ปัจจัยส่งเสริม
        
        สูบบุหรี่
    - - คันที่ปากช่องคลอดเรื้อรัง (pruritus vulva)
      - มีก้อนลักษณะขุรขระเหมือนหูดขนาดใหญ่หรือแผลเรื้อรังที่
        ปากช่องคลอดหรือ labia majora มีหนองหรือเลือดออกที่
        แผล
      - ต่อมนํ้าเหลืองที่ขาหนีบโต
    - - ตัดชิ้นเนื้อไปตรวทางพยาธิวิทยา
    - - Radical wide excision
        
        เป็นการผ่าตัดที่ตัดรอยโรคออกให้ลึกและกว้างโดยห่างจากขอบมะเร็งอย่างน้อย 1 cm
      - Simple vulvectomy หรือ Hemivulvectomy
        
        ทําในกรณีที่มีรอยโรคเกิดขึ้นหลายๆแห่ง
      - Redical vulvectomy และ Inguinal lymphadenectomy
        
        การผ่าตัดอวัยวะสืบพันธุ์ออกและเลาะต่อมนํ้าเหลืองออก จากขาหนีบทั้ง 2 ข้าง
    - - เพื่อลดอุบัติการของการกลับเป็นซํ้าที่ ขาหนีบในผู้ป่วยที่มีมะเร็งแพร่กระจายมาที่ต่อมนํ้าเหลือง
        มากกว่า 2 ต่อมขึ้นไป
    - - การเกิดการกลับเป็นซํ้าของมะเร็งปากช่องคลอดและขา
        หนีบ (local recurrent)
        
        พบมาก ในผู้ป่วยที่มีขนาดของมะเร็งโตกว่า 4 cmและขอบเขตขงการผ่าตัดห่างจากมะเร็งน้อยกว่า 2 cm
        
        วิธีการรักษา
        
        ใชรังสีรักษาร่วมกับการผ่าตัด
      - การกลับเป็นซํ้าในที่อื่นๆ (distant recurrent)
        
        พบมากขึ้นถ้าจํานวนของต่อมนํ้าเหลืองมีมะเร็งมากกว่าหรือเท่ากับ 3 ต่อมขึ้นไป
        
        วิธีการรักษา
        
        เคมีบําบัด
        
        เคมีบําบัดร่วมกับรังสีรักษา (chemoradiation)
  - - - อายุมากกว่า 40 ปี
      - มีอาการของระบบทางเดินอาหารผิดปกติเป็นเวลานาน
        
        ท้องเฟ้อ
        
        ท้องโต
        
        ท้องอืด
        
        ไม่ตอบสนองต่อการใช้ยาลดกรดหรือยาเคลือบกระเพาะอาหาร
      - มีประวัติการทำงานของรังไข่ผิดปกติ
        
        ระดูหมดเร็ว
        
        ระดูผิดปกติบ่อย
        
        ระดูหมดช้า
        
        มีระดูตั้งแต่อายุน้อย
    - - การแพร่ไปตามพื้นผิว (direct extension) ผิวก้อนมะเร็งแตกออก และเซลล์มะเร็ง แพร่ไปตามอวัยวะในอุ้งเชิงกราน
      - การแพร่กระจายไปตามระบบน้ำเหลือง (Lymphatic speading) ที่มาเลี้ยงรังไข่
      - การหลุดลอกของเซลล์มะเร็ง (surface exfoliation)
      - การแพร่กระจายไปตามระบบเลือด(Hematogenous spreading)
    - - สิ่งแวดล้อม
        
        สารเคมี
        
        มลพิษ
      - อายุ 40-60 ปี
      - ความผิดปกติของการทำงานของรังไข่
        
        ระดูเร็ว หรือหมดช้า
        
        ระดูผิดปกติ
      - ปัจจัยเกี่ยวกับการตั้งครรภ์
        
        การคุมกำเนิด
        
        มีบุตรน้อยหรือมีบุตรยาก
      - การมีระดู
      - พันธุกรรม
        
        familial ovarian carcinoma
      - การได้รับฮอร์โมน
    - - Stage II
        
        มะเร็งอยู่ข้างหนึ่งหรือสองข้าง และแพร่กระจายไปอุ้งเชิงกราน
        
        แบ่งเป็น
        
        IIB มะเร็งลุกลามเข้าไปในช่องเชิงกราน
        
        IIC มะเร็งแพร่กระจายในช่องท้อง มี ascites
        
        IIA มะเร็งลุกลามเข้าอวัยวะสืบพันธุ์
        
        มดลูก (uterus)
        
        ท่อนำไข่ (fallopian tube)
        
        ช่องคลอด (vagina)
      - Stage III
        
        มะเร็งอยู่ในรังไข่และลุกลามเข้ายังอวัยวะในช่องท้อง
        
        แบ่งเป็น
        
        IIIB มะเร็งมีขนาดเล็กกว่า 2 cm ไม่พบกระจายไปต่อมน้ำเหลือง
        
        IIIC มะเร็งมีขนาดใหญ่กว่า 2 cm พบมะเร็งที่ต่อมน้ำเหลือง
        
        IIIa มะเร็งแพร่กระจายช่องท้อง มีขนาดเล็กต้องใช้กล้องจุลทรรศน์จึงจะพบเซลล์มะเร็ง มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า
      - Stage I
        
        หมายถึง มะเร็งอยู่ในรังไข่
        
        แบ่งเป็น
        
        IB เนื้อมะเร็งอยู่ที่รังไข่ 2 ข้างและยังไม่ออกนอกรังไข่
        
        IC มะเร็งอยู่ในรังไข่ข้างใดข้างหนึ่ง หรือสองข้างร่วมกับมะเร็งอยู่ที่ผิวของรังไข่ หากมะเร็งเป็นถุงน้ำและถุงน้ำแตกออกพบเซลล์มะเร็งในช่องท้องพบ ascites
        
        IA เนื้อมะเร็งอยู่ที่รังไข่ 1 ข้าง
      - Stage IV
        
        มะเร็งแพร่กระจายไปยังตับ ปอด และสมอง
    - - คลำพบก้อน ก้อนโตกดอวัยวะข้างเคียง (pressure symptom)
      - มีอาการท้องอืด ท้องน้อยโต หรือ ascites แน่นอึดอัดท้อง
      - มีเลือดออกผิดปกติหรือออกกะปริดกะปรอย หรือขาดระดู หรือระดูมามาก
      - เบื่ออาหาร
      - Functional tumor
        
        เสียงแหบห้าว
        
        ภาวะ Hyperthyroidism
        
        ขนดก
        
        อาการเป็นสาวก่อนวัยอันควร
      - น้ำหนักลด
      - มีอาการของระบบทางเดินอาหาร
        
        ท้องผูก
        
        ท้องเสีย
      - มีไข้
    - - การพยาบาลขณะได้รับรังสีรักษา เคมีบำบัด
      - การพยาบาลตามอาการของโรค เช่น การเจาะท้อง (Abdominal tapping)
      - การพยาบาลก่อน - หลังผ่าตัด
    - - การรักษา
        
        รังสีรักษา เป็น palliative treatment
        
        Chemotherapy
        
        การผ่าตัด TAH with BSO with Omentectomy
      - การวินิจฉัย
        
        ตรวจร่างกาย: คลำพบก้อนที่ช่องท้อง ascites ต่อมน้ำเหลืองโต ฯลฯ
        
        ตรวจภายในคลำได้ก้อนที่ปีกมดลูก
        
        U/S
        
        อาการและอาการแสดง
        
        CT scan
        
        ประวัติพันธุกรรม
        
        Tumor marker ของมะเร็งรังไข่
        
        Alpha fetoprotein (AFP),
        
        CA-125 (ปกติ 35 U/ml),
        
        β-HCG
        
        CA 19-19
        
        Lactate dehydrogenase
- - - - การทำลายของ
        
        เส้นประสาท
        
        เส้นเอ็น
        
        กล้ามเนื้อที่พยุงอวัยวะในอุ้งเชิงกราน
    - - อายุเเละวัยหมดระดู
      - การตั้งครรภ์เเละการคลอดบุตร
      - มีการเพิ่มขึ้นของความดันในช่องท้อง
  - - - cystocele
      - urethrocele
      - Rectocele
      - Enterocele
      - Relaxation of vagina outlet (RVO)
      - Vagina vault prolapse
    - - First degree
      - Second degree
      - Third degree
  - - - เลี่ยงกิจกรรมที่เพิ่มความดันในช่องท้อง
      - Kegel exercise
        
        การทำให้ช่องทวารหนัก ทวารเบา
        เม้มไว้ การเม้มหรือขมิบโดยปกติเกิดขึ้นโดยธรรมชาติอยู่แล้ว
        แต่ต้องฝึกเพื่อสามารถควบคุมได้ตามที่เราต้องการ
      - ให้ฮอร์โมนเอสโตรเจนทดแทน
      - การใช้ห่วงวงเเหวน
    - - Vaginallhysterectomy
        ร่วมกับ A-P repair
      - Anterior colporrhaphy
        
        ซ่อมแซมหรือเสริมความแข็งแรง
        ของชั้นเนื้อเยื่อซึ่งอยู่ระหว่างช่องคลอด
        และกระเพาะปัสสาวะเพื่อทำหน้าที่
        พยุงช่องคลอด
      - Manchester operation
  - - - แนะนำการบริหารกล้ามเนื้อ
        ในอุ้งเชิงกรานโดยการขมิบช่องคลอด
      - หลีกเลี่ยงการเพิ่มความดันในช่องท้อง
    - - 24 ชั่วโมงแรกหลังผ่าตัด
        
        ภาวะแทรกซ้อนหลังได้รับยาระงับความรู้สึก
        
        ความดันโลหิตต่ำ
        
        คลื่นไส้ อาเจียน
      - Day 1
        
        ตกเลือดทางช่องคลอด
        
        ปวดเเผล
      - Day 2
        
        เสี่ยงต่อการติดเชื้อบริเวณแผลผ่าตัด
        
        ปวดแผล
      - Day 3
        
        ท้องอืด
      - Day 4
        
        เตรียมความรู้ผู้ป่วยก่อนกลับบ้าน
- - - - อาการคัน
      - มีกลิ่น
      - เจ็บเมื่อมีเพศสัมพันธุ์
    - - ตกขาวปกติ
        
        ลักษณะ
        
        มักอยู่บริเวณ posterior fornix
        
        สีขาว
        
        เนื้อหยาบ
        
        ไม่มีกลิ่น
      - ตกขาวผิดปกติ
        
        ลักษณะ
        
        อักเสบ ติดเชื้อ
        
        แพ้สารเคมี/ยา
        
        บาดเจ็บที่อวัยวะสืบพันธุ์
        
        เนื้องอก ก้อนทูมหรือมะเร็ง
        
        ขาวปนเหลือง เหลืองมากขึ้น
        
        มีกลิ่นเหม็น
        
        เลือดออกหลังร่วมเพศ
        
        เบื่ออาหาร
    - - บริเวณปากช่องคลอด
        
        ได้แก่
        
        ท่อปัสสาวะ
        
        ต่อม skrene
        
        แบ่งเป็น 2 กลุ่ม
        
        เกิดจากเชื้อเฉพาะโรค (specific infection)
        
        หนองใน ไวรัสซิฟิลิส
        
        เกิดจากเชื้อทั่วไป (non-specific infection)
        
        มักเกิดร่วมกับอาการถ่ายปัสสาวะเจ็บแสบ
      - ผนังช่องคลอด
        
        สาเหตุ
        
        เกิดจากเชื้อทั่วไป non-specific infection
        
        เชื้อแบคทีเรียหลายชนิดรวมกัน
        
        Streptococci Straphylococci E.coli
        Hemophilus vaginalis/Corynebacterium vaginale
        
        เกิดขึ้นจากเชื้อเฉพาะโรค (specific infection)
        
        Trichomonas vaginalis 25%
        
        Bactrial vaginalis(BV) 50%
        
        Candida albican/monilia 25%
    - - ประวัติทั่วไป
      - ประวัติเฉพาะ
        
        ตกขาว กลิ่น ปริมาณ ลักษณะ ประจำเดือน
      - พฤติกรรมอื่น
        
        การขับถ่าย
        
        เพศสัมพันธ์
        
        การสวนล้างช่องคลอด
      - การตรวจร่างกาย/ภายใน
      - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        การตรวจวัดค่า pH
        
        Wet smear
        
        Whiff test
        
        Culture
    - - อาการ
        
        ตกขาว สีเขียวปนเหลือง กลิ่นเหม็น มีฟอง
      - ตรวจภายใน
        
        ระยะฟักตัว 3 สัปดาห์
        
        ตกขาวสีเขียวปนเหลือง ปริมาณมาก มีกลิ่นเหม็น เป็นฟอง(frothy) ระคายเคือง คันช่องคลอด พบปากมดลูกมีจุดเหลือง เป็นหย่อมๆ เรียกว่า strawberry cervix
      - การวินิจฉัย
        
        ทำ wet smear นำตกขาวไปตรวจ
      - การรักษา
        
        Metronidazole
        
        Tinidazole
    - - เชื้อ candida albicans พบ 80-90%
      - ปัจจัย
        
        ท้อง DM ใช้ Antibiotic drug ยาคุมกำเนิด
        สเตียรอยด์ เพศสัมพันธ์ เสื้อผ้า
      - อาการคัน
        
        คัน ตกขาวคล้ายตะกอนนม (curd-like discharge)
        เจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์
      - การวินิจฉัย
        
        10% KOH, pH,ย้อมสีแกรม
      - การรักษา
        
        Itraconazole
        
        Fluconazole
        
        Ketoconazole
    - - เชื้อ Gardnerella vaginalis
      - อาการ
        
        ตกขาวมีกลิ่นเหม็นคล้ายปลาเน่า หรือกลิ่นอับ โดยเฉพาะหลังมีเพศสัมพันธ์ สีขาวปนเทา ไม่มีฟอง
      - การวินิจฉัย
        
        นำมูก ตกขาวไปตรวจ
      - การรักษา
        
        Metronidazole
        
        Clindamycin
    - - ยารับประทาน
        
        Metronidazole 500mg
        
        Metronidazole 2gm
      - ยาเหน็บ
        
        Metronidazole 500mg
        
        Metronidazole gel 0.75%
        
        Clindamycin cream 2%
  - - - ใช้ยา penicillin รักษาได้ในทุกระยะของโรค
    - - ได้แก่
        
        หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ ใช้สารเสพติด
        
        ใช้ Condom ทุกครั้ง
        
        ไม่ควรมีเพศสัมพันะุ์เมื่อมีแผล ในระบบสืบพันธุ์
        
        มีคู่นอนคนเดียว ตรวจเลือดคู่สมรส
    - - ซิฟิลิสระยะทุติยภูมิ(Secondary syphilis)
        
        ผู้ป่วยจะมีอาการอ่อนเพลีย ไข้ต่ำๆ ปวดเมื่อย ต่อมน้ำเหลื่องโต มีผื่นขึ้นตามร่างกายโดยเฉพาะฝ่ามือ ฝ่าเท้าคล้ายออกหัด
        
        บางรายมีผมร่วง บางรายมีอาการปวดศีรษะ คอแข็ง มีความผิดปกติของเส้นประสาทสมอง (cranial nerve) คู่ที่2-8 อาการอาจหายได้เองภายใน 3-12 สัปดาห์
        
        หลังจาก 6 สัปดาห์ถึง 6 เดือนที่พบเชื้อ
      - ซิฟิลิสระยะแฝง(Latent syphilis)
        
        ไม่มีอาการใดๆแต่ตรวจพบเชื้อในเลือด แบ่งเป็น 2 ระยะ
        
        1.ระยะแฝงช่วงต้น (Early Latent Syphilis period)
        
        ไม่มีอาการ แต่มีประวัติได้รับเชื้อน้อยกว่า 1ปี หากไม่ได้รับการรักษาอาจกลับเป็นภูมิได้
        
        2.ระยะแฝงช่วงปลาย (Late Latent Syphilis period)
        
        ไม่มีอาการแต่มีประวัติการได้รับเชื้อนานกว่า 1ปี
        
        ซิฟิลิสระยะตติยภูมิ (Tertiary syphilis)
        
        มีการทำลายของระบบประสาท เส้นเลือด ระบบไหลเวียนเลือด
        
        หากเส้นเลือดแตกจะเสียชีวิตได้
        
        มีการทำลายเนื้อเยื่อ ผิวหนัง กระดูก ตับและม้าม
    - - มีไข้ หนาวสั่น
      - ปวดศีรษะ ปวดตามข้อ
      - หัวใจเต้นเร็ว หายใจเร็ว หลอดเลือดขยาย
    - - Treponema pallidum (เป็นแบคทีเรียชนิดเกลียว)
    - - การตรวจVDRL หรือ RPRถ้าได้ผลบวก(positive) ต้องตรวจ TPHA(Treponema Pallidum Hemagglutination Asay) หรือ FTA-APS(Fluorescent Treponemal Antibody Absorption Test)
      - ถ้าให้ผลบวก แสดงว่าเป็นซิฟิลิสแน่นอน
  - - - สาเหตุ Neisseria gonorrhea
      - อาการและอาการแสดง
        
        ระยะฟักตัว 1-14วัน ปัสสาวะแสบขัด ลำบาก
        มีหนองไหลออกมาจากท่อปัสสาวะ มีเลือดออกจากช่องคลอด
        คันช่องคลอด ปวดท้องน้อย
      - การวินิจฉัย
        
        การย้อมสี gram stain
        
        การเพาะเชื้อ
        
        การตรวจหาหน่วยทางพันธุกรรม
      - การตรวจภายใน
        
        พบการอักเสบ หนองบริเวณปากมดลูก ท่อปัสสาวะ ต่อมบาร์โธลิน ทวารหนัก
        หากติดเชื้อรุนแรงมากขึ้น อาจลุกลามทำให้เกิดการติดเชือในอุ้งเชิงกรานเฉียบพลัน อาจเกิดถุงหนองบริเวณท่อนำไข่และรังไข่
      - การรักษา
        
        Ciprofloxacin 500 mg
        
        Norfloxacin 800 mg
    - - สาเหตุ Chlamydia trachomatis
      - อาการ
        
        ระยะฟักตัว 7-21 วัน ตรวจภายใน ปากมดลูกอักเสบบริเวณ Transformation zone ท่อัสสาวะอักเสบ อาจเกิดที่ปีกมดลูก ทำให้ปีกมดลูกตีบตันหรือเกิดพังผืด
      - การวินิจฉัย
        
        ย้อมสี gram stain การเพาะเชื้อ ตรวจ DNA
      - การรักษา
        
        Doxycycline 100mg
        
        Zithromax 1gm
        
        Zithromax 500 mg
    - - สาเหตุ
        
        Chalamydia trachomatis subserotype L1,L2,L3
      - อาการและอาการแสดง
        
        มีแผลที่อวัยวะสืบพันธ์ุภายนอกส่วนล่าง
        รูปัสสาวะ labia majoraแล้วแตกออก เป็นแผลตื้นๆไม่เจ็บ
        ต่อมน้ำเหลืองโต อักเสบ มีหนอง
      - การรักษา
        
        ใ้ห้ยารับประทาน Doxycycline 100 mg / Erythromacin 500 mg
    - - สาเหตุ
        
        Herpes simplex virus HPV
        
        HPV type 1
        
        ติดเชื้อที่บริเวณปาก หรือลำตัวเหนือสะดือ
        
        HPV type 2
        
        ติดเชื้อที่บริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
      - อาการและอาการแสดง
        
        ลักษณะตุ่มน้ำใส เล็กๆคัน ปวดแสบปวดร้อน เป็นครั้งแรกอาจมีไข้ อ่อนเพลีย ต่อมน้ำเหลืองโต
      - การวินิจฉัย
        
        การเพาะเชื้อจากตุ่มน้ำใส
      - การรักษา
        
        Acyclovia 20mg
    - - สาเหตุ
        
        เชื้อไวรัส Poxuiridac กลุ่ม Poxvirus
      - อาการและอาการแสดง
        
        ลักษณะเป็นตุ่มแข็งๆที่มีรอยบุ๋มที่ส่วนบน พบที่อวัยวะเพศและหัวหน่าว หายเองได้ 6-9เดือน
      - การวินิจฉัย
        
        บีบหรือเจาะรอยบุ๋มได้ของเหลวข้นๆสีขาวเหลือง
        นำไปย้อม gram stain จะเห็น Molluscum bodies ลักษณะเป็นรูปไข่
    - - สาเหตุ
        
        ติดเชื้อ Human immunodeficiency Virus : HIV
      - อาการและอาการแสดง
        
        มีไข้ ปวดเมื่อย อ่อนเพลีย ผื่นขึ้นตามร่างกาย ปวดศีรษะ ต่อมน้ำเหลืองโต เสียชีวิตด้วยการติดเชื้อฉวยโอกาส เช่น วัณโรค
      - การวินิจฉัย
        
        ตรวจหา antibody ต่อHIV
      - การรักษา
        
        ยังไม่มีการรักษาให้หายขาดได้ ให้รับประทานยาต้านไวรัสเพื่อประคับประคองอาการเท่านั้น
  - - - Sexual transmitted organism
        
        Neisseria gonorrhea
        
        Chamydia trachomatis หรือ Gardnerella vaginalis
        
        Chlamydia trachomatis
      - Non-sexsual transmitted organism
        
        Normal endogenous flora ในช่องคลอด
        และบริเณทวารหนัก
    - - Gonococcal PID
        
        อาการจะแสดงอย่างเฉียบพลัน
        ภายใน 48 ชั่วโมง
        
        ไข้สูง
        
        ตกขาวเป็นหนอง มี peritoneal sign
        
        กดเจ็บที่หน้าท้อง
        
        อาจมีคลื่นไส้อาเจียน
        
        ผู้ป่วยที่มาตรวจตั้งแต่แรกจะมีอาการ
        
        ตอบสนองต่อการรักษาเร็ว
        
        ไม่ค่อยเกิดฝีหนอง tuboovarian abscess
      - Chlamydia PID
        
        อาการรุนแรงปานกลางและค่อยเป็นค่อยไปมีอาการภายใน 7 วันหลังมีระดู
        
        อาจมีอาการ่ปวดท้องน้อยไม่รุนเเรง เเต่เรื้อรังมานาน
        อาจมีเลือดออกกะปริดกะปอยร่วมด้วย
        
        ตรวจร่างกายไม่พบอาการแสดงเด่นชัด นอกจาก ESR สูงขึ้น แต่ท่อนำไข่มักมีอาการอักเสบรุนแรงและมีพังผืดเกิดขึ้น
      - Non gonococcal non chlamydia PID
        
        มีอาการหลังมีระดูไปแล้วมากกว่า 14 วัน ต่างจากใน PID ที่เกิดจากเชื้อ Neisseria gonorrhea เเละ chlamydia trachomatis
        
        มีไข้และอาการแสดงออกทาง
        หน้าท้องไม่เด่นชัดแต่ ESR มักสูงขึ้น
        
        การตอบสนองต่อการรักษาช้า
        อาจพบเป็นฝีหนองในอุ้งเชิงกรานได้
        
        มีประวัติเป็นซ้ำหลายๆครั้งหรืออายุมากกว่า 30 ปี
        หรือตรวจพบฝีหนอง
    - - ซักประวัติตามปัจจัยเสี่ยง
      - ตรวจร่างกาย
        
        วัดอุณหภูมิร่างกายทางปากมากกว่า 38 องศาเซลเซียส
        
        อาการแสดงทางหน้าท้อง
        
        กดเจ็บร่วมกับอาการกดแล้วปล่อยเจ็บ
        (Rebound tenderness)
      - ตรวจภายใน
        
        พบว่า กดและเคลื่อนไหวที่ปากมดลูกและมดลูกจะมีอาการเจ็บและพบ mucopurulent discharge ที่ผิดปกติ
        บริเวณปากมดลูกหรือช่องคลอด
      - ตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        ตรวจ wet smear ของสารคัดหลั่งจากช่องคลอด
        พบเม็ดเลือดขาว
        
        ตรวจพบ erythrocyte sedimentation rate เพิ่มสูงขึ้น
        
        ตรวจ gram stain พบเชื้อ Neiserria gonorrhea
        หรือ chlamydia trachomatis
      - ตรวจพิเศษ
        
        Laparoscope เเม่นยำที่สุด
        
        Culdecentesis การเจาะบริเวณ cul-de-sec น้ำหนองหรือน้ำในช่องท้องมาตรวจนับจำนวนเม็ดเลือดขาวได้ > 30000 cell/ml
        
        Ultrasound เเละ CT scan จะทำให้
        พบก้อนฝีหนองในอุ้งเชิงกราน
    - - ยาฉีด
        
        Clindamycin 900 mg IV q 8 hr ร่วมกับ
        Gentamycin 50 mg IV หรือ IM
        
        Ofloxacin 400 mg IV q 12 hr
        
        Levofloxacin 500 mg IV OD
        
        Methronidazole 500 mg IV q 8 hr
        
        หากผู้ป่วยอาการดีขึ้นแล้วให้เริ่มยา Doxycycline 100 mg orally q 12 hr จนครบ 14 วัน หรือ Clindamycin 450 mg Orally q 6 hr จนครบ 14 วัน
      - ยารับประทาน
        
        หากรับประทานแล้วอาการไม่ดีขึ้น
        ให้พิจารณาเปลี่ยนเป็นยาฉีด
        
        Ofloxacin 400 mg orally twice a day นาน 14 วัน
        
        Levofloxacin 500 mg orally once daily นาน 14 วัน
    - - การพยาบาลเพื่อป้องกันโรค
        
        ให้คำแนะนำในการรักษาสุขอนามัยของอวัยวะสืบพันธุ์สตรี
        
        ให้คำแนะนำเรื่องการวางแผนครอบครัว
        วิธีการคุมกำเนิดที่เหมาะสม
        
        แนะนำให้ผู้ป่วยรักษาความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์โดยล้างจากด้านหน้าไปด้านหลังและซับให้แห้ง
        
        ให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ตรงตามแผนการรักษาและพักผ่อนให้เต็มที่
        
        ให้ได้รับยาปฏิชีวนะและสารละลายทางหลอดเลือดดำตามแผนการรักษาโดยสังเกตอาการการแพ้ยา โดยเฉพาะกลุ่มยาเพนนิซิลิน
        
        ประคับประคองด้านจิตใจเอาใจใส่และพูดคุยสอบถาม
      - การพยาบาลเพื่อป้องกันการกลับเป็นซ้ำ
        
        ให้คำปรึกษาด้วยความเต็มใจไม่แสดงท่าทางรังเกียจ
        
        ให้ความรู้เกี่ยวกับช่องทางการติดต่อของลูกค้ารายการให้กระจายไปสู่บุคคลอื่น
        
        แนะนำให้คู่นอนมาตรวจรักษาด้วย งดการมีเพศสัมพันธ์ไว้ก่อนหรือใช้ถุงยางอนามัยเพื่อป้องกันการติดเชื้อ
        
        ดูเเลสุขภาพอย่างต่อเนื่อง
        
        การรับประทานยาอย่างต่อเนื่อง
        
        การมาตรวจตามนัดตามแพทย์นัด
- - - - แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม
        
        กลุ่มที่มีพยาธิสภาพ
        
        โรคต่างๆ ทางนรีเวช
        
        พยาธิสรีรวิทยา
        
        ความไม่สมดุลของ cytokines
        
        การทำงานของหลอดเลือดเพื่อหยุดเลือด
        
        ความบกพร่อง coagulopathy
        
        ความผิดปกติในระดับฮอร์โมนเพศ
        
        Es โครงสร้างไม่แข็งแรง ลอกหลุดง่าย เลือดไม่หยุด
        
        ความไม่สมดุลระหว่างการสร้างและการสลายลิ่มเลือด
        
        ความผิดปกติทางกายวิภาค
        
        มีรอยโรคในโพรงมดลูก
        
        กลุ่มที่ไม่มีพยาธิสภาพ
        
        เรียก Dysfunction Uterine Bleeding (DUB)
        
        แบ่งเป็น 2 ชนิด
        
        Ovulatory DUB
        
        ภาวะเลือดออกผิดปกติชนิดมีการตกไข่
        
        4 more items...
        
        Anovulatory DUB
        
        ภาวะเลือดออกผิดปกติชนิดไม่มีการตกไข่
        
        4 more items...
      - การตวรจวินิจฉัย
        
        การตรวจร่างกาย
        
        การตรวจร่างกายทั่วไป
        
        การตรวจภายใน
        
        การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        ตรวจปัสสาวะเพื่อทดสอบการตั้งครรภ์
        
        ตรวจ CBC และ coagulogram
        
        ตรวจหาระดับฮอร์โมน
        
        ตรวจทางเซลล์วิทยา cytology
        
        การซักประวัติ
        
        ประวัติบาดเจ็บ
        
        ถูกของแข็งทิ่มแทงเข้าไปข้างใน เพื่อแยกภาวะ DUB และ AUB ออกจากกัน
        
        ประวัติประจำเดือน
        
        อายุที่ระดูมาครั้งแรก ความสม่ำเสมอ และระยะเวลาของรอบระดู ความเปลี่ยนแปลงที่ผิดปกติ
        
        ประวัติส่วนตัว
        
        อายุ อาชีพ สถานภาพสมรส ฐานะ
        
        ประวัติการมีเพศสัมพันธ์และการคุมกำเนิด
      - การรักษา
        
        การรักษาด้วยยา
        
        Stop bleeding
        
        เพื่อหยุดเลือด
        
        Prevention of rebleeding
        
        ป้องกันไม่ให้เลือดออกซ้ำ
        
        Medical curettage
        
        รับประทาน progestin (10-14)วัน
        
        Regulate menstrual cycle
        
        ให้ progestin หรือ estrogen-progestin
        
        การรักษาด้วยการผ่าตัด
        
        Hysterectomy
        
        การผ่าตัดมดลูก
        
        conservative surgery
        
        การทำลายเยื่อบุโพรงมดลูก
        
        การตัดเยื่อบุโพรงมดลูกด้วยขดลวดไฟฟ้า (electrical loop resection)
        
        การทำลายเยื่อบุโพรงมดลูกด้วยความร้อนจากไฟฟ้า (electrical roller ball)
        
        การ laser
        
        thermal balloon
      - การพยาบาล
        
        สังเกตและประเมินภาวะเลือดออกอย่างสม่ำเสมอ
        
        บันทึกปริมาณสารน้ำเข้าออก
        
        เฝ้ารังวังสัญญาชีพ สังเกตภาวะช็อค
        
        ดูแลการได้รับสารละลายทางหลอดเลือดดำ
        
        ป้องกันภาวะช็อค
        
        ป้องกันการติดเชื้อ ดูแลทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์
        
        กรณีผ่าตัด พยาบาลต้องเตรียมผู้ป่วยก่อนและหลังผ่าตัด
        
        ประเมินความรุนแรงของการเสียเลือดและป้องกันภาวะซีด ติดตามHct,Hgb
      - Postmenstrual bleeding
        
        สาเหตุ
        
        ช่องคลอดอักเสบ (Atrophic vaginitis)
        
        เยื่อบุมดลูกหนาตัวผิดปกติ (Endometrial hyperplasia) และมีติ่งเนื้อในเยื่อบุมดลูก (Endometrial polyp)
        
        ปากมดลูกอักเสบ (Cervicitis) มีติ่งเนื้อจากปากมดลูก (Cvical polyp)
        
        เนื้องอกชนิดร้ายแรงของช่องคลอด ปากมดลูก เยื่อบุมดลูก รังไข่และท่อนำไข่
        
        มดลูกยื่นออกพ้นช่องคลอด (Procidentia uteri)
        
        หนองในมดลูก (Pyometra)
        
        เนื้องอกของมดลูก (Submucous myoma)
        
        การรักษา
        
        รักษาตามสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะเลือดออก
  - - - หมายถึง
        
        การสิ้นสุดการตั้งครรภ์ก่อน 20 สัปดาห์ (5เดือน)
        
        การแท้ง
      - ชนิดของการแท้ง
        
        การแท้งครบ (Complete abortion)
        
        เด็กและรกออกครบ
        
        การแท้งค้าง (Missed abortion)
        
        หมายถึง
        
        การแท้งที่เด็กและรกค้างอยู่ในมดลูกอย่างน้อย8สัปดาห์ หลังจากเด็กตายแล้ว
        
        สาเหตุ
        
        ไม่ทราบแน่นอน อาจเป็นผลมาจากการฉีดProgesterone เพื่อรักษาการแท้งคุกคามนานๆ
        
        อาการ
        
        มีการแท้งคุกคามอยู่ระยะหนึ่งแล้วอาการดีขึ้น เลือดหยุด ต่อมามีเลือดสีน้ำตาลออกกะปริดกะปรอย อาการของการตั้งครรภ์หายไป ตรวจหน้าท้องพบว่ามดลูกเล็กกว่าอายุครรภ์ HCG FHSneg
        
        การรักษา
        
        ส่วนใหญ่จะแท้งเองภายใน6สัปดาห์ ขูดมดลูก
        
        ภาวะแทรกซ้อน
        
        ภาวะการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ
        
        การแท้งไม่ครบ (Incomplete abortion)
        
        อาการ
        
        มีส่วนของเด็ก /รกออกมาทางช่องคลอด มีเลือดออก จาก shockได้
        
        การรักษา
        
        ให้เลือดในรายที่เลือดออกมาก ขูดมดลูก
        
        หมายถึง
        
        การแท้ง ที่ส่วนของรก/เยื่อหุ้มเด็ก ออกมาไม่หมด
        
        ภาวะแทรกซ้อน
        
        เนื่องจากปากมดลูกเปิดอยู่นาน ดังนั้นอาจเกิดการติดเชื้อได้สูง
        
        การแท้งเป็นอาจิณ (Habitual abortion)
        
        แท้งติดต่อกันตั้งแต่ 3 ครั้ง
        
        สาเหตุ
        
        การอักเสบเรื้อรังของช่องคลอด
        
        หมู่เลือด ABO ที่เข้ากันไม่ได้
        
        การติดเชื้อ
        
        สุขภาพจิต
        
        ภาวะทุพโภชนาการ
        
        ความผิดปกติของมดลูก
        
        ความผิดปกติของฮอร์โมน
        
        มีการเปิดขยายของปากมดลูกโดยไม่มีอาการเจ็บครรภ์
        
        การรักษา
        
        รักษาตามสาเหตุของปัญหา ในรายที่มีIncomplete cervix แพทย์จะทำการผ่าตัดเย็บปากมดลูกแบบหูรูด เรียกว่า Mac Donald และ Shirodkar
        
        การแท้งหลีกเลี่ยงไม่ได้ (Inevitabal abortion)
        
        อาการ
        
        เลือดออกทางช่องคลอดมากกว่าการแท้งคุกคาม มีอาการปวดท้องน้อยมากขึ้น ปากมดลูกเปิด
        
        การรักษา
        
        ให้นอนพัก ให้ยาแก้ปวด ตรวจหา Hb เตรียมเลือดให้เพียงพอ และให้เลือดในรายที่จำเป็น ให้ oxytocin drip เพื่อเร่งให้ปากมดลูกเปิดกว้าง/เหน็บ ทุก1-2ชม. เจาะถุงน้ำคร่ำ เพื่อให้การแท้งสิ้นสุดลง ขูดมดลูก
        
        หมายถึง
        
        การแท้งที่การตั้งครรภ์ไม่สามารถดำเนินต่อไปได้
        
        การทำแท้ง (Induced abortion)
        
        การทำแท้งเพื่อการรักษา (Therapeutic abortion)
        
        การทำแท้งที่ผิดกฎหมาย (Criminal abortion)
        
        การแท้งคุกคาม (Threatened abortion)
        
        ตั้งครรภ์ มีเลือดออก
        
        หมายถึง
        
        การแท้งที่การตั้งครรภ์มีโอกาสดำเนินต่อไปได้
        
        อาการ
        
        เลือดออกเป็นหยดเล็กๆ หยุดเองได้ และออกซ้ำ ปากมดลูกไม่เปิด
        
        การรักษา
        
        ให้นอนพัก 25-48ชม. ห้าทำงานหนัก งดร่วมเพศ ห้ามให้ยาถ่าย
        
        ติดตามค่า HCG
        
        อย่างต่อเนื่องเพื่อดูว่าการตั้งครรภ์ยังคงดำเนินต่อได้หรือไม่
      - การขูดมดลูก
        
        คือ
        
        ควรทำในรายที่การตั้งครรภ์ไม่เกิน 12สัปดาห์
        
        จัดให้ผู้ป่วยนอนท่า Lithotomy
        
        การขยายปากมดลูกแล้วเอาเด็กและรกออก
        
        การพยาบาล
        
        การให้คำแนะนำการปฏิบัติตน เช่น การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ การเปลี่ยน Pad การคุมกำเนิด การงดมีเพศสัมพันธ์ การสังเกตอาการผิดปกติ ติดตามตรวจตามนัด
        
        การดูแลสภาวะจิตใจ
        
        การปฏิบัติตนก่อน-หลัง การขูดมดลูก
  - - - ระดู
        (Menses หรือ Menstrual blood)
        
        หมายถึง
        
        เลือดระดูที่ถูกขับถ่ายออกจากมดลูกออกมาทางช่องคลอด
        
        หรือเลือดที่ไหลออกจากโพรงมดลูกเป็นรอบๆ (cyclic) ทุกเดือน
        
        สรีรวิทยา
        
        ทำงานร่วมกับระบบต่อมไร้ท่อ (endocrine system)
        
        Hypothalamus
        
        Pituitary gland
        
        Ovary
        
        Menstrual phase
        แบ่งออกเป็น 3 ระยะ
        
        Follicular phase
        
        1 more item...
        
        Ovulation phase
        
        1 more item...
        
        Luteal phase
        
        1 more item...
        
        ระยะห่างของรอบฤดู
        (Interval)
        
        Polymenorrhagia
        
        น้อยกว่า 21 วัน
        
        Oligomenorrhea
        
        มากกว่า 35 วัน
        
        Metrorrhagia
        
        ระดูไม่แน่นอน
        
        Menorrhagia
        
        ระดูเกิน 7 วัน
        
        Menometrorrhagia
        
        มีระดูนานและมาก
        
        ภาวะผิดปกติที่สัมพันธ์กับการมีระดู
        ( Disorders Related Menstruation )
        
        Amenorrhea
        
        ภาวะขาดระดู
        
        Dysmenorrhea
        
        อาการปวดระดู
        
        Abnormal Uterine Bleeding ; AUB
        
        ภาวะเลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูก
        
        แบ่งออกเป็น
        
        กลุ่มที่มีพยาธิสภาพ
        
        1 more item...
        
        กลุ่มที่ไม่มีพยาธิสภาพ
        
        1 more item...
        
        ชนิดของการมีระดู
        
        ระดูที่มีไข่ตก (Ovular menstruation)
        
        ระดูที่ไม่มีไข่ตก (Anovular menstruation)
  - - - เช่น
        
        ฝั่งที่ท่อนำไข่
        
        ฝังที่รังไข่
        
        ฝังภายในช่องท้อง
      - ตำแหน่งที่พบบ่อย
        
        ปีกมดลูก
        
        ทำให้เกิดการแตกของปีกมดลูก
      - ปวดมาก
      - internal bleeding
      - dead
    - - มีประวัติท้องนอกมดลูกมาก่อน
      - มีการขัดขวางการเดินทางของไข่ที่ผสมแล้ว ไม่ให้เข้าในโพรงมดลูก
      - มีพังผืดรอบท่อนำไข่จากการอักเสบของอวัยวะในอุ้งเชิงกราน การติดเชื้อและไส้ติ่งอักเสบ
      - เคยได้รับการผ่าตัดในอุ้งเชิงกราน
        
        ผ่าตัดท่อนำไข่
      - เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดปกติ
      - เนื้องอกมดลูก
      - ถุงน้ำ
      - การเคลื่อนของไข่ที่ผสมแล้ว
        
        พัฒนาการตัวอ่อนเร็วมาก ทำให้เกิดการฝังตัวเร็ว
      - การคุมกำเนิดด้วย Progesterone Mini-pill ใส่ห่วงอนามัย (UID)
    - - 95%
        
        การตั้งครรภ์ที่ท่อนำไข่
      - 1-2%
        
        การตั้งครรภ์ที่รังไข่
      - 1-2%
        
        การตั้งครรภ์ในช่องท้อง
      - 0.4%
        
        การตั้งครรภ์ที่ปากมดลูก
    - - ชนิดไม่แตก
        
        ขาดประจำเดือน
        
        กดเจ็บแน่นๆที่ปีกมดลูกข้างเดียว
      - ชนิดแตก
        
        ทำให้ตกเลือดในช่องท้อง
        
        เกิดการช็อค
      - ชนิดเรื้อรัง
        
        อึดอัดในอุ้งเชิงกราน
        
        พบก้อนที่ปีกมดลูก
    - - การแท้ง (Tubal abortion)
        
        พบในรายที่ไข่ฝังตัวที่ Ampula ของหลอดมดลูก (6-12 สัปดาห์)
      - การแตก (Ruptured)
        
        เกิดใน 12 สัปดาห์แรกของการตั้งครรภ์
        
        มีการยืดขยายของหลอดมดลูก
        
        ทำให้ไข่ที่ผสมแล้วฝังลึกลงถึงขั้นกล้ามเนื้อของมดลูกหรือฝังทะลุเข้าในช่องท้อง
        
        มีการแตกเข้าสู้ช่องท้องและไปหาที่เกาะใหม่
        
        ลำไส้
        
        เป็oการตั้งครรภ์ในช่องท้อง (Secondary pregnancy)
        
        ถ้าเลือดมาเลี้ยงดีสามารถตั้งครรภ์จนครบกำหนดได้
        
        บางรายมีการค้างในช่องท้องนาน หินปูนมาเกาะ
        
        เรียก เด็กหิน (Lithopidion)
    - - ขาดประจำเดือน
      - ปวดท้องน้อยจากทารกเบียดดันบริเวณที่ฝังตัว
        
        ปวดหนักตื้อๆ ปวดบิดๆเป็นจังหวะ
      - ปวดบริเวณหัวไหล่เป็น Refered pain
        
        กรณีที่ท่อมดลูกแตก มีเลือดในช่องท้องเกิน 500 ml.
      - หน้ามืดเป็นลม พบบ่อยในรายที่ท่อมดลูกแตก Bleed
      - เลือดออกกระปริบกระปรอยทางช่องคลอด จากรกขาดเลือด
      - Progesterone ต่ำ
        
        ทำให้ endometrium สลาย อาจมีชิ้นเนื้อด้วยทำให้คิดว่าแท้ง
    - - ในรายที่มีการแตกของท่อนำไข่ และมีเลือดออกทางช่องท้อง
        
        ชีพจรเร็ว (>120 ครั้ง/นาที)
        
        ตรวจพบ Rebound tenderness
        
        พบ rigidity
        
        จากเลือดไประคายเคืองช่องท้อง
        
        หน้าท้องโป่งนูน
      - ในรายที่แท้งทางท่อนำไข่ เลือดจะค่อยๆซึม มาสะสมในช่องท้อง
        
        ท้องอืด
        
        หน้าท้องโป่งนูน
        
        กดเจ็บบริเวณหน้าท้อง
    - - HCG ในปัสสาวะ
        
        เพื่อดูการตั้งครรภ์
      - HCG ในเลือด
        
        ในครรภ์เพิ่ม 2 เท่า ทุก 2-4 วัน แต่การตั้งครรภ์นอกมดลูกต้องใช้เวลานาน
      - Ultrasonography
      - การเจาะ cul-de-sac (Culdocentesis)
      - Lab : CBC
      - Laparoscopy
    - - การผ่าตัดท่อนำไข่ออก salpingectomy
      - การผ่าตัดท่อนำไข่ออกพร้อมรังไข่ Salpingo-Oophorectomy (SO)
      - การผ่าตัดท่อนำไข่ออก เฉพาะส่วนนั้นๆแล้วเย็บต่อใหม่ (End-to-end anatomosis)
      - ใช้ฮอร์โมนทดแทน
        
        Estrogen
        
        ตรวจความดันโลหิตทุก 6 เดือน
        
        ตรวจเต้านม
        
        ตรวจภายในอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
        
        ในรายที่มีข้อห้าม ใช้ clonidine 100-150 µg/d แทน
        
        Progesterone
        
        ป้องกันการเกิด endometrial neoplasia ให้ร่วมกับEstrogen เพื่อเกิด amenorrhea
      - ให้แคลเซียมทดแทน
        
        สตรีวัยหมดระดูต้องการแคลเซียม 1,400 mg.
        
        การใช้แคลซิโทนิน (calcitonin) ช่วยป้องกันและรักษาการสูญเสียมวลกระดูกในวัยหมดระดู
      - ใช้ Phytoestrogens
        
        เป็นสารออกฤทธิ์คล้ายเอสโตรเจน
        
        พบในพืช
        
        ที่รู้จักมาก
        
        Isoflavonoid
        
        พบมากในถั่วเหลือง
        
        ลดอาการวัยทองโดยเฉพาะอาการร้อนวูบวาบ (hot flushes) เหงื่อออกมา (sweating)
- - - - ทำความสะอาดอวัยวะเพศในทุกครั้งที่ปัสสาวะ อุจาระ และอาบน้ำทุกครั้ง ควรล้างอวัยวะเพศและบริเวณใกล้เคียง อาทิ ทวารหนักด้วยสบู่ให้สะอาด และซับให้แห้งทุกครั้งก่อนสวมใส่ชุดชั้นใน
      - สวมใส่ชุดชั้นในที่สะอาดมีขนาดที่พอเหมาะกับลักษณะของร่างกาย ไม่สวมใส่ชุดชั้นในที่รัดแน่นเกินไปและไม่ใส่ชุดชั้นในร่วมกับผู้อื่น
      - ดูแลรักษาความสะอาดของอวัยวะเพศให้ดีในช่วงที่มีประจำเดือน การใช้ผ้าอนามัยควรเลือกให้เหมาะสม และเปลี่ยนอย่างสม่ำเสมอ เพื่่อป้องกันการเกิดกลิ่นและเกิดการหมักหมม
      - ถ้าอวัยวะเพศถูกกระทบกระเทือนอย่างรุนแรง ควรรีบไปปรึกษาแพทย์ ไม่ควรปล่อยทิ้งไว้ เพราะอาจเกิดอันตรายได้
      - การเข้าห้องน้ำสาธารณะควรระมัดระวังเป็นพิเศษ อาจสกปรกหรือมีเชื้อโรคได้
      - ไม่ควรมีเพศสัมพันธุ์ระหว่างมีประจำเดือน ไม่ควรสำส่อนทางเพศ เพราะอาจติดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธุ์ได้
      - 7.ไม่ควรหมกหมุ่นแต่เรื่องเพศ ควรใส่ใจในเรื่องการงาน เรื่องสุขภาพ ด้วยการออกกำลังกาย การหาานอดิเรกทำจะเป็นประโยชน์มากกว่า
      - เมื่อมีความผิดปกติเกี่ยวกับอวัยวะเพศ หรือสงสัยว่าเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ุ ไม่ควรปล่อยทิ้งไว้ควรรีบไปพบและปรึกษาแพทย์
  - - - ประวัติทางสังคม
      - อาการสำคัญ
      - ประวัติการเจ็บป่วยในปัจจุบัน
      - ประวัติในอดีต
      - ประวัติครอบครัว
      - ประวัติการมีระดู
      - ประวัติการตั้งครรภ์ และการคลอด
      - ประวัติการคุมกำเนิด ชนิด ปละระยะเวลาที่ใช้คุมกำเนิด
      - ประวัติทางจิตใจ สังคม จิตวิญญาณ
      - ประวัติความผิดปกติตามระบบ
    - - ปวดท้องน้อย
        
        ลักษณะการปวด ตำแหน่ง ความรุนแรง สิ่งที่ทำให้ดีขึ้น แย่ลง และอาการเกิดร่วม
      - ก้อนที่ท้องน้อย
        
        ลักษณะ ตำแหน่ง อาการ อาการที่เกิดร่วมด้วย
      - ตกขาว
        
        อาการคันที่อวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก ลักษณะ ปริมาณ กลิ่น
      - เลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด
        
        ปริมาณ ระยะเวลา อาการผิดปกติจากการเสียเลือดมาก
    - - Papanicolaou smear (Pap smear) การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกระยะแรก
      - Swab (wet swab) การนำหนองหรือสิ่งคัดหลั่งที่อยู่ภายในช่องคลอดออกมาตรวจหาเชื้อ
      - smear (dry smear) การนำหนอง หรือสิ่งคัดหลั่งที่อยู่ในตำแหน่ง urethra, skene gland, bartholin's gland และ cervix ออกมาตรวจ
      - Biospy การตัดชิ้นเนื้อของอวัยวะสืบพันธุ์ภายในออกมาตรวจ
      - Twist การบิดติ่งเนื้อที่อยู่บริเวณปากมดลูก
      - Ultrasound (U/S) : ตรวจดูอวัยวะภายในช่องท้อง และอุ้งเชิงกราน
        
        ตรวจทางช่องท้อง (Abdominal ultrasound) โดยใช้คลื่นความถี่ต่ำ ก่อนตรวจให้ผู้ป่วยกลั้นปัสสาวะเพื่อให้กระเพาะปัสสาวะดันอวัยวะที่อยู่ในอุ้งเชิงกราน ให้มาติดกับผนังหน้าท้อง และน้ำจะเป็นตัวนำเสียงไปยังอวัยวะในอุ้งเชิงกรานได้ดี
        
        ตรวจทางช่องคลอด (transvaginal ultrasound) ใช้คลื่นความถี่สูงผ่านเครื่องมือสอดเข้าไปทางช่องคลอด แต่มีข้อจำกัดคือ คลื่นเสียงจะผ่านได้ไม่ไกล และใช้ได้ในพื้นที่ที่จำกัดเหมาะสำหรับการตรวจดูสิ่งเล็ก และต้องการรายละเอียด และต้องให้ผู้ป่วยถ่ายปัสสาวะทิ้งก่อนตรวจ
      - การตรวจภายใน
        
        การตรวจอวัยวะสืบพันธุ์ภายนาก และภายในเชิงกราน (Pelvic examination) โดยทางช่องคลอด (Vaginal examination) หรือร่วมกับทางทวารหนัก (Rectal and Rectovaginal examination)
  - - - mons pubis
        
        หัวหน่าวอยู่ใต้ท้องน้อยบนกระดูกหัวหน่าว ระหว่างขาหนีบทั้งสองข้าง
      - labia majora
        
        แคมใหญ่มีลักษณะเป็นเนื้อนูนสองกลีบ ปิดช่องคลอดและอวัยวะภายใน
      - labia minora
        
        แคมเล็ก เป็นกลีบเล็กๆ อยู่ด้านในของแคมใหญ่ มีหน้าที่ป้องกันการติดเชื้อภายนอกสู่ช่องคลอด
      - clitoris
        
        คลิตอลิส หรือปุ่มกระสันเป็นอวัยวะที่เทียบกับอวัยวะเพศชาย อยู่เหนือรูเปิดท่อปัสสาวะ มีลักษณะเป็นตุ่มเนื้อขนาดเล็ก
      - urethra
        
        รูเปิดของท่อปัสสาวะ ตั้งอยู่บริเวณด้านบนของปากช่องคลอด มีลักษณะเป็นตุ่มยื่นขนาดเล็ก บริเวณตรงกลางเป็นรูเปิดของท่อปัสสาวะสำหรับปัสสาวะ
    - - vaginal canal
        
        ช่องคลอดเป็นอวัยวะภายในที่อยู่ระหว่างช่องปัสสาวะกับช่องทวารหนัก ยาวประมาณ 7-8 เซนติเมตร เป็นทางผ่านของตัวอสุจิเข้าไปปฏิสนธิกับไข่
        รวมถึงเป็นทางออกของทารก บริเวณปากช่องคลอดมีต่อมขนาดเล็กที่ทำหน้าที่ขับเมือกมาเลี้ยงช่องคลอด เรียกว่า bartholin grand
        
        ในภาวะปกติ ช่องคลอดจะมมีสภาพเป็นกรดที่มาจากการเปลี่ยนไกลโคเจนให้เป็นกรดแลกตริก จึงเป็นสภาวะที่ช่วยป้องกันการติดเชื้อจุลินทรีย์ได้ และที่ปากช่องคลอดจะมีเยื่อบางๆ เรียกว่า เยื่อพรหมจารี (hymen) ปกคลุมอยู่เยื่อนี้จะขาดไปเมื่อมีเพศสัมพันธุ์ครั้งแรก หรือกรณีอื่นๆ เช่น การเล่นกีฬาการทำงานหนัก หรือบางคนอาจจะขาดมาแล้วตั้งแต่กำเนิด
      - uterus
        
        มดลูกเป็นอวัยวะสืบพันธุ์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุด รูปร่างคล้ายผลชมพู่ ตั้งอยู่ในอุ้งเชิงกรานและอยู่ระหว่างกระเพาะปัสสาวะซึ่งอยู่ด้านหน้า และทวารหนักซึ่งอยู่ด้านหลัง มีส่วนที่ติดต่อกับช่องคลอดที่เป็นปากมดลูก เรียกว่า cervix ภายในมดลูกมีลักษณะเป็นโพรงแคบๆ มีเยื่อบุโพรงมดูกที่เป็นกล้ามเนื้อหนา และมีความแข็งแรง มีกล้ามเนื้อเป็นจำนวนมาก และสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตลอดทุกรอบเดือนจากอิทธิพลของฮอร์โมนเพศเอสโตรเจน และโปรเจสเทอโรน เยื่อผนังมดลูกจะหลุดลอกขณะมีประจำเดือน เมื่อตั้งครรภ์จะขยายตัวใหญ่เป็นที่ฝังตัวของตัวอ่อน และกลับสู่สภาพปกติหลังคลอดภายใน 45 วัน
        
        หน้าที่ของมดลูก
        
        การมีประจำเดือน ที่เกิดจากการหลุดลอกของเยื่อบุมดลูกภายหลังที่ไม่มีไข่มาฝังตัว ซึ่งจะมีการฉีกขาดของเส้นเลือด ทำให้มีเลือดไหลออกมาหรือที่เรียกว่า การเป็นประจำเดือน
        
        การตั้งครรภ์ เป็นที่ฝังของไข่ที่ปฏิสรธิแล้ว และพัฒนาเป็นตัวอ่อนจนกระทั่งเจริญเติบโตเป็นทารก
        
        การคลอด ที่มาจากการครบกำหนดของการเติบโตของทารกในครรภ์ ขณะคลอดผนังมดลูกจะมีการหดตัวเป็นระยะๆ เพื่อให้ทารกคลอดออกผ่านมาถึงช่องคลอด
      - ovary
        
        รังไข่เป็นอวัยวะขนาดเล็ก มีรูปร่างคล้ายเม็ดมะม่วงหิมพานต์ ขนาดเท่าเมล็ดมะปราง มีอยู่ 2 อันบริเวณปีกมดลูกซ้าย - ขวา เชื่อมกับมดลูกด้วยท่อนำไข่
        
        หน้าที่ของรังไข่
        
        สร้างเซลล์สืบพันธุ์ ได้แก่เซลล์ไข่ (ovum)
        
        เซลล์ไข่ (ovum)
        
        เซลล์ไข่ของเพศหญิงจะสุก และเคลื่อนมาที่ท่อนำไข่ หรือเรียกว่าการตกไข่ เดือนละ 1 ใบ โดยจะสลับกันในแต่ละข้างแต่ในบางครั้งอาจพบการเจริญ และตกไข่พร้อมกัน 2 ใบ และถ้าหากมีการปฏิสนธิพร้อมกันก็จะเกิดเป็นตัวอ่อนทั้ง 2 ฟอง หรือที่เรียกว่า การตั้งครรภ์แฝด
        
        สร้างฮอร์โมนเพศ ได้แก่ฮอร์โมนเอสโตรเจน โปรเจสเทอโรสฃน และแอนโดรเจน
        
        ฮอร์โมนเอสโตรเจน (estrogen) ทำหน้าที่กระตุ้นให้ร่างกายมีการเปลี่ยนแปลงทางอวัยวะสืบพันธุ์ให้เจริญเติบโต รวมถึงพัฒนาลักษณะของเพศหญิงให้เด่นชัดขึ้น
    - - Estrogen
        
        หน้าที่
        
        กระตุ้นการเจริญเติบโตของ sex organs (มดลูก, รังไข่) : โดยเฉพาะกล้ามเนื้อมดลูก และการเจริญเติบโตของเต้านม
        
        เพิ่มโซเดียม : ทำให้ปริมาณเลือดมาก หัวใจทำงานหนัก บวม มีโปรตีนในปัสสาวะ (proteinuria)
        
        เพิ่มแคลเซียม : เพื่อสร้างกระดูกทารกในครรภ์ ถ้า ES ต่ำ Bl. Ca++ต่ำ ร่างกายจะสลายแคลเซียมจากกระดูก ทำให้กระดูกพรุน (Osteoporosis)
      - Progesterone
        
        หน้าที่
        
        กระตุ้นการเจริญของผนังด้านในของมดมดลูก (Endometrium) เกี่ยวกับหลอดเลือด เลือดของมดลูก เพื่อเตรียมอาหารสำหรับทารก ปารมีประจำเดือนสัมพันธ์กับการมีประจำเดือนมาก น้อย ไม่สม่ำเสมอ
        
        ทำให้มดลูกคลายตัวป้องกันการแท้ง
      - HCG
        
        ฮอร์โมนที่ถูกสร้างจากรก เมื่อเกิดการปฏิสนธิระหว่างไข่กับอสุจิ จนเติบโตเป็นตัวอ่อนและมาฝังตัวที่โพรงมดลูก ร่างกายก็จะเริ่มผลิตฮอร์โมนขึ้นมา
        
        ฮอร์โมน HCG ถูกสร้างจากรก มีหน้าที่สำคัญคือช่วยให้ตัวอ่อนฝังตัวที่ผนังมดลูกได้ดี และ HCG จะมีปริมาณเพิ่มสูงขึ้นมากในช่วง 1-3 เดือนแรกของการตั้งครรภ์
        
        ฮอร์โมน HCG ยังไปช่วยกระตุ้นให้รังไข่ให้สร้างฮอร์โมนตัวอื่น ๆ ที่สำคัญในช่วงแรกของการตั้งครรภ์ ซึ่งได้แก่ ฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนอีกด้วย
        
        หน้าที่
        
        รักษาสภาพ corpus luteum ที่สร้าง Es, P
        
        บ่งชี้ Molar pregnancy หากค่าเป็นแสนๆหน่วย
  - - - มดลูก
        
        มะเร็งปากมดลูก (CA. Cervix)
        
        เนื้องอกของมดลูก (Myoma uteri)
        
        เนื้อเยื่อเจริญผิดที่ (Adenomyosis)
        
        ครรภ์ไข่ปลาอุก (Molar Pregnancy )
      - รังไข่
        
        ถุงน้ำที่รังไข่ (Ovarian cyst)
        
        มะเร็งรังไข่ (CA Ovary)
        
        เนื้อเยื่อเจริญผิดที่ (Endometriosis)
        
        การบิดขั้วและแตกของเนื้องอกของรังไข่ (Twisted or ruptured of ovarian cyst)
    - - ประจำเดือนมากกว่าปกติ (Hyper menorrhea)
      - DUB (Dysfunction Uterine Bleeding)
      - แท้ง (Abortion)
      - การตั้งครรภ์นอกมดลูก (Ectopic Pregnancy)
    - - การอักเสบในอุ้งเชิงกราน (Pelvic Inflammatory Disease; PID)
      - โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
    - - การปวดระดู (Dysmenorrhea)
      - ครรภ์ลม (Blighted ovum)
      - แพ้ท้องมาก (Hyperemesis)