Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

หลักการพยาบาลผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพดีและที่มี ปัญหาสุขภาพเกี่ยวกับความผิดปกติ…

- - - - การนำหนองหรือสิ่งขับหลั่งที่อยู่ภายใน
        ช่องคลอดออกมาตรวจหาเชื้อ
    - - เป็นการนำหนองหรือสิ่งขับหลั่งที่อยู่ในตำแหน่ง urethra, Skene gland, Bartholin’s gland และ cervixออกมาตรวจ
    - - การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกระยะแรก
        
        เพื่อหาความผิดปกติของเซลล์บริเวณ posterior fornix ที่
        ectocervix และ endocervix
    - - การติดชิ้นเนื้อของอวัยวะสืบพันธุ์ภายในออกมาตรวจ
        
        วิธ๊การคือ
        
        สังเกตอาการเลือดออกผิดปกติจากช่องคลอด ถ้ามีเลือดออกตลอดเวลาหรือออกมาก รีบมาพบแพทย์ทันทีไม่ต้องรอวันนัด
        
        ดึงปลายเชือกที่ผูกติดกับ tampon ออก ภายใน 24 ชม. หลังการตรวจ
        
        ภายหลังดึง tampon ออกจากช่องคลอด ให้สังเกตbleeding per vagina
        ถ้าออกเล็กน้อยให้ใส่ pad ไว้หากออกมากให้มาพบแพทย์ทันที
        
        งดมีเพศสัมพันธ์ชั่วคราว 1-2 wks.
        
        สังเกตอาการแสดงของการติดเชื้อ เช่น มีไข้ ปวดศีรษะ เจ็บในช่องคลอด
        หรือตกขาวผิดปกติ มักลิ่นเหม็นและรีบมาพบแพทย์
    - - การบิดติ่งเนื้อที่อยู่บริเวณปากมดลูก
    - - ตรวจได้ 2 ทาง
        
        ตรวจทางช่องคลอด (Transvaginal ultrasound)
        
        ใช้คลื่นความถี่สูงผ่านเครื่องมือสอด เข้าไปทางช่องคลอด
        
        มีข้อจำกัด คือ
        
        ใช้ได้ในพื้นที่จำกัดเหมาะสำหรับการตรวจดูสิ่งเล็กและต้องการรายละเอียด
        
        คลื่นเสียงจะผ่านได้ไม่ไกล
        
        แตกต่างจากการใช้ Abdominal Ultrasound
        
        ตรวจทางหน้าท้อง (Abdominal ultrasound)
        
        โดยใช้คลื่นความถี่ต่ำ
        
        ก่อนตรวจให้ผู้ป่วยกลั้นปัสสาวะเพื่อให้กระเพาะปัสสาวะดันอวัยวะที่อยู่ในอุ้งเชิงกราน ให้มาติดกับผนังหน้าท้อง และน้ำจะเป็นตัวนำเสียงไปยังอวัยวะในอุ้งเชิงกรานได้ดี
      - ตรวจดูอวัยวะภายช่องท้องและอุ้ง
        เชิงกราน
    - - การตรวจอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกและภายในเชิงกราน(Pelvic examination) โดยทางช่องคลอด (Vaginal examination) หรือร่วมกับทางทวารหนัก
  - - - คือ
        
        กระตุ้นการเจริญของผนังด้านในของมดลูก (Endometrium )
        
        เกี่ยวกับหลอดเลือด เลือดของมดลูก เพื่อเตรียมอาหารสำหรับทารก
        
        การมีประจำเดือนสัมพันธ์กับการมีประจำเดือนมาก/น้อย/ไม่สม่ำเสมอตาม
        
        ตามระดับของฮอร์โมนนี้
        
        ทำให้มดลูกคลายตัวป้องกันการแท้ง
        
        หน้าที่ของฮอร์โมน HCGรักษาสภาพ Corpus luteum ที่สร้าง Es, P
        
        บ่งชี้ Molar pregnancy หากค่า เป็นแสนๆ หน่วย
    - - เพิ่มโซเดียม
        
        ทำให้ปริมาณเลือดมาก
        
        หัวใจทำงานหนัก
        
        มีโปรตีนในปัสสาวะ (Proteinuria)
        
        HT , บวม
      - เพิ่มแคลเซียม
        
        เพื่อสร้างกระดูกทารกในครรภ์
        
        ถ้า Es ต่ำ Bl. Ca++ ต่ำ ร่างกายจะสลายแคลเซียมจากกระดูก
        
        ทำให้เกิดกระดูกพรุน (Osteoporosis)
      - กระตุ้นการเจริญเติบโตของ Sex organs
        
        รังไข่
        
        กระตุ้นการเจริญเติบโตของเต้านม
        
        มดลูก
      - ผลดี
        
        breast programe milk production
        
        liver and heart control cholesterol
      - ผลเสีย
        
        เพิ่มคสมเสี่นงเกี่ยวกับมะเร็งเต้านม
  - - - อวัยวะที่สร้างระดู คือ มดลูก
        
        และอวัยวะที่เป็นช่องทางออกของระดู (outflow tract) คือ ปากมดลูก ช่องคลอด และเยื่อพรหมจารี
      - อวัยวะที่ควบคุมรอบระดู คือ HPO axis
      - ถ้ามีความผิดปกติของอวัยวะใดอวัยวะหนึ่งก็จะทำให้เกิดภาวะขาดระดู (amenorrhea)ได้
    - - ในบางรายอาจมีแค่เพียง 1 วัน หรือยาวนานไปถึง 8 วันเลยก็ได้
      - ปริมาณของเลือดที่อาจมีเลือดออกเป็นหยดจนถึง 80 มิลลิลิตร
    - - Oligomenorrhea
      - Metrorrhagia
      - Polymenorrhagia
      - Menorrhea
      - Hypermenorrhea
      - Menometrorrhagia
      - Intermenstrualbleeding
  - - - ใช้ไฟฟ้มาจี้เซลที่ผิด
        ปกติที่ไม่ใช่มะเร็ง
    - - ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น คือ รู้สึกร้อน เกร็ง และ
        ตกเลือด
    - - โดยใช้อุณหภูมิระหว่าง 0-10 oC
      - ใช้รักษาบริเวณเนื้อเยื่อ ที่ไม่ได้เป็นมะเร็งหรือเป็นมะเร็งในระยะที่ยังไม่ลุกลาม
- - - - สารคัดหลั่งที่ถูกขับออกมาทางช่องคลอด
      - มีหน้าที่ช่วยในการหล่อลื่น ป้องกันการติดเชื้อ และระคายเคือง
      - ลักษณะ สี และปริมาณของตกขาว จะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคลและแต่ละช่วงของรอบเดือน
    - - ตกขาวปกติ
        
        -สีขาว เนื้อหยาบ ไม่มีกลิ่น มักอยู่บริเวณ posterior fornix
        
        -ต่างจากตกขาว ผิดปกติที่มักอยู่บริเวณผนังช่องคลอด ด้านหน้าหรือด้านข้าง
      - ตกขาวผิดปกติ
        
        -อักเสบ ติดเชื้อ แพ้สารเคมี/ยา บาดเจ็บที่อวัยวะสืบพันธุ์
        
        เนื้องอก ก้อนทูมหรือมะเร็ง โดยตกขาวจะมีลักษณะขาวปนเหลืองและเหลืองมากขึ้นในระยะหลัง
        
        มีกลิ่นเหม็น
        
        มีอาการอื่นร่วมด้วย
        
        เช่น
        
        มีเลือดออกภายหลังการร่วมเพศ (contact bleeding)
        
        เลือดระดูกะปริดกะปรอย
        
        เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย
        
        น้ําหนักตัวลดลลง
    - - บริเวณปากช่องคลอด
        
        ได้แก่
        
        ท่อปัสสาวะ
        
        ต่อม skene
        
        สาเหตุส่วนใหญ่มาจากการติดเชื้อ แบ่งเป็น2กลุ่ม
        
        -เกิดจากเชื้อเฉพาะโรค (Specific Infection)
        
        หนองใน
        
        ไวรัส
        
        ซิฟิลิส
        
        -เกิดจากเชื้อทั่วไป (Non-specific Infection)
        
        การอักเสบของบริเวณปากช่องคลอดนี้
        มักจะเกิดร่วมกับอาการถ่ายปัสสาวะเจ็บ แสบ
      - ผนังช่องคลอด
        
        อาจมีสาเหตุจาก
        
        เกิดขึ้นจากเชื้อเฉพาะโรค (Specific Infection)
        
        -Bactrial vaginalis (BV) พบได้ประมาณ 50%
        
        -Trichomonas vaginalis พบได้ประมาณ 25%
        
        -Candida albican/monilia พบได้ประมาณ 25%
      - เกิดจากเชื้อทั่วไป (Non-specific Infection)
        
        เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียหลายชนิดร่วมกัน
        
        ส่วนใหญ่ได้แก่ Streptococci Straphylococci E.coli
        
        เชื้อสำคัญที่สามารถติดต่อได้ทางการมีเพศสัมพันธ์
        คือ Hemophilus vaginalis/Corynebacterium vaginale
        
        ลักษณะตกขาวจะต่างกับเชื้ออื่น คือจะมีสีขาวอมเทา
        กลิ่นเหม็น แผ่นตะกอนจะติดแน่นกับผนังช่องคลอด/คอมดลูก
    - - ซักประวัติ
        
        ประวัติทั่วไป
        
        อายุ
        
        อาชีพ
        
        การศึกษา
        
        สถานภาพสมรส
        
        ฐานะความเป็นอยู่
        
        ประวัติเฉพาะ
        
        ตกขาว ปริมาณ ลักษณะ กลิ่น ความสัมพันธ์กับรอบประจำเดือน
        
        อาการร่วม เช่น คัน แสบร้อนช่องคลอด ปัสสาวะแสบขัด
        
        พฤติกรรมอื่นๆ
        
        พฤติกรรมการขับถ่ายทั้งอุจจาระและปัสสาวะ
        
        พฤติกรรมการมีเพศสัมพันธ์
        
        การสวนล้างช่องคลอด
      - การตรวจร่างกายและการตรวจภายใน
      - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        การตรวจวัด pH ของช่องคลอด โดยการแตะ pH paper ลงในตกขาวโดยตรง
        ถ้า pH > 5.0 อาจจะเป็น bacterial vaginosis หรือ trichomonasis
        หรือ atrophic vaginitis และถ้า pH < 4.5 อาจเป็นตกขาวปกติ หรือ fungal infection
        
        Wet smear เก็บตัวอย่างของตกขาวเพื่อตรวจหาเชื้อ Trichomonas vaginalis, Clue cell( คือ superficial vaginal epithelial cell ที่มีแบคเรียโดยมักเป็นเชื้อ Gardnerella vaginalis), และ filament form ของเชื้อรา
        
        Whiff test (Amine test) หยด KOH ลงบน secretion ถ้ามีกลิ่นเหม็นคาวปลา
        (fishy amine like odor) จะช่วยในการวินิจฉัยโรค bacterial vaginalis หรือ trichomonas vaginalis
        
        Culture เพาะเชื้อช่วยยืนยันในการวินิจฉัยโรค โดยเฉพาะกรณีที่เป็นซ้ำ บ่อยหรือดื้อต่อการรักษา แต่ไม่จําเป็นต้องทําทุกราย
    - - อาการ
        
        ตกขาวมาก
        
        สีเขียวปนเหลือง
        
        กลิ่นเหม็นมีฟอง
        
        คัน
      - ตรวจภายใน
        
        ตกขาวมีสีเหลืองปนเขียวปริมาณมาก
        
        มีกลิ่นเหม็นเป็นฟอง (frothy)
        
        ระคายเคืองและคันช่องคลอด
        
        พบปากมดลูกมีจุดเลือดออกเป็นหย่อมๆ เรียกว่า Strawberry cervix
      - การวินิจฉัย
        
        ทำ wet smear นําตกขาวไปตรวจพบ T.vaginalis
      - การรักษา
        
        Metronidazole, Tinidazole
    - - เชื้อ Candida albicans พบ 80-90%
      - ปัจจัย
        
        ท้อง
        
        DM
        
        ใช้ Antibiotic drug
        
        ยาคุมกำเนิด
        
        สเตียรอยด์
        
        เพศสัมพันธ์
        
        เสื้อผ้า
      - อาการ
        
        คัน
        
        ตกขาวข้นคล้ายตะกอนนม (curd-like discharge)
        
        เจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์
      - วินิจฉัย
        
        10% KOH, pH, ย้อมสีแกรม
      - การรักษา
        
        Itraconazole, Fluconazole, Ketoconazole
    - - เชื้อ Gardnerella vaginalis
      - อาการ
        
        ตกขาวมีกลิ่นเหม็นคล้ายปลาเน่า (fishy) หรือกลิ่นอับ (musty)
        
        หลังการมีเพศสัมพันธ์ สีขาวปนเทา ไม่มีฟอง
      - วินิจฉัย
        
        นํามูก/ตกขาวไปตรวจ จะพบ pH >5
        
        ทํา Whiff test ได้ผลบวก (positive)
        
        ทํา wet smear พบ G. vaginalis และเชื้อ anaerobes จํานวนมากและไม่พบ Lactobacillus เลย
      - การรักษา
        
        Metronidazole, Clindamycin
    - - ยารับประทาน
        
        Metronidazole 500 mg วันละ 2 ครั้ง นาน 7 วัน
        
        Metronidazole 2 gm ครั้งเดียว + Clindamycin 300 mg วันละ 2ครั้ง นาน 7 วัน
        
        Clindamycin ovule 100 mg ก1อนนอน 3 วัน
      - ยาเหน็บ
        
        Metronidazole 500 mg สอดทางช1องคลอดวันละครั้ง นาน 7 วัน
        
        Metronidazole gel 0.75% ครั้งละ 5 gm ทางช1องคลอด วันละ 2 ครั้ง 5 วัน
        
        Clindamycin cream 2% ครั้งละ 5 gm ทางช1องคลอดวันละครั้งก่อนนอน 7 วัน
  - - - เกิดจาก Treponema pallidum ( เป็นแบคทีเรียชนิดเกลียว )
    - - Secondary syphilis
        
        คือ ระยะหลังจาก 6 สัปดาห์ ถึง 6 เดือนที่พบเชื้อ
        
        มีอาการอ่อนเพลีย มีไข้ต่ำๆ ต่อมน้ำเหลืองโต
        
        มีผื่นขึ้นตามร่างกาย โดยเฉพาะฝ่ามือ ฝ่าเท้า คล้ายออกหัด
        
        บางรายมีผมร่วง บางรายมี อาการปวดศีรษะ คอแข็ง
        
        มีความผิดปกติของเส้นประสาทสมอง (cranial nerve) คู่ที่ 2-8
        
        ระยะแฝงช่วงต้น (Early Latent Syphilisperiod)
        
        ประกอบด้วย
        
        ไม่มีอาการ แต่มีประวัติได้
        
        รับเชื้อน้อยกว่า 1 ปี หากไม่ได้รับ การ
        
        รักษาอาจกลับเป็นซ้ำในระยะทุติยภูมิได้
        
        ระยะแฝงช่วงปลาย (Late Latent Syphilis period)
        
        ไม่มีอาการ แต่มีประวัติการได้รับเชื้อนานกว่า 1 ปี
      - Tertiary syphilis
        
        มีการทำลายของระบบประสาท เส้นเลือดระบบไหลเวียนโลหิต
        
        หากเส้นเลือดแตกจะเสียชีวิตได้
        
        มีการทำลายเนื้อเยื่อผิวหนัง กระดูก ตับ และม้าม
      - Primary syhilis
        
        เริ่มต้นจากการมีแผลเล็กๆ ที่เรียกว่าแผลริมแข็ง
        
        โดยแผลริมแข็งจะเกิดขึ้นหลังจากเชื้อแบคทีเรียเข้าสู้ร่างกานประมาณ 3 สัปดาห์
        
        ในเพศชาย จะมีแผลบริเวรปลาย หรือลำอวัยวะเพศ
        
        ในเพศหญิง พบบริเวณภายในช่องคลอด หรือทวารหนัก
    - - การตรวจ VDRL หรือ RPR ถ้าได้ผลบวก(positive)
      - ต้องตรวจ TPHA (TreponemaPalidum Hemagglutination Assay)
      - FTA-ABS (Fluorescent TreponemalAntibody Absorption Test)
    - - ใช้ยา penicillin รักษาได้ในทุกระยะของโรค
    - - มีคู่นอนคนเดียว
      - ตรวจเลือดคู่สมรส
      - หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอลล์ใช้สารเสพติด
      - .ใช้อุปกรณ์ป้องกันทุกครั้ง ขณะที่มีเพศสัมพันธ์
  - - - มีแผลที่อวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกส่วนล่าง
      - รูปัสสาวะ labia majoraแล้วแตกออกกลายเป็นแผลเล็กๆตื้นๆ ไม่เจ็บแผลอาจหายเอง
      - ต่อมาผู้ป่วยจะมีอาการต่อมน้ำเหลืองโต อักเสบ มีหนอง
    - - การตรวจหา antibody ต่อเชื้อ Chlamydia
    - - ให้ยารับประทาน Doxycycline 100mg ครั้งเดียว
      - หรือ Erythromycin 500 mg ครั้งเดียว
  - - - ติดเชื้อ HumanImmunodeficiency Virus;HIV
      - จากการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัย (unsafesex)
      - ทางเลือด
      - การติดเชื้อจากมารดาสู่ทารก
        
        โดย RNA Virus จะไปจับกับ CD4 บนผิวของเซลเม็ดเลือดขาวชนิดT-helper cells
        
        เมื่อเข้าสู่ร่างกาย RNA จะเปลี่ยนเป็น DNA
        
        เพื่อเข้าไปจับกับ DNA ของร่างกายต่อไป
    - - มีไข้
      - ปวดเมื่อย อ่อนเพลีย
      - ผื่นขึ้นตามร่างกาย ปวดศีรษะ
      - ต่อมน้ำเหลืองโต
      - และจะเสียชีวิตด้วยการติดเชื้อฉวยโอกาส
        
        เช่น
        
        วัณโรค
        
        หรือไวรัสอื่นๆ
    - - ตรวจหา antibody ต่อ HIV
    - - การรักษา ยังไม่มีการรักษาให้หายขาดได้ ให้รับประทานยาต้านไวรัสเพื่อประคับประคองอาการไว้เท่านั้น
  - - - ลักษณะเป็นตุ่มแข็งๆที่มีรอยบุ๋มที่ส่วนบน (central umbilication)
      - พบที่บริเวณ
        
        อวัยวะเพศ
        
        หัวหน่าว (Mon pubis)
      - ส่วนใหญ่ไม่เจ็บไม่คัน
      - หายเองได้ใน 6-9 เดือน
    - - บีบหรือเจาะรอยบุ๋ม
        
        ได้ของเหลวข้นๆสีขาวเหลือง
        
        ย้อม gram stain
        
        เห็น Molluscum bodies ลักษณะเป็นรูปไข่
    - - เชื้อไวรัส Poxuiridac (กลุ่ม Pox virus)
    - - มักหายได้เองใน 6-9 เดือน
      - ทำการแต้มยาที่ตุ่มหูด
        
        มีส่วนผสม
        
        ไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์
        
        โพแทสเซียม ไฮดรอกไซด์
        
        กรดซาลิซิลิก
        
        เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์
      - หลีกเลี่ยงการใช้สิ่งของสาธารณะหรือแบ่งปันของใช้ส่วนตัวรวมกับผู้อื่น
  - - - ลักษณะตุ่มน้ำใส เล็กๆ คัน ปวดแสบปวดร้อน
      - ผู้ที่ติดเชื้อครั้งแรก
        
        มีไข้
        
        ปวดศีรษะ
        
        อ่อนเพลีย
        
        ต่อมน้ำเหลืองโต
    - - การเพาะเชื้อจากตุ่มน้ำใส
    - - Herpes Simplex Virus (HPV)
        
        แบ่งเป็น 2 ชนิด
        
        HPV type 1
        
        ติดเชื้อที่บริเวณปาก หรือลำตัวเหนือสะดือ
        
        HPV type 2
        
        ติดเชื้อที่บริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
    - - Acyclovia 200 mg วันละ 5 มื้อ นาน 5 วัน
  - - - Neisseria gonorrhea
    - - ระยะฟักตัวประมาณ 1-14 วัน
      - ปัสสาวะแสบขัด ปัสสาวะลำบาก
      - มีหนองไหลออกมาจากท่อปัสสาวะ
      - มีเลือดออกทางช่องคลอด
      - คันบริเวณปากช่องคลอด(pruritus vulva)
    - - การย้อมสีgram stain
      - การเพาะเชื้อ
      - การตรวจหาหน่วยทางพันธุกรรม
    - - พบการอักเสบหรือหนองบริเวณปากมดลูก ท่อปัสสาวะ รูเปิดของต่อมข้างท่อปัสสาวะ ต่อมบาร์โธลิน และทวารหนัก
      - หากมีการติดเชื้อรุนแรงมากขึ้นอาจลุกลามทําให้เกิดการติดเชื้อ
        ในอุ้งเชิงกรานเฉียบพลัน
      - อาจเกิดถุงหนองบริเวณท่อนําไข่ และรังไข่ (Tubo-ovarian abcess; TOA)
    - - Ciprofloxacin 500 mg ครั้งเดียว หรือ Ciprofloxacin 400 mg ครั้งเดียว
      - Norfloxacin 800 mg ครั้งเดียว หรือ Levofloxacin 250 mg ครั้งเดียว
      - สงสัยการติดเชื้อ Chlamydia จะให้ Doxycycline 100 mg วันละ 2 หรือ 3 ครั้ง นาน 10-14 วัน หรือ Zithromax® (azithromycin) 1 gm ครั้งเดียว
  - - - ระยะฟักตัวประมาณ 7-21 วัน
      - พบปากมดลูกอักเสบ บริเวณ Transformation zone
      - ท่อปัสสาวะอักเสบ (urethritis)
      - อาจเกิดการอักเสบที่ปากมดลูก ทําให้ปากมดลูกตีบตัน
        หรือเกิดพังผืด (adhesion) ในอุ้งเชิงกราน
      - เยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบ (endometritis)
      - โรคอักเสบติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน
    - - ย้อมสี gram stain
      - การเพาะเชื้อ
      - ตรวจ DNA
    - - Doxycycline 100 mg วันละ 2-3ครั้ง นาน 10-14 วัน
      - Zithromax® (azithromycin) 1 gm ครั้งเดียว
        (แบ่งให้ครั้งละ 250 mg 4 ครั้ง/วัน)
      - Zithromax® Z-pak® (azithromycin) 500 mg/วัน ตามด้วย 250 mg (1 เม็ด) วันละครั้ง นาน 4 วัน
  - - - เชื้อที่ทำให้เกิด PID
        
        sexual transmitted organism
        
        Chlamydia trachomatis
        
        Gardnerella vaginalis
        
        Neisseria gonorrhea
        
        Non-Sexual transmitted organism
        
        nomal endogenous flora ในช่องคลอดและบริเวณทวารหนัก
      - ปัจจัยที่ส่องเสริมให้เกิดภาวะอักเสบติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน
        
        การสวนล้างช่องคลอด
        
        การทำแท้ง
        
        โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
        
        การใส่อุปกรณ์คุมกำเนิดเข้าไป
        
        การตรวจภายในช่องคลอด
      - อาการ
        
        เจ็บท้องช่วงล่างหรือท้องน้อย
        
        มีไข้สูง หนาวสั่น
        
        มีเลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ อาจมีเลือดออกในปริมาณมาก รอบเดือนมานานกว่าปกติ หรือมีเลือดออกหลังจากมีเพศสัมพันธ์
        
        คลื่นไส้ วิงเวียนศีรษะ รู้สึกอ่อนเพลีย และไม่สบายตัว
        
        ภาวะตกขาวผิดปกติ มีกลิ่น หรือ สีเปลี่ยนไป
        
        ปวดมากขณะมีเพศสัมพันธ์
        
        ปวดแสบขณะปัสสาวะหรือปัสสาวะขัด
      - ภาวะแทรกซ้อน
        
        อาการปวดเชิงกรานเรื้อรัง
        
        การตั้งครรภ์นอกมดลูก
        
        ฝี
        
        พบได้บ่อยที่บริเวณท่อนำไข่และรังไข่
        
        การมีบุตรยาก
        
        โรคอุ้งเชิงกรานอักเสบเรื้อรัง
      - การวินิจฉัย
        
        ซักประวัติตามปัจจัยเสี่ยง
        
        ตรวจภายใน
        
        กดและเคลื่อนไหวที่ปากมดลูกและมดลูกจะมีอาการเจ็บและพบ mucopurulent discharge ที่ผิดปกติบริเวณปากมดลูกหรือช่องคลอด
        
        ตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        ตรวจ wet smear ของสารคัดหลั่งจากช่องคลอด พบเม็ดเลือดขาว
        
        ตรวจพบ erythrocyte sedimentation rate เพิ่มสูงขึ้น
        
        ตรวจ gram stain พบเชื้อ Neiserria gonorrhea หรือ Chlamydia trachomatis
        
        ตรวจร่างกาย
        
        วัดอุณหภูมิร่างกายทางปาก > 38.0 oC
        
        อาการแสดงทางหน้าท้อง
        
        กดเจ็บ ร่วมกับอาการกดแล้วปล่อยเจ็บ
        
        ตรวจพิเศษ
        
        Laparoscopy แม่นยำที่สุด
        
        uldecentesis การเจาะบริเวณ cul-de-sac นำหนองหรือน้ำในช่องท้องมาตรวจนับจำนวนเม็ดเลือดขาวได้ > 30,000 เซล/มิลลิลิตร
        
        Ultrasound และ CT scan จะทำให้พบก้อนฝีหนองในอุ้งเชิงกราน
      - การรักษา
        
        ยาฉีด
        
        Clindamycin 900 mg IV q 8 hr ร่วมกับ Gentamycin 50 mg IV หรือ IM
        
        Ofloxacin 400 mg IV q 12 hr
        
        Cefotetan 2 gm IV q 12 hr หรือ Cefoxitin 2 gm IV q 6 hr
        
        Levofloxacin 500 mg IV OD
        
        Methronidazole 500 mg IV q 8 hr
        
        Ampiciline 3 gm IV q 6 hr
        
        หากผู้ป่วยอาการดีขึ้นแล้ว ให้เริ่มยา Doxycycline 100 mg orally q 12 hr จนครบ 14 วันหรือ Clindamycin 450 mg orally q 6 hr จนครบ 14 วัน
        
        ยารับประทานหากรับประทานแล้วอาการยังไม่ดีขึ้นให้พิจารณาเปลี่ยนเป็นยาฉีด
        
        Ofloxacin 400 mg orally twice a day นาน 14 วัน
        
        Levofloxacin 500 mg orally once daily นาน 14 วัน
      - การพยาบาล
        
        การพยาบาลเพื่อป้องกันโรค
        
        ให้คำแนะนำเกี่ยวกับกายวิภาคและสรีรวิทยาสตรี
        
        ให้คำแนะนำในการรักษาสุขอนามัยของอวัยวะสืบพันธุ์สตรี
        
        การทำความสะอาดอวัยวะเพศภายนอกด้วยน้ำสบู่อ่อนๆ
        
        แนะนำให้มีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย (Safe sex)
        
        ห้ามสวนล้างช่องคลอดหรือทำความสะอาดด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ
        
        ให้คำแนะนำแก่สตรีที่อยู่ในวัยเจริญพันธุ์ให้ตรวจร่างกาย/ตรวจภายในอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
        
        ให้การพยาบาลโดยยึดหลัก Universal Precuation Technique
        
        ประเมินภาวะติดเชื้อ วัด V/S ทุก 4 ชั่วโมง โดยเฉพาะควรสังเกตภาวะไข้สูง > 38 oC
        
        ใน Acute PID ให้จัดท่านอน Fowler’s position เพื่อจำกัดให้หนองหรือสิ่งคัดหลั่งขังอยู่บริเวณ cul-de-sac และไม่ลุกลามเข้าสู่อุ้งเชิงกราน
        
        แนะนำให้ผู้ป่วยรักษาความสะอาดของร่างกายทั่วไป และทำความสะอาดอวัยวสืบพันธุ์โดยล้างจากด้านหน้าไปด้านหลังและซับให้แห้ง
        
        ให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ตรงตามแผนการรักษาและพักผ่อนอย่างเต็มที่
        
        แนะนำให้ผู้ป่วยล้างมือก่อนและหลังทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์
        
        ให้ได้รับยาปฏิชีวนะและสารละลายทางหลอดเลือดดำตามแผนการรักษา สังเกตอาการแพ้ยาแบบ anaphylactic shock โดยเฉพาะกลุ่มยาเพนนิซิลิน
        
        แนะนำให้ผู้ป่วยเข้าจึงถึงความสำคัญของการรับประทานยาอย่างต่อเนื่อง
        
        ประคับประคองด้านจิตใจ เอาใจใส่และพูดคุยสอบถาม
        
        การพยาบาลเพื่อป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ
        
        แนะนำให้นำคู่นอนมาตรวจรักษาด้วย งดการมีเพศสัมพันธ์ไว้ก่อนหรือใช้ถุงยางอนามัยเพื่อป้องกันการติดเชื้อ
        
        ดูแลสุขภาพอย่างต่อเนื่อง
        
        การรับประทานยาอย่างต่อเนื่อง
        
        การมาตรวจตามแพทย์นัด
        
        ห้ความรู้เกี่ยวกับช่องทางการติดต่อของโรคทางเพศสัมพันธ์และการแพร่กระจายไปสู่บุคคลอื่น
        
        ให้คำปรึกษาด้วยความเต็มใจไม่แสดงท่าทีรังเกียจ
- - - - การทำงานของรังไข่เเบ่งเป็น 3 ระยะ
        
        ถุงไข่หลุดออกจากรังไข่ 3-4 วัน
        
        ถุงไข่เจริญเป็น corpus lutreum หลังตกไข่ 12-14 วัน
        
        ถุงไข่เจริญเติบโตสมบูรณ์ 10-14 วัน
      - ความปกติ
        
        มามากใน 2-3 วันเเรก
        
        ลักษณะ เเดงคล้ำไม่มีลิ่มเลือด
        
        ปริมาณ 20 80 ml
        
        มีใน3 -7 วัน
        
        ใช้ pas 3-4 ผืน
      - ความผิดปกติ
        
        ระยะห่างของรอบระดู <1วัน เรียก polymenorrhagia
        
        ระยะห่างของรอบระดู >35 วัน oligomennorrhagia
        
        ระยะห่างของรอบระดูเเละระยะเวลาที่มีระดูไม่เเน่นอน เรียก metrorrhagia
        
        ระยะห่างเวลาที่มีระดูเกิน 7 วัน เรียก mrnorrhagia
        
        ระยะเวลาที่มีระดูนานเเละมาก เรียก enometroorrhagia
        
        ปริมาณของเลือดระดูน้อย เรียก hypomennorrhea
        
        ปริมาณของเลือดระดู >80 mi เรียก hypermenorrhae
    - - เรียกว่า Hypothalamus-pituitary-ovary axis (HPO axis)
    - - เเบ่งเป็น
        
        1.AUB (Abnormal Uterine Bleeding)
        
        คือ
        
        ภาวะเลือดออกจากโพรงมดลูกปกติที่มีลักษณะเตกต่างระดูปกติ
        
        เช่น
        
        ความถี่
        
        ระยะเวลา
        
        ความสมำ่เสมอ
        
        เเบ่งออกเป็น
        
        1.กลุ่มที่มีพยาธิสภาพ
        
        เนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก
        
        เยื่อบุโพรรงมดลูกเจริญผิดที่
        
        มะเร็ง
        
        PID
        
        การเเท้ง
        
        2.กลุ่มที่ไม่มีพยาธิสภาพ
        
        ภาวะเลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูกที่ไม่มีโรคหรือ
        พยาธิสภาพใดๆในโพรงมดลูกหรือในอุ้งเชิงกราน
        
        ชนิด
        
        1.ระดูที่มีไข่ตก(Ovular menstruation)
        
        มีการหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูกในระยะ secretory p. เป็นระดู
        
        2.ระดูที่ไม่มีไข่ตก (Anovular menstruation)
        
        มีการหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูกในระยะ Proliferative
        
        ประกอบด้วย
        
        ภาวะเเทรกซ้อนของการตั้งครรภ์ในระยะเเรก
        
        โรคทางระบบสืบพันธ์
        
        โรคของมดลูด
        
        โรคของรังไข่
        
        โรคอักเสบในอุ้งเชิงกราน
        
        โรคของเยื่อบุมดลูก
        
        โรคเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่
        
        ภาวะเเทรกซ้อนจากการคุมกำเนิด
        
        โรคที่ทำให้การเเข็งตัวของเลือดผิดปกติ
        
        2.DUB (Dysfunction Uterine Bleeding)
        
        เเบ่งออก
        
        2.กลุ่มที่ไม่มีพยาธิสภาพ
        
        Ovulaty DUB
        
        Corpus luteum ทำงานนาน Ps.ไม่ลดเเม้หมดระดูเเล้ว
        ทำให้เลือดออกเเม้นะดูหมด
        
        Corpus luteum บกพร่อง Ps.ตำ่เกิน
        เลือดออกกะปริบกระปรอยก่อนมีระดู
        
        ภาวะเลือดออกผิดปกติชนิดมีการตกไข่
        
        ระยะ proliferative phase หรือ secretory phaseยาวนานกว่าปกติ
        หรือสั้นกว่าปกติ ทำให้มีระดู 2 ครั้ง
        
        Anovulaty DUB
        
        เกิดจาก HPO ทำงานไม่สมดุลกัน รังไข่สร่าง Es.กระตุ้นให้เยื่อบุโพรงมดลูกเเบ่งตัวมากเกิดการหลุดลอกบางส่วน
        
        ภาวะเลือดออกผิดปกติชนิดโดยไม่มีการตกไข่
        
        1.กลุ่มที่มีพยาธิสภาพ
        
        พยาธิสรีรวิทยา
        
        ความผิดปกติในระดับฮอร์โมนเพศ
        
        ความไม่สมดุลของ cytokines
        
        ความผิดปกติทางกายวิภาค
        
        ความบกพร่อง coagulopathy
        
        ความไม่สมดุลระหว่างการสร้างเเละการสลายลิ่ม
        
        การตรวจวินิจฉัย
        
        การตรวจห้องปฏิบัติการ
        
        การตรวจหาระดับของฮอร์โมน
        
        การตรวจหาทางเซลล์วิทยา
        
        การตรวจปัสสาวะเพื่อทดสอบการตั้งครรภ์
        
        การตรวจ Compete Blood Count (CBC) เเละ coagulagram
        
        การตรวจร่างกาย
        
        การตรวจร่างกายทั่วไป
        
        การตรวจภายใน
        
        การซักประวัติ
        
        ประวัติส่วนตัว
        
        ประวัติประจำเดือน
        
        ประวัติการบาดเจ็บ
        
        ประวัติากรมีเพศสัมพันธ์เเละการคุมกำเนิด
        
        ประวัติการเจ็บป่วย
        
        สาเหตุการมีเลือดออก
        
        การรักษา
        
        รักษาด้วยยา
        
        เพื่อหยุดเลือกรณีทีมีเลือดออกในปริมาณมาก
        
        การรักษาเพื่อลดปริมาณเลือดระดู
        
        เพื่อป้องกันเลือดออกซำ้
        
        Medical curettage ทาน progestin 10-14 วัน
        
        การรักษาเพื่อควบคุมระดู
        
        รักษาด้วยการผ่าตัด
        
        การผ่าตัดเเบบ conservative
        
        การผ่าตัดมดลูก (Hysterectomy)
        
        การพยาบาล
        
        ป้องกันการติดเชื้อ
        
        ในรายที่ต้องผ่าตัด การพยาบาลก่อนเเละหลังการผ่าตัด
        
        ป้องกันภาวะช็อค
        
        ประคับประคองด้านจิใจ
        
        ประเมินความรุนเเรงของการเสียเลือด
    - - สาเหตุ
        
        ปากมดลูกอักเสบ
        
        ช่องคลอดอักเสบ
        
        หนองในมดลูก
        
        เยื่อบุมดลูกหนาผิกปกติ
        
        เนื้องอกมดลูก
        
        เนื้องอกชนิดร้ายเเรงของช่องคลอด ปากมดลูก
        เยื่อบุมดลูกรังไข่เเละท่อนำไข่
        
        มดลูกยื่นออกพ้นช่องคลอด
      - การรักษา
        
        รักษาตามอาการ
  - - - ไข่ที่ผสมแล้วไปฝังตัวเป็นตัวอ่อนนอกโพรงมดลูก เช่น ปีกมดลูก
    - - เคยท้องนอกมดลูกมาก่อน
      - มีการขัดขวางการเดินทางของไข่ที่ผสมแล้วไม่ให้เข้าในโพรงมดลูก
      - มีพังผืดรอบท่อนำไข่จากการอักเสบของอวัยวะในอุ้งเชิงกราน
      - เคยได้รับการผ่าตัดในอุ้งเชิงกราน
      - เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดปกติ
      - การเคลื่อนของไข่ที่ผสมแล้วช้า
    - - ไม่แตก
        
        ทำให้ขาดประจำเดือน กดเจ็บแน่นๆ ที่ปีกมดลูกขข้างเดียว
      - แตก
        
        ให้ตกเลือดในช่องท้อง ช๊อค
      - เรื้อรัง
        
        อึดอัดในอุ้งเชิงกราน พบก้อนที่ปีกมดลูก
    - - การแตก (Ruptured)
        
        มักเกิดใน 12 สัปดาห์แรกของการตั้งครรภ
        
        ได้แก่
        
        มีการยืดขยายของหลอดมดลูก ทำให้ไข่ที่ผสมแล้วฝังลึกลงถึงชั้นกล้ามเนื้อของมดลูก
        
        แตกเข้าสู่ช่องท้อง และไปหาที่เกาะใหม่
        
        ถ้าเลือดมาเลี้ยงดีก็สามารถตั้งครรภ์จนครบกำหนดได้
        
        เรียก Secondary abdominal pregnancy
        
        บางรายมีการค้างในช่องท้องนาน หินปูนมาเกาะ
        
        เรียก เด็กหิน ( Lithopedion)
      - การแท้ง (Tubal abortion)
        
        พบในรายที่ไข่ฝังตัวที่ Ampula ของหลอดมดลูก
    - - ขาดประจำเดือน
      - ปวดท้องน้อย : ปวดหนักตื้อๆ ปวดบิด เป็นจังหวะ
      - ปวดบริเวณหัวไหล่ เป็น Refered pain
      - หากท่อมดลูกแตก มีเลือดในช่องท้องเกิน 500 ml
    - - รายที่มีการแตกของท่อนำไข่
        
        ชีพจรเร็ว > 120 ครั้ง/นาที
        
        ตรวจพบ Rebound tenderness guarding และ rigidity
        
        หน้าท้องจะโป่งนูน
      - ในรายที่แท้งทางท่อนำไข่
        
        เลือดจะค่อยๆซึม มาสะสมในช่องท้อง
        
        ท้องอืด หน้าท้องโป่งนูน กดเจ็บ
    - - ตรวจหา HCG
        
        ในปัสสววะ ดูการตั้งคครภ์
        
        ในเลือด จะเพิ่มเป็น 2 เท่า แต่ใช้เวลานากว่าตั้งครรภ์ปกติ
      - Laparoscopy
      - Ultrasonography
      - การเจาะ cul-de-sac
      - Lab : CBC
    - - การผ่าตัดท่อนำไข่ออก
        
        เรียก Salpingectomy
        
        และรังไข่ เรียก SO
        
        เฉพาะส่วนสั้นๆแล้วเย็บต่อใหม่ เรียก End-to-end anastomosis
      - ให้ฮอร์โมนทดแทน
        
        Estrogen
        
        Progesterone)
      - ใหmแคลเซียมทดแทน
      - การใช้ Phytoestrogens เพื่อลดอาหารไวทอง
    - - ดูแลให้ได้รับความสุขสบายจากอาการของวัยหมดระดู
      - สร้างสัมพันธภาพและประเมินสภาพจิตสังคม
      - อธิบายและแนะนำการปฏิบัติตนทั้งก่อนและหลังการรักษา
      - แนะนำให้PTออกกำลังกายแบบแอโรบิค
      - ให้คำแนะนำเกี่ยวกับโภชนาการ เช่นการทานอาหารที่มีแคลเซียมสูง
      - การตรวจวินิจฉัย
        
        ตรวจด้วยคลื่นความถี่สูงทางช่องคลอด TVUS
        
        สุ่มตรวจชิ้นเนื้อจากโพรงมดลูก (Endometrial Sampling)
        
        ขูดเยื่อบุโพรงมดลูกแบบ Dilatation and curettage
        
        ใช้กล้องส่องโพรงมดลูก (Hysteroscopy)
        
        Saline infusion sonography
  - - - การเเท้งคุมคาม (Threatened abortion)
        
        หมายถึง การเเท้งที่การตั้งครรภ์มีโอการดำเนินต่อไปได้
        
        การรักษา
        
        งดร่วมเพศ
        
        ห้ามทำงานหนัก
        
        ติดตามค่า HCG
        
        ห้ามให้ยาถ่ายหลังเลือดหยุด 2 สัปดาห์
        
        อาการ : มีเลือดออกเป็นหยอดๆ เเละออกซำ้ใหม่หลายวัน
      - การเเท้งไม่ครบ (Incomplete abortion)
        
        การรักษา : ให้เลือด เเละขูดมดลูก
        
        ภาวะเเทรกซ้อน อาจจะติดเชื้อได้สูง
        
        การเเท้ง มีส่วนของรก/เด็ก ออกมาไม่หมด
        
        อาการ
        
        มีส่วนของเด็ก/รก ออกมาทางช่องคลอด
        
        มีเลือดออก
        
        อาจ shock
      - การเเท้งหลีกเลี่ยงไม่ได้ (Inevitabal abortion)
        
        การตั้งครรภ์ ไม่สามารถดำเนินต่อไปได้
        
        อาการ
        
        มีอาการปวดท้องน้อย
        
        อาจตรวจพบถุงนำ้คลำ้เเตก
        
        เลือดออกทางช่องคลอดมากกว่าเเท้งคุกคาม
        
        การรักษา
        
        ตรวจเลือดหา Hb เเละให้เลือดบางรายที่จำเป็น
        
        ให้ยาเเก้ปวด
        
        ให้นอนพัก
        
        ให้ oxytocin drip เพื่อเร่งให้เปิดมดลูก
        
        เจาะถุงนำคร่ำ เเละขูดมดลูกเพื่อยุติการตั้งครรภ์
      - การเเท้งครบ (Complete abortion)
        
        การที่เด็ก/รก ออกมาจากมดลูกทั้งหมด
      - การเเท้งเป็นอาจิณ (Habitual abortion)
        
        การเเท้งที่เเท้งเองติดต่อ 3 ครั้งขึ้นไป
        
        สาเหตุ
        
        ความผิดปกติของฮอร์โมน
        
        การติดเชื้อ
        
        ภาวะพทุพดภชนาการ
        
        การติดเชื้อในช่องคลอด
        
        ความผิดปกติของมดลูก
        
        สุขภาพจิต
        
        การรักษา
        
        รักษาตามสาเหตุของปัญหา
        
        ในรายที่มี incomplete cervix เเพทย์จะทำการผ่าตัดหูรูด
        เรียกว่า (Mac donald เเละ shirodkar)
      - การทำเเท้ง (induced abortion)
        
        การทำเเท้งเพื่อการรักษา
        
        การทำเเท้งผิดกฏหมาย
      - การเเท้งค้าง (Missed abortion)
        
        การเเท้งที่เด็กอยู่ในมดลูกอย่างน้อย 8 สัปดาห์
        หลังจากที่เด็กตายไปเเล้ว
        
        สาเหตุ
        
        ไม่ทราบเเน่ชัด
        
        ส่วนนึงเป็นผลมาจากการฉีด progesterone
        เพื่อการรักษการเเท้งคุกคามนานๆ
        
        การรักษา : เเท้งเองภายใน 6 สัปดาห์ ขูดมดลูก
        
        ภาวะเเทรกซ้อน : ภาวะการเเข็งตัวของเลือดผิดปกติ
    - - การสิ้นสุดการตั้งครรภ์ 28 สัปดาห์
      - การขยายปากมดลูกเเล้วเอาเด็กออกโดยการขูดมดลูก (dilatation and curettage)
        
        การพยาบาล
        
        การปฏิบัติตนก่อน-หลังการขูดมดลูก
        
        การให้คำเเนะนำเรื่องการปฏิบัติตน
        
        การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธ์
        
        การคุมกำเนิด
        
        การงดมีเพศสัมพันธ์
        
        สังเกตอาการผิดปกติ
        
        การดูเเลสภาพจิตใจ
        
        ควรทำในรายที่ตั้งครรภ์ไม่เกิน 12 สัปดาห์
        
        จัดผู้ป่วยนอนท่า Lithotomy
        
        ภาวะเเทรกซ้อน
        
        มะลูกทะลุ
        
        การติดเชื้อ
        
        การเกิด cervical incompletece
        
        การเกิดพังผืดในโพรงมดลูก
- - - - non-neoplastic tumor เป็น cyst ไม่ลุกลามเป็นมะเร็ง
        
        Corpus luteum cyst
        
        เกิดหลังตกไข่ รังไข่โตข้างเดียว หากถุงแตกอาจเกิดเลือดในช่องท้องแะปวดท้องเฉียบพลัน
        
        Theca lutein cyst
        
        ถุงขนาดเล็ก พบในรังไข่ทั้งสองข้าง สัมพันธ์กับ molar pregnancy และมะเร็งเนื้อรก
        
        Follicle cyst
        
        ดูดกลับของเหลวในฟองไข่ผิดปกติ ถุงใสมองเห็น รังไข่โตข้างเดียว ไม่มีอาการหายเองใน 2 เดือน
        
        Polycystic ovary
        
        ถุงน้ำเล็กที่รังไข่สองข้าง เสี่ยงเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก
      - Neoplastic cystadenoma ลามเป็นมะเร็งได้
        
        begign cystic teratoma (dermoid cyst)
        
        mucinous cystadenoma
        
        serous cystadenoma
    - - คลำพบก้อนหน้าท้อง ปัสสาวะบ่อย ท้องโตข้น ท้องผูก หน่วงท้องน้อย
      - ปวดท้องเฉียบพลันจากการบิด(torsion) การแตก(rupture) ติดเชื้อ(infection) ตกเลือดภายในช่องท้อง
      - เลือดออกทางช่องคลอด (bleeding per vagina)
    - - ซักประวัติ
      - ตรวจภายใน(per vaginal examination)
      - U/S ทางหน้าท้องหรือช่องคลอด
      - ตรวจหา tumer marker
      - CT scan
      - Laparoscopy
    - - แบบไม่ต้องผ่าตัด
        
        เนื้องอกน้อยกว่า 8 cms. สังเกตุอาการทุก 2-3 เดือน
      - แบบผ่าตัด รายที่สงสัยเป็นมะเร็ง
        
        Total abdominal cysterectomy with bisalpingo-oophorectomy
        
        ผ่าตัดมดลูกและท่อนำไข่ทิ้งทั้ง2ข้าง
        
        Unilateral salpinggo-oophorectomy
        
        ผ่าตัดรังไข่และท่อนำไข่ออกข้างเดียว
        
        Ovarian cystomy
        
        ตัดเฉพาะถุงน้ำ ก้อนเนื้องอกออก ทำในคนอายุน้อยแตะต้องการมีบุตร
    - - การดูแลก่อนผ่าตัด
        
        ให้ข้อมูลเกี่ยวกับโรคเพื่อคลายกังวลและเพื่อตัดสินใจ
        
        NPO ให้ IV เตรียมส่ง Lab เช่น Blood group, CBC, E'lyte
        
        เตรียมตัวก่อนผ่าตัด : Vaginal Dough เย็น-เช้า, สวนอุจจาระ, Retained catheter/Void ก่อนไป OR
        
        เตรียมความสะอาดผิวหน้าท้อง โกนขนตั้งแต่ใต้ลิ้นปี่ถึงหัวหน่าว
        
        ตรวจสอบทรัพย์สิน ฟันปลอม แว่น คอนแทเลนส์
        
        การปฏิบัติตนก่อน-หลังผ่าตัด
      - การดูแลหลังผ่าตัด
        
        Day1
        
        เฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนจาก General Anasthesia
        
        Conscious ให้นอนราบตะแคงหน้าเพื่อให้เลือดไหลไปเลี้ยงสมองและป้องกันการสำลัก
        
        V/S if RR<14/min ให้ ออกซิเจน cannula
        
        Observe Bleeding ประเมินจากแผลและค่า V/S
        
        แผลเลือดซึมให้ปากกาน้ำเงินวง
        
        V/S if BP<90/60, P>100bpm ระวังช็อค
        
        ประเมิน pain score พร้อมให้การพยาบาลที่เหมาะสม
        
        Day2
        
        กระตุ้น Early ambulation ให้ลุกจากเตียง เข้าห้องน้ำเอง
        
        ประเมิน pain score พร้อมให้การพยาบาลที่เหมาะสม
        
        จัดนอนท่า Fowler's posittion
        
        ประเมิน Bowel sound และเริ่ม Step diet
        
        (6-12/m..) 1-3/mจิบน้ำ (Off IV, Off Cather) ตามด้วย Liquid diet, Soft diet, Regular diet
        
        Observe Bleeding
        
        Day3
        
        Early ambulation
        
        Fowler's posittion
        
        ประเมิน Bowel sound (6-12/m)..5-6/m
        
        Oberve อักเสบแผล Discharge+(Vg.) Dressingปิดด้วย Tegaderm หากแพทย์เปิดแผล
        
        แนะนำการดูแลแผล อาหารส่งเสริมการหาย
        
        Day4
        
        Ambulation
        
        Observeการหายแผล/Discharge
        
        แนะนำการปฏิบัติตัว
        
        หลีกเลี่ยงกิจกรรมเพิ่มแรงดันช่องท้องเพื่อป้องกันแผลแยก
        
        ไม่ยกของหนักเกิน 3 กก. 6-8 สัปดาห์
        
        เดินขึ้น-ลงบันไดบ่อยๆ
        
        การไอจาม
        
        การดูแลทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์และซับให้แห้ง
        
        สังเกตอาการผิดปกติ ไข้ ปวดท้อง
        
        การดูแลสัขภาพ อาหาร พักผ่อน6-8hr ออกกำลังกาย ทานยา
        
        งดมีเพศสัมพันธ์6-8สัปดาห์
        
        มาตรวจตามนัด
  - - - ภาวะที่เยื่อบุโพรงมดลูกส่วน endometrial gland และ stroma
        ไปเจริญอยู่ที่ตำแหน่งอื่นนอกเหนือไปจากภายในโพรงมดลูก
      - อาจสัมพันธ์กับภาวะมีบุตรยากที่ไม่ทราบสาเหตุ และมักพบในสตรี วัยเจริญพันธุ์โดยเฉพาะช่วงอายุ 30-40 ปี
    - - สตรีที่มีระดูครั้งแรกอายุน้อย ช่วงรอบระดูสั้น และมีเลือดระดูออกมาก
      - 4555555555555555
      - มีพยาธิสภาพขัดขวางการไหลของระดู เช่น Imperforate hymen
      - สตรีที่ไม่มีบุตรหรือมีบุตรน้อย
    - - Transplantation Theory (retrograde tubal flow)
        
        เชื่อว่า endometriosis เกิดจากชิ้นส่วนของเยื่อบุโพรงมดลูกหลุดไหลย้อนผ่านท่อนำไข่ไปฝังตัวและเติบโตขึ้นในอุ้งเชิงกราน
      - Metaplasia Theory (Peritoneal irritation
        
        เชื่อว่า การระคายเคืองซ้ำๆ ตลอดเวลาต่อเยื่อบุช่องท้อง (coelomic epithelium) เป็นเวลานาน ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างของ coelomic epithelium กลายเป็นเยื่อบุโพรงมดลูกได้
        
        ซึ่งมีงานวิจัยพบว่า ภาวะendometriosis ในสตรีที่ยังไม่เคยมีระดูมาก่อนเลยและเยื่อบุโพรงมดลูกก็ยังไม่เจริญ
      - Induction Theory
        
        เชื่อว่า เกิดจากสารเคมีที่ผลิตโดยเยื่อบุมดลูก กระตุ้นเนื้อเยื่อ mesenchyme ในช่องท้องให้เปลี่ยนแปลงรูปร่าง (metaplasia) ไปเป็นเยื่อบุโพรงมดลูก
      - Immunology
        
        เชื่อว่า ภาวะพร่องทางระบบภูมิคุ้มกัน (immunity defect) ทำให้เกิด endometriosis
    - - ซักประวัติถึงอาการและอาการแสดง
        
        ภาวะปวดประจำเดือน (dysmenorrhea)
        
        ปวดภายในอุ้งเชิงกราน (pelvic pain)
        
        ปวดมากขึ้นทุกๆ รอบเดือน (progressive dysmenorrhea)
        
        คลำพบก้อนบริเวณท้องน้อย
        
        มีบุตรยาก
      - การตรวจภายในช่องคลอด
        
        อาจพบรอยโรคสีม่วงคล้ำหรือสีแดง จากเลือดออกเมื่อสัมผัสถูก มักพบบริเวณ posterior fornix
      - การตรวจวินิจฉัยด้วยคลื่นเสียงความถี่สูงทางช่องคลอด (Transvaginal songraphy)
      - การตรวจวินิจฉัยด้วยกล้องส่องช่องท้อง (Diagnostic Laparoscopy)
      - Maker ในซีรั่ม
        
        CA 125 เพื่อประเมินความรุนแรงได้
    - - สังเกตอาการในรายที่ไม่รุนแรง
      - รักษาด้วยยา
        
        ใช้ฮอร์โมนเพื่อควบคุมการหลั่งของ GnRH
        
        ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกฝ่อ มีภาวะ pseudopregnancy
        
        Progesterone ในขนาดสูง
        
        เช่น Depo Medroxy Progesterone Acetate (DMPA) จะยับยั้งการหลั่ง FSH และ LH
        
        Danazol
        
        ยับยั้งการหลั่งของ GnRH ส่งผลให้เกิดการฝ่อของเยื่อบุโพรงมดลูก
        
        GnRH agonist
        
        ยับยั้งการหลั่งของ GnRH
        
        Combined Estrogen-Progestin Hormone
        
        ยับยั้งการหลั่งของ FSH, LH ทำให้รังไข่หยุดทำงาน
      - ผ่าตัด
        
        Laparoscopic Surgical
        
        นิยมในปัจจุบัน แผลเล็ก เจ็บปวดหลังผ่าตัดไม่มาก
        
        ใช้เวลาพักฟื้นน้อยและลดการเกิดพังผืดในช่องท้อง
        
        Explore Laparotomy
        
        เยื่อบุโพรงมดลูกกระจายตัวเป็นบริเวณกว้าง
        
        ผ่าตัดแบบ Laparoscopic ล้มเหลว
        
        Conservative Surgery
        
        ผ่าตัดเลาะเฉพาะจุดที่มีเยื่อบุโพรงมดลูกที่ขึ้นผิดที่ออก คงสภาพท่อนำไข่เอาไว้ในมากที่สุด
        
        Radical Surgery
        
        ตัดมดลูก ท่อรังไข่และรังไข่ เลาะพังผืด (Lysis Adhesion) ออกทั้งหมด
  - - - การบิดขั้วของเนื้องอกรังไข่
      - มีการแตกของเนื้องอกรังไข่ ตามมา
    - - คลำได้ก้อน หากก้อนโต
      - ปวดท้องรุนแรงเวลาเกิดการบิดขั้ว
      - หน้ามืด ใจสั่น ตัวเย็น จากการเสียเลือดในช่องท้อง
    - - การผ่าตัด SO Lt. or Rt.
      - BSO (Salpingo-oophorectomy , Bilateral SO)
    - - การดูแลก่อนและหลังผ่าตัด (เหมือน Myoma)
      - การดูแลหลังผ่าตัด
        
        กรณีทำ Lt./Rt. SO จะเหลือรังไข่ 1 ข้าง จะยังมีประจำเดือน แต่อาจนานกว่าปกติ
        
        กรณีทำ BSO จะมีปัญหา Menopause หากรุนแรงให้ขอฮอร์โมนทดแทน
      - Discharge paln เน้น F/U เพื่อฟังผลชิ้นเนื้อ
  - - - เกิดหลังการตั้งครรภ์ไข่ปลาอุก
      - การแพร่กระจายเข้า
        
        กล้ามเนื้อมดลูก
        
        กระแสเลือด
      - แบ่งได้ 2 ชนิด
        
        Nonmetastatic trophoblastic disease (NMTD) เฉพาะที่มดลูก
        
        Metastatic trophoblastic disease (MTD) มีการลุกลาม
    - - เลือดออกกะปริบกะปรอยทางช่องคลอด
      - ตัว/ตาเหลือง
      - ปัสสาวะเป็นเลือด
      - ไอเป็นเลือด
    - - ซักประวัติ
        
        อวัยวะที่มีเนื้องอกกระจายออกไป
        
        เช่น
        
        ไอเป็นเลือด
        
        เหนื่อย
        
        ปวดศีรษะ
        
        ตามัว
        
        ปัสสาวะ/อุจจาระเป็นเลือด
      - การตรวจพิเศษ
        
        Chest X-ray
        
        CT scan
        
        Ultrasound
      - ตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        เจาะเลือดหา tumor marker
        
        β-hCG
        
        ผลชิ้นเนื้อที่ตรวจได้เป็น
        
        choriocarcinoma
    - - การรักษาผู้ป่วยกลุ่ม low risk
        
        ผ่าตัด Total Abdominal Hysterectomy
        
        ร่วมกับเคมีบำบัด
        
        Metrotexate+Actinomycin D
      - การรักษาผู้ป่วยกลุ่ม high risk
        
        ผ่าตัด Total Abdominal Hysterectomy
        
        ร่วมกับเคมีบำบัด
        
        Metrotrexate+Actinomycin D+Cyclophosphmide
  - - - อายุ
        
        ส่วนมากพบในหญิงวัยหมดระดู
        
        อายุ 65 ปีขึ้นไป
      - ประวัติระดูหมดเร็ว
        
        ไม่มีบุตร
        
        มีคู่นอนหลายคน
      - การติดเชื้อเรื้อรังบริเวณอวัยวะเพศมาก่อน
      - เคยเป็นมะเร็งปากมดลูกมาก่อน
      - ภาวะภูมิคุ้มกันลดต่ำลง
      - โรคประจำตัว
        
        เบาหวาน
        
        ความดันโลหิต
    - - อาการ
        
        คันที่ปากช่องคลอดเรื้อรัง
        
        มีก้อนขุรขระเหมือนหูด
        
        ต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบโต
      - การวินิจฉัย
        
        ตัดชิ้นเนื้อไปตรวทางพยาธิวิทยา
    - - การผ่าตัด
        
        Radical wide excision
        
        Simple vulvectomy
        
        Redical vulvectomy
        
        Inguinal lymphadenectomy
      - รังสีรักษาหลังผ่าตัด
        
        เพื่อลดอุบัติการของการกลับเป็นซ้ำ
    - - พบมากใน
        
        มะเร็งปากช่องคลอดและขาหนีบ
        
        ในผูู้ป่วยที่มีมะเร็งโตกว่า 4 cm
        
        วิธีการรักษา
        
        ใช้รังสีรักษาร่วมกับการผ่าตัด
      - พบในที่อื่น
        
        จำนวนของต่อมน้ำเหลืองมีมะเร็งมากกว่าหรือเท่ากับ 3 ต่อม
        
        รักษาด้วย
        
        เคมีบำบัด
        
        เคมีบำบักร่วมกับรังสีรักษา
  - - - intramural
        
        แทรกอยู่ในชั้นกล้ามเนื้อมดลูก
        (Myometrium) พบมาก
      - pedunculate
        
        Submucous myoma
        อยู่ใต้เยื่อบุโพรงมดลูก
        (Endometrium)
      - subserosal
        
        อยู่ภายในชั้น serosa ของ
        Perimetrium คลำได้ทางหน้าท้อง
        กดเบียดอวัยวะข้างเคียง
    - - ฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนจากรังไข่เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดเนื้องอก
    - - ปวดท้องน้อย (Pelvic pain)
      - ตกขาว (Leukorrhea)
      - มีก้อนในท้องน้อย (Palpable mass)
      - มีระดูมาก (hypermenorrhea) และมานาน (menorrhagia)
      - ภาวะมีบุตรยาก (Infertility)
    - - เนื้อเยื่อเกี่ยวพันสอดประสานกันเป็นวงแน่นมีขอบเขตชัดเจน
      - เป็นก้อนสีเทาขาวเป็นวงเหมือน ก้นหอย (whorl-like)
      - เซลล์กล้ามเนื้อเรียบของมดลูกมีการแบ่งตัวมากผิดปกติ
      - มีขอบเขตแยกจากกล้ามเนื้อมดลูกปกติชัดเจน มีลักษณะ pseudocapsule
    - - U/S: เห็นขอบเขตชัดเจน
      - Diagnostic hysteroscopy: แม่นยำ มักทำชนิด Subserous M.
      - ตรวจภายใน สามารถบอกตำแหน่ง รูปร่าง ขนาดของเนื้องอก
      - Magnetic Resonance Imaging (MRI)
      - ตรวจทางหน้าท้องจะคลำพบก้อนที่ท้องน้อย
    - - การสังเกตอาการ
        
        ใช้ในกรณีที่ขนาดของก้อนเนื้อโตไม่เกินอายุครรภ์ 12 wks. เน้นตรวจซ้ำทุก 6-12 เดือน
        
        ให้ยาเสริมธาตุเหล็กเพื่อป้องกันภาวะโลหิตจาง
      - การรักษาด้วยยา
        
        NSAID บรรเทาอาการอักเสบและลดปริมาณเลือดออก
        
        GnRH analogue นิยมใช้ในผู้ป่วย endometriosis โดยจะทำให้ผู้ป่วยมีภาวะหมดประจำเดือนเทียม (Pseudomenopause)
      - การผ่าตัด
        
        Myomectomy ผ่าตัดเฉพาะก้อนเนื้องอกโดยที่มดลูกยังคงอยู่
        
        Hysterectomy ผ่าตัดเอามดลูกออกไปด้วย ในกรณีที่ไม่สามารถตัดเอาก้อนเนื้อออกไปได้
        
        Abdominal Hysterectomy ผ่าตัดมดลูกผ่านทางหน้าท้อง
        
        Vaginal Hysterectomy ทำการผ่าตัดผ่านทางช่องคลอด
        
        การพยาบาลหลังผ่าตัด
        
        24 – 48 ชม.แรก เฝ้าระวังการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการผ่าตัด การวางยาสลบ
        
        ระบบการหายใจ: RR > 12 ครั้ง/นาที ระวัง Hypoventilation, ARDS, Atelectasis
        
        ระวัง urine > 25 ml/hr
        
        ระบบไหวเวียนเลือด: BP, P ระวัง Hypovolemic shock
        
        ป้องกันการขาดเลือด ออกซิเจน และสารน้ำ
        
        อาจเกิดภาวะช็อก DIC และ irreversible shock ได้
        
        การดูแลภายหลังจากผ่าตัด 48 ชม. ถึง 4 วันหลังผ่าตัด
        
        การติดตามป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อน หลัง 48 ชม.
        
        เช่น Atelectasis, UTI, Pneumonia, Deep vein thrombosis, wound infection, Drug fever
        
        การให้คำแนะนำการปฏิบัติตัวเมื่อกลับบ้าน
        
        การดูแลปรับปรุงร่างกายทุกระบบและจิตใจกลับมาปกติ
        
        การเตรียมก่อนผ่าตัด
        
        ส่ง chest x-ray
        
        ส่งตรวจ EKG
        
        การส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น CBC, Blood group, Coag, FBS, UA, VDRL, HBsAg, Anti-HIA
        
        การให้ยา Antibiotic ก่อน OR (บางราย)
        
        ซักประวัติการเคยได้รับการผ่าตัดทางนรีเวช
  - - - เชื้อ Human Papilloma Virus; HPV
        โดยเฉพาะ type 16, 18, 31, 35, 39
      - ปัจจัยเสี่ยง
        
        มีเพศสัมพันธ์ตั้งแต่อายุน้อย
        (น้อยกว่า 20 ปี)
        
        มีคู่นอนหลายคน
        
        โรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง
    - - Squamous cell carcinoma (SCC)
        
        พบร้อยละ 80-85 เป็นการเปลี่ยนแปลง ของ cervical intraepithelial neoplasia (CIN)
        
        ความรุนเรง well, moderately, poorly differentiated carcinoma
      - Adenocarcinoma
        
        พบบริเวณ endocervix
    - - ระยะก่อนลุกลาม (CIN) ไม่มีอาการผิดปกติ
      - ในระยะท้ายๆ ของโรค อาจมีอาการของโรคลุกลามไปยังอวัยวะอื่น เช่น ปัสสาวะปนเลือด ปวดหลังหรือปวดกระดูก
      - ระยะลุกลาม มีตกขาว (Leucorrhoea) และเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด
    - - ก้อนมะเร็งลุกลามเข้าไปในเนื้อปากมดลูก (infiltrative growth)
      - ก้อนทูมยื่นออกมา (exophytic growth)
      - ก้อนมะเร็งกัดกร่อนปากมดลูกจนแหว่งหรือเกิดเป็นโพรง (ulcerative growth)
    - - ตรวจภายใน และ PAP smear
      - Cervical punch biopsy มักทำร่วมกับ colposcopy
      - Endocervical curelttage; ECC
    - - การใช้ถุงยางอนามัย การฉีดวัคซีน
      - การตรวจคัดกรอง เมื่อมีการสัมผัสหรือรับเชื้อไปแล้ว
      - รักษาโรคและป้องกันการกลับเป็นซ้ำ
    - - เสียเลือดมาก
      - การอักเสบติดเชื้อ
      - ภาวะ bladder atony ประเมินจาก residual urine > 50-150 ml
      - การเกิด fistula
      - การเกิด serocoele
    - - การลุกลามโดยตรง (Direct invasion)
        
        ลุกลามไปยังเนื้อเยื่ออวัยวะข้างเคียง เช่น ปากมดลูก และ parametrium
        ลุกลามไปผนังช่องคลอด
      - แพร่กระจายทางหลอดน้ำเหลือง (Lympatic spreading)
        
        หลอดน้ำเหลืองกลุ่ม obturator มีการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็งมากที่สุด
      - แพร่กระจายไปทางหลอดเลือด (Hematogenous spreading)
        
        พบในระยะท้าย เมื่อลุกลามออกนอกเชิงกราน เช่น ปอด ตับ และกระดูก
    - - Stage I
        
        ตรวจพบมะเร็งอยู่ในปากมดลูกเท่านั้น ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า
        
        Ib2 ขนาดใหญ่กว่า 4 cm
        
        Ib1 ขนาดเล็กกว่าหรือเท่ากับ 4 cm
        
        Ib มะเร็งจะคงอยู่ในปากมดลูกเท่านั้น แต่รอยโรคมีขนาดใหญ่กว่า Ia
        
        Ia2 ลุกลามไปใน stroma ลึกเกิน 3 mm. แต่ไม่เกิน 5 mm. กว้างไม่เกิน 7 mm
        
        Ia1 ลุกลามไปใน stroma ลึกลงไม่เกิน 3 mm. กว้างไม่เกิน 7 mm.
        
        Ia ลุกลามไปใน stroma ลึกลงไม่เกิน 5 mm. กว้างไม่เกิน 7 mm.
      - Stage II
        
        มีการกระจายไปยังช่องคลอดแล้วแต่ยังไม่ถึง 1/3 ส่วนล่างของช่องคลอด
        
        IIa ระยะที่มะเร็งกระจายออกจากปากมดลูกไปยัง 2/3 ส่วนบนของช่องคลอด
        
        IIb ระยะที่มะเร็งกระจายออกจากปากมดลูกไปยังเนื้อเยื่อข้างตัวมดลูก (parametrium)
      - Stage 0
        
        พบเซลล์เยื่อบุปากมดลูกผิดปกติ ไม่ใช่มะเร็ง
        
        ระยะก่อนลุกลาม Carcinoma in situ; CIN
      - Stage III
        
        มะเร็งกระจายออกไปยัง 1/3 ของส่วนล่างช่องคลอด โดยอาจจะมีการกระจายไปยังผนังด้านข้างของอุ้งเชิงกราน
        
        IIIb เป็นระยะที่มะเร็งกระจายไปยังผนังด้านข้างของอุ้งเชิงกราน และขยายตัวไปกดบริเวณท่อไต (ureter)
        
        IIIa ระยะที่มะเร็งกระจายไปยัง 1/3 ของส่วนล่างช่องคลอด
      - Stage IV
        
        มะเร็งกระจายออกไปนอกอุ้งเชิงกราน หรือส่วนอื่นๆ ของร่างกาย
        
        IV a ระยะที่มะเร็งกระจายไปยังกระเพาะปัสสาวะหรือทวารหนัก
        
        IV b มะเร็งกระจายออกจากอุ้งเชิงกรานไปยังส่วนอื่นๆของร่างกาย
    - - ระยะลุกลาม (Stage I-IV)
        
        Stage I ถึง IIA บางรายทำ Wertheim’s operation หรือ Radical hysterectomy c pelvic node dissection (RHND)
        
        รังสีรักษา
        
        stage II-IV โดยใช้ external radiation และ intracavitary radiation
        
        เคมีบำบัด
        
        การให้ยาเคมีบำบัดอย่างเดียวในผู้ป่วยที่ไม่สามารถจะรับการรักษาด้วย การผ่าตัดหรือรังสีรักษาแล้ว เช่น ผู้ป่วยมะเร็งปากมดลูก stage IVb
      - . การรักษาร่วม (Combined treatment)
      - . ระยะก่อนลุกลาม (CIN และ CIS)
        
        CIN I และ II
        
        ใช้การจี้ไฟฟ้า (Electrocautery) การจี้ด้วยความเย็น (Cryosurgery), LEEP, Laser vaporization และ f/u PAP smear ทุก 3-6 month
        
        CIN III และ CIS
        
        อาจทำ TAH ในรายที่อายุมากหรือไม่ต้องการมีบุตรแล้ว
  - - - อายุ40-60ปี
      - การมีระดู
      - สิ่งแวดล้อม สารเคมี มลพิษ
      - ปัจจัยเกี่ยวกับการตั้งครรภ์ คุมกำเนิด มีบุตร
      - ความผิดปกติการทำงานของรั่งไข่
      - พันธุกรรม
      - การได้รับฮอร์โมน
    - - คลำพบก้อน
      - ท้องอืด ท้องน้อยโต
      - เลือดออกผิดปกติ หรือขาดระดูหรือมามาก
      - เป็นสาวก่อนวัยอันควร ขนด เสียงห้าว หรือมีภาวะ Hyperthyroidism
      - เบื่ออาหาร น้ำหนักลด มีไข้
    - - หลุดลอกของเซลล์มะเร็ง(surface exfoliation) พบบ่อยสุด
      - แพร่ไปตามพื้นผิว(direct extension) ผิวก้อนมะเร็งแตกออกและแพร่ไปตามอวัยวะอื่นในอุ้งเชิงกราน
      - แพร่ไปตามระบบน้ำเหลือง(lymphatic speading) ที่มาเลี้ยงรังไข่
      - แพร่ไปตามระบบเลือด(hematogenous spreading)
    - - Stage II อยู่ข้างใดข้างหนึ่งหรือสองข้างและแพร่กระจายไปอุ้งเชิงกราน เช่น ช่องคลอด ท่อนำไข่ กระเพาะปัสสาวะ ลำไส้ใหญ่
        
        IIa
        
        ลุกลามเข้าอวัยวะสืบพันธุ์ เช่น ช่องคลอด มดลูก ท่อนำไข่
        
        llb
        
        ลุกลามเข้าไปในช่องเชิงกรานเช่น กระเพาะปัสสาวะ
        
        llc
        
        แพร่กระจายในช่องท้องมี ascites
      - Stage Ill มะเร็งอยู่ในรังไข่และลามเข้าอวัยวะช่องท้อง เช่นต่อมน้ำเหลืองในช่องท้องและลำไส้
        
        llla
        
        แพร่เข้าช่องท้องต้องใช้กล้องจุลทรรศน์ถึงเห็น
        
        lllb
        
        มีขนาดเล็กกว่า2cm ไม่กระจายไปต่อมน้ำเหลือง
        
        lllc
        
        มีขนาดใหญ่กว่า2cmพบมะเร็งที่ต่อมน้ำเหลือง
      - Stage I มะเร็งอยู่ในรังไข่
        
        Ia
        
        เนื้อมะเร็งอยู่ที่รังไข่ 1 ข้าง
        
        Ib
        
        เนื้อมะเร็งอยู่ทีรังไข่2ข้างและยังไม่ออกนอกรังไข่
        
        Ic
        
        เนื้อมะเร็งอยู่ในรังไข่ข้างใดข้างหนึ่งหรือสองข้างร่วมกับมะเร็งอยู่ที่ผิวของรังไข่ หากเป็นมะเร็งถุงน้ำและถุงน้ำแตกออกพบเซลล์มะเร็งในช่องท้องพบ ascites
    - - ประวัติ พันธุกรรม
      - อาการและอาการแสดง
      - ตรวจภายใน : คลำได้ก้อนที่ปีกมดลูก
      - ตรวจร่างกาย : คลำพบก้อนที่ช้องท้อง ascites ต่อมน้ำเหลืองโต
      - CT scan
      - tumer marker ของมะเร็งรังไข่ ได้แก่ CA-125(ปกติ35U/ml), CA 19-19, Alpha fetoprotein(AFP), บีต้า-HCG, Lactate dehydrogenase
    - - การผ่าตัด TAH with BSO with Omentectomy
      - รังสีรักษาเป็น palliative treatment
      - Chemotherapy
  - - - cell กล้ามเนื้อเรียบของมดลูกมีการแบ่งตัวมากผิดปกติ
      - เป็นก้อนสีเทาขาวเป็นวงเหมือนก้นหอย (Whorl-like)
    - - คลำพบก้อนที่ท้องน้อย
      - U/S เห็นขอบเขตชัดเจน
      - Magnetic Reonance lmaging(MRI)
    - - สังเกตอาการ
        
        ใช้ในกรณีขนาดก้อนไม่เกินอายุครรภ์ 12 week
        
        เน้นตรวจซ้ำ 6-12 เดือน
      - การรักษาด้วยยา
        
        NSAID
        
        GnRH analogue
        
        จะทำให้ผู้ป่วยมีภาวะหมดประจำเดือนเทียม Pseudomenopause
        
        .ให้ก่อนผ่าตัดประมาณ 2-3 mo
      - การผ่าตัด
        
        Myomectomy
        
        ผ่าตัดเฉพาะเนื้องอกมดลูกยังคงอยู่
        
        Hysterectomy
        
        ผ่าตัดเอามดลูกออกไปด้วย
        
        Abdominal Hysterctomy
        
        ผ่าตัดมดลูกทางหน้าท้องโดยผ่าตัดออกทั้งหมด
        
        ไม่สามารถมีลูกได้
        
        Vaginal Hysterctomy
        
        ผ่าตัดผ่านทางช่องคลอด
        
        รังสีรักษา
        
        ใช้เมื่อรักษาในการผ่าตัดไม่ได้
        
        เคมีบำบัด , ฮอร์โมนบำบัด
        
        ผ่าตัดไม่ได้ ใช้ในระยะรุกราม
      - การดูแลภายหลังจากผ่าตัด 48 ชั่วโมง ถึง 4 วันหลังผ่าตัด
        
        การป้องกันภาวะแทรกซ้อน
        
        Atelactasis
        
        UTI
        
        Pnunmonia
        
        Deep vein thrombosis
        
        Wonnd infection
        
        Drug fever
    - - ตกเลือดและมีเลือดออกมากในวัยระดู
      - vagina discharge
        
        มีน้ำใสๆเหลืองๆออกทางช่องคลอด
        
        คลำพบก้อน มีหนองในโพรงมดลูก
      - pap smear
    - - พันธุกรรม อายุ จำนวนบุตร การเข้าสู่วัยระดูช้า
      - ภาวะอ้วน โรคเบาหวาน ความผิดปกติของระดับฮอร์โมน
  - - - อายุสตรีตั้งคาาภ์ที่มีอายุมากกว่า 40 ปี
      - HX.Molar pregnancy
      - มีระดูน้อยหรือมาช้ากว่าปกติ
    - - complete molar pregnancy
      - partial molar pregnancy
    - - เลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด
      - พบเม็ด moles คล้ายสาคูออกมาทางช่องคลอด
      - ภาวะครรภ์เป็นพิษ
      - ขนาดมดลูกโตผิดปกติ
      - Trophoblastic embolization เกิดจาก trophoblast cell กระจายไปที่ปอด
    - - Pelvic Ultrasonography จะพบถุงน้ำเล็กๆสีขาวโพลนจำนวนมาก เรียกว่า snow storm pattern
      - chest X-ray พบว่ามี bilateral pulmonary infiltration ในผู้ป่วยที่มีอาการ trophoblastic
    - - การทำให้ภาวะตั้งครรภ์สิ้นสุดลดลง
        
        uterine curettage ขูดมดลูกมีขนาดอายุครรภ์ไม่เกิน 12 week
        
        suction curettage ทำในรายที่ขนาดใหญ่เกิน 12 week และควรให้ oxytocin ทางหลอดเลือดดำต่อหลังขูดมดลูกอีก 24 ชั่วโมงเพื่อลดการเสียเลือด
        
        hysterectomy ปัจจุบันไม่นิยมทำเนื่องจากเสียเลือดมากว่าการทำ suction curettage
        
        hysterectomy สามารถทำได้ในผู้ป่วยที่ไม่ต้องการมีบุตรอีก โดยเฉพาะผู้ปวยที่อายุมากกว่า 35 ปีมี2แบบ คือ
        
        hysterectomy with mole in situ
        
        hysterectomy after suction curettage
      - การให้ยาเคมีบำบัด
        
        ป้องกันภาวะ Malignant trophoblastic disease
      - การนัดตรวจติดตามการรักษาภายใน 2 ปีแรก
        
        เพื่อติดตามดูระดับ B-hCG ทุก 1-2 สัปดาห์ อย่างน้อย 3 ครั้งตรวจเดือนละครั้งจนครบ 6 เดือน และตรวจทุกๆ 2 เดือน จนครบ 1 ปีร่วมกับการใช้ยาคุมกำเนิดอย่างน้อย 1 ปี
- - - - Rectocele
      - Enterocele
      - Urethrocele
      - Relaxation of vagina outlet
      - Cystocele
      - Vagina vault prolapse
    - - Second degree
      - Third degree
      - Frist degree
  - - - การฝึกขมิบกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน
      - การให้ Estrofen Hormone ทดแทน
      - เลี่ยงกิจกรรมที่เพิ่มความดันในช่องท้อง
      - การใช้ห่วงวงแหวน
    - - vaginal hysterectomy ร่วมกับ A-P repair
      - anterior colporrhaphy
      - Manchester operation
  - - - หลีกเลี่ยงการเพิ่มความดันในช่องท้อง
      - แนะนำการบริหารกล้ามเนื้อในอุ้งเชิงกรานด้วยการ ขมิบช่องคลอด
    - - วันที่ 1
        
        ตกเลือดทางช่องคลอด , ปวดแผล
      - วันที่ 2
        
        เสี่ยงต่อการติดเชื้อบริเวณแผลผ่าตัด, ปวดแผล
      - 24 ชั่วโมงแรกหลังผ่าตัด
        
        ภาวะแทรกซ้อนหลังได้รับยาระงับความรู้สึก
      - วันที่ 3
        
        ท้องอืด
      - วันที่ 4
        
        เตรียมความพร้อมผู้ป่วยก่อนกลับบ้าน