Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลผู้ใหญ่ ที่มีสุขภาพดีและที่มีปัญหาสุขภาพ ที่มีความผิดปกติ …

- - - - การถูกทำลายของเส้นประสาท เส้นเอ็น กล้ามเนื้อที่พยุงอวัยวะในอุ้งเชิงกราน
    - - วัยหมดระดู
      - ตั้งครรภ์ หรือ คลอดบุตร
      - ความดันในช่องท้องเพิ่มขึ้น
  - - - 1.3 Rectocele
      - 1.4 Enterocele
      - 1.2 Urethrocele
      - 1.5 Relaxation of vagina outlet (RVO)
      - 1.1 Cystocele
      - 1.6 Vagina vault prolapse
    - - 2.3 Third degree
      - 2.2 Second degree
      - 2.1 First degree
  - - - Kegel exercise
      - ให้ Estrogen H. ทดแทน
      - เลี่ยงกิจกรรมที่เพิ่มความดันในช่องท้อง
      - การใช้ห่วงวงแหวน
    - - Vaginal hysterectomy ร่วมกับ A-P repair
      - Anterior colporrhaphy
      - Manchester operation
  - - - แนะนำการบริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน
        ด้วยการขมิบช่องคลอด (Kegel exercise)
      - หลีกเลี่ยงการเพิ่มความดันในช่องท้อง
    - - Day1
        
        ตกเลือดทางช่องคลอด,ปวดแผล
      - Day2
        
        เสี่ยงต่อการติดเชื้อ,ปวดแผล
      - 24 ชั่วโมงแรกหลังผ่าตัด
        
        ภาวะแทรกซ้อนหลังได้รับยาระงับความรู้สึก
      - Day3
        
        ท้องอืด
      - Day4
        
        เตรียมความพร้อมผู้ป่วยก่อนกลับบ้าน
- - - - หยุดเลือดในกรณีที่มีเลือดออกจำนวนมาก
      - ป้องกันไม่ให้เลือดออกซ้ำ
      - เพื่อควบคุมระดู
      - เพื่อลดปริมาณเลือดระดู
    - - กรณีไม่ตอบสนองด้วยยา
        
        การผ่าตัดมดลูก
        
        การผ่าตัดแบบ Conservative
        
        เช่น
        
        การผ่าตัดเยื่อบุโพรงมดลูกด้วยขดลวดไฟฟ้า
        
        การทำลายเยื่อบุโพรงมดลูกด้วยความร้อนจากไฟฟ้า
  - - - แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม
        
        กลุ่มที่มีพยาธิสภาพ
        
        โรคต่างๆ ทางนรีเวช
        
        กลุ่มที่ไม่มีพยาธิสภาพ
        
        ไม่มีโรคหรือพยาธิสภาพในอุ้งเชิงกรานหรือในมดลูก นิยมเรียก Dysfunctional Uterine Bleeding (DUB)
        
        Ovulatory DUB
        
        ระยะ proliferative phase หรือ secretory phase ยาวนานกว่าปกติ หรือสั้นกว่าปกติ ทำให้มีระดู 2 ครั้ง
        
        Corpus luteum บกพร่อง Ps. ต่ำ เกิดเลือดออกกะปริดประปรอยก่อนมีระดู
        
        ภาวะเลือดออกผิดปกติชนิดมีการตกไข่
        
        Corpus luteum ทำงานนาน Ps. ไม่ลดแม้หมดระดูแล้ว ทำให้เลือดออกแม้ระดูหมด
        
        Anovulatory DUB
        
        ภาวะเลือดออกผิดปกติชนิดโดยไม่มีการตกไข่
        
        เกิดจาก HPO ทำงานไม่สมดุลกัน
        
        รังไข่สร้าง Es. กระตุ้นให้เยื่อบุโพรงมดลูกแบ่งตัวมาก เกิดการหลุดลอกบางส่วน จึงพบ estrogen breakthrough bleeding ส่วนไม่มีการตกไข่ ก็ไม่มี corpus luteum จึงไม่มีการสร้าง Pg.
  - - - เลือดระดูที่ถูกขับถ่ายออกจากมดลูกออกมาทางช่องคลอด หรือเลือดที่ไหลออกจากโพรงมดลูกเป็นรอบๆ (cyclic) ทุกเดือน
      - อาศัยการทำงานร่วมกันของ Hypothalamus, Pituitary gland, Ovary เรียกว่า Hypothalamus-pituitary-ovarian axis (HPO axis)
      - ปกติวงรอบของระดู (Interval) ประมาณ 28+7 วัน (21-35 วัน)
      - ระยะเวลาที่มีระดู (Duration) 3-7 วัน ใช้ pad วันละ 3-4 ผืน/วัน
      - ปริมาณเลือดระดู 20-80 ml. ลักษณะเลือดสีแดงคล้ำ ไม่มีลิ่มเลือด มีประมาณมากใน 2-3วันแรก
      - แบ่งเป็น
        
        ระยะเวลาที่มีระดูเกิน 7 วัน เรียก menorrhagia
        
        ระยะเวลาที่มีระดูนานและมาก เรียก menometrorrhagia
        
        ระยะห่างของรอบระดูและระยะเวลาที่มีระดูไม่แน่นอน เรียก metrorrhagia
        
        ปริมาณของเลือดระดูน้อย เรียก hypomenorrhea
        
        ระยะห่างของรอบระดู > 35 วัน เรียก oligomenorrhea
        
        ปริมาณของเลือดระดู > 80 ml. เรียก hypermenorrhea
        
        ระยะห่างของรอบระดู < 21 วัน เรียก polymenorrhagia
      - ชนิดของการมีระดู
        
        ระดูที่มีไข่ตก (Ovular menstruation)
        
        เมื่อไม่มีการฝังตัวของตัวอ่อน เยื่อบุโพรงมดลูกจะขาดเลือด มีการหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูกในระยะ secretory P. เป็นระดู
        
        ระดูที่ไม่มีไข่ตก (Anovular menstruation)
        
        ระดูที่มีการหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูกในระยะ proliferative รู้ได้จากการขูดมดลูกเท่านั้น
    - - Proliferative phase
        
        ตรงกับ folicular P.
        
        ถุงไข่เจริญเติบโตสมบูรณ์พร้อมตกไข่ ใช้เวลา10-14 วัน
        
        ES จาก รังไข่จะตุ้น เยื่อบุโพรงมดลูกชั้น basal layer หนาขึ้น proliferative endometium
      - Secretory phase
        
        ตรงกับ luteal P.
        
        ถุงเจริญเป็น corpus luteum
        หลังไข่ตก 12-14 วัน ผลิต Es, Pg HPO axis จะยับยั้ง GnRH ลดลง
        ทำให้ corpus luteum สลาย
        
        ถุงเจริญเป็น corpus luteum
        หลังไข่ตก 12-14 วัน ผลิตEs, Pg HPO axis จะยับยั้งGnRH น้อยลง
        ทำให้ corpus luteum สลาย
      - Menstrual phase
        
        เมื่อ corpus luteum สลาย Es. & Pg. ลดลงทันที หลอดเลือดและเยื่อบุโพรงมดลูก มีการหดรัดตัว มีการสร้าง thombin, fibin เพื่อกระตุ้นเกร็ดเลือด เพื่อ stop bleed จากนั้น basal layer สร้างเยื่อบุโพรงมดลูกใหม่เพื่อเตรียมเข้าสู้รอบระดูต่อไป
    - - ภาวะขาดระดู (Amenorrhea)
      - อาการปวดระดู (Dysmenorrhea)
      - ภาวะเลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูก (Abnormal Uterine Bleeding; AUB)
        
        ภาวะเลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูก
        ที่มีลักษณะแตกต่างจากระดูปกติ
        
        แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม
        
        กลุ่มที่มีพยาธิสภาพ
        
        เนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ มะเร็ง PID การแท้ง
        
        กลุ่มที่ไม่มีพยาธิสภาพ
        
        ภาวะเลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูกที่ไม่มีโรคหรือพยาธิสภาพใดๆ
        ในโพรงมดลูกหรือในอุ้งเชิงกราน (Dysfunctional uterine bleeding; DUB)
        
        อาจเกิดจาก
        
        โรคทางระบบสืบพันธุ์
        
        โรคที่ทำให้การแข็งตัวของเลือดผิดปกติ
        
        ภาวะแทรกซ้อนของการตั้งครรภ์ในระยะแรก
  - - - เฝ้าระวังสัญญาณชีพ
      - บันทึกปริมาณสารน้ำเข้าออก
      - ดุแลการได้รับสารละลายทางหลอดเลือดดำ
  - - - เนื้องอกของมดลูก
      - หนองในมดลูก
      - ปากมดลูกอักเสบ
      - ช่องคลอดอักเสบ
      - เยื่อบุมดลูกหนาตัวผิดปกติ
      - เนื้องอกชนิดร้ายแรงของช่องคลอด
      - มดลูกยื่นออกพ้นช่องคลอด
  - - - การปฏิบัติตนก่อน-หลัง การขูดมดลูก
      - การให้คำแนะนำการปฏิบัติตนเช่น
        
        การทำความสะอาดอวัยวะลืบพันธุ์
        
        การเปลี่ยน Pad
        
        การคุมกำเนิด
        
        การงดมีเพศสัมพันธ์
        
        การสังเกตอาการผิดปกติ
        
        การสังเกตอาการผิด
        
        ติดตามการตรวจ
      - การดูแลสภาวะจิตใจ
  - - - การแท้งคุกคาม
        
        การแท้งที่การตั้งครรภ์มีโอกาสดำเนินต่อไปได้
        
        อาการ
        
        เลือดออก มักออกเป็นหยดเล็กๆ
        
        การรักษา
        
        นอนพัก 24-48 ชม.
      - การแท้งหลีกเลี่ยงไม่ได้
        
        การแท้งที่การตั้งครรภ์ไม่สามารถดำเนินต่อไปได้
        
        อาการ
        
        เลือดออกมากกว่าการแท้งคุกคาม
        
        การรักษา
        
        นอนพัก ให้ยาแก้ปวด
      - การแท้งไม่ครบ
        
        มีรกค้างพบที่อยุครรภ์ 8-14 สัปดาห์
        
        อาการ
        
        มีส่วนของเด็ก/รก ออกมาทางช่องคลอด
        
        ภาวะแทรกซ้อน
        
        อาจเกิดการติดเชื้อได้สูง
      - การแท้งครบ
        
        เด็กและรกออกครบ
      - การแท้งค้าง
        
        เด็กและรกค้างอยู่ในมดลูก 8 สัปดาห์
        
        การรักษา
        
        ส่วนใหญ่จะแท้งเองภายใน 6 สัปดาห์ ขูดมดลูก
      - การแท้งเป็นอาจิณ
        
        แท้งติดกัน 3 ครั้ง
        
        สาเหตุ
        
        ความผิดปกติของฮอร์โมน ภาวะทุพโภชนาการ การติดเชื้อ
        
        การรักษา
        
        รักษาตามสาเหตุปัญหา
      - การทำแท้ง
        
        เพื่อการรักษา
        
        ผิดกฎหมาย
  - - - การตรวจร่างกายทั่วไป
      - การตรวจภายใน
    - - การตรวจปัสสาวะเพื่อทดสอบการตั้งครรภ์
      - การตรวจ Complete Blood Count (CBC) และ coagulogram
      - การตรวจหาระดับของฮอร์โมน
      - การตรวจทางเซลล์วิทยา (cytology) การขูดมดลูกแล้วนำไปตรวจหาความผิดปกติ ของเยื่อบุโพรงมดลูก
    - - ประวัติส่วนตัว เช่น อายุของผู้ป่วย อาชีพ สถานภาพสมรส ฐานะ
      - ประวัติประจำเดือน เช่น อายุที่ระดูมาครั้งแรก ความสม่ำเสมอ และระยะเวลาของรอบระดู ความเปลี่ยนแปลงของเลือดระดูจากปกติที่เคยเป็น ระยะเวลาของความผิดปกติ
      - ประวัติการมีเพศสัมพันธ์และการคุมกำเนิด
      - สาเหตุนำของการมีเลือดออก: เลือดออกหลังร่วมเพศ (contact bleeding หรือ Post-coital bleeding) ซึ่งอาจเกิดจากภาวะผิดปกติภายในช่องคลอดหรือปากมดลูก
      - ประวัติบาดเจ็บ: ถูกของแข็งทิ่มแทงเข้าไปข้างใน เพื่อแยกภาวะ DUB และ AUB ออกจากกัน
      - ประวัติการเจ็บป่วย: โรคที่ทำให้เกิดภาวะเลือดออกง่ายหรือหยุดยาก โรคประจำตัวและยาที่ใช้ประจำ การได้รับฮอร์โมนทดแทน
  - - - ปีกมดลูก
    - - เคยมีประวัติท้องน้องมดลูก
      - มีการขัดชวาการเดินทางของไข่ที่ผสมแล้ว
      - มีผังผืดรอบท่อนำไข่จากการอักเสบของอวัยวะในอุ้งเชิงกราน
      - เคยได้รับการผ่าตัดในอุ้งเชิงกราน
      - เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดปกติ
      - การเคลื่อนของไข่ที่ผสมแล้วช้า
    - - การตั้งครรภ์ที่ท่อนำไข่ 95 %
      - การตั้งครรภ์ในช่องท้อง 1-2 %
      - การตั้งครรภ์ที่รังไข่ 1-2 %
      - การตั้งครรภ์ที่ปากมดลูก 0.4 %
    - - ชนิดไม่แตก
      - ชนิดแตก
      - ชนิดเรื้องรัง
    - - การแท้ง(Tubal abortion)
      - การแตก(Rupture)
    - - การขาดประจำเดือน
      - ปวดท้องน้อยจากทารกเบียดดันบริเวณที่ฝังตัว
      - ปวดหัวไหล่ เป็น Refered pain กรณีที่ท่อมดลูกแตก
      - หน้ามืด เป็นลม
      - เลือดออกกระปริบกระปรอยทางช่องคลอด
    - - ในรายที่มีการแตกของท่อนำไข่ และมีเลือดออกทางช่องทอง
        
        ชีพจรเร็วมาก
        
        ตรวจพบ Rebound tenderness guarding และ rigidity
        
        หน้าท้องโป่งนูน
      - ในรายที่แท้งทางท่อนำไข่
        
        ท้องอืด
        
        หน้าท้องโป่งนูน
        
        กดเจ็บบริเวณหน้าท้อง
    - - ตรวจหา HCG ในปัสสาวะ เพื่อดูการตั้งครรภ์
      - การตรวจหา HCG ในเลือด
      - Ultrasonography
      - การเจาะ cul-de-sac
      - Lab : CBC
      - Laparoscopy
    - - การผ่าตัดท่อนำไข่ออก Salpingectomy
      - การผ่าตัดท่อนำไข่ออกพร้อมรังไข่ (SO)
      - การตัดท่อนำไข่ออก เฉพาะส่วนสั้นๆแล้วเย็บต่อใหม่
      - ใช้ฮอร์โมนทดแทน
        
        เอสโตรเจน
        
        โปรเจสเตอโรน
      - ให้แคลเซี่ยมทดแทน
        
        สตรีวัยหมดระดูต้องให้แคลเซียมวันละ 1400 mg
      - การใช้ Phytoestrogens
    - - ดูแลให้ได้รับความสุขสบายจากอาการวัยหมดระดู
      - สร้างสัมพันธภาพและประเมินสภาพจิตสังคม
      - อธิบายลักษณะทางกายวิภาคและสรีระวิทยาของระบบสืบพันธ์ุ
      - แนะนำให้ผู้ป่วยออกกำลังกายแบบแอโรบิค
      - แนะนำเกี่ยวกับโภชนาการ
    - - การซักประวัติ
      - การตรวจร่างกาย
      - การตรวจด้วยคลื่นความถี่ทางช่องคลอด(TVUS)
      - การสุ่มตรวจชิ้นเนื้อทางโพรงมดลก(Endometrial Sampling)
      - การขูดเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกแบบ Dilatation and curettage
      - การใช้กล้องส่องโพรงมดลูก (Hysteroscopy)
      - Saline infution sonography(SIS)
- - - - Sexual transmitted organism
        
        Neisseria gonorrhea
        
        Chlamydia trachomatis หรือ Gardnerella vaginalis
      - Non-Sexual transmitted organism
        
        normal endogeneous flora ในช่องคลอดและบริเวณทวารหนัก
    - - การมีคู่นอนหลายคน
      - มีเพศสัมพันธ์ตั้งแต่อายุยังน้อย (น้อยกว่า25ปี)
      - การสวนล้างช่องคลอด
      - การทำหัตถการในโพรงมดลูก เช่นการขูดมดลูก
    - - Gonococcal PID แสดงอาการอย่างเฉียบพลันภายใน48 ชั่วโมง
        
        ไข้สูง
        
        ตกขาวเป็นหนอง
      - Chlamydia PID
        
        มีอาการภายใน 7วันหลังจากมีระดู
        
        มีอาการปวดท้องน้อยเรื้อรังและอาจมีเลือดออกกะปริดกะปรอยร่วม
        
        ESRสูง ท่อนำไข่มักมีอาการอักเสบรุนเเรง
      - Non gonococcal non chlamydia PID
        
        มีอาการหลังระดูไปแล้วมากกว่า 14วัน
        
        มีไข้ ESRมักสูงขึ้น
        
        อาจเกิดฝีหนองในอุ้งเชิงกราน (Tuboovarian abscess : TOA)
    - - ซักประวัติตามปัจจัยเสี่ยง
      - ตรวจร่างกาย
        
        วัดอุณหภูมิทางปาก >38.0 องศา
        
        อาการแสดงหน้าท้อง กดแล้วเจ็บ
        
        พบ Mucopurulent discharge ที่ผิดปกติบริเวณปากมดลูก
      - ตรวจทางห้องปฎิบัติการ
        
        ตรวจ wat smear ของสารคัดหลั่ง พบเม็ดเลือดขาว
        
        พบ erythrocyte sedimentation rate เพิ่มสูง
        
        gram stain พบเชื้อ Neiserria gonorrhea
      - ตรวจพิเศษ
        
        Laparoscopy แม่นยำที่สุด
        
        Culdecentesis เจาะน้ำหนองหรือน้ำในช่องท้องมาตรวจจำนวนเม็ดเลือดขาว >30000 เซล/มิลลิลิตร
        
        Ultrasound และ CT scan พบก้อนฝีในอุ้งเชิงกราน
    - - ยาฉีด
        
        Cefotetan 2 gm IV q 12hr
        
        Clindamycin 900 mg IV q 8hr ร่วม Gentamycin 50 mg
        
        Ofloxacin 400 mg IV q 12hr
        
        Levofloxacin 500 mg IV OD
        
        Methronidazole 500 mg IV q 8 hr
        
        Ampiciline 3 mg IV q 6 hr
        
        ยารับประทาน หากทานแล้วไม่ดีขึ้นพิจารณาเปลี่ยนเป็นยาฉีด
  - - - ให้คําแนะนําเกี่ยวกับกายวิภาคและสรีรวิทยาสตรี
        
        ให้คําแนะนําในการรักษาสุขอนามัยของอวัยวะสืบพันธุ์สตร
        
        การทําความสะอาดอวัยวะเพศภายนอกด้วยน้ำสบู่อ่อนๆ
        
        ห้ามสวนล้างช่องคลอดหรือทําความสะอาดด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ
        
        แนะนําให้มีเพศสัมพันธ์ทีˠปลอดภัย (Safe sex)
        
        ให้สังเกตอาการแสดงของการติดเชืˣอระบบสืบพันธุ์
      - ให้คําแนะนําเรื่องการวางแผนครอบครัว/วิธีการคุมกําเนิดที่
        เหมาะสม
      - ให้คําแนะนําแก้สตรีที่อยู่ในวัยเจริญพันธุ์ให้ตรวจร่างกาย
      - ประเมินภาวะติดเชื้อ วัดV/S ทุก 4ชั่วโมง
      - Acute PID ให้จัดท่านอน Fowler's position เพื่อจำกัดหนอง
      - แนะนำให้ผู้ป่วยทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธู์ล้างจากด้านหน้าไปด้านหลังและซับให้แห้ง
      - ให้ได้รับยาปฎิชีวนะและสารละลายทางหลอดเลือดดำตามเเผนการรักษา
    - - ให้คำปรึกษาด้วยความเต็มใจ
      - ให้ความรู้เรื่องการติดต่อของโรคทางเพศสัมพันธู์และการแพร่กระจายไปสู่บุคคลอื่น
      - งดการมีเพศสัมพันธ์ู หรือใช้ถุงยางอนามัยป้องกันโรค
      - ดูแลสุขภาพอย่างต่อเรื่อง เช่น รับประทานยาต่อเนื่อง
  - - - ผนังช่องคลอด
        
        Candida albican/monilia พบได้ประมาณ 25%
        
        Trichomonas vaginalis พบได้ประมาณ 25%
        
        Bactrial vaginalis (BV) พบได้ประมาณ 50%
        
        เกิดขึ้นจากเชื้อเฉพาะโรค (Specific Infection)
      - บริเวณปากช่องคลอด
        
        เกิดจากเชื้อเฉพาะโรค (Specific Infection) เชน่ หนองใน ไวรสั เป็นต้น
        
        เกิดจากเชื้อทั่วไป (Non-specific Infection) การอักเสบของบริเวณปากช่องคลอด
    - - ซักประวัติ
        
        ประวัติทั่วไป
        
        ประวัติเฉพาะ
        
        พฤติกรรมอื่นๆ
      - การตรวจร่างกายและการตรวจภายใน
      - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        การตรวจวัด pH ของช่องคลอด
        
        Wet smear เก็บตัวอย่างของตกขาวเพื่ออตรวจหาเชื้อ
        
        Whiff test (Amine test) หยด KOH ลงบน secretion
    - - อาการ
        
        ตกขาวมาก
        
        สีเขียวปนเหลือง
        
        กลิ่นเหม็นมีฟอง
        
        คัน
      - ตรวจภายใน
        
        พบปากมดลูกมีจุดเลือดออกเป็นหย่อมๆ เรียกว่า Strawberry cervix
        
        การวินิจจฉัย ทํา wet smear นําตกขาวไปตรวจ
        
        การรักษา: Metronidazole, Tinidazole
    - - เชื้อCandida albicans พบ 80- 90%
      - อาการ
        
        คัน ตกขาวข้นขาวคล้ายตะกอนนม (curd-like discharge) เจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์
      - ปัจจัย
        
        ท้อง DM ใช้ Antibiotic drug ยาคุมกําเนิด
        
        10% KOH, pH, ย้อมสีแกรม
      - การรักษา
        
        Itraconazole,Fluconazole, Ketoconazole
    - - เชื้อ Gardnerella vaginalis
      - อาการ
        
        ตกขาวมีกลิ่นเหม็นคล้ายปลาเน่า
        (fishy)
        
        กลิ่นอับ
      - วินิจฉัย
        
        นํามูก/ตกขาวไปตรวจ จะพบ pH >5, ทํา Whiff test
        ได้ผลบวก(positive),ทําwetsmearพบG.vaginalis และ เชื้อanaerobes จํานวนมากและไม่พบ Lactobac เลย
      - การรักษา
        
        Metronidazole
        
        Clindamycin
    - - ยารับประทาน
        
        Metronidazole 500 mg วันละ 2 ครั้ง นาน 7 วัน
        
        Metronidazole 2 gm ครั้งเดียว + Clindamycin 300 mg วันละ 2 ครั้งนาน 7 วันหรือClindamycin ovule 100 mg ก่อนนอน 3 วัน
      - ยาเหน็บ
        
        Metronidazole 500 mg สอดทางช่องคลอดวันละครั้ง นาน 7 วัน
        
        Metronidazole gel 0.75% ครั้งละ5 gm ทางช่องคลอดวันละ 2 ครั้ง 5วัน
        
        Clindamycin cream 2% ครั้งละ 5 gm ทางช่องคลอดวันละครั้งก่อนนอน 7 วัน
- - - - Neisseria gonorrhea
    - - ได้แก่
        
        ระยะฟักตัวประมาณ 1-14 วัน ปัสสาวะแสบขัด ปัสสาวะลำบาก
        
        มีหนองไหลออกมาจากท่อปัสสาวะ มีเลือดออกทางช่องคลอด
        
        คันบริเวณปากช่องคลอด (pruritus vulva) ปวดท้องน้อย
    - - ได้แก่
        
        การย้อมสี gram stain
        
        การเพาะเชื้อ
        
        การตรวจหาหน่วยทางพันธุกรรม
    - - อาจพบการอักเสบหรือหนองบริเวณปากมดลูก ท่อปัสสาวะ รูเปิดของต่อมข้างท่อปัสสาวะ ต่อมบาร์โธลิน
        และบริเวณทวารหนักได้
      - หากมีการติดเชื้อรุนแรงมากขึ้นอาจลุกลามทำให้เกิดการติดเชื้อในอุ้งเชิงกรานเฉียบพลัน และอาจเกิดถุงหนองบริเวณท่อนำไข่และรังไข่ (Tubo-ovarian abcess; TOA)
    - - Ciprofloxacin 500 mg ครั้งเดียว หรือ Ciprofloxacin 400 mg ครั้งเดียว
      - Norfloxacin 800 mg ครั้งเดียว หรือ Levofloxacin 250 mg ครั้งเดียว
      - ถ้าสงสัยการติดเชื้อ Chlamydia จะให้ Doxycycline 100 mg วันละ 2 หรือ 3 ครั้ง นาน 10-14 วัน หรือ Zithromax® (azithromycin) 1 gm ครั้งเดียว
  - - - Chlamydia trachomatis
    - - ระยะฟักตัวประมาณ 7-21 วัน ตรวจภายใน พบปากมดลูกอักเสบบริเวณ Transformation zone
      - มีท่อปัสสาวะอักเสบ (urethritis) อาจเกิดการอักเสบที่ปีกมดลูก ทำให้ปีกมดลูกตีบตันหรือเกิดพังผืด (adhesion) ในอุ้งเชิงกราน
      - เยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบ (endometritis) และโรคอักเสบติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน
    - - ย้อมสี gram stain
      - การเพาะเชื้อ
      - ตรวจ DNA
    - - Doxycycline 100 mg วันละ 2-3ครั้ง นาน 10-14 วัน
      - Zithromax® (azithromycin) 1 gm ครั้งเดียว
        (แบ่งให้ครั้งละ 250 mg 4 ครั้ง/วัน)
      - Zithromax® Z-pak® (azithromycin) 500 mg/วัน ตามด้วย 250 mg (1 เม็ด) วันละครั้ง นาน 4 วัน
  - - - Chlamydia trachomatis subserotype L1, L2 และL3
    - - มีแผลที่อวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกส่วนล่าง
      - รูปัสสาวะ labia majora แล้วแตกออก กลายเป็นแผลเล็กๆตื้นๆ ไม่เจ็บ แผลอาจหายเอง
      - ต่อมาผู้ป่วยจะมีอาการต่อมน้ำเหลืองโต อักเสบ มีหนอง
      - การวินิจฉัย การตรวจหา antibody ต่อเชื้อ Chlamydia
    - - ให้ยารับประทาน Doxycycline 100 mg ครั้งเดียว หรือ Erythromycin 500 mg ครั้งเดียว
  - - - Treponema pallidum (เป็นแบคทีเรียชนิดเกลียว)
    - - ซิฟิลิสระยะทุติยภูมิ (Secondary syphilis)
        
        หลังจาก 6 สัปดาห์ ถึง 6 เดือนที่พบเชื้อ
        
        ผู้ป่วยจะมีอาการอ่อนเพลีย ไข้ต่ำๆ ปวดเมื่อย ต่อมน้ำเหลืองโต มีผื่นขึ้นตามร่างกายโดยเฉพาะฝ่ามือ ฝ่าเท้าคล้ายออกหัด
        
        บางรายมีผมร่วง บางรายมีอาการปวดศีรษะ คอแข็ง มีความผิดปกติของเส้นประสาทสมอง (cranial nerve) คู่ที่ 2-8 อาการอาจหายได้เองภาย ใน 3-12 สัปดาห์
      - ซิฟิลิสระยะแฝง (Latent syphilis)
        
        ไม่มีอาการใดๆแต่ตรวจพบเชื้อในเลือด แบ่งเป็น 2 ระยะ
        
        1.ระยะแฝงช่วงต้น (Early Latent Syphilis period)
        
        ไม่มีอาการ แต่มีประวัติได้รับเชื้อน้อยกว่า 1 ปี หากไม่ได้รับ การรักษาอาจกลับเป็นซ้ำในระยะทุติยภูมิได้
        
        2.ระยะแฝงช่วงปลาย (Late Latent Syphilis period)
        
        ไม่มีอาการ แต่มีประวัติการได้รับเชื้อนานกว่า 1 ปี
        
        ซิฟิลิสระยะตติยภูมิ (Tertiary syphilis)
        
        มีการทำลายของระบบประสาท เส้นเลือด ระบบไหลเวียนโลหิต
        
        หากเส้นเลือดแตกจะเสียชีวิตได้
        
        มีการทำลายเนื้อเยื่อ ผิวหนัง กระดูก ตับ และม้าม
    - - การตรวจ VDRL หรือ RPR ถ้าได้ผลบวก (positive) ต้องตรวจ TPHA (Treponema Palidum Hemagglutination Assay) หรือ FTA-ABS (Fluorescent Treponemal Antibody Absorption Test)
      - ถ้าให้ผลบวก แสดงว่า เป็นซิฟิลิสแน่นอน
    - - ใช้ยา penicillin รักษาได้ในทุกระยะของโรค
    - - ได้แก่
        
        มีคู่นอนคนเดียว ตรวจเลือดคู่สมรส
        
        หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอลล์ ใช้สารเสพติด
        
        ใช้ Condom ทุกครั้ง
        
        ไม่ควรมีเพศสัมพันธุ์เมื่อมีแผลในระบบสืบพันธุ์
    - - มีไข้ หนาวสั่น
      - ปวดศีรษะ ปวดตามข้อ
      - หัวใจเต้นเร็ว หายใจเร็ว หลอดเลือดขยาย
  - - - HPV type 1 ติดเชื้อที่บริเวณปาก หรือลำตัวเหนือสะดือ
      - HPV type 2 ติดเชื้อที่บริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
    - - ลักษณะตุ่มน้ำใส เล็กๆ คัน ปวดแสบปวดร้อน
      - ผู้ที่ติดเชื้อครั้งแรกอาจมีไข้ ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย ต่อมน้ำเหลืองโต
    - - การเพาะเชื้อจากตุ่มน้ำใส
    - - Acyclovia 200 mg วันละ 5 มื้อ นาน 5 วัน
  - - - เชื้อไวรัส Poxuiridac (กลุ่ม Pox virus)
    - - ลักษณะเป็นตุ่มแข็งๆที่มีรอยบุ๋มที่ส่วนบน (central umbilication)
      - พบที่บริเวณอวัยวะเพศและหัวหน่าว (Mon pubis)
      - ส่วนใหญ่ไม่เจ็บไม่คัน และหายเองได้ใน 6-9 เดือน
    - - บีบหรือเจาะรอยบุ๋มจะได้ของเหลวข้นๆสีขาวเหลือง
      - นำไปย้อม gram stain จะเห็น Molluscum bodies ลักษณะเป็นรูปไข่
  - - - ติดเชื้อ Human Immunodeficiency Virus;HIV
      - ทั้งจากการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัย (unsafe sex),
      - ทางเลือดและการติดเชื้อจากมารดาสู่ทารก
    - - มีไข้ ปวดเมื่อย อ่อนเพลีย ผื่นขึ้นตามร่างกาย ปวดศีรษะ ต่อมน้ำเหลืองโต
      - จะเสียชีวิตด้วยการติดเชื้อฉวยโอกาส เช่น วัณโรค หรือไวรัสอื่นๆ
    - - ตรวจหา antibody ต่อ HIV
    - - ยังไม่มีการรักษาให้หายขาดได้ ให้รับประทานยาต้านไวรัสเพื่อประคับประคองอาการเท่านั้น
- - - - กระตุ้นการเจริญเติบโตของ Sex organs
        
        โดยเฉพาะกล้ามเนื้อมดลูก
        
        และกระตุ9นการเจริญเติบโตของเต้านม
      - เพิ่มโซเดียม
        
        ทําให้ปริมาณเลือดมาก
        
        หัวใจทํางานหนัก
        
        มีโปรตีนในปIสสาวะ ( Proteinuria)
      - เพิ่มแคลเซียม
        
        เพื่อสร้างกระดูกทารกในครรภ์
        
        ถ้า Es, Bl,Cl ต่ำ ร่างกายสลายแคลเซียมจากกระดูกทําให้เกิดกระดูกพรุน
    - - กระตุ้นการเจริญของผนังด้านในของมดลูก (Endometrium )
        
        เกี่ยวกับหลอดเลือด
        
        เลือดของมดลูก
        
        เพื่อเตรียมอาหารสําหรับทารก
        
        สัมพันธ์กับการมีประจําเดือนมาก/น้อยตามระดับของฮอร์โมน
      - ทําให้มดลูกคลายตัวป้องกันการแท้ง
      - รักษาสภาพ Corpus luteum ท่ีสร้าง Es, P
  - - - อวัยวะที่สร้างระดู คือ มดลูก และอวัยวะที่เป็นช่องทางออกของระดู (outflow tract) คือ ปากมดลูก ช่องคลอด และเยื่อพรหมจารี
      - อวัยวะที่ควบคุมรอบระดู คือ HPO axis
      - ถ้ามีความผิดปกติของอวัยวะ
        
        สมอง
        
        ต่อมใต้สมอง
        
        รังไข่
        
        มดลูก
        
        ช่องทางออกของระดู
        
        จะทำให้เกิดภาวะขาดระดู (amenorrhea)
    - - เฉลี่ยของการมีระดู 3-5 วัน
      - บางรายอาจมีแค่ 1 วัน หรือนานถึง 8 วัน
      - ส่วนปริมาณของเลือดที่ออกอาจแปรผันได้ตั้งแต่มีเลือดออกเป็นหยด (spotting) จนถึง80 ml.
      - ส่วนใหญ่มีเลือดระดูเฉลี่ย 30 ml.
  - - - สถานภาพสมรส
      - ศาสนา
      - เชื้อชาติ
      - ระดับการศึกษา
      - อาชีพ
      - รายได้
      - ลักษณะครอบครัว
      - การใช้สารเสพติด
    - - ที่นำผู้ป่วยมาโรงพยาบาล
      - ระยะเวลาที่มีอาการ
      - ความรุนแรง
    - - รายละเอียดของอาการสำคัญ
      - ผลกระทบ
    - - โรคประจำตัว
      - การได้รับการผ่าตัดทางนรีเวช
      - การใช้ยา
      - การแพ้ยา
    - - โรคทางพันธุกรรม
      - โรคติดต่ออันตราย
      - ประวัติมะเร็ง
      - โรคเลือด
      - โรคทางจิตเวช
    - - ประวัติการเริ่มมีระดูครั้งแรก
      - จํานวนวันที่มีระดูต9อรอบ (duration)
      - ระยะห่างของรอบระดู (interval)
      - จํานวนการใช้ผ้าอนามัยต่อวัน
    - - การมีเพศสัมพันธ์ครั้งแรก
      - จํานวนคู่นอน
      - ความถี่ของเพศสัมพันธ์
      - อาการเจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์
      - ประวัติโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
    - - เขียนตัวเลขกํากับ G.P.A.L.
      - วิธีการคลอด
      - ภาวะแทรกซ้อนจากการคลอดและการแท้ง
      - การขูดมดลูก
    - - ความเชื่อต่อการเจ็บป่วย
  - - - ลักษณะการปวด
      - ตําแหน่ง ความรุนแรง
      - สิ่งที่ทําให้ดีขึ้นหรือแย่ลง
      - อาการที่เกิดร่วม
        
        เช่น
        
        เลือดออกทางช่องคลอด
        
        ปวดร้าว
    - - ลักษณะ
      - ตำแหน่ง
      - อาการเจ็บ
      - อาการที่เกิดร่วม
        
        เช่น
        
        เลือดออกทางช่องคลอด
        
        การขับถ่ายปัสสาวะ หรืออุจจาระ
    - - อาการคันที่อวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
      - ลักษณะ ปริมาณ กลิ่น
    - - ปริมาณ ระยะเวลา
      - อาการผิดปกติจากการเสียเลือด
        
        เช่น
        
        หน้ามืด
        
        เป็นลมง่าย
        
        ใจสั่น
        
        เหนื่อยง่าย
  - - - การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกระยะแรก
    - - การนําหนองหรือสิ่งคัดหลั่งที่อยู่ในช่องคลอดออกมาตรวจหาเชื้อ
    - - เป็นการนําหนองหรือสิ่งคัดหลั่งที่อยู่ตำแหน่ง urethra,Skene Skene gland, Bartholin’s gland และ cervix ออกมาตรวจ
    - - การตัดชิ้นเนื้อของอวัยวะสืบพันธุ์ภายในออกมาตรวจ
    - - การบิดติ่งเนี้อที่อยู่บริเวณปากมดลูก
  - - - การนําสารคัดหลั่งที่อยู่ในตําแหน่ง urethra, Skene
        Skene gland, Bartholin’s gland และ cervix ออกมาตรวจ
    - - การติดชิDนเนืDอของอวัยวะสืบพันธุ์ภายในออกมาตรวจ
    - - การนําสารคัดหลั่งที่อยู่ภายในช่องคลอดออกมาตรวจหาเชื้อ
    - - การบิดติ่งเนื้อที่อยู่บริเวณปากมดลูก
    - - การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกระยะแรก
    - - ตรวจได้ 2 ทาง
        
        ตรวจทางหน้าท้อง (Abdominal ultrasound)
        
        ตรวจทางช่องคลอด (Transvaginal ultrasound)
    - - แบ่งเป็น
        
        การตรวจทางช่องคลอด (Vaginal examination)
        
        การตรวจทางทวารหนัก
        (Rectal and Rectovaginal Examination)
        
        การตรวจอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกและภายในเชิงกราน (Pelvic examination)
  - - - ใช้ไฟฟ้ามาจี้เซลล์ที่ผิดปกติที่ไม่ได้เป็นมะเร็ง
    - - ใช้อุณหภูมิระหว่าง 0-10 องศา รักษาเนื้อเยื่อบริเวณ
        ที่ไม่ได้เป็นมะเร็งหรือเป็นมะเร็งในระยะที่ยังไม่ลุกลาม
  - - - มดลูก
        
        เนื้อเยื่อเจริญผิดที่ (Adenomyosis)
        
        ครรภ์ไข่ปลาอุก (Molar Pregnancy )
        
        เนื้องอกของมดลูก (Myoma uteri)
        
        มะเร็งปากมดลูก (CA. Cervix)
      - รังไข่
        
        มะเร็งรังไข่ (CA Ovary)
        
        เนื้อเยื่อเจริญผิดที่ (Endometriosis)
        
        ถุงน้ำที่รังไข่ (Ovarian cyst)
        
        การบิดขั้วและแตกของเนื้องอกของรังไข่
        (Twisted or ruptured of ovarian cyst)
    - - การอักเสบในอุ้งเชิงกราน
        (Pelvic Inflammatory Disease : PID)
      - โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
    - - ครรภ์ลม (Blighted ovum)
      - แพ้ท้องมาก (Hyperemesis)
      - การปวดระดู (Dysmenorrhea)
    - - DUB (Dysfunction Uterine Bleeding)
      - แท้ง (Abortion)
      - ประจำเดือนมากกว่าปกติ (Hyper menorrhea)
      - การตั้งครรภ์นอกมดลูก (Ectopic Pregnancy)
- - - - ปัจจัยเสี่ยง
        
        อายุ 40 - 60 ปี
        
        การมีระดู
        
        สิ่งเเวดล้อม สารเคมี มลพิษ
        
        การคุมกำเนิด การมีบุตรยาก
        
        ความผิดปกติของการทำงานของรังไข่
        
        ระดูผิดปกติ มีระดูเร็วหรือหมดช้า
        
        พันธุกรรม
        
        การได้รับฮอร์โมน
      - อาการเเละอาการเเสดง
        
        คลำพบก้อน
        
        มีอาการท้องอืด ท้องน้องโต
        
        มีเลือดออกผิดปกติหรือออกกระปริดกระปรอย
        
        มีภาวะ Hyperthyroidism
        
        อาการเป็นสาวก่อนวัยอันควร
        
        มีอาการของระบบทางเดินอาหาร
        
        ท้องเสีย ท้องผูก
      - อาการทางคลินิก
        
        อายุมากกว่า 40 ปี
        
        มีประวัติการทำงานของรังไข่ผิดปกติ
        
        มีระดูตั้งเเต่อายุน้อย
        
        มีอาการของระบบทางเดินอาหารผิดปกติเป็นเวลานาน
        
        ท้องอืด ท้องเฟ้อ ท้องโต
      - การเเบ่งระยะโดยใช้ Internaltional Federation of Gynecology and Obstrics(FIGO)
        
        Stage I
        
        มะเร็งอยู่ในรังไข่
        
        Stage II
        
        มะเร็งอยู่ข้างหนึ่งหรือสองข้าง เเละเเพร่กระจายไปอุ้งเชิงกราน เช่น ช่องคลอด ท่อนำไข่ กระเพาะปัสสาวะ ลำไส้ใหญ่
        
        Stage III
        
        มะเร็งอยู่ในรังไข่เเละลุกลามเข้ายังอวัยวะในช่อท้อง เช่น ต่อมน้ำเหลืองในช่องท้องเเละลำไส้
      - การเเพร่กระจาย
        
        การหลุดลอกของเซลล์มะเร็ง (surface exfoliation)
        
        การเเพร่ไปตามพื้นผิว (direct extension)
        
        การเเพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง
      - การวินิจฉัย
        
        ประวัติ : พันธุกรรม
        
        อาการเเละอาการเเสดง
        
        ตรวจภายใน : คลำพบก่อนที่ปีกมดลูก
        
        ตรวจร่างกาย : คลำพบห้อนที่ช่องท้อง ascites ต่อมน้ำเหลืองโต
        
        U/S
        
        CT scan
        
        Tumor marker ของมะเร็งรังไข่ ได่เเก่ CA - 125
      - การรักษา
        
        การผ่าตัด TAH with BSO with Omentectomy
        
        รังสีรักษา เป็น palliative treatment
        
        Chemotherapy
    - - ปัจจัยเสี่ยง
        
        พันธุกรรม
        
        อายุจำนวนบุตร
        
        การเข้าสู่วัยหมดระดูช้า
        
        ภาวะอ้วน
        
        โรคเบาหวาน
        
        ความผิดปกติของระดับฮอร์โมน
      - อาการเเละอาการเเสดง
        
        ตกเลือด มีเลือดออกผิดปกติในวัยหมดระดู
        
        Vaginal discharge มีน้ำใสๆ เหลืองๆ ไหลออกทางช่องคลอด
        
        คลำพบก้อน มีหนองในโพรงมดลูก
      - การรักษา
        
        การผ่าตัด
        
        TAH c BSO c peritoneal washing
        
        TAH
        
        Radical hysterectomy c pelvic lymphadenectomy
        
        รังสีรักษา
        
        ใช้เมื่อรักษาด้วยการผ่าตัดไม่ได้ หรือระยะของโรคลุกลามไปมากเเล้ว หรือใช้ระงับอาการปวด
        
        ฮอร์โมนบำบัด
        
        เคมีบำบัด
      - การวินิจฉัย
        
        Pap smear
        
        Transvaginal ultasonogranhv
        
        การขูดมดลูกเเบบเเยกล่วน
    - - สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง
        
        สาเหตุ
        
        เชื้อ Human Papilloma Virus; HPV
        
        โดยเฉพาะtype 16, 18, 31, 35, 39
        
        ปัจจัยเสี่ยง
        
        มีเพศสัมพันธ์ตั้งแต่อายุน้อย(น้อยกว่า20 ปี)
        
        มีคู่นอนหลายคน(Multiple partners)
        
        มีบุตรมาก
        
        ฐานะยากจน
        
        มีประวัติการเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
        
        สูบบุหรี่
        
        โรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง
      - ชนิดของมะเร็งปากมดลูก
        
        Squamous cell carcinoma (SCC) พบประมาณ ร้อยละ 80-85
        
        แบ่งความรุนแรง 3 ระดับ
        
        well
        
        moderately
        
        poorly differentiated carcinoma
        
        Adenocarcinoma
        
        พบบริเวณ endocervix
      - อาการและอาการแสดง
        
        ระยะก่อนลุกลาม (CIN) ไม่มีอาการผิดปกติ
        
        ตกขาว (Leucorrhoea) และเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด
        
        ระยะลุกลามพบตกขาวเป็น มูกใสหรือเป็นน้ำไหลออกจากช่องคลอด
        
        ต่อมาตกขาวปนเลือดหรือเลือดออกกะปริดกะปรอย เป็นอาการนำที่มีลักษณะเฉพาะ โดยอาจเป็นเลือดออกภายหลังการมีเพศสัมพันธ์
        
        ในระยะท้ายๆ ของโรค
        
        อาจมีอาการของโรคลุกลามไปยังอวัยวะอื่น
      - ลักษณะทางคลินิกของมะเร็งปากมดลูก
        
        กลิ่นเหม็นเปรี้ยวซึ่งเกิดจากเนื้อมะเร็งที่ตายและมีการติดเชื้อที่ก้อนมะเร็งนั้น
        
        ก้อนทูมยื่นออกมา (exophytic growth)
        
        เป็นชนิดบ่อยที่สุดเนื้อที่ยื่นออกมาจะเปื่อยยุุ่ย มีเลือดออกได้ง่าย
        
        ก้อนมะเร็งลุกลามเข้าไปในเนื้อปากมดลูก(infiltrative growth)
        
        ทำให้เนื้อปากมดลูกแข็งผิดปกติ
        
        ก้อนมะเร็งกัดกร่อนปากมดลูกจนแหว่งหรือเกิดเป็นโพรง(ulcerative growth)
        
        การอักเสบติดเชื้อและกลิ่นเหม็น
      - การวินิจฉัย
        
        การซักประวัติ ตรวจร่างกาย
        
        ตรวจภายใน และ PAP smear
        
        Cervical punch biopsy มักทำร่วมกับ colposcopy
        
        Endocervical curelttage; ECC
        
        Cervical conization บริเวณ T cell
        
        Loop electrosurgical procedure; LEEP
        
        Lab
      - การแพร่กระจายของมะเร็ง
        
        การลุกลามโดยตรง (Direct invasion) ลุกลามไปยังเนื้อเยื่ออวัยวะข้างเคียง
        
        การแพร่กระจายทางหลอดน้ำเหลือง (Lympatic spreading)
        
        หลอดน้ำเหลืองกลุ่ม obturator มีการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็งมากที่สุด
        
        การแพร่กระจายไปทางหลอดเลือด (Hematogenous spreading)
        
        พบในระยะท้าย เมื่อลุกลามออกนอกเชิงกราน
      - การแบ่งระยะของมะเร็งโดยใช้นิยามของInternational Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO)
        
        Stage 0
        
        พบเซลล์เยื่อบุปากมดลูกผิดปกติ ไม่ใช่มะเร็ง (ระยะก่อนลุกลามCarcinoma in situ; CIN)
        
        Stage I
        
        ตรวจพบมะเร็งอยู่ในปากมดลูกเท่านั้น ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่ แต่สามารถมองเห็นด้วยกล้องจุลทรรศน์
        
        Stage II
        
        มะเร็งกระจายออกไปจากปากมดลูกแต่ยังไม่ถึงเนื้อเยื่อของผนังด้านข้างของ อุ้งเชิงกราน (pelvic wall)
        
        มีการกระจายไปยังช่องคลอดแล้วแต่ยังไม่ถึง 1/3 ส่วนล่าง ของช่องคลอด
        
        Stage III
        
        มะเร็งกระจายออกไปยัง 1/3 ของสjวนล่างช่องคลอด โดยอาจจะมีการกระจายไปยังผนังด้านข้างของอุ้งเชิงกราน
        
        ไตทำงานได้แย่ลง เกิด hydronephosis
        
        Stage IV
        
        มะเร็งกระจายออกไปนอกอุ้งเชิงกราน หรือส่วนอื่นๆ ของร่างกาย
      - การรักษา
        
        ระยะก่อนลุกลาม (CIN และ CIS)
        
        1.1 CIN I และ II ใช้การจี้ไฟฟ้า (Electrocautery) การจี้ด้วยความเย็น (Cryosurgery)
        
        LEEP, Laser vaporization และ f/u PAP smear ทุก 3-6 month
        
        1.2 กลุjม CIN III และ CIS อาจทำ TAH ในรายที่อายุมากหรือไม่ต้องการมีบุตรแล้ว
        
        ระยะลุกลาม (Stage I-IV)
        
        2.1 Stage I ถึง IIA บางรายทำ Wertheim’s operation หรือ Radical hysterectomy c pelvic node dissection (RHND)
        
        Extrafascial hysterectomy (type I)การตัดเฉพาะตัวมดลูกและปากมดลูกออก
        
        Modified redicalhysterectomy (type II)การตัดมดลูกและปากมดลูกออกรวมถึง ตัดligament ของช่องคลอดออก และ1/3 ของชjองคลอดออก
        
        Radical hysterectomy (type III)การตัดมดลูกและปากมดลูกรวมถึงตัดuterine artery และตัด ½ ของช่องคลอดออก
        
        Extended redicalhysterectomy (type IV) ตัดเหมือนกับtype III แต่จะเลาะ ท่อไต(ureter), ตัดเส้นเลือดแดง (superior vesicle artery) และตัด¾ ของช่องคลอด ออก
        
        Partial exenterating (type V)การผ่าตัดวิธีนี้จะตัดบางส่วนของท่อไต(ureter) ส่วนปลายและกระเพาะปัสสาวะออกร่วมด้วย
        
        รังสีรักษา
        
        เคมีบำบัด
        
        การรักษาร่วม (Combined treatment)
      - สาเหตุการตายของมะเร็งปากมดลูก
        
        ภาวะยูรีเมีย
        
        การติดเชื้อ
        
        การตกเลือดในช่องคลอด
        
        การแพร่กระจายของเซลล์มะเร็งไปอวัยวะอื่นๆของร่างกาย
      - การพยาบาล
        
        ก่อน-หลังผ่าตัด
        
        ผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยรังสีรักษา
        
        ผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยเคมีบำบัด
        
        ผู้ป่วยระยะสุดท้าย
      - ภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด
        
        เสียเลือดมาก
        
        การเกิด fistula: vesicovaginal, ureterovaginal fistulae
      - การพยาบาลเพื่อป้องกันมะเร็งปากมดลูก
        
        ป้องกันที่จะสัมผัสกับเชื่อ HPV การมีเพศสัมพันธ์ที่เหมาะสมการใช้ถุงยางอนามัยการฉีดวัคซีน
        
        การตรวจคัดกรองเมื่อมีการสัมผัสหรือรับเชื้อไปแล้ว
        
        รักษาโรคและป้องกันการกลับเป็นซ้ำ
    - - มะเร็งเนื้อรก
        
        พยาธิสภาพ
        
        เกิดขึ้นตามหลังการตั้งครรภ์ไข่ปลาอุก โดยมีการเเพร่กระจายเข้าไปยังชั้นของกล้ามเนื้อมดลูก ฆรือเข้าสู่กระเเสเลือดเเล้วกระจายไปยังอวัยวะสืบพันธุ์ส่วนล่างหรือปอด
        
        อาการเเละอาการเเสดง
        
        เลือดออกกระปริดกระปรอยทางช่องคลอด
        
        มีการเเพร่เข้าไปในกล้ามเนื้อ อาจทะลุจนมีเลือด
        
        Central necrosis เเละมีเลือดออกภายในก้อนมะเร็ง
        
        ไอเป็นเลือด ปัสสาวะเป็นเลือด ตัวตาเหลือง
        
        การวินิจฉัย
        
        ซักประวัติ
        
        การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        เจาะเลือดหา tumor marker
        
        ผลชิ้นเนื้อที่ตรวจได้เป็น choriocarcinoma
        
        การตรวจพิเศษ
        
        CT scan
        
        Chest X - ray
        
        การรักษา
        
        การรักษาผู้ป่วยกลุ่ม low risk
        
        ใช้การผ่าตัด Total Abdominal Hysteretomy ร่วมกับการรักษาด้วยเคมีบำบัด (Metrotexate + Actinomycin D)
        
        การรักษาผู้ป่วยกลุ่ม high risk
        
        ใช้การผ่าตัด Total Abdominal Hysteretomy ร่วมกับการรักษาด้วยเคมีบำบัด (Metrotexate + Actinomycin D + Cyclophosphmide)
        
        การพยาบาล
        
        การพยาบาลก่อน-หลังผ่าตัด
        
        การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับษาด้วยยาเคมีบำบัด(ทั้งก่อนเเละขณะได้รับ)
        
        ชนิด
        
        Nonmetaststic trophoblastiv disease
        
        ลุกลามเฉพาะที่ตัวมดลูกเท่านั้น
        
        Metastatic trophoblastic disease
        
        มีการเเพร่กระจายทางหลอดเลือด เกิดหลังmolar pregnancy
      - ครรภ์ไข่ปลาอุก
        
        สาเหตุ
        
        อายุ สตรีตั้งครรภ์ที่มีอายุมากว่า 40 ปี
        
        Hx. Molar pregnancy
        
        มีระดูน้อย หรือมีช้ากว่าปกติ
        
        พยาธิสภาพ
        
        trophoblast ของรก บางตัวผิดปกติ โโยChorionic vill ที่เสื่อมจะเปลี่ยนเป็นถุงน้ำกระจายเเทนที่บริเวณของรก โดยไม่มี embrpyo หรือ fetus
        
        อาการเเละอาการเเสดง
        
        อาการของการตั้งครรภ์
        
        ระดูขาด
        
        คลื่นไส้รุนเเรง
        
        เลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด
        
        พบเม็ด Moles
        
        คล้ายสาคูหลุดออกมาทางช่องคลอด
        
        ภาวะครรภ์เป็นพิษ
        
        การวินิจฉัย
        
        ซักประวัติ
        
        การตรวจร่างกาย
        
        ตรวจภายใน
        
        การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        การเจาะเลือดตรวจหาระดับ β -hCG
        
        การตรวจพิเศษ
        
        Pelvic Ultrasonography
        
        Chest X-ray
        
        Amniography
        
        การรักษา
        
        การทำให้ภาวะตั้งครรภ์สิ้นสุดลง
        
        การให้ยาเคมีบำบัด
        
        การตรวจติดตามการรักษาภายใน 2 ปีเเรก
        
        ชนิด
        
        Complete molar pregnancy
        
        Partial molar pregnancy
      - Gestationnal Trophoblastic Disease (GTD)
        
        กลุ่มโรคที่มีการเเบ่งตัวผิดปกติของเซลล์ Trophoblast ของรกที่ outer cell mass ในระยะ preimplantation embryo
    - - สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง
        
        อายุ
        
        ส่วนมากพบในหญิงวัยหมดระดู อายุมากกว่า65 ปีขึ้นไป
        
        ประวัติระดูหมดเร็ว
        
        ไม่มีบุตร
        
        มีคู่นอนหลายคนที่มีโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
        
        การติดเชื้อเรื้อรังบริเวณอวัยวะเพศมาก่อน
        
        เคยเป็นนมะเร็งปากมดลูกมาก่อน เชื้อ HPV
        
        ภาวะภูมิคุ้มกันลดต่ำลง
        
        โรคประจำตัว
        
        เบาหวาน
        
        ความดันโลหิตสูง
        
        ปัจจัยส่งเสริม
        
        บุหรี่
      - อาการและการวินิจฉัย
        
        อาการและอาการแสดง
        
        คันที่ปากช่องคลอดเรื้อรัง (pruritus vulva)
        
        มีก้อนลักษณะขุรขระเหมือนหูดขนาดใหญjหรือแผลเรื้อรังที่ปากช่องคลอดหรือlabia majora มีหนองหรือเลือดออกที่แผล
        
        ต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบโต
        
        การวินิจฉัย
        
        ตัดชิ้นเนื้อไปตรวทางพยาธิวิทยา เป}นการวินิจฉัยที่แน่นอนที่สุด
      - การรักษา
        
        การผ่าตัด :
        
        Radical wide excision
        
        ่ตัดรอยโรคออกให้ลึกและกว้าง โดยห่างจากขอบมะเร็งอย่างน้อย1 cm
        
        Simple vulvectomyหรือ Hemivulvectomy
        
        อาจจำเป็นต้องทำให้กรณีที่มีรอยโรค เกิดขึ้นหลายๆแห่ง
        
        RedicalvulvectomyและInguinal lymphadenectomy
        
        การผ่าตัดอวัยวะสืบพันธุ์ออกและเลาะต่อมน้ำเหลืองออกจากขาหนีบทั้ง 2 ข้าง
        
        รังสีรักษาหลังผ่าตัด
        
        เคมีบำบัด
      - การพยาบาล
        
        การพยาบาลก่อน –หลังผ่าตัด
        
        โดยเฉพาะหลังผ่าตัด Redical vulvectomy อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนได้มาก
        
        แผลแยก
        
        แผลอักเสบติดเชื้อ
        
        ติดเชื้อทางเดินปสสาวะ
        
        น้ำเหลืองคั่งโคนขาหนีบ
        
        ชาที่โคนขา
        
        กลั้นปัสสาวะไม่ได้
        
        การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยรังสี
      - การกลับเป็นซ้ำของมะเร็งปากช่องคลอด
        
        การเกิดการกลับเป็นซ้ำของมะเร็งปากช่องคลอดและขาหนีบ(local recurrent)
        
        พบมากในผู้ป่วยที่มีขนาดของมะเร็งโตกว่า4 cm
        
        ขอบเขตของการผ่าตัดห่างจากมะเร็งน้อย กว่า2 cm
        
        วิธีการรักษาจะใช้รังสีรักษาร่วมกับการผ่าตัด
        
        การกลับเป็นซ้ำในที่อื่นๆ(distant recurrent)
        
        พบมากขึ้นถ้าจำนวนของต่อมน้ำเหลืองมีมะเร็งมากกว่าหรือเท่ากับ3 ต่อมขึ้นไป
        
        รักษาด้วยวิธีเคมีบำบัดหรือเคมีบำบัดร่วมกับรังสีรักษา(chemoradiation)
  - - - อาการและอาการแสดง
        
        คลำพบก้อนบริเวณหน้าท้อง
        
        ปัสสาวะบ่อย ท้องผูก หน่วงท้องน้อย
        
        หน้าท้องโตขึ้น
        
        อาการปวดท้องเฉียบพลันที่เกิดจากการบิด (torsion), การแตก (rupture), การติดเชื้อ (infection) และตกเลือดภายในช่องท้อง
        
        มีเลือดออกทางช่องคลอด
        
        มีการอุดตันของลำไส้
      - การตรวจวินิจฉัย
        
        ซักประวัติ
        
        การตรวจภายใน (Per vaginal examination)
        
        U / S ทางหน้าท้องหรือช่องคลอด
        
        ตรวจหา Tumor maker
        
        CT scan
        
        Laparoscopy
      - ชนิดและพยาธิของเนื้องอกรังไข่
        
        Non-neoplastic tumor
        
        Corpus luteum cyst
        
        เกิดจากภายหลังการตกไข่
        
        มีรังไข่โตข้างเดียว
        
        Theca lutein cys
        
        พบรังไข่ทั้ง 2 ข้าง
        
        Follicle cyst
        
        งไข่โตข้างเดียว
        
        หายไปเองภายใน 2 เดือน
        
        Polycystic ovary
        
        มีความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก
        
        ลักษณะเป็น cyst ไม่ลุกลามเป็นมะเร็ง
        
        Neoplastic cystadenoma
        
        Serous cystadenoma
        
        Mucinous cystadenoma
        
        Benign cystic teratoma (Dermoid cyst)
        
        เนื้องอกชนิดนี้สามารถลุกลามเป็นมะเร็งได้
      - การรักษา
        
        ไม่ผ่าตัด
        
        รายที่เนื้องอกขนาดน้อยกว่า 8 cms. ให้สังเกตอาการทุก 2-3 เดือน
        
        ผ่าตัด
        
        สงสัยว่าเป็นมะเร็ง
        
        Ovarian cystectomy
        
        Unilateral salpinggo-oophorectomy
        
        Total abdominal cysterectomy with bisalpingo-oophorectomy
      - การพยาบาล
        
        ก่อนผ่าตัด
        
        Neo ให้ IV เตรียมส่ง Lab เช่น Blood group, CBC, Elyte
        
        การเตรียมตัวก่อนผ่าตัด: Vaginal Dough เย็น-เช้า, สวนอุจจาระ, Retained Catheter / Void ก่อนไป OR
        
        การให้ข้อมูลเกี่ยวกับโรคเพื่อคลายความวิตกกังกลและเพื่อประกอบการตัดสินใจในการรับการรักษาลงนามใบยินยอมการรักษา
        
        เตรียมความสะอาดบริเวณหน้าท้องโกนขนตั้งแต่ใต้ลิ้นปีถึงหัวหน่าว
        
        ตรวจสอบสิ่งของมีค่าเครื่องประดับฟันปลอมแว่นตาคอนแทคเลนส์
        
        การปฏิบัติตนก่อน-หลังผ่าตัด
        
        หลังผ่าตัด
        
        Day 2
        
        กระตุ้น Early ambulation ให้ลุกจากเตียงเข้าห้องน้ำเอง
        
        ระเมิน Pain พร้อมให้การพยาบาลที่เหมาะสมจัดให้นอนท่าหน้าท้องหย่อน. Fowler's position
        
        ประเมิน Bowel sound และเริ่ม Step diet
        
        6-12 / m.) 1-3 / m ... จิบน้ำ (Of IV, Off Cather) ตามด้วย Liquid diet ... Soft diet ... Regular diet
        
        Observe Bleeding
        
        Day 3
        
        Early ambulation
        
        Fowler's position
        
        ประเมิน Bowel sound (6-12 / m.). 5-6 / m
        
        Observe การอักเสบของแผล & Discharge + (Vg.) Dressing ปิดด้วย Tegaderm หากแพทย์เปิดแผลแนะนำการดูแลแผล + อาหารส่งเสริมการหายของแผล
        
        Day1
        
        V / S if RR <14 / min ให้ O2 cannula
        
        แผลพบเลือดซึม Gauze วงด้วยปากกาน้ำเงิน
        
        V / S if BP <90/60, P> 100 bpm ระวัง Shock
        
        ประเมิน Pain score พร้อมให้การพยาบาลที่เหมาะสม
        
        1-3 =rest
        
        4-6, 7-8 ให้ MO หรือยาแก้ปวดตาม order
        
        9-10 = notify
        
        การเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนจาก (General Anasthesia)
        
        -Conscious ให้นอนราบตะแคงหน้าเพื่อให้เลือดไปเลี้ยงสมองและป้องกันการสำลัก
        
        V / S if RR <14 / min ให้ O2 cannula
        
        V/S <90/60,P> 100....Shock
        
        Monitor V / S
        
        ดูค่า EBL. / Estemated Blood Loss
        
        ให้ O2 Cannula 6 lit./min
        
        Obs.
        
        Load IV .... 160 CC./Hr. / free flow
        
        Day 4
        
        Observe การอักเสบของแผล / Discharge
        
        แนะนำการปฏิบัติตัวเกี่ยวกับโรคที่เป็น & การปฏิบัติตัวที่บ้าน
        
        การไอจาม
        
        การดูแลความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์และซับให้แห้ง
        
        การเดินขึ้น-ลงบันไดบ่อยๆ
        
        การสังเกตอาการผิดปกติของการอักเสบของแผลผ่าตัดอาการไข้ปวดท้องมีตกขาวที่มีกลิ่นเหม็นเป็นต้นควรมาพบแพทย์
        
        ไม่ยกของหนักเกิน 3 กก. 6-8 สัปดาห์
        
        การดูแลสุขภาพการรับประทานอาหารการพักผ่อน 6-8 ชม.
        
        หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่เพิ่มแรงดันในช่องท้องเพื่อป้องกันแผลแยก
        
        การออกกำลังกายการรับประทานยาตามแผนการรักษาแพทย์
        
        การงดเพศสัมพันธ์ 6-8 สัปดาห์
        
        การมาตรวจตามแพทย์นัด
        
        Ambulation
    - - สาเหตุ
        
        อาจเกิดจากฮอร์โมนเอสโทรเจนและโปรเจสเตอโรนเป็นตัวกระตุ้น
      - การวินิจฉัย
        
        ซักประวัติ
        
        ตรวจทางหน้าท้องจะคลำพบก้อนที่ท้องน้อย
        
        ตรวจภายใน
        
        สามารถบอกตำแหน่งรูปร่างขนาดของเนื้องอก
        
        ถ้าก้อนที่คลำได้สามารถเคลื่อนตามมือผู้ตรวจ
        
        ให้สันนิษฐานว่าเป็นเนื้องอกที่กล้ามเนื้อมดลูกมากกว่ามะเร็ง
        
        U / S: เห็นขอบเขตชัดเจน
        
        Diagnostic hysteroscopy: แม่นยำมักทำชนิด Subserous M.
        
        Magnetic Resonance Imaging (MRI)
      - อาการและอาการแสดง
        
        มีก้อนในท้องน้อย
        
        ก้อนกดเบียดอวัยวะข้างเคียง
        
        มีระดูมาก และมานาน
        
        ปวดท้องน้อย พบรุนแรงในpedunculated subserous M. ที่บิดขั้วของก้อน
        
        ตกขาว
        
        ภาวะมีบุตรยาก
      - พยาธิสภาพ
        
        เซลล์กล้ามเนื้อเรียบของมดลูกมีการแบ่งตัวมากผิดปกติ
        
        มีขอบเขตแยกจากกล้ามเนื้อมดลูกปกติชัดเจนมีลักษณะ pseudocapsule
        
        วางตัวเรียงกันเป็นวงและมีเนื้อเยื่อเกี่ยวพันสอดประสานกันเป็นวงแน่น มีขอบเขตชัดเจนเป็นก้อนสีเทาขาวเป็นวงเหมือนก้นหอย (whort-Ike)
      - การรักษา
        
        การสังเกตอาการ
        
        ก้อนเนื้อโตไม่เกินอายุครรภ์ 12 wks.
        
        เน้นตรวจซ้ำทุก 6-12 เดือน
        
        ให้ยาเสริมธาตุเหล็กเพื่อป้องกันภาวะโลหิตจาง
        
        รักษาด้วยยา
        
        NSAID
        
        บรรเทาอาการอักเสบ
        
        ลดปริมาณเลือดออก
        
        GnRH analogue
        
        ทำให้ผู้ป่วยมีภาวะหมดประจำเดือนเทียม (Pseudomenopause)
        
        ให้ก่อนผ่าตัดประมาณ 2-3 mo.
        
        การผ่าตัด
        
        Myomectomy
        
        ผ่าตัดเฉพาะก้อนเนื้องอกโดยที่มดลูกยังคงอยู่
        
        Hysterectomy
        
        ผ่าตัดเอามดลูกออกไปพร้อมกับก้อนเนื้อ
        
        Abdominal Hysterectomy
        
        ผ่าตัดมดลูกผ่านทางหน้าท้อง
        
        กรณีที่อายุมากและไม่ต้องการมีบุตรอีก
        
        Vaginal Hysterectomy
        
        การผ่าตัดผ่านทางช่องคลอดเหมาะสมกับรายที่มีเนื้องอกอยู่โผล่พ้นปากมดลูก
      - ชนิดไม่ร้ายเเรง ค่อนข้างแข็ง กลม มี pseudocapsule หุ้ม
      - การพยาบาล
        
        ก่อนผ่าตัด
        
        ส่ง chest X-ray
        
        ส่งตรวจ EKG
        
        การส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        การให้ยา Antibiotic ก่อน OR บางราย
        
        ตามหลักการของผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดซักประวัติการเคยได้รับการผ่าตัดทางนรีเวช
        
        การดูแลผู้ป่วยเฉพาะกลุ่มโรค
        
        หลังผ่าตัด
        
        ระบบขับถ่ายปัสสาวะ: ระวัง urine> 25 m/hr
        
        ระบบการหายใจ: RR> 12 ครั้ง / นาที
        
        ระวัง Hypoventilation, ARDS, Atelectasis
        
        ระบบไหวเวียนเลือด: BP, P
        
        ระวัง Hypovolemic shock
        
        ป้องกันการขาดเลือดออกซิเจนและสารน้ำ
        
        ระดับความรู้สึกตัว
        
        อาจเกิดภาวะช็อก DIC และ irreversible shock ได้
        
        24-48 ชม. แรกเฝ้าระวังการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการผ่าตัดการวางยาสลบหรือจากโรคแทรกซ้อนประจำตัวผู้ป่วย
        
        การดูแลภายหลังจากผ่าตัด 48 ชม. ถึง 4 วันหลังผ่าตัด
        
        การดูแลปรับปรุงร่างกายทุกระบบและจิตใจกลับมาปกติ
        
        การติดตามป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนหลัง 48 ซม
        
        การให้คำแนะนำการปฏิบัติตัวเมื่อกลับบ้าน
  - - - รังไข่
        
        ถุงน้ำที่รังไข่(Ovarian cyst)
        
        มะเร็งรังไข่ (CA Ovary)
        
        เนื้อเยื่อเจริญผิดที่(Endometriosis)
        
        การบิดขั้วและแตกของเนื้องอกของรังไข่ (Twisted or ruptured of ovarian cyst)
      - มดลูก
        
        มะเร็งปากมดลูก (CA. Cervix)
        
        เนื้องอกของมดลูก (Myomauteri)
        
        เนื้อเยื่อเจริญผิดที่(Adenomyosis)
        
        ครรภ์ไข่[ปลาอุก (Molar Pregnancy )
  - - - สตรีที่มีระดูครั้งแรกอายุน้อยช่วงรอบระดูสั้นและมีเลือดระดูออกมาก
      - พันธุกรรม
      - สตรีที่ไม่มีบุตรหรือมีบุตรน้อย
      - มีพยาธิสภาพขัดขวางการไหลของระดู
    - - ransplantation Theory (retrograde tubal flow)
        
        เชื่อว่า endometriosis เกิดจากชิ้นส่วนของเยื่อบุโพรงมดลูกหลุดไหลย้อนผ่านท่อนำไข่ไปฝังตัวและเติบโตขึ้นในอุ้งเชิงกราน
        
        ทฤษฎีที่มีความเชื่อถือมากที่สุด
      - Metaplasia Theory (Peritoneal irritation)
        
        เชื่อว่าการระคายเคืองซ้ำ ๆ ตลอดเวลาต่อเยื่อบุช่องท้อง (Coelomic epithelium) เป็นเวลานาน
        
        ภาวะ endometriosis ในสตรีที่ยังไม่เคยมีระดูมาก่อนเลยและเยื่อบุโพรงมดลูกก็ยังไม่เจริญ
      - Induction Theory
        
        เชื่อว่า endometriosis เกิดจากสารเคมีที่ผลิตโดยเยื่อบุมดลูกไปกระตุ้นในเนื้อเยื่อ mesenchyme ในช่องท้องให้เปลี่ยนแปลงรูปร่าง (metaplasia) ไปเป็นเยื่อบุโพรงมดลูก
      - Immunology
        
        เชื่อว่าภาวะพร่องทางระบบภูมิคุ้มกัน (immunity defect) ทำให้เกิด endometriosis
    - - การตรวจภายในช่องคลอด
      - การตรวจวินิจฉัยด้วยคลื่นเสียงความถี่สูงทางช่องคลอด (Transvaginal songraphy)
      - ซักประวัติถึงอาการและอาการแสดง
      - การตรวจวินิจฉัยด้วยกล้องส่องช่องท้อง (Diagnostic Laparoscopy)
      - Maker ในซีรั่ม: CA 125 เพื่อประเมินความรุนแรง
    - - รักษาด้วยยา
        
        Danazol ยับยั้งการหลั่งของ GnRH
        
        Combined Estrogen-Progestin Hormone ยับยั้งการหลั่งของ FSH, LH
        
        Progesterone ในขนาดสูง
        
        ช้ฮอร์โมนเพื่อควบคุมการหลั่งของ GnRH ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกฝ่อ
      - สังเกตอาการในรายที่ไม่รุนแรง
      - การผ่าตัด
        
        Laparoscopic Surgica
        
        ขนาดของแผลเล็กความเจ็บปวดภายหลังผ่าตัดไม่มากใช้เวลาพักฟื้นน้อยและลดการเกิดพังผืดในช่องท้อง
        
        Explore Laparotomy
        
        จำเป็นในรายที่มีเยื่อบุโพรงมดลูกกระจายตัวเป็นบริเวณกว้างหรือรายที่การทำผ่าตัดแบบ Laparoscopic ล้มเหลว
        
        Conservative Surgery
        
        รักษาในสตรีที่อายุน้อยและมีความต้องการที่จะมีบุตร
        
        Radical Surgery
        
        ตัดมดลูกท่อรังไข่และรังไข่รวมถึงเลาะพังผืด (Lysis Adhesion) ออกทั้งหมด
  - - - ปวดท้องรุนแรงเวลาเกิดการบิดขั้ว
      - หน้ามืด ใจสั่น ตัวเย็น จากการเสียเลือดในช่องท้อง
      - คลำได้ก้อน หากก้อนโต
    - - การผ่าตัด SO Lt. or Rt./BSO (Salpingo-oophorectomy,Bilateral SO)
    - - การดูแลหลังผ่าตัด
        
        กรณีทำ Lt. or Rt. SO จะเหลืรังไข่ 1 ข้าง จะยังมีประจำเดือนแต่อาจนานกว่าปกติ
        
        กรณีทำ BSO จะมีปัญหา Menopause หากรุนแรงให้ขอฮอร์โมนทดแทน
      - Discharge paln เน้น F/U เพื่อฟังชิ้นเนื้อ
      - การดูแล ก่อน/หลัง ผ่าตัด(เหมือน Myoma)