Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ŞİİR - Coggle Diagram

- - - - Yarin dudağından getirilmiş/ Bir katre alevdir bu karanfil/ Ruhum acısından bunu bildil. Düştükçe vurulmuş gibi bir yer yer/ Kızgın kokusundan kelebekler/ Gönlüm ona pervane kesildi. Ahmet Haşim (Karanfil)
    - - Ne hasta bekler sabahı/ Ne taze ölüyü mezar/ Ne de şeytan, bir günahı/ Seni beklediğim kadar.
        Geçti istemem gelmeni/ Yokluğunda buldum seni/ Bırak vehmimde gölgeni/ Gelme, artık neye yarar? Necip Fazıl Kısakürek (Beklenen)
    - - Döktü omuzdan poşu saçağını
        Açtı gönüller deli bayrağını
        Ay yenisi gökte ne Ülker satar
        Değmeyicek kestiği tırnağını
        Şeyh Galip
- - - - Koçaklama
        
        Koçaklama, konusu savaş, yiğitlik ve kahramanlık olan Türk halk edebiyatı şiirlerine verilen ad
      - Güzelleme
        
        Güzelleme, Âşık Halk Edebiyatı'nda kullanılan; konusu aşk ve sevgi olan lirik şiirlere verilen ad.
      - Taşlama
        
        Taşlama, Türk halk edebiyatına ait satirik şiirlere verilen ad.
      - Ağıt
        
        Ağıt, genellikle bir ölümün ya da acı, üzücü bir olayın ardından söylenen halk türküsüdür.
    - - İlahi
        Doğrudan doğruya dinî temalara bağlı tekke edebiyatı nazım şeklidir.
      - Nefes, dini temellere bağlı âşık edebiyatı nazım şekillerinden ilahilerin Alevi-Bektaşi âşıklarınca yazılanlarına denir
      - Nutuk Pirlerin ve mürşitlerin, tarikata yeni giren dervişlere öğüt vermek, çeşitli konularda bilgilendirmek ve tarikat derecelerini ve tarikat adabını öğretmek için söyledikleri şiirlerdir.
      - Şethiye
        
        Şathiye, Dini ve tasavvufi halk şiirinde mizahi manzumelerdir.
      - Devriye
        Tekke edebiyatı kadrosu içinde daha çok Alevî-Bektaşî şairleri tarafından kaleme alınan devriyyeler, mutasavvıflar nazarında muteber sayılan "devir nazariyesi"ne uygun tarzda yazılmış, şekil itibariyle kıt'alardan meydana gelen uzun manzumelere denir.
- - - - Türklerin İslamiyeti kabul etmelerinden sonra, halk arasında gelişen edebiyat geleneğidir. Halk kültürünü, değerlerini, halkın duyuş ve düşünüşünü yansıtan, halkın ruhundan doğmuş bir edebiyattır. İslamiyetten önceki sözlü edebiyatın devamı niteliğindedir ve hâlâ varlığını sürdürmektedir. Bu gelenekte şiir ön plandadır.
        
        Halk şiirinde genellikle yarım uyak kullanılmıştır.
        
        Toplum için sanat anlayışını taşır.
        
        Dili sade, halk dilidir; ancak İslamiyetin etkisiyle özellikle tasavvuf şairlerinde Arapça ve Farsça sözcüklere
        de yer verilmiştir.
        
        Şiirlerin nazım birimi dörtlüktür. Ritim hece ölçüsüyle sağlanır. Hece ölçüsünün de en çok 7'li, 8'li, 11'li kalıpları kullanılmıştır.
        
        Gözleme dayalıdır. Bu nedenle de gerçekliğe yaslanan bir edebiyattır. Biçimden çok, konu önemlidir.
        
        Köroğlu, Dadaloğlu, Karacaoğlan, Âşık Veysel, Yunus Emre, Pir Sultan Abdal bu edebiyatın başlıca temsilcileridir. Halk şiiri geleneğine Milli Edebiyat dönemi şairleri, Beş Hececiler bağlı kalmışlardır.
        
        Halk şiiri üç koldan gelişmiştir: Anonim, Âşık ve Tekke (Tasavvuf).
    - - yüzyıldan sonra Türkler arasında yayılan ve yerleşen İslamiyet, Arap ve İranlılarla her alanda bağların kurulmasını, edebiyat alanında da ortak bir düşünce ve zevkin doğmasını sağlamıştır. Medrese kültürüyle yetişen aydın şairler, Arap ve İran edebiyatının etkisinde kalarak ve onları örnek alarak eserler yazdılar. Böylece divan edebiyatı doğmuştur.
        
        Dili, Arapça, Farsça, Türkçe sözcüklerin karması olan Osmanlıcadır. Dil, bu nedenle oldukça ağırdır.
        
        Ölçü, uyak, nazım birimi, nazım şekli kesin kurallara bağlanmış; biçime çok önem verilmiştir. Ses akışı ve ritim son derece güçlüdür.
        
        Nazım birimi ağırlıklı olarak beyittir. Bentlerle yazılan nazım şekilleri de vardır. Her beyit kendi içinde bir anlam bütünlüğü oluşturacak biçimde yaratılır.
        
        Divan şiirinde konu değil, biçim güzelliği önemlidir. Aynı konu birçok şair tarafından ele alınır.
        
        Toplumsal konulara değinilmemiş, "sanat için sanat" anlayışı benimsenmiştir
        
        Daha çok tam ve zengin uyak kullanılmıştır.
        
        Fuzuli, Bâki, Nedim, Nef'i, Nabi, Şeyh Galip en önemli temsilcilerindendir.
    - - Gelenekle ilgilerini kesen Cumhuriyet devriTürk şairleri, dünyadaki yeni akımları izleyerek ülkemizde de onların benzerlerini yaratmaya çalışmışlardır. Bu dönemin bazı şairleri halk ve divan edebiyatındaki bazı unsurları kullanarak yeni bir şiir tarzı yaratmıştır.
        
        Uyak, ölçü gibi unsurları kullanmak gerekli görülmez. Birim zorunluluğu yoktur.
        
        Dilin anlam yönü, imgeyle ortaya çıkar. Bu bakımdan anlam geriye itilmiştir. Bireysel duygular ön plandadır. Konu yönünden belli bir sınırlaması yoktur.
        
        Sözcükler çağrışım yönünden zengindir. Somuttan çok, soyut duygu ve düşüncelere yaslanır.
        
        Ses akışı ve ritmi sağlayan unsurlar; dizelerin sıralanışı, sözcük tekrarları, sözcüklerin dizilişi ve ses
        tekrarlarıdır. / Şiirlerde iç ahenk ön plandadır.
        
        Şiirler genelde tek birimden oluştuğu için nazım birimi dizedir. Genellikle serbest nazım kullanılır.
        
        Bazı şairler modern şiir geleneğine bağlı olmakla birlikte halk veya divan şiirinden de yararlanmayı
        sürdürmüşlerdir. Örneğin Ahmet Kutsi Tecer, halk şiirinden; Atilla İlhan, divan şiirinden yararlanmıştır.
  - - - Güney Anadolu'da yaşayan Varsak Türkmenlerine ait halk şairleri tarafından söylenen şiirlerdir. Özel bir bestesi vardır ve 8'li hece ölçüsü ile söylenir. Varsağıda hayattan ve talihten şikayet gibi konular yiğitçe söylemler ile işlenir. Şiirin sonuna doğru mahlas kullanılır. Karacaoğlan bu türde eserler vermiştir.
    - - Divan Edebiyatı'nda din ya da devlet büyüklerini övmek için yazılan, en az 31, en çok 99 ikilikten oluşan, belli kurallara uyularak ortaya konulan, belli bölümleri olan ve bütün ikiliklerinin ikinci dizeleri en baştaki ikilikle uyaklı bulunan uzun bir nazım biçimidir. Türk edebiyatına 13. yüzyılda Araplardan geçmiştir.
    - - İslamiyet öncesinde yazılan koşuk türünün bir devamı olarak halk şiirinde, genellikle saz eşliğinde söylenmek üzere, hece ölçüsünün 6+5 ya da 4+4+3 kalıbıyla yazılmış, genellikle 11'li hece ölçüsü ile söylenen, en az 3 en çok 12 dörtlükten oluşan ve doğayı lirik bir biçimde anlatan nazım biçimidir.
    - - Gazel, Divan şairleri arasında çok kullanılan bir türdür. İlk beytinin mısraları birbiriyle, diğer beyitlerinin ikinci mısraları ilk beyitle kafiyeli, aynı vezinle söylenmiş, genellikle beş beyit ile dokuz beyit arasında şiirlerin yazıldığı bir nazım biçimidir. Gazelin başlıca konusu "aşk"tır.
    - - Sone, iki dörtlük ve iki üçlükten oluşan 14 dizelik bir nazım şeklidir. Batı edebiyatında kullanılan bu tür, Servet-i Fünuncular tarafından Türk edebiyatına geçirilmiştir. Edebiyatımızda ilk örneği Cenap Şahabettin'in, "Şi'r-i Na-Nüvişte" adlı şiiridir. Genellikle dörtlükleri sarmal kafiye ile yazılır.