Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ŞİİR - Coggle Diagram

- - - - "Havada bir dost eli okşuyor derimizi."
  - - - "Geçenki olau üzerine bütün köy ayaklandı."
  - - - "Laleyi, sümbülü, gülü har almış."
  - - - "Vefasız Aslı'ya yol gösteren bu,
        Kerem'in sazına cevap veren bu"
  - - - "Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilal!"
  - - - "Bir ah çeksem karşıki dağlar yıkılır"
- - - - herhangi bi ölçü kullanılmaz.
    - - dizelerdeki hece sayısı eşittir.
    - - hecelerde açıklık (.) ve kapalılık (_) vardır.
  - - - Düz Kafiye
        
        a a a a
        
        a a a b
        
        a a b b
        
        a a
        
        a a b a (Mani Tipi)
      - Çapraz Kafiye
        
        a b a b
      - Sarma (Sarmal) Kafiye
        
        a b b a
      - Örüşük Kafiye
        
        a b a - b c b - c d c ...
    - - Yarım Kafiye
        
        satır sonundaki tek ses benzerliği
        
        İstedim kendimi bu göle atam
        Elimi uzatıp yavruyu tutam
      - Tam Kafiye
        
        Satır sonunda bulunan iki ses benzerliği
        
        Yollarda kalan gözlerimin nurunu yordum, Kimdir o, nasıldır diye rüzgarlara sordum, Hulyamı tutan bir büyü var onda diyordum
      - Zengin Kafiye
        
        Satır sonunda bulunan ikiden fazla ses benzerliği
        
        Miskin Yunus biçareyim
        Baştan ayağa yareyim
        Dost ilinden avareyim
        Gel gör beni aşk neyledi
      - Cinaslı Kafiye
        
        Satır sonlarında yazılışları aynı, anlamları farklı kelimelerden oluşan benzerlikler
        
        Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım
        Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım
- - - - Sanatlı söyleyişin yerine yalın bir söyleyiş benimsenmiştir.
      - İmge şiirlerde nerdeyse olmazsa olmaz bir unsurdur.
      - Şiirlerde ölçü ve kafiye düzeninin olması şart değildir.
      - Şiirlerde sözcük dizilişi ve iç ahenk ön plandadır.
    - - Bu eserler halkın içinden doğmuştur.
      - Toplum hayatını ilgilendiren eleştirilere yer verilir
      - Eserleri yazan kişiler genellikle düzenli bir eğitim görmeyen kişilerdir.
      - Nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır.
      - Şiirler hazırlıksız olarak söylenmiştir.
    - - Divan şiiri geleneğinde konu bütünlüğüne ve bütün güzelliğine değil, beyit güzelliğine yer verilmiştir.
      - Arapça ve Farsça kelimelere ve tamlamalara sık sık yer verilir.
      - Divan şiirlerinde aşk ön plandadır
      - Oldukça süslü bir dil kullanılmıştır
  - - - Destan
      - Varsağı
      - Semai
      - Koşma
    - - Ninni
      - Ağıt
      - Türkü
      - Mani
    - - Sagu
      - Koşuk
      - Destan
      - Destan
    - - Kaside
      - Mesnevi
      - Gazel
    - - İlahi
      - Nefes
      - Devriye
      - Nutuk
- - - - Kır ve çoban yaşamını konu alır.
    - - Öğüt verme ya da bilgilendirme amacı ile yazılır.
    - - Kahramanlık, yiğitlik, göç, savaş, yurt sevgisi vb. konuları işleyen şiirlere denir.
    - - Kişilerin veya toplumun aksayan, bozuk ve yanlış yönlerini eleştirmek için yazılır
    - - Aşk şiirlerine denir.
    - - Acındırıcı ve hüzünlendirici olayları anlatan şiir türüne denir.
  - - - Hicviye
        
        Hiciv; şiir yoluyla alay etme, gülünç hale koyma, yerme anlamına gelir. Hiciv yoluyla yazılan manzumelere de hicviye denir. Divan şiirinde kaside, gazel, murabba, muhammes ya da kıta gibi birçok nazım şekli ile yazılsa da çoğunluğu kıta şeklindedir.
      - Münacat
        
        Allah'a yakarış amacıyla yazılan manzume. Nesir olarak yazılanlara tazarruname denir. Genellikle kaside ile yazılsa da mesnevi, kıta, rubâî, terkibibend ve terciibend gibi nazım şekilleriyle yazılmış örnekler de vardır. Esas itibariyle münâcâtlar günahkârlık ve pişmanlık duygularının dile getirildiği şiirlerdir.
      - Methiye
        
        Divan şiirinde bir kimseyi övmek için yazılan manzume. Daha çok kaside nazım şekli ile yazılır. Methiye aynı zamanda kasidenin bölümlerinden birinin de adıdır.
      - Naat
        
        Hz. Peygamber'i övmek ve ondan şefaat dilemek amacıyla yazılan manzume. Daha çok kaside nazım şekliyle yazılır. Divanların başında tevhit ve münâcâtlardan sonra yer alır.
      - Mersiye
        
        Divan şiirinde ölen birinin ardından duyulan üzüntüyü dile getirmek ve o kişinin iyi taraflarını anlatmak üzere yazılan lirik şiirlerdir. Mersiye, İslamiyet öncesinde sagu, halk edebiyatında ise ağıt olarak bilinir. Divan şiirinde mersiyeler genellikle terkibibent nazım şekli ile yazılır. Örnekleri diğerleri kadar yaygın olmasa da yitirilen topraklar için “şehir mersiyeleri”, sevilen bir hayvanın ölümüyle “hayvan mersiyeleri”, vatanın olumsuz durumunu tasvir etmek için de “vatan mersiyeleri” de kaleme alınmıştır.
      - Tevhid
        
        Sözlük anlamı "birleme, bir sayma, Allah'ın birliğine inanma" olan tevhid sözcüğü divan edebiyatında "Allah'ın varlığına ve birliğine dair yazılan manzume" anlamında kullanılmıştır.
    - - Aşık Tarzı Halk Şiiri
        
        Taşlama
        
        Halk edebiyatı nazım türlerinden olan taşlama, toplumun aksayan yönlerini, kişilerin olumsuz hâl ve hareketlerini eleştiren, yeren şiirlerin genel adıdır. Bir başka deyişle bir kimseyi veya toplumun bozuk yönlerini eleştirmek için yazılan şiirlerdir. Koşma nazım şekliyle yazılır. Âşık Dertli, Bayburtlu Zihni, Ruhsati ve Develili Seyranî önemli taşlama şairleridir.
        
        Güzelleme
        
        Adından da anlaşılacağı gibi insan, tabiat, aşk, sevgi, sevgilinin güzelliklerinden bahseden şiirlerdir. Koşma nazım şekliyle yazılır. Lirik şiirlerdir. Bu türün de en önemli şairi Karaca oğlan’dır.
        
        Koçaklama
        
        Halk şiirinin en yaygın kullanılan nazım türlerindendir. Bu tür şiirlerde savaş, yiğitlik, kahramanlık konuları işlenir. Coşkun ve yiğitçe söylenmiş bir havası vardır. Nazım biçimi koşma, nazım birimi dörtlüktür. Halk şiirimizde bu türün en güzel örneklerini Köroğlu ile Dadaloğlu vermiştir.
        
        Ağıt
        
        Ölen kişilerin ardından duyulan acıyı, üzüntüyü dile getirmek için söylenen şiirlerdir. Deprem, yangın, sel gibi doğal afetlerle ilgili de ağıtlar yakılmıştır. Ağıt söyleme işine ağıt yakma, ağıt söyleyenlere ise ağıtçı denmektedir.
      - Tekke Edebiyatı
        
        Nutuk
        
        Tekke önderlerinin tarikate yeni giren dervişlere tarikatin ilkelerini öğretmek amacıyla söyledikleri didaktik şiirlerdir.
        
        Deme
        
        Alevi-Bektaşi tarikatından tasavvuf şiirlerinin tarikatlarını ve hareketleriyle ilgili temaları işleyen, sorunlarını konu edinen şiirlerine deme adı verilir.
        
        Nefes
        
        Nefeslerde genellikle tasavvuftaki vahdet-i vücut (varlığı birliği) kavramı anlatılır. Bunun yanı sıra Hz. Muhammet ve Hz: Ali için övgüler de söylenir.
        
        Şathiye
        
        Dinin ilkelerinden, inançlardan teklifsizce ve alaycı bir dille söz ediyormuş gibi söylenen şiirlerdir.
        Görünüşte saçma sanılan bu şiirler aslında toplumun ve insanların eleştirisini yapmakta ve tasavvuf kavramlarını anlatmaktadır.
        
        İlahi
        
        Allah aşkını konu edinen, Tanrıyı övmek, ona yalvarmak için yazılan şiirlerdir.
        
        Devriye
        
        İlâhîye benzer. Ezelden beri var olan insan ruhunun Allah’tan gelip tekrar Allah’a dönmesi düşüncesini işleyen şiirlerdir.
    - - Modern şiir türleri ile aynıdır.