Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
TÜRK DESTANLARINDA MOTİFLER (DAĞ ((Ana), kutsal, yüksek dağların…
TÜRK DESTANLARINDA MOTİFLER
IŞIK
Maniheizm'in tanrısı
Ak Ana
Işıktan bir tanrı sembolü
Destanlardaki çoğu büyük kahraman kutsal bir ışık içinde doğar.
Şamanizm'de cennet bir ışık dünyasıdır :fire:
aydınlık
kutsallık ve gök tanrı ile bağlatınlı
SU
kutsal
Saflaştırma ve yeniden hayat verme (ölümsüzlük)
Su İyesi: Su Anası
Altay yaratılış destanında “başlangıçtaki sonsuz su” şöyle ifade edilmiştir:
"Dünya bir deniz idi, ne gök vardı ne bir yer,
Uçsuz, bucaksız, sonsuz sular içindeydi her yer!"
kült
(Mitlerin çoğu) Dünyanın başlangıçta bir okyanustan ibaret olduğu inancı
Evrenin dört öğesinden biri
Şamanizmde avcı ve balıkçıların koruyucusudur.
MAĞARA
sığınak
Alper Tunga ve Gök Börü destanı
Eski Türk boylarında ev olarak kullanılmış
Sığınak ve ana karını
İslamiyet etkisi
Mağara, yüzeyle bağlantısı olan ve gün ışığı ile bağlantısı kaybolacak derinliğe ve en az bir insanın sürünerek girebilmesine olanak verecek genişlik ve yüksekliğe sahip olan yeraltı boşluklarıdır.
KURT
hayat gücü
yeniden çoğalış
savaş
güç
çevik ve hareketli
bayrak flama sembolü
Türeyiş Destanı
Tanrı bir erkek kurt şeklinde yere inmiş
Oğuz Kaan Destanı
üç yerde Oğuz
ordusuna yol göstermiştir
AT
şamanın gökyüzüne çıkacağı, bineği ve kurbanlık olan hayvan
Türklerin ata çok değer vermesinin nedenlerinden biri atın eti, sütü ve derisinden yararlanmalarıdır.
Savaştaki faydaları dolayısıyla kuvvet ve kudret timsali
yardımıyla yeraltına ya da öteki dünyaya geçebildiği için at ölümün de simgesi
sürüleri zenginliğin ifadesi olarak görülür
su unsurunun hayvan biçimli timsali,
RÜYA
Göç Destanı
Uygur hakanı Buğu Han
devletin kuruluş felsefesini böyle bir rüyaya dayandırma ve böylece manevi bir güç kazanma
müjde
gelecekteki olaylardan haberdar olma
motif sayılması için olaylarda aktif rol oynamalı, akış değiştirici :
Kadercilik anlayışı
yorumlama
Dede Korkut’taki Salur Kazan’ın rüyasında evinin üzerine yıldırım düştüğünü, kurtların evine saldırdığını gördüğünü anlatması üzerine Salur Kazan’ın avdan dönünce obasının yağma edildiğini görmesi rüya motifinin önemli örneklerindendir.
“düş olmadan iş olmaz”
Rüya motifinin işlevlerinden biri destanda kahramanın vereceği kararları etkileyerek destanın bütününü ilgilendirmesidir
gelecekten haber verme niteliğinde rüyalar
Manas destanında Kırgızlara düşman han kızı Akılay, rüyasında bir sele kapıldığını, o sırada altın yapraklı bir çınara sarıldığını babasına anlatır. Kısa bir süre sonra babası Manas’a yenilir ve Akılay da esir kızlarla birlikte Manas’a hediye edilir ve Manas’ın karısı olur .
devletin büyüyüp gelişmesinde dayanak noktası
Savaşlar üzerine kurulu destanlarda kahramanın galibiyeti veya yenilgiyi mücadeleden önce hissetmesini sağlar
Türk destanlarında ilk rüya motifine Alp Er Tunga'ya bağlanan Oğuz destanında Uluğ Türk tarafından görülen rüyada rastlanmaktadır.
Oğuz Kağan, yönetim stratejisini rüyada işaret edildiği şekilde belirler
UĞURLU SAYILAR
Kur'an-ı Kerim Yedi Harf Üzerine İnmiştir.
Dokuz Dallı Bir Ağaç, her dalın altında bir insan
Oğuz Kaan Destanında, Oğuz kırk günde yürür, kırk günde konuşur.
Battal Gazi, Dede Korkut, Danişment Gazi ve diğer destanlarda kırk bu kişilerin etrafında toplanan gücü temsil eder. Örn.Kırk eren, kırk alp...
Süleymaniye Camii, yedi senede yapılmıştır.
Altay Türkleri, ay tutulmasını "yedi başlı dev" ile ilişkilendirirler. Kırgız Türkleri, Kutup Yıldız'ında bulunan Büyük Ayıya " Yedi Bekçi" derler. Bugün Anadolu'da halen bir kişinin "yedi göbek sülalesini" bilmesi vb . deyimler hala günümüzde bulunmaktadır.
Altay Türklerinde Şamanların Omuzlarında dokuz ok ve yay sembolü bulunmaktadır.
Türk Hakanlarının hakimiyet alameti davul ve tuğlar dokuz tanedir
AĞAÇ
Ağaç Türk destanlarında en önemli motiflerden biridir.
Ağaçların gökten indiğine inanılıyormuş
link to www.google.com
Türk destanlarında ağaç hep korunmuştur. Örneğin Ergenekon Destanı'nda meyve verilen ağacın kesilmesi yasaklanmıştır.
Oğuz Kağan Destanı'nda, Oğuz'un ikinci karısı bir ağaç kovuğunda yaratılmıştır.
Özellikle çınar ve kayın ağaçlarının kutsal ve olağanüstü özelliklere sahip olduğuna inanılır.
İnsanların yaratılışı ile ilgili bir Türk efsanesinde, gök tanrı tarafından yaratılan bir ağacın 9 dalının yeryüzündeki 9 insan cinsine barınaklık ettiği söylenir.
SİHİR
Uygur Destanı'nda "yada taşı" rivayeti
yurt bütünlüğü ve halk saadeti
İslamiyet'ten sonraki Türk destanlarında
Örnek: Battal Gazi destanı
İslamın aksine bir keramet olarak görülür
Battal Gazi destanlarında yer almıştır
DAĞ
kutsal
yüksek dağların tanrıların yaşadığı yer olduğuna dair bir inanç vardır
Kule ve tapınak isimleri
Yerin ve göğün birleştiği yer
merkez
Yaşam ve enerinin ortaya çıktığı yer
Üstünlük, yükseklik
ural dağları'nın dünyayı baştan başa saran bir kuşak olduğu inancı
dağ ruhu
Ana
AK SAKALLI
Elinde hayvan başlı “çevgen” denen bir asa tutar, ak-boz ata biner ve giyimi de aktır.
Bilge olan yaşlı kimse.
Aqsaqal(İngilizce)
Akhagallı, Ağsagallı, Aksahaltı
İyi niteliklere sahip yaşlı kimse, yörede tanınmış en yaşlı kişi
