Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การบำบัดรักษาด้วยยาทางจิตเวช (Psychopharmacology) (ยารักษาอาการซึมเศร้า…
การบำบัดรักษาด้วยยาทางจิตเวช (Psychopharmacology)
ยารักษาอาการซึมเศร้า (Antidepressant Drugs)
1. กลุ่ม Tricyclic Antidepressants (TCAs)
Imipramine (Tofranil)
Amitriptyline (Tryptanol)
Nortriptyline (Aventyl, Nortrilen, Pamelor)
Clomipramine (Anafranil)
Doxepin (Sinequan)
Maprotiline (Ludiomil)
2.กลุ่ม Monoamine Oxidase Inhibitors (MAOIs)
Aurorix (Moclobemide)
Phenelzine (Nardil)
Tranylcypromine (Parnate)
Isocarboxazid (Marplan)
3. กลุ่ม Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRIs)
Fluvoxamine (Faverin, Luvox)
Paroxetine (Paxil, Seroxat)
Floxetine (Prozac)
Sertraline (Zoloft)
Citalopram (Celexa, Cipram)
4. กลุ่ม New Generation
Trazodone (Desirel)
Tianeptine (Stablon)
Mianserin (Tolvon, Tolimed)
Bupropion (Quomen)
Venlafaxian (Efexor-XR)
Mirtazapine (Remeron)
Maprotiline (Ludiomil)
ผลข้างเคียงของยาและการพยาบาล
1.2 ง่วงซึม (Sedation) โดยเฉพาะ เมื่อได้รับยา Amitriptyline และ Mianserin แพทย์อาจให้เป็นยาก่อนนอนและแนะนำผู้ป่วย อย่าขับรถหรือทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรที่อาจเกิดอันตรายจากการง่วงซึม
คลื่นไส้ (Nausia) ผู้ป่วยรับประทานยาพร้อมอาหารเพื่อลดอาการระคายเคืองของกระเพาะอาหาร
ปากแห้ง (Dry mouth)
แนะนำให้ผู้ป่วยอมก้อนน้ำแข็งหรือจิบน้าบ่อยๆ
ยาคลายกังวล (Antianxiety Drugs/ Anxiolytic Drugs/Minor Tranquillizers)
2. Intermediate Acting ประมาณ 10-20 ชั่วโมง
Alprazolam (Xanax)
Lorazepam (Ativan, Loramed)
3. Short Acting ออกฤทธิ์เร็วมาก ส่วนใหญ่เป็นยานอนหลับ
Trizolam (Halcion)
Midazolam (Dormicum)
1. Long Acting >24 ชั่วโมง
Chlordiazepoxide (Librium)
Dipotassium Clorazepate (Tranxene, Trancon)
Diazepam (Valium)
ผลข้างเคียงของยาและการพยาบาล
หลงลืมเหตุการณ์ช่วงใกล้ๆ ที่เกิดขึ้นก่อนการใช้ยา แต่เหตุการณ์ในอดีตจำได้ (Anterograde amnesia) ให้ข้อมูลกับผู้ป่วยว่าอาจมีหลงลืมได้บ้าง
ทาให้เกิดอาการติดยาและดื้อยาได้ แนะนาผู้ป่วยว่าควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา
ง่วงนอน เดินเซ แนะนำผู้ป่วยไม่ให้ขับรถในระยะที่ใช้ยานี้ หรือผู้ที่ทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรกลต้องระมัด ระวัง เพราะยาอาจทำให้เกิดอาการเชื่องช้า จะเป็นอันตรายต่อผู้ป่วยได้
ยารักษาอาการชัก (Anticonvulsant Drugs)
ผลข้างเคียงของยา
อาจมีอาการเหงือกบวม คลื่นไส้ ผื่นแดง ง่วง มึนงง ซึม ตาพร่า กล้ามเนื้ออ่อนแรง
ยาที่ใช้
Clonazepam (Klonopin
Primidone (Mysoline)
Phenytoin (Dilantin)
Carbamazepine (Tegretol)
Valproic Acid (Depakene)
1. ยารักษาโรคจิต (Antipsychotic Drugs /Major Tranquillizers)
1. Typical antipsychotic drugs หรือ Dopamine Antagonists (DA)
1.1 กลุ่ม Aliphatic Phenothiazine มีฤทธิ์ Sedative สูง มีฤทธิ์ข้างเคียงทาให้ความดันโลหิตต่ำมากกว่ายาชนิดอื่น
1.2 กลุ่ม Piperazine Phenothiazine มีฤทธิ์ Sedative ปานกลาง มี Extrapyramidal Symptoms น้อย แต่มีฤทธิ์ข้างเคียง Anticholinergic สูงกว่ายาอื่น
1.3 กลุ่ม Piperazine Phenothiazine มีฤทธิ์ Sedative ต่า แต่ Extrapyramidal Symptoms สูง ลดความคิดหลงผิด และประสาทหลอนได้ดี
1.4 กลุ่ม Thiozanthenes
1.5 กลุ่ม Butyrophenone มี Potency สูง มีฤทธิ์ Sedative น้อยละมี Extrapyramidal Symptoms สูง
2. Atypical antipsychotic drugs หรือ Serotonin-Dopamine Antagonists (SDA)
Risperidone (Risperdal)
Olanzapine (Zyprexa)
Clozapine (Clozaril, Clopaze)
Quetiapine (Seroquel)
Ziprasidon (Geodon)
Side effect
1.EPS
Parkinsonial like syndrome
Akathisia
Acute dystonia
Tardive dyskinesia
2.NMS
Fever
Encephalopathy
Vital sign unstable
Enzyne elevated
Rigidity of muscle
การพยาบาล (Nursing Intervention)
จดบันทึกน้ำดื่มและปัสสาวะเพื่อดูความสมดุลของน้ำที่ได้รับและการขับถ่ายออกไป หาหลายๆ วิธีที่จะทาให้ผู้ป่วยปัสสาวะได้เอง
แนะนำให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารที่มีกากใยมากๆ เช่น ผัก ผลไม้ ดื่มน้ำเพิ่มขึ้นถ้าไม่มีข้อห้าม และกระตุ้นให้ผู้ป่วยออกกำลังกาย
ให้อมน้ำแข็งหรือจิบน้าบ่อยๆ ให้ความมั่นใจว่าอาการจะหายไปได้ ไม่ควรขับรถจนกว่าอาการตาพร่าจะดีขึ้นระวังการพลัดตกหกล้มจากการมองเห็นไม่ชัด
ระวังการเกิดอุบัติเหตุ และการรบกวนผู้อื่น คอยดูแลการรับประทานอาหาร
อธิบายให้ผู้ป่วยทราบว่าอาการเหล่านี้จะเกิดได้ในระยะแรกที่ได้รับยา จะเกิดขึ้นชั่วคราวเท่านั้น จะหายไปได้เมื่อใช้ยาแก้แพ้ (Antiparkinson drugs) และร่างกายจะค่อยๆ ปรับตัวได้ อาการดังกล่าวจะไม่มีอันตรายกับผู้ป่วย เพื่อลดความวิตกกังวลของผู้ป่วย
ยาลดอาการข้างเคียงของยาทางจิตเวช (Anticholinergic Drugs/Antiparkinson Drugs)
ยาที่ใช้
Benztropine (Cogentin)
Dipenhydramine (Benadryl)
Trihexyphenidyl (Aca, Artane, Benzhexol)
Biperidan (Akineton)
ผลข้างเคียงของยา
คลื่นไส้ ปั่นป่วนในท้อง
Orthostatic Hypotension
Sedation, Drowsiness และ Dizziness
Anticholinergic effect เช่น ปากแห้ง ตาพร่า ท้องผูก อาจมีปัสสาวะลำบากในผู้สูงอายุ
Anticholinergic Delirium อาการสำคัญ คือ สับสน ไม่รู้วัน เวลา สถานที่ หรือแสดงอาการทางจิต
การพยาบาล
ควรให้รับประทานยาหลังอาหารทันทีเพื่อป้องกันการรบกวนกระเพาะอาหาร
ควรสังเกตอาการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากการใช้ยา เช่น การทรงตัว การพูด และความสามารถในการดูแลตนเองของผู้ป่วย
อธิบายคุณสมบัติของยาและวิธีรับประทานยาว่า ควรรับประทานเมื่อใด หากไม่มีอาการไม่จ้าเป็นต้องรับประทาน
สังเกตและประเมินผลหลังให้ยา เพื่อจะได้ช่วยเหลือทันทีที่มีปัญหา
ระมัดระวังอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นได้จากาการ ตามัว เดินเซ เดินไม่ตรงทาง เป็นต้น
รายงานแพทย์ทันที่พบปัญหาที่เกิดขึ้นหลังจากได้รับยา
ยาควบคุมอารมณ์ (Mood-Stabilizing Drugs/Antimanic Drugs)
2. Lithium Citrate
(Cibalith-s)
1. Lithium Carbonate
(Eskalith, Lithane, Lithonate)
ผลข้างเคียงของยา
Early Side Effects เป็นอาการที่เกิดขึ้นในช่วงแรกที่ได้ยา
กล้ามเนื้ออ่อนแรงและอ่อนเพลีย
มือสั่น โดยเฉพาะเวลาเขียนหนังสือ
ระบบทางดินอาหารถูกรบกวน เช่น คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ปวดท้อง ท้องเสีย
ปากแห้ง กระหายน้ำ
Late Side Effects เป็นอาการที่เกิดขึ้นเมื่อใช้ยาเป็นเวลานาน
บวมและมีน้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้น จากการเพิ่มปริมาณน้ำในร่างกายและการเปลี่ยนแปลงของการเผาผลาญคาร์โบไฮเดรต
อาจมีภาวะแทรกซ้อนของ Hypothyroidism หรือ Goiter
Leukocytosis หัวใจเต้นผิดจังหวะ
อาการมือสั่น ระหายน้ำและปัสสาวะบ่อยมากกว่าระยะแรก