Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การบำบัดรักษาด้วยยาทางจิตเวช Psychopharmacology (ยารักษาอาการซึมเศร้า…
การบำบัดรักษาด้วยยาทางจิตเวช Psychopharmacology
ยารักษาอาการชัก (Anticonvulsant Drugs)
ผลข้างเคียงของยา
เหงือกบวม คลื่นไส้ ผื่นแดง ง่วง มึนงง ซึม ตาพร่า กล้ามเนื้ออ่อนแรง
ยาที่ใช้ ได้แก่ Valproic Acid , Phenytoin , Clonazepam , Primidone , Carbamazepine
ยาลดอาการข้างเคียงของยาทางจิตเวช (Anticholinergic Drugs)
ผลข้างเคียงของยา
Anticholinergic effect เช่น ปากแห้ง ตาพร่า ท้องผูก
คลื่นไส้ ปั่นป่วนในท้อง
Sedation อาการง่วง ซึม
Orthostatic Hypotension ความดันโลหิตต่ำลงขณะเปลี่ยนท่า
Anticholinergic Delirium อาการสำคัญ คือ สับสน ไม่รู้วัน เวลา สถานที่ หรือแสดงอาการทางจิต
ยาที่ใช้ ได้แก่ Trihexyphenidyl , Benztropine , Dipenhydramine ,Biperidan
การพยาบาล
อธิบายคุณสมบัติของยาและวิธีรับประทานยา
ควรให้รับประทานยาหลังอาหารทันที เพื่อป้องกันการรบกวนกระเพาะอาหาร
สังเกตและประเมินผลหลังให้ยา และรายงานแพทย์ทันที่พบปัญหาที่เกิดขึ้นหลังจากได้รับยา
ควรให้คำแนะนำผู้ป่วยและญาติ
ควรหลีกเลี่ยงการขี่พาหนะ การควบคุมเครื่องจักร เพราะผู้ป่วยมักง่วงนอน และตาพร่า
ควรรายงานอาการข้างเคียงที่เกิดขึ้น
ตรวจร่างกายสม่ำเสมอ โดยเฉพาะตรวจตา
ดื่มน้ำให้เพียงพอ
ควรหลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และลดอาหารที่มีโปรตีนสูง
ยารักษาอาการซึมเศร้า (Antidepressant Drugs)
กลุ่ม Tricyclic Antidepressants (TCAs)
ผลข้างเคียง
ตาพร่า ท้องผูก ปัสสาวะลำบาก ความดันโลหิตต่ำเมื่อเปลี่ยนอิริยาบถ (Orthostatic hypotension) น้ำหนักเพิ่มขึ้น มีโอกาสชักง่ายขึ้น
ได้แก่ Imipramine, Amitriptyline, Nortriptyline, Clomipramine, Doxepin, Maprotiline
การพยาบาล
แนะนำให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารที่มีกากใยมาก ๆ และกระตุ้นให้ออกกำลังกาย
บันทึกสารน้ำเข้า-ออก
ให้ความมั่นใจกับผู้ป่วยว่าอาการจะหายไปหลังจากได้รับยา 2-3 สัปดาห์
สังเกตอาการข้างเคียงจากการใช้ยาและให้การช่วยเหลือผุ้ป่วย
หากพบอาการข้างเคียงให้รายงานแพทย์ทราบ
กลุ่ม Monoamine Oxidase Inhibitors (MAOIs)
ได้แก่ Aurorix,Phenelzine, Tranylcypromine ,Isocarboxazid
ผลข้างเคียง
ภาวะความดันโลหิตสูงอย่างเฉียบพลัน (Hypertensive crisis)
อาการ Withdrawal Symptoms
กลุ่ม Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRIs)
ได้แก่ Floxetine, Fluvoxamine ,Paroxetine ,Sertraline ,Citalopram
ผลข้างเคียง
นอนไม่หลับ ปวดศีรษะ น้ำหนักลด ความต้องการทางเพศลดลง Serotonin syndrome
กลุ่ม New Generation
ได้แก่ Mianserin , Trazodone ,Tianeptine ,Bupropion Venlafaxian ,Mirtazapine ,Maprotiline
ยาควบคุมอารมณ์ (Mood-Stabilizing Drugs
ยาที่ใช้ ได้แก่ Lithium Carbonate , Lithium Citrate
ผลข้างเคียงของยา
Early Side Effects
ระบบทางดินอาหารถูกรบกวน
กล้ามเนื้ออ่อนแรงและอ่อนเพลีย มือสั่น
ปากแห้ง กระหายน้ำ
Late Side Effects
มือสั่น กระหายน้ำและปัสสาวะบ่อยมากกว่าระยะแรก
บวมและมีน้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้น
อาจมีภาวะแทรกซ้อนของ Hypothyroidism หรือ Goiter
Leukocytosis
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
ยารักษาโรคจิต (Antipsychotic Drugs)
Dopamine Antagonists (DA)
กลุ่ม Piperazine Phenothiazine
ลดความคิดหลงผิด และประสาทหลอนได้ดี ได้แก่ Perphenazine ,Trifluoperazine ,Fluphenazine
กลุ่ม Thiozanthenes
ได้แก่ Zuclopenthixol Acetate, Flupenthixol Decanoate
กลุ่ม Piperazine Phenothiazine
มีฤทธิ์ Sedative ปานกลาง และ Anticholinergic สูงกว่ายาอื่น ได้แก่ Thioridazine
กลุ่ม Butyrophenone
ใช้ในการควบคุมอาการวุ่นวาย ก้าวร้าว ประสาทหลอน หลงผิด และ Mania ได้แก่ Haloperidol ,Bromperidol
กลุ่ม Aliphatic Phenothiazine
ฤทธิ์ Sedative สูง มีฤทธิ์ข้างเคียงทาให้ความดันโลหิตต่ำ ได้แก่ Chlorpromazine
อาการข้างเคียง
3.orthostatic hypotension
ความดันโลหิตต่ำ ลงขณะเปลี่ยนท่า นั่งนอนมาเป็นยืน
Anticholinergic side effect
ปากแห้ง ตาพร่า ปัสสาวะลำบาก ท้องผูก
Neuroleptic Malignant Syndrome (NMS)
Fever มีไข้สูง
Encephalopathy ระดับการรู้สึกตัวลดลง อาจเกิดภาวการณ์ทำงานของระบบหายใจล้มเหลว และอาจเสียชีวิตได้
Vital sign unstableหัวใจเต้นเร็ว ความดันโลหิตไม่คงที่
Enzyme elevated
Rigidity of muscle มีการเกร็งของกล้ามเนื้อทั่วไปอย่างรุนแรง
4.seizure threshold
ทำให้เกิดการชัก
6.Endocrine effect
หิวบ่อย กินจุ น้ำหนักเพิ่ม
ผู้ชายอาจมีเต้านมโตขึ้น การหลั่งอสุจิลดลง
ผู้หญิงมีการเพิ่มระดับ Prolactin ซึ่งเป็นผลให้มีเต้านมคัด และบางรายมีการหลั่งน้ำนม
7.เลือด (Hematologic effect)
จำนวนเม็ดเลือดขาวน้อยกว่าปกติ (Agranulocytosis) ติดเชื้อง่าย มีไข้
1.Extrapyramidal side effects (EPS)
1.Parkinsonial like syndromemask
akinesia เฉยเมย
rigidity มีอาการมือ-ขาสั่น
tremor มีอาการเกร็งกระตุก
mask face กล้ามเนื้อหน้าเกร็ง ไม่แสดงอารมณ์
Akathisia มีอาการกระสับกระส่าย นั่งไม่ติด หรืออยู่นิ่ง ๆ ไม่ได้
2.Acute dystonia มีการเกร็งของกล้ามเนื้อรุนแรงในบริเวณคอ หลอดลม ลิ้น ปาก รวมถึงบริเวณลูกตา ทำให้คอบิด
Tradive dyskinesia ปากขมุบขมิบเหมือนเคี้ยวปากหรือดูดปาก
8.ผิวหนัง (Skin reaction)
ลมพิษหรือผิวหนังอักเสบ เนื่องจากผิวหนังไวต่อแสงแดด
9.ตับ (Hepatologic effect) ดีซ่าน
10.ตา (Ocular effect) ตาพร่า
Serotonin-Dopamine Antagonists (SDA)
ได้แก่ Clozapine ,Risperidone ,Olanzapine ,Quetiapine , Ziprasidon
เป็นยารักษาโรคจิตกลุ่มใหม่ มีการตอบสนองต่อการรักษาและผลข้างเคียงประเภท Extrapyramidal Symptoms น้อยกว่ายากลุ่มเดิม แต่ราคาจะค่อนข้างสูง
การพยาบาล
สังเกตอาการข้างเคียงจากการใช้ยาและให้การช่วยเหลือผุ้ป่วย
แนะนำผู้ป่วยให้ลุกขึ้นอย่างช้า ๆ วัดความดันโลหิตท่านอนและท่ายืนเพื่อเปรียบเทียบกัน
อธิบายให้ผู้ป่วยทราบว่าอาการเหล่านี้จะเกิดได้ในระยะแรกที่ได้รับยา
บันทึกสารน้ำเข้า-ออก
แนะนำให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารที่มีกากใยมาก ๆ และกระตุ้นให้ออกกำลังกาย
ยาคลายกังวล (Antianxiety Drugs)
ผลข้างเคียง
ทำให้เกิดอาการติดยาและดื้อยาได้
อาการทางพฤติกรรม
Disinhibition Syndrome กล้าแสดงพฤติกรรมหรือพูดในสิ่งที่ไม่เหมาะสม
Paradoxical Excitement พฤติกรรมวุ่นวาย อาละวาดก้าวร้าว
ทำให้ง่วงนอน เดินเซ หลงลืมเหตุการณ์ช่วงใกล้ๆ ที่เกิดขึ้นก่อนการใช้ยา แต่เหตุการณ์ในอดีตจำได้ (Anterograde amnesia)
การพยาบาล
แนะนำผู้ป่วยไม่ให้ขับรถในระยะที่ใช้ยานี้ หรือผู้ที่ทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรกล
แนะนำผู้ป่วยว่าควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา
สังเกตอาการและให้การช่วยเหลือผู้ป่วย
ยากลุ่ม Benzodiazepines
Intermediate Acting ประมาณ 10-20 ชั่วโมง
Alprazolam, Lorazepam
Short Acting ออกฤทธิ์เร็วมาก
ส่วนใหญ่เป็นยานอนหลับ ได้แก่ Trizolam, Midazolam
Long Acting >24 ชั่วโมง
Chlordiazepoxide,Dipotassium Clorazepate, Diazepam
: