Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยารักษาโรคจิต (Antipsychotic Drugs) (ผลข้างเคียงของยา และการพยาบาล…
ยารักษาโรคจิต
(Antipsychotic Drugs)
Side effect
กลุ่มอาการ
EPS
Parkinsonial like syndrome
Acute dystonia
Akathisia
Tardive dyskinesia
NMS
Fever
Encephalopathy
Vital sign unstable
Enzyne elevated
Rigidity of muscle
ภาวะ
orthostatic hypotension
seizure threshold
ระบบ
ประสาทอัตโนมัติ
ปากแห้ง ตาพร่า
ปัสสาวะลำบาก ท้องผูก
ต่อมไร้ท่อ
หิวบ่อย กินจุ น้ำหนักเพิ่ม
ญ. นมคัด หลั่งน้ำนม
ประจำเดือนลด
ความต้องการทางเพศลด
ช. นมโต หลั่งอสุจิลดลง
เลือด
agranulocytosis
ติดเชื้อง่าย มีไข้
ยาที่ใช้
Atypical antipsychotic drugs หรือ
Serotonin-Dopamine Antagonists (SDA)
เป็นยารักษาโรคจิต
กลุ่มใหม่
Ziprasidon (Geodon)
Olanzapine (Zyprexa)
Clozapine (Clozaril, Clopaze)
Risperidone (Risperdal)
Quetiapine (Seroquel)
Typical antipsychotic drugs/
Dopamine Antagonists (DA)
กลุ่ม Aliphatic
Phenothiazine
มีฤทธิ์ข้างเคียงทำให้ความดันโลหิตต่ำ
มากกว่ายาชนิดอื่น
Chlorpromazine
(Largactil)
กลุ่ม Piperazine
Phenothiazine
มีฤทธิ์ Sedative ปานกลาง
มี Extrapyramidal Symptoms น้อย
Thioridazine
(Melleril,
Tidazine,
Thiomed)
กลุ่ม Piperazine
Phenothiazine
ลดความคิดหลงผิด
และประสาทหลอนได้ดี
Perphenazine
(Trilafon, pernazine,
Pernamed)
กลุ่ม Thiozanthenes
Zuclopenthixol Acetate
(Clopixol Acuphase)
Flupenthixol Decanoate
(Fluanxol Depot)
กลุ่ม Butyrophenone
ใช้ในการควบคุมอาการวุ่นวาย ก้าวร้าว ประสาทหลอน หลงผิด และ Mania
Haloperidol
(Haldol, Halop,
Haridol)
Bromperidol (Impromen)
ผลข้างเคียงของยา
และการพยาบาล
Extrapyrmidal
Symptoms (EPS)
เกิดความผิดปกติ
ทางการเคลื่อนไหว
Pseudoparkinsonism
/Parkinsonism
กล้ามเนื้อแข็งเกร็ง (Rigidity)
มีอาการสั่น (Tremor)
สีหน้าเฉยเมยไม่แสดงความรู้สึก
เหมือนใส่หน้ากาก (Mask Face)
การเคลื่อนไหวช้า (Akinesia)
Acute Dystonia
ขากรรไกรแข็ง น้ำลายไหล ลิ้นคับปาก
พูดไม่ชัด กลืนลำบาก
ตาเหลือกขึ้นค้างบนตลอดเวลา
มีอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ (Muscle Spasm)
กล้ามเนื้อที่หน้ากระดุก
คอบิดไปข้างใดข้างหนึ่งหรือลำตัวบิดไปด้านข้าง
Akathisia
กระวนกระวาย กระสับกระส่าย
อยู่นิ่งไม่ได้ ต้องเคลื่อนไหวตลอดเวลา
การพยาบาล
อธิบายให้ผู้ป่วยทราบว่าอาการจะเกิดได้ในระยะแรกที่ได้รับยาจะเกิดขึ้นชั่วคราว จะหายไปได้
เมื่อใช้ยาแก้แพ้ (Antiparkinson drugs)
และร่างกายจะค่อยๆ ปรับตัวได้
ระวังการเกิดอุบัติเหตุ และการรบกวนผู้อื่น
คอยดูแลการรับประทานอาหาร
Tardive dyskinesia
ผู้ป่วยอาจไม่รู้ตัวหรือควบคุมไม่ได้ เช่น ดูดปาก แลบลิ้น เลียริมฝีปาก เคี้ยว ปาก แสยะใบหน้า กลืนลำบาก
มีอาการของการเคลื่อนไหวซ้าๆ ของกล้ามเนื้อ
บริเวณใบหน้าลิ้น และลำคอ
การพยาบาล
แนะนำผู้ป่วยให้พูดช้าๆ
ให้ผู้ป่วยพูดถึง
ความรู้สึกเขาออกมา
ให้ผู้ป่วยพักผ่อนให้เพียงพอ
Neuroleptic malignant
syndrome (NMS)
มีอาการกล้ามเนื้อ
แข็งเกร็งอย่างรุนแรง
ไข้สูง หัวใจเต้นเร็ว เหงื่อออกมาก ปัสสาวะออกน้อย
ความดันโลหิตไม่สม่ำเสมอ
อาจเกิดภาวการณ์ทางานของระบบหายใจล้มเหลว
อาจเสียชีวิตได้
การพยาบาล
สังเกตอาการ ถ้าพบรีบรายงานแพทย์
ทราบเพื่อให้การช่วยเหลือ
Anticholinergic
side effect
ท้องผูก
การพยาบาล
แนะนำให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารที่มีกากใยมากๆ
ปัสสาวะลำบาก
การพยาบาล
บันทึกน้ำดื่มและปัสสาวะเพื่อดูความสมดุลของน้ำที่ได้รับ
และการขับถ่ายออกไป หาวิธีที่จะทำให้ผู้ป่วยปัสสาวะได้เอง
ปากแห้ง
การพยาบาล
ให้อมน้ำแข็งหรือจิบน้ำบ่อยๆ
ตาพร่า
การพยาบาล
ไม่ควรขับรถจนกว่าอาการตาพร่าจะดีขึ้น
ระวังการพลัดตกหกล้มจากการมองเห็นไม่ชัด
Adrenergic
side effect
มีความดันโลหิตต่ำเมื่อเปลี่ยนอิริยาบถ
(Orthostatic hypotension)
การพยาบาล
แนะนำผู้ป่วยให้ลุกขึ้นอย่างช้าๆจากท่านอนเป็นท่านั่ง
หรือท่านั่งเป็นท่ายืน
Endocrine effect
ผลต่อการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในร่างกาย
ญ. มีการเพิ่มระดับ Prolactin ทำให้มีเต้านมคัด
มีการหลั่งน้ำนม (Lactation) ประจำเดือนผิดปกติ
ความต้องการทางเพศลดลง
ช. อาจมีเต้านมโตขึ้น การหลั่งอสุจิลดลง
มักเกิดจากยา Thioridazine
หิวบ่อย กินจุ น้าหนักตัวเพิ่มขึ้น (Weight Gain)
การพยาบาล
อธิบายให้ผู้ป่วยฟังว่าอาการเหล่านี้
จะเกิดชั่วคราวเท่านั้นจะเป็นปกติได้
แนะนำเรื่องอาหารและการออกกำลังกาย
Skin reaction
มีลมพิษหรือผิวหนังอักเสบ เนื่องจากผิวหนังไวต่อแสงแดด
บริเวณใบหน้าและแขนผิวหนังอาจจะไหม้
เมื่อถูกแสงแดดหรือสีผิวอาจเปลี่ยนไป โดยเฉพาะ
ในส่วนที่ถูกแสงแดด เกิดจาก Chlorpromazine
การพยาบาล
หยุดยาชั่วคราว หรือให้ยาแก้แพ้
แนะนำผู้ป่วยให้ระวัง โดยใส่เสื้อแขนยาวหรือกางร่ม
หรือใช้ยาทาผิวกันแสงแดดเมื่อจะออกไปข้างนอก
Hepatologic effect
ทำให้เกิดดีซ่านได้ จากยา Chlorpromazine
ใน 1-2 เดือนแรกของการใช้ยา
การพยาบาล
สังเกตอาการดีซ่าน เช่น ตัวเหลือง ตาเหลือง
Hematologic effect
ทำให้มีจำนวนเม็ดเลือดขาวน้อยกว่าปกติ (Agranulocytosis)
มีอาการติดเชื้อง่าย พบได้จากยา Chlorpromazine
การพยาบาล
สังเกตอาการของผู้ป่วย เช่น เจ็บคอ มีไข้
รายงานให้แพทย์ทราบ
Effect on seizure threshold
ผู้ป่วยจะมีอาการชักง่ายขึ้น ในผู้ป่วยที่มีประวัติโรคลมชัก
การพยาบาล
คอยสังเกตอาการชักของผู้ป่วยที่อาจจะเกิดขึ้นได้
Ocular effect
มีการเปลี่ยนสีที่เลนส์ถูกตาและที่ Retina ทำให้ตาพร่ามองเห็นไม่ชัด จากการได้ยาเวลานานเป็นผลจาก Thioridazine ขนาดสูง (800 mg/day)
การพยาบาล
คอยสังเกตอาการของผู้ป่วยและถ้าพบแนะนำ
ให้ผู้ป่วยระวังการเคลื่อนไหว เพราะอาจพลัดตก
หกล้มทำให้บาดเจ็บได้