Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Psychopharmacology(1) (Side effectและการพยาบาล (Adrenergic side effect มี…
Psychopharmacology(1)
Side effectและการพยาบาล
Adrenergic side effect มี Orthostatic hypotension)ทำให้ผู้ป่วยมีอาการเวียนศีรษะและหน้ามืด การพยาบาล ลุกนั่ง ยืนอย่างช้าๆ
ผลต่อระบบต่อมไร้ท่อ (Endocrine effect) คือ ผู้หญิงมีการเพิ่มระดับ Prolactin ทำให้มีเต้านมคัด มีการหลั่งน้ำนม ประจำเดือนผิดปกติ ความต้องการทางเพศลดลง สำหรับผู้ชาย มีเต้านมโตขึ้น การหลั่งอสุจิลดลง เกิดจากยา Thioridazine นอกจากนี้ที่พบบ่อย คือ หิวบ่อย กินจุ น้าหนักตัวเพิ่มขึ้น (Weight Gain)
การพยาบาล อธิบายให้ผู้ป่วยฟังว่าจะเกิดชั่วคราวแนะนำเรื่องอาหารและการออกกำลังกาย
Anticholinergic side effect มีผลต่อระบบประสาทอัตโนมัติ เกิดจากการใช้ยา Thioridazine มีอาการ ปากแห้ง ตาพร่า ปัสสาวะลาบาก ท้องผูก
การพยาบาล ให้อมน้ำแข็งหรือจิบน้าบ่อยๆบันทึก I&O รับประทานอาหารที่มีกากใยมากๆ ออกกำลังกาย
ผลต่อผิวหนัง (Skin reaction) อาจจะมีลมพิษหรือผิวหนังอักเสบ เกิดจาก Chlorpromazine
การพยาบาล หยุดยาชั่วคราว ให้ยาแก้แพ้ ใส่เสื้อคลุมทากันเเดด
Neuroleptic malignant syndrome (NMS) มีอาการกล้ามเนื้อแข็งเกร็งอย่างรุนแรง ไข้สูง หัวใจเต้นเร็ว เหงื่อออกมาก ปัสสาวะออกน้อย ความดันโลหิตไม่สม่ำเสมอ ระดับการรู้สึกตัวลดลง อาจเกิดภาวการณ์ทำงานของระบบหายใจล้มเหลว และอาจเสียชีวิตได้
การพยาบาล Obs อาการ รายงานเเพทย์ทันที
ผลต่อตับ (Hepatologic effect) ทำให้เกิดดีซ่านจากยา Chlorpromazine ใน 1-2 เดือนแรกของการใช้ยา
การพยาบาล Obs ดีซ่าน เช่น ตัวเหลือง ตาเหลือง
Extrapyrmidal Symptoms (EPS) ได้แก่
1.Parkinson, Akinesia,Tremor,Rigidity,Mask Face
2.Acute dystonia
3.Akathisia
4.Tardive dyskinesia
ข้อ1-3 อธิบายให้เข้าใจและให้ยาแก้แพ้(Antiparkinson drugs)ระวังอุบัติเหตุ ข้อ4 Obs อาการ รับประทานอาหารอ่อน ดูการสื่อสาร
ผลต่อระบบเลือด (Hematologic effect) ทำให้มีจำนวนเม็ดเลือดขาวน้อยกว่าปกติ (Agranulocytosis) ผู้ป่วยจะมีอาการติดเชื้อง่าย จากยา Chlorpromazine
การพยาบาล Obsอาการเช่น เจ็บคอ มีไข้ รายงานให้แพทย์ทราบ
ความต้านทานต่อการชักลดลง (Effect on seizure threshold) Obs อาการชัก
ผลต่อตา (Ocular effect) ตาพร่ามองเห็นไม่ชัด การพยาบาล ระวังการเคลื่อนไหวอุบัติเหตุหกล้ม
Side effectและการพยาบาล
ยาต้านเศร้าทุกกลุ่ม
-ปากแห้ง= อมก้อนน้ำแข็งหรือจิบน้าบ่อยๆ
-ง่วงซึม= อย่าขับรถหรือทำงานเครื่องจักรกล
-คลื่นไส้ =ให้รับประทานยาพร้อมอาหาร
ยากลุ่ม TCAs
-ตาพร่า =อย่าขับรถจนกว่าอาการตาพร่าจะดีขึ้น
-ท้องผูก =รับประทานอาหารที่มีกากใย ดื่มน้ำเพิ่มขึ้น
-ปัสสาวะลำบาก ทำI&O
-Orthostatic hypotension=ลุก นั่ง ยืนขึ้นอย่างช้าๆ
-มีโอกาสชักง่ายขึ้นในรายที่เป็นโรคลมชัก =Obs ชัก
-น้ำหนักเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะ Amitriptyline =รับประทานอาหารและออกกำลังกาย
ยากลุ่ม SSRIs
-นอนไม่หลับ =รับประทานยาในตอนเช้า หลีกเลี่ยงอาหาร และเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน
-ปวดศีรษะ =รายงานเเพทย์
-น้ำหนักลด =รับประทานอาหารให้เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย
-ความต้องการทางเพศลดลง =Pt.พูดถึงความรู้สึก รายงานแพทย์ทราบเพื่อให้การช่วยเหลือ
-Serotonin syndrome เกิดจากการมี Serotonin activity มากเกินไป ทำให้อาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย หมดสติ=หยุดยา รายงานเเพทย์
ยากลุ่ม MAOIs มี Hypertensive crisisมีอาการความดันโลหิตสูงร่วมกับอาการปวดศีรษะ ใจสั่น คลื่นไส้ อาเจียน มีไข้ เจ็บหน้าอก= หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีสาร Tyramine หยุดให้ยาทันทรายงานแพทย์ วัดความดันโลหิตตามเวลา
ผลข้างเคียงอื่นๆที่อาจพบได้ เช่น Withdrawal Symptoms จาก Anticholinergic Rebound ซึ่งพบจากการหยุดยาที่มีฤทธิ์ Anticholinergic มาก หากให้ขนาดสูง เช่น ยา Amitriptyline 150 mg/วัน นานเกิน 3 เดือนหลังหยุดยาจะเกิดอาการวิตกกังวล กระวนกระวาย นอนไม่หลับ ปั่นป่วนในท้อง ภายใน 48 ชั่วโมง =รายงานแพทย์ทราบ เพื่อพิจารณาการลดขนาดยาลง ในผู้ที่จำเป็นต้องหยุดยาทันที อาจทำให้ Diphenhydramine หรือ Artane ช่วยแก้อาการ
Antidepressant Drugs
Monoamine Oxidase Inhibitors (MAOIs)
Aurorix (Moclobemide)
Phenelzine (Nardil)
Tranylcypromine (Parnate)
Isocarboxazid (Marplan)
กลุ่ม Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRIs)
Floxetine (Prozac)
Fluvoxamine (Faverin, Luvox)
Paroxetine (Paxil, Seroxat)
Sertraline (Zoloft)
Citalopram (Celexa, Cipram)
กลุ่ม Tricyclic Antidepressants (TCAs)
Imipramine (Tofranil)
Amitriptyline (Tryptanol)
Nortriptyline (Aventyl, Nortrilen, Pamelor)
Clomipramine (Anafranil)
Doxepin (Sinequan)
Maprotiline (Ludiomil)
กลุ่ม New Generation
Mianserin (Tolvon, Tolimed)
Trazodone (Desirel)
Tianeptine (Stablon)
Bupropion (Quomen)
Venlafaxian (Efexor-XR)
Mirtazapine (Remeron)
Maprotiline (Ludiomil)
Antipsychotic Drugs/Major Tranquillizers
Atypical antipsychotic drugs หรือ Serotonin-Dopamine Antagonists (SDA)
-Clozapine (Clozaril, Clopaze) 25 mg, 100 mg
-Risperidone (Risperdal) 1 mg, 2 mg, 3 mg, 4 mg
-Olanzapine (Zyprexa) 5 mg, 7.5 mg, 10 mg
-Quetiapine (Seroquel) 25 mg, 100 mg, 200 mg
-Ziprasidon (Geodon) 20 mg, 40 mg
Typical antipsychotic drugs หรือ Dopamine Antagonists (DA)
กลุ่ม Thiozanthenes ได้แก่
-Zuclopenthixol Acetate (Clopixol Acuphase) 50 mg/ml, 200 mg/ml
-Flupenthixol Decanoate (Fluanxol Depot) 20 mg/ml, 40 mg/ml
กลุ่ม Piperazine Phenothiazine มีฤทธิ์ Sedative ปานกลาง มี Extrapyramidal Symptoms น้อย แต่มีฤทธิ์ข้างเคียง Anticholinergic สูง ได้แก่Thioridazine (Melleril, Tidazine, Thiomed) 10 mg, 25 mg, 50 mg, 100 mg
กลุ่ม Butyrophenone มี Potency สูง มีฤทธิ์ Sedative น้อยละมี Extrapyramidal Symptoms สูง ใช้ในการควบคุมอาการวุ่นวาย ก้าวร้าว ประสาทหลอน หลงผิด และ Mania ได้แก่ Haloperidol (Haldol, Halop, Haridol), Bromperidol (Impromen) รับประทานและฉีด
กลุ่ม Aliphatic Phenothiazine มีฤทธิ์ Sedative สูง มีฤทธิ์ข้างเคียงทำให้ความดันโลหิตต่ำมากกว่ายาชนิดอื่น ได้แก่ Chlorpromazine (Largactil) 25 mg, 50 mg, 100 mg, 200 mg
กลุ่ม Piperazine Phenothiazine มีฤทธิ์ Sedative ต่า แต่ Extrapyramidal Symptoms สูง ลดความคิดหลงผิด และประสาทหลอนได้ดี
-Perphenazine (Trilafon, pernazine, Pernamed)
-Trifluoperazine (Stelazine, Triflazine, Psyrazine)
-Fluphenazine (Fendec, Phenezine, Prolixin)
นางสาวสุดารัตน์ นีระพันธ์ เลขที่ 59B