Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การบำบัดรักษาด้วยยาทางจิตเวช (Psychopharmacology) (ยารักษาโรคจิต…
การบำบัดรักษาด้วยยาทางจิตเวช (Psychopharmacology)
ยารักษาโรคจิต (Antipsychotic Drugs/Major Tranquillizers)
กลุ่ม Aliphatic Phenothiazine มีฤทธิ์ Sedative สูง มีฤทธิ์ข้างเคียงทำให้ความดันโลหิตต่ำมากกว่ายาชนิดอื่น
กลุ่ม Piperazine Phenothiazine มีฤทธิ์ Sedative ปานกลาง มี Extrapyramidal Symptoms น้อย แต่มีฤทธิ์ข้างเคียง Anticholinergic สูงกว่ายาอื่น
กลุ่ม Piperazine Phenothiazine มีฤทธิ์ Sedative ต่า แต่ Extrapyramidal Symptoms สูง ลดความคิดหลงผิด และประสาทหลอนได้ดี
กลุ่ม Thiozanthenes
กลุ่ม Butyrophenone มี Potency สูง มีฤทธิ์ Sedative น้อยละมี Extrapyramidal Symptoms สูง ใช้ในการควบคุมอาการวุ่นวาย ก้าวร้าว ประสาทหลอน หลงผิด และ Mania
Atypical antipsychotic drugs หรือ Serotonin-Dopamine Antagonists (SDA)
เป็นยารักษาโรคจิตกลุ่มใหม่ ซึ่งยากลุ่มใหม่นี้มีคุณสมบัติทางเภสัชวิทยาต่างจากยากลุ่มเดิม มีการตอบสนองต่อการรักษาและผลข้างเคียงประเภท Extrapyramidal Symptoms น้อยกว่ายากลุ่มเดิม แต่ราคาจะค่อนข้างสูงกว่า ยากลุ่มใหม่
รักษา
1.EPS
Parkinsonial like syndrome
mask face
akinesia
rigidity
tremor
Acute dystonia
Akathisia
Tardive dyskinesia
2.NMS
Fever
Encephalopathy
Vital sign unstable
Enzyne elevated
Rigidity of muscle
ผลข้างเคียง
orthostatic hypotension
seizure threshold
ระบบประสาทอัตโนมัต ปากแห้ง ตาพร่า ปัสสาวะลำบาก ท้องผูก
ต่อมไร้ท่อ หิวบ่อย กินจุ น้ำหนักเพิ่ม
หญิง นมคัด หลั่งน้ำนม ประจำเดือนลด ความต้องการทางเพศลด
ชาย นมโต หลั่งอสุจิลดลง
ยารักษาอาการซึมเศร้า (Antidepressant Drugs)
กลุ่ม Tricyclic Antidepressants (TCAs)
Imipramine (Tofranil) 10 mg, 25 mg, 50 mg
Amitriptyline (Tryptanol) 10 mg, 25 mg, 50 mg
กลุ่ม Monoamine Oxidase Inhibitors (MAOIs)
Phenelzine (Nardil) 15 mg
Aurorix (Moclobemide) 150 mg, 300 mg
กลุ่ม Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRIs)
Fluvoxamine (Faverin, Luvox) 50 mg, 100 mg
Paroxetine (Paxil, Seroxat) 10 mg, 20 mg, 30 mg, 40 mg
กลุ่ม New Generation
Mianserin (Tolvon, Tolimed) 10 mg, 30 mg
Trazodone (Desirel) 50 mg, 100 mg, 150 mg
Tianeptine (Stablon) 12.5 mg
ผลข้างเคียงของยาและการพยาบาล
ผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นได้กับยารักษาอาการซึมเศร้าทุกกลุ่ม
ปากแห้ง (Dry mouth)
แนะนำให้ผู้ป่วยอมก้อนน้ำแข็งหรือจิบน้าบ่อยๆ
ง่วงซึม (Sedation) โดยเฉพาะ เมื่อได้รับยา Amitriptyline และ Mianserin
แพทย์อาจให้เป็นยาก่อนนอนและแนะนำผู้ป่วย อย่าขับรถหรือทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรที่อาจเกิดอันตรายจากการง่วงซึม
คลื่นไส้ (Nausia)
ผู้ป่วยรับประทานยาพร้อมอาหารเพื่อลดอาการระคายเคืองของกระเพาะอาหาร
ผลข้างเคียงที่เกิดได้กับยากลุ่ม TCAs
ตาพร่า
ให้ความมั่นใจกับผู้ป่วยว่าอาการจะหายไปหลังจากได้รับยา 2-3 สัปดาห์แนะนำผู้ป่วยอย่าขับรถจนกว่าอาการตาพร่าจะดีขึ้นระวังการพลัดตกหกล้มจากการมองเห็นไม่ชัด
ท้องผูก
แนะนำให้รับประทานอาหารที่มีกากใย ดื่มน้ำเพิ่มขึ้นถ้าไม่มีข้อห้าม และกระตุ้นให้ผู้ป่วยออกกำลังกาย
ปัสสาวะลำบาก
แนะนำให้ผู้ป่วยรายงานแพทย์เมื่อปัสสาวะลำบาก จดบันทึกน้ำดื่มและปัสสาวะเพื่อดูความสมดุลของน้ำ หาวิธีที่จะทำให้ผู้ป่วยปัสสาวะได้เอง
ความดันโลหิตต่ำเมื่อเปลี่ยนอิริยาบถ (Orthostatic hypotension)
แนะนำผู้ป่วยให้ลุกขึ้นอย่างช้าๆจากท่านอนเป็นท่านั่ง หรือท่านั่งเป็นท่ายืน วัดความดันโลหิตท่านอนและท่ายืนเพื่อเปรียบเทียบกัน
น้ำหนักเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะ Amitriptyline
แนะนำผู้ป่วยเกี่ยวกับการรับระทานอาหารและให้ผู้ป่วยออกกำลังกาย
มีโอกาสชักง่ายขึ้นในรายที่เป็นโรคลมชัก
สังเกตผู้ป่วยรายที่มีประวิตโรคลมชักอย่างใกล้ชิด
ยาคลายกังวล (Antianxiety Drugs/ Anxiolytic Drugs/Minor Tranquillizers)
ยากลุ่ม Benzodiazepines
Long Acting >24 ชั่วโมง
Diazepam (Valium) 2 mg, 5 mg, 10 mg
Intermediate Acting ประมาณ 10-20 ชั่วโมง
Lorazepam (Ativan, Loramed) 0.5 mg, 1 mg, 2 mg
Short Acting ออกฤทธิ์เร็วมาก ส่วนใหญ่เป็นยานอนหลับ
Midazolam (Dormicum) 7.5 mg, 15 mg
ผลข้างเคียงของยาและการพยาบาล
ง่วงนอน เดินเซ
แนะนำผู้ป่วยไม่ให้ขับรถในระยะที่ใช้ยานี้ หรือผู้ที่ทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรกลต้องระมัด ระวัง เพราะยาอาจทำให้เกิดอาการเชื่องช้า จะเป็นอันตรายต่อผู้ป่วยได้
หลงลืมเหตุการณ์ช่วงใกล้ๆ ที่เกิดขึ้นก่อนการใช้ยา แต่เหตุการณ์ในอดีตจำได้ (Anterograde amnesia)
ให้ข้อมูลกับผู้ป่วยว่าอาจมีหลงลืมได้บ้าง
อาการทางพฤติกรรม
Disinhibition Syndrome เป็นอาการที่ผู้ได้รับยา กล้าแสดงพฤติกรรมหรือพูดในสิ่งไม่ควรหรือไม่เคยทำมาก่อน
Paradoxical Excitement เป็นอาการที่ผู้ได้รับยา มีพฤติกรรมวุ่นวาย อาละวาดก้าวร้าว แทนที่จะง่วงซึมหรือสงบ โยเฉพาะในผู้สูงอายุ หรือผู้ที่มีอาการทางสมอง (Organic Brain Syndrome)
ยาควบคุมอารมณ์ (Mood-Stabilizing Drugs/Antimanic Drugs)
ยาที่ใช้
Lithium Carbonate (Eskalith, Lithane, Lithonate)
Lithium Citrate (Cibalith-s)
ผลข้างเคียงของยา
Early Side Effects เป็นอาการที่เกิดขึ้นในช่วงแรกที่ได้ยา
ปากแห้ง กระหายน้ำ
มือสั่น โดยเฉพาะเวลาเขียนหนังสือ
กล้ามเนื้ออ่อนแรงและอ่อนเพลีย
ระบบทางดินอาหารถูกรบกวน เช่น คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ปวดท้อง ท้องเสีย
Late Side Effects เป็นอาการที่เกิดขึ้นเมื่อใช้ยาเป็นเวลานาน
อาการมือสั่น
กระหายน้ำและปัสสาวะบ่อยมากกว่าระยะแรก
บวมและมีน้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้น จากการเพิ่มปริมาณน้ำในร่างกายและการเปลี่ยนแปลงของการเผาผลาญคาร์โบไฮเดรต
อาจมีภาวะแทรกซ้อนของ Hypothyroidism หรือ Goiter
Leukocytosis
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
ระดับความเป็นพิษของลิเทียมและการช่วยเหลือ
ระดับเฝ้าระวัง (Serum Lithium 1.2-1.5 mEq/L) เป็นระดับที่มี Lithium สูงสุดที่มีผลในการรักษา อาการข้างเคียงที่พบ เช่น มือสั่น ปัสสาวะบ่อย กระหายน้ำ ท้องเสีย ปวดท้องและอ่อนเพลีย ซึ่งอาจจะไม่รุนแรง
ให้ผู้ป่วยรับประทานยาต่อไป ให้ข้อมูลกับผู้ป่วยว่าเป็นผลข้างเคียงของยาที่พบได้ในระยะ 1-2 สัปดาห์แรกที่ได้รับยาติดตามประเมิน Serum Lithium เป็นระยะ
ระดับเป็นพิษปานกลาง (Serum Lithium 1.5-2.0 mEq/L) เป็นระดับที่มี Lithium สูงจนเกิดอาการเป็นพิษ ระดับเล็กน้อยถึงปานกลาง อาการข้างเคียงที่พบ เช่น ปวดท้อง ท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน ปากแห้ง มึนศีรษะ กล้ามเนื้ออ่อนแรง พูดไม่ชัด ผิดปกติในการเคลื่อนไหว เดินเซ ตาพร่ามัว และหูอื้อ
ระดับเป็นพิษรุนแรง (Serum Lithium 2.0-2.5 mEq/L) เป็นระดับที่มี Lithium สูงจนเกิดอาการเป็นพิษ ระดับปานกลางถึงรุนแรงอาการข้างเคียงที่พบ เช่น ท้อเสีย เบื่ออาหาร คลื่นไส้ และอาเจียนตลอด แขนขากระตุกเป็นระยะ จนถึงแสดงอาการชัก สับสนมาก การทำงานของหัวใจผิดปกติ เป็นลม หมดสติ
หยุดยาทันที ถ้าผู้ป่วยยังรู้สึกตัวให้ยาแก้อาเจียน และทำ Gastric lavage
ระดับอันตราย (Serum Lithium > 2.5 mEq/L) เป็นระดับที่มี Lithium สูงจนเกิดอันตรายถึงชีวิต อาการสำคัญได้แก่ การทำงานของหัวใจล้มเหลว ความดันโลหิตต่ำมาก ไข้สูง ไม่รู้สึกตัว มีอาการชัก ปัสสาวะออกน้อย และการทำงานของไตล้มเหลว
หยุดยาทันที ถ้าผู้ป่วยยังรู้สึกตัวให้ยาแก้อาเจียน ทำ Gastric lavage และเตรียมทำ Hemodialysis
ยาลดาการข้างเคียงของยาทางจิตเวช (Anticholinergic Drugs/Antiparkinson Drugs)
Biperidan (Akineton) 2 mg, 6 g
Dipenhydramine (Benadryl) 25 mg
Benztropine (Cogentin) 0.5 mg, 1 mg, 2 mg
Trihexyphenidyl (Aca, Artane, Benzhexol) 2 mg, 5 mg
ยารักษาอาการชัก (Anticonvulsant Drugs)
Phenytoin (Dilantin) Suspension 30 mg/5 ml, 125 mg/5 ml Chewable tablets 50 mg Capsule 30 mg, 100 mg Injection 50 mg/ml
Valproic Acid (Depakene) Capsule 250 mg
Syrup 250 mg/5 ml
ผลข้างเคียงของยา
อาจมีอาการเหงือกบวม คลื่นไส้ ผื่นแดง ง่วง มึนงง ซึม ตาพร่า กล้ามเนื้ออ่อนแรง
นาย ทศพล ศรีวรมย์ เลขที่ 17 24B
593020110999