Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การบำบัดรักษาด้วยยาทางจิตเวช (Psychopharmacology) (ยาลดอาการข้างเคียงของยา…
การบำบัดรักษาด้วยยาทางจิตเวช (Psychopharmacology)
ยาลดอาการข้างเคียงของยาทางจิตเวช (Anticholinergic Drugs
/Antiparkinson Drugs)
ยาที่ใช้
Trihexyphenidyl (Aca, Artane, Benzhexol) 2 mg, 5 mg
Benztropine (Cogentin) 0.5 mg, 1 mg, 2 mg
Dipenhydramine (Benadryl) 25 mg
Biperidan (Akineton) 2 mg, 6 g
ผลข้างเคียงของยา
Anticholinergic effect เช่น ปากแห้ง ตาพร่า ท้องผูก อาจมีปัสสาวะลำบากในผู้สูงอายุ
คลื่นไส้ ปั่นป่วนในท้อง
Sedation, Drowsiness และ Dizziness
Orthostatic Hypotension
Anticholinergic Delirium อาการสำคัญ คือ สับสน ไม่รู้วัน เวลา สถานที่ หรือแสดงอาการทางจิต
การพยาบาล
อธิบายคุณสมบัติของยาและวิธีรับประทานยาว่า ควรรับประทานเมื่อใด หากไม่มีอาการไม่จ้าเป็นต้องรับประทาน
ควรให้รับประทานยาหลังอาหารทันทีเพื่อป้องกันการรบกวนกระเพาะอาหาร
ควรสังเกตอาการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากการใช้ยา เช่น การทรงตัว การพูด และความสามารถในการดูแลตนเองของผู้ป่วย
ระมัดระวังอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นได้จากาการ ตามัว เดินเซ เดินไม่ตรงทาง เป็นต้น
สังเกตและประเมินผลหลังให้ยา เพื่อจะได้ช่วยเหลือทันทีที่มีปัญหา
รายงานแพทย์ทันที่พบปัญหาที่เกิดขึ้นหลังจากได้รับยา
ควรให้คำแนะนำผู้ป่วยและญาติ ดังนี้
7.1 ดื่มน้ำให้เพียงพอหรืออมลูกอมเพื่อลดอาการปากแห้ง
7.2 ควรหลีกเลี่ยงการขี่พาหนะ การควบคุมเครื่องจักร เพราะผู้ป่วยมักง่วงนอน และตาพร่า
7.3 ควรรายงานอาการข้างเคียงที่เกิดขึ้น
7.4 ตรวจร่างกายสม่ำเสมอ โดยเฉพาะตรวจตา
7.5 ควรหลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และลดอาหารที่มีโปรตีนสูง
ยาคลายกังวล (Antianxiety Drugs/ Anxiolytic Drugs/Minor Tranquillizers)
ยากลุ่ม Benzodiazepines แบ่งตาม Elimination Half Life
Long Acting >24 ชั่วโมง
Chlordiazepoxide (Librium) 5 mg, 10 mg, 25 mg
Dipotassium Clorazepate (Tranxene, Trancon) 3.75 mg, 7.5 mg, 15 mg
Diazepam (Valium) 2 mg, 5 mg, 10 mg
Intermediate Acting ประมาณ 10-20 ชั่วโมง
Alprazolam (Xanax) 0.25 mg, 0.5 mg, 1 mg, 2 mg
Lorazepam (Ativan, Loramed) 0.5 mg, 1 mg, 2 mg
Short Acting ออกฤทธิ์เร็วมาก ส่วนใหญ่เป็นยานอนหลับ
Trizolam (Halcion) 0.125 mg, 0.25 mg, 0.5 mg
Midazolam (Dormicum) 7.5 mg, 15 mg
ผลข้างเคียงของยาและการพยาบาล
ง่วงนอน&เดินเซ + แนะนำผู้ป่วยไม่ให้ขับรถในระยะที่ใช้ยานี้ หรือผู้ที่ทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรกลต้องระมัด ระวัง เพราะยาอาจทำให้เกิดอาการเชื่องช้า จะเป็นอันตรายต่อผู้ป่วยได้
หลงลืมเหตุการณ์ช่วงใกล้ๆ ที่เกิดขึ้นก่อนการใช้ยา
แต่เหตุการณ์ในอดีตจำได้ (Anterograde amnesia)
+ให้ข้อมูลกับผู้ป่วยว่าอาจมีหลงลืมได้บ้าง
ทำให้เกิดอาการติดยาและดื้อยาได้
+แนะนำผู้ป่วยว่าควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา
อาการทางพฤติกรรม + คอยสังเกตอาการและใช้การช่วยเหลือผู้ป่วย
Disinhibition Syndrome เป็นอาการที่ผู้ได้รับยา
กล้าแสดงพฤติกรรมหรือพูดในสิ่งไม่ควรหรือไม่เคยทำมาก่อน
Paradoxical Excitement เป็นอาการที่ผู้ได้รับยา มีพฤติกรรมวุ่นวาย อาละวาดก้าวร้าว แทนที่จะง่วงซึมหรือสงบ โยเฉพาะในผู้สูงอายุ หรือผู้ที่มีอาการทางสมอง (Organic Brain Syndrome)
ยาควบคุมอารมณ์ (Mood Stabilizing Drugs/Antimanic Drugs)
ยาที่ใช้
Lithium Carbonate (Eskalith, Lithane, Lithonate)
Lithium Citrate (Cibalith-s)
ระดับความเป็นพิษของลิเทียมและการช่วยเหลือ
ระดับเฝ้าระวัง (Serum Lithium 1.2-1.5 mEq/L)
เป็นระดับที่มี Lithium สูงสุดที่มีผลในการรักษา อาการข้างเคียงที่พบ เช่น มือสั่น ปัสสาวะบ่อย กระหายน้ำ ท้องเสีย ปวดท้องและอ่อนเพลีย ซึ่งอาจจะไม่รุนแรง
ให้ผู้ป่วยรับประทานยาต่อไป ให้ข้อมูลกับผู้ป่วยว่าเป็นผลข้างเคียงของยาที่พบได้ในระยะ 1-2 สัปดาห์แรกที่ได้รับยาติดตามประเมิน Serum Lithium เป็นระยะ
ระดับเป็นพิษปานกลาง (Serum Lithium 1.5-2.0 mEq/L)
เป็นระดับที่มี Lithium สูงจนเกิดอาการเป็นพิษ ระดับเล็กน้อยถึงปานกลาง อาการข้างเคียงที่พบ เช่น ปวดท้อง ท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน ปากแห้ง มึนศีรษะ กล้ามเนื้ออ่อนแรง พูดไม่ชัด ผิดปกติในการเคลื่อนไหว เดินเซ ตาพร่ามัว และหูอื้อ
อาจจะปฏิบัติเหมือนข้อ 1 หรือข้อ 3 อยู่ที่ความรุนแรงของอาการ
. ระดับเป็นพิษรุนแรง (Serum Lithium 2.0-2.5 mEq/L)
เป็นระดับที่มี Lithium สูงจนเกิดอาการเป็นพิษ ระดับปานกลางถึงรุนแรงอาการข้างเคียงที่พบ เช่น ท้อเสีย เบื่ออาหาร คลื่นไส้ และอาเจียนตลอด แขนขากระตุกเป็นระยะ จนถึงแสดงอาการชัก สับสนมาก การทำงานของหัวใจผิดปกติ เป็นลม หมดสติ
หยุดยาทันที ถ้าผู้ป่วยยังรู้สึกตัวให้ยาแก้อาเจียน และทำ Gastric lavage
ระดับอันตราย (Serum Lithium > 2.5 mEq/L)
เป็นระดับที่มี Lithium สูงจนเกิดอันตรายถึงชีวิต อาการสำคัญได้แก่ การทำงานของหัวใจล้มเหลว ความดันโลหิตต่ำมาก ไข้สูง ไม่รู้สึกตัว มีอาการชัก ปัสสาวะออกน้อย และการทำงานของไตล้มเหลว
ปฏิบัติเหมือนข้อ 3 และเตรียมทำ Hemodialysis
ผลข้างเคียงของยา
Early Side Effects เป็นอาการที่เกิดขึ้นในช่วงแรกที่ได้ยา
ระบบทางดินอาหารถูกรบกวน เช่น คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ปวดท้อง ท้องเสีย
ระวังการออกกำลังกาย กล้ามเนื้ออ่อนแรงและอ่อนเพลีย
มือสั่น โดยเฉพาะเวลาเขียนหนังสือ
ปากแห้ง กระหายน้ำ
ให้รับประทานอาหารรสชาติปกติ ไม่จืด ไม่เค็ม
Late Side Effects เป็นอาการที่เกิดขึ้นเมื่อใช้ยาเป็นเวลานาน
อาการมือสั่น
กระหายน้ำและปัสสาวะบ่อยมากกว่าระยะแรก
บวมและมีน้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้น จากการเพิ่มปริมาณน้ำ ในร่างกายและการเปลี่ยนแปลงของการเผาผลาญ คาร์โบไฮเดรต
อาจมีภาวะแทรกซ้อนของ Hypothyroidism หรือ Goiter
Leukocytosis
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
ยารักษาอาการชัก (Anticonvulsant Drug)
ยาที่ใช้
Valproic Acid (Depakene) Capsule 250 mg ,Syrup 250 mg/5 ml
Phenytoin (Dilantin) Suspension 30 mg/5 ml, 125 mg/5 ml ,Chewable tablets 50 mg Capsule 30 mg, 100 mg Injection 50 mg/ml
Clonazepam (Klonopin) Tablets 0.5 mg, 1 mg, 2 mg
Primidone (Mysoline) Tablets 50 mg, 250 mg
Carbamazepine (Tegretol) Tablets 200 mg
ผลข้างเคียงของยา
อาจมีอาการเหงือกบวม ผื่นแดง
คลื่นไส้
ง่วง มึนงง ซึม
ตาพร่า กล้ามเนื้ออ่อนแรง