Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Personality disorder ( การพยาบาลผู้ที่มีความผิดปกติทางด้านบุคลิกภาพ )…
Personality disorder
( การพยาบาลผู้ที่มีความผิดปกติทางด้านบุคลิกภาพ )
ความหมาย
แบบแผนของพฤติกรรมและการดำเนินชีวิต ที่เบี่ยงเบนไปจากวัฒนธรรมของบุคคลนั้นๆ และเป็นไปอย่างถาวร
Epiology
Biological factors
Genetic / familial factors พบความผิดปกติได้สูงในญาติสายตรง และในฝาแฝดเหมือน (Monozygotic twins)
Neurotransmitter dysregulation
Serotonin ต่ำ ในผู้ที่มีพฤติกรรมพยายามฆ่าตัวตาย
Dopamine เพิ่มขึ้นในผู้ที่มีความผิดปกติของความคิดและการรับรู้
Psychosocial / Enviromentstressors
การเลี้ยงดูของพ่อแม่ เช่นถ้าพ่อแม่ที่เข้มงวดเกินไปลูกก็จะเก็บกด อิทธิพลของคนใกล้ชิด การขาดที่พึ่ง ความยากจน หรือการถูกทารุณกรรมทางด้านจิตใจ
Psychoanalytic factors
ความไม่เหมาะสมของพัฒนาการในระยะต่างๆตามทฤษฎี Psychosexual development ของ Freud (oral, anal, phallic stages)
โครงสร้างทางจิต ( Psychic structure : id, ego, superego) บกพร่อง
Epidemiology
พบประมาณ 0.5% - 3% ของประชากรทั่วไป ขึ้นอยู่กับแต่ละชนิดของความผิดปกติ และสูงถึง 20% ของผู้ป่วยจิตเวช
Categories of Personality Disorders
Cluster A มีพฤติกรรมแบบแปลกประหลาด (Eccentric)
A1 Paranoid personality disorder
บุคลิกหวาดระแวง
มักแยกตัวจากสังคม ไม่เป็นมิตร มีความกังวลว่าคนอื่น ๆ จะมีแรงจูงใจซ่อนเร้น หลอกใช้งาน มักมีปัญหาในการทำงานและการเข้ากับผู้อื่น
มีเกณฑ์การวินิจฉัยจะต้องมี
อย่างน้อย4อาการ
1.หวาดระแวงว่าผู้อื่นจะทำร้ายหรือหลอกลวง
2.หมกมุ่นครุ่นคิดว่าเพื่อนหรือผู้ร่วมงานไม่ซื่อสัตย์
3.ไม่ไว้ใจผู้อื่น
4.แปลเจตนาผู้อื่นในทางร้าย
5.มีความเคืองแค้นฝังแน่นในใจ
6.มีความรู้สึกว่าผู้อื่นจะมาทำร้ายหรือทำลายชื่อเสียง
7.มีความระแวงว่าคู่ครองจะนอกใจ
A2 Schizoid personality disorder
บุคลิกจิตเภท
โรคนี้อาจจะเกี่ยวข้องกับโรคจิตเภท schizophrenia แต่ไม่รุนแรงเท่า คนที่มีความผิดปกติชนิดนี้นี้มักไม่ปรากฏตัว ชอบอยู่ในที่ห่างไกล แยกตัวเองจากคนอื่น ไม่ต้องการมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับใครแม้จะเป็นสมาชิกในครอบครัว
ต้องมีอาการ4 ข้อขึ้นไป
1.หลีกเลี่ยงการมีมนุษยสัมพันธ์กับผู้อื่น
2.ชอบทำงานตามลำพังคนเดียว
3.ไม่ชอบการมีเพศสัมพันธ์
4.มีกิจกรรมที่ให้ความสุขน้อยมาก
5.ไม่มีเพื่อนสนิท
6.กดเก็บความรู้สึกไม่ค่อยแสดงออก
7.มีอารมณ์เย็นชา
A3 Schizotypal personality disorder
ต้องมีอาการอย่างน้อย 5 อย่าง
1.คิดว่าผู้อื่นพูดถึงหรือนินทาเรื่องของตน
3.มีการแปลสิ่งเร้าผิด (illusion)
4.มีการพูดที่แปลก ๆฟังไม่เข้าใจ
5.มีความหวาดระแวงสงสัย
7.มีพฤติกรรมแปลกๆ
8.ไม่มีเพื่อนสนิท
มีความกังวลอย่างมาก
เมื่ออยู่กับคนแปลกหน้า
2.มีความคิดแปลก ๆ เช่น ตาทิพย์หูทิพย์
6.ไม่ค่อยแสดงอารมณ์
บุคลิกแยกตัว เพี้ยน
อาการนี้แตกต่างจากอาการจิตเภทschizophrenia บุคลิก schizotypal personality disorder (SPD) จะสัมผัสกับความจริงมากกว่า ไม่ค่อยสัมผัสกับภาพหลอนหรือความหลงผิด แต่มักมีความเชื่อและความกลัวที่แปลกๆ มีสถานทางสังคมที่น่าอึดอัด ไม่ค่อยมีเพื่อนสนิท มีลักษณะหรือพฤติกรรมที่แปลกๆ พูดหรือแสดงความรู้สึกที่ไม่เหมาะสม
Cluster B มีอาการแสดงออกทางอารมณ์ผิดปกติ หรือเหมือนแสดงละคร (Dramatic- emotional)
B1 Anitsocial personality disorder
บุคลิกต่อต้านสังคม
มักเกี่ยวข้องกับอาชญากรรม ชอบสั่งการคนอื่น ไม่สนใจเรื่องความปลอดภัย ชอบ โกหก ลักขโมย ชอบใช้กำลัง โกรธง่าย ไม่สำนึกต่อการทำผิด ละเมิดสิทธิคนอื่น หว่านเสน่ห์ ใช้สารเสพติด ทำ ผิดกฎหมาย และใช้งานคนอื่น เพื่อผลประโยชน์ของตัวเอง
ต้องมีความอาการอย่างน้อย 5 อย่าง
1.ไม่เคารพกฏระเบียบของสังคม
2.พฤติกรรมหลอกลวง
3.หุนหันพลันแล่น
4.มีอารมณ์หงุดหงิดและก้าวร้าว
5.ไม่ให้ความสนใจต่อตนเองและผู้อื่น
6.ขาดความรับผิดชอบในหน้าที่การงาน
7.ไม่รู้สึกเสียใจต่อความผิดที่ได้กระทำลงไป
B2 Borderline personality disorder
อาการบุคลิกภาพผิดปกติชนิดก้ำกึ่ง
มักมีปัญหารุนแรงด้านความสัมพันธ์กับคนอื่น หวาดระแวง กลัวการถูกทอดทิ้งแบบหยั่งรากลึก อารมณ์ไม่มั่นคง อารมณ์รุนแรง รู้สึกไม่มีตัวตน
ต้องมีอาการอย่างน้อย 5 อย่างขึ้นไป
1.พยายามหลีกเลี่ยงการถูกทอดทิ้ง
2.มีมนุษยสัมพันธ์ไม่ดีอย่างมาก
3.มีความสับสนเกี่ยวกับเอกลักษณ์ของตน
4.มีอาการขาดการควบคุมอารมณ์
5.มีความคิดหรือพฤติกรรมซึ่งแสดงว่าไม่อยากมีชีวิตอยู่บ่อยๆ
6.อารมณ์เปลี่ยนแปลงง่าย
7.มีความรู้สึกเงียบเหงาอยู่เสมอ
8.มีอารมณ์หงุดหงิดโกรธง่ายอยู่เป็นประจำ
9.มีความคิดหวาดระแวงหรืออาการดีสโซซิเอชั่น(ไม่สามารถจัดระเบียบคามคิดได้)
เมื่อมีความเครียด
ฺB3 Histrionic personality disorder
บุคลิกเรียกร้องความสนใจ
มีแนวโน้มที่จะทำงานได้ดีในชีวิต มักต้องการเป็นศูนย์กลางของความสนใจโดยแสดงออกทางอารมณ์รุนแรงแบบตัวละคร (drama) ชอบใช้เวลาวิพากษ์วิจารณ์ความล้มเหลวของคนอื่น จะเป็นกังวลมากเกี่ยวกับสิ่งที่คนอื่นคิด เป็นกังวลอย่างมากกับภาพลักษณ์ตนเอง จะกระทำใดๆมักต้องการให้มีการอนุมัติ และ หรือการรับประกัน
ต้องมีอาการ 5 ข้อขึ้นไป
1.รู้สึกอึดอัดเวลาที่ไม่ได้เป็นจุดสนใจ
2.ยั่วยวนทางเพศเกินควรหรือมีพฤติกรรมกระตุ้นความรู้สึกทางเพศ
3.อารมณ์ที่แสดงออกเปลี่ยนแปลงเร็วและไม่ลึกซึ้ง
4.มีการใช้รูปร่างหน้าตาเพื่อดึงดูดให้ผู้อื่นหันมาสนใจตนเองอยู่เสมอๆ
5.ลักษณะการพูดจะเน้นเรื่องของอารมณ์ความรู้สึกมากเกิน และไม่มีเนื้อหาสาระ
6.การแสดงออกเหมือนเล่นละคร แสดงสีหน้าท่าทางมาก และมีการแสดงออกของอารมณ์มากเกินไป
7.ถูกชักจูงง่าย กล่าวคือ ตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของผู้อื่นหรือสถานการณ์ต่างๆ ได้ง่าย
8.เห็นความสัมพันธ์ที่มีกับผู้อื่นเป็นแบบใกล้ชิดกว่าที่เป็นจริง
B4 Narcissistic personality disorder
บุคลิกหลงตัวเอง
ต้องการเป็นคนสำคัญที่มากเกินไป ไม่มีน้ำใจเห็นอกเห็นใจคนอื่น มุ่งเน้นแต่ความจำเป็นของตัวเอง และสิ่งที่ตนเองต้องการ
ต้องมีอาการ 5 อย่างขึ้นไป
1.มีความคิดว่าตนเองเป็นคนสำคัญเหนือคนอื่น
2.หมกมุ่นกับความสำเร็จ ความฉลาดหลักแหลม ความสวยงามของตนเอง
3.มีความเชื่อว่าตนเองควรจะอยู่ในกลุ่มคนที่มีสถานภาพทางสังคมสูง หรือตำแหน่งใหญ่โต
4.ต้องการการยกย่องชมเชยจากผู้อื่นอย่างมาก
5.คิดว่าตัวเองเป็นผู้มีสิทธิพิเศษกว่าคนอื่น
6.เห็นแก่ตัวและเอาเปรียบ โดยไม่คำนึงถึงความรู้สึกของผู้อื่น
7.ขาดความเข้าในและเห็นใจ ไม่รับรู้ความต้องการของผู้อื่น
8.มีความคิดว่าผู้อื่นอิจฉาตนเอง
9.หยิ่งยโส รสนิยมสูง
Cluster C มีความผิดปกติทางด้านความคิด มีความหวาดกลัวหรือความวิตกกังวลอย่างสูง (Fearful - anxious)
C1 Avoidant personality disorder
บุคลิกหลีกเลี่ยง
ขี้อาย อ่อนไหว เจ็บปวดง่าย เห็นตัวเองไม่ดีเท่าคนอื่น มักหลีกเลี่ยงสถานการณ์หรืองานที่ต้องติดต่อกับคนอื่น ไม่เปิดกว้างกับลักษณะความสัมพันธ์เชิงเสน่หา (romantic) ชอบสร้างสถานการณ์แบ่งพวก
ต้องมีอาการอย่างน้อย 4 อย่างขึ้นไป
1.หลีกเลี่ยงการเข้าสังคมหรือการทำงานร่วมกับผู้อื่น เนื่องจากกลัวผู้อื่นปฏิเสธ ทั้ง ๆ ที่ตัวเองต้องการเพื่อน
2.ไม่ยอมร่วมกิจกรรมกับผู้อื่น นอกจากคนในกลุ่มที่คุ้นเคย
3.มีข้อจำกัดในเรื่องการสร้างความสัมพันธ์
4.หมกมุ่นกับความคิดที่ถูกวิพากษ์วิจารณ์ หรือถูกปฏิเสธ
5.รู้สึกว่าตนเองไม่มีความสามารถ ไม่สามารถเรียนรู้กิจกรรมใหม่ ๆ ได้
6.มองว่าตนเองเข้าสังคมไม่เป็น บุคลิกไม่ดี และมีข้อด้อยมากกว่าข้อดี
7.มีความลังเลในเรื่องที่จะต้องเสี่ยง หรือการทำกิจกรรมกับผู้อื่น
C2 Dependent personality disorder
บุคลิกต้องพึ่งพา
มีเอกลักษณ์เฉพาะด้วยการต้องขึ้นอยู่กับคนอื่น ๆ ทั้งความต้องการทางกายภาพ หรือทางอารมณ์ มักไม่ต้องการที่จะอยู่คนเดียว ไม่กล้าตัดสินใจ, กลัวการขัดแย้ง เป็นฝ่ายตั้งรับในความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล สนใจมากไปเกี่ยวกับสิ่งที่คนอื่นคิด กังวลการถูกทอดทิ้ง และไม่สามารถจัดการกับคำวิจารณ์หรือการไม่เห็นด้วย
ต้องมีอาการ 5 ข้อขึ้นไป
1.ต้องพึ่งพาผู้อื่นอยู่เสมอ
2.ให้ผู้อื่นตัดสินใจเกี่ยวกับเรื่องสำคัญๆ
3.ไม่กล้าที่จะไม่เห็นด้วยกับผู้อื่น
4.หลีกเลี่ยงการทำงานที่ต้องตัดสินใจ
5.ยอมรับผู้อื่นแทบทุกเรื่อง
6.รู้สึกไม่สบายใจอย่างมากถ้าต้องอยู่ตามลำพัง
7.รีบหาสัมพันธภาพใหม่เมื่อความสัมพันธ์ที่มีอยู่เดิมสิ้นสุดลง
8.ครุ่นคิดและกังวลว่าตนจะถูกทอดทิ้ง
C3 Obsessive - compulsive personality disorder
บุคลิกครอบงำ
Obsessive-compulsive disorder (OCD) ต่างกับ Obsessive-compulsive personality disorder (OCPD)ในหลายลักษณะ เช่น ใน OCD มีความคิดที่ไม่ต้องการอะไรมาก แต่ ใน OCPD เชื่อว่าความคิดของตนถูกต้อง เข้มงวดกับกฎระเบียบและรายละเอียด ไม่ยืดหยุ่นใจกว้างหรือแสดงความรักต่อคนอื่น และมักถูกครอบงำด้วยการทำงานหรือ คลั่งงาน
ต้องมีอาการ 4 อย่างขึ้นไป
1.เป็นคนเจ้าระเบียบละเอียดถี่ถ้วน
2.ถือตามกฏเกณฑ์อย่างเคร่งคัด
3.ทำงานจริงจังพักผ่อนไม่เป็นและทะเยอทะยาน 4.มีคุณธรรมสูง
5.มักจะเก็บของต่างๆไว้แม้เป็นของไม่มีค่า
6.ไม่ยอมมอบหน้าที่ของตนให้ผู้อื่นทำแทนเพราะไม่ไว้ใจ
เป็นคนตระหนี่ใจคอคับแคบ
8.ไม่ยึดหยุ่นผ่อนปรนและดื้อรั้น
การบำบัดรักษา
การรักษาด้วยยา (Psychopharmacology)
จิตบำบัด (Psychotherapy)
พฤติกรรมบำบัด (Behavioral therapy)
นิเวศบำบัด (Milieu therapy)
การปฏิบัติทางการพยาบาล
สิ่งสำคัญคือ การสร้างสัมพันธภาพกับผู้ป่วย นอกจากนี้การปรับพฤติกรรมของผู้ป่วยเป็นเรื่องยากและมักไม่ประสบความสำเร็จ ถ้าผู้ป่วยไม่คิดว่าเขาผิดปกติและไม่ต้องการปรับปรุงตนเอง ดังนั้นพยาบาลจึงควรส่งเสริมให้ผู้ป่วยเข้าใจและปรารถนาที่จะปรับเปลี่ยนตนเอง และพยาบาลต้องมีอารมณ์มั่นคง หนักแน่น เสมอต้นเสมอปลาย และเข้าใจความรู้สึกของผู้ป่วยอย่างแท้จริง
แนวทางการช่วยเหลือโดยทั่วไป
การให้เรียนรู้ จากแบบอย่างของพฤติกรรมที่กล้าแสดงออกอย่างเหมาะสม (Assertive behavior)
แนะแนวทางให้พัฒนา การแสดงความคิดเห็นต่อผู้อื่นด้วยวิธีการที่เป็นที่ยอมรับได้ในสังคม
ส่งเสริมทักษะที่จำเป็นทางสังคม ฝึกหรือจัดให้แสดงบทบาทสมมุติ (role-play) เกี่ยวกับทักษะที่เหมาะสมในการดำเนินชีวิต
ส่งเสริมให้ เลือกหาและทดลองใช้เทคนิคการแก้ปัญหา ที่เป็นการแก้ที่ต้นเหตุของปัญหา แนะนำเทคนิคการคลายเครียดต่างๆ แล้วให้ผู้ป่วยเลือกวิธีที่เหมาะสมสำหรับตนเอง
หลักการพื้นฐานในการทำงานกับผู้ที่มีความผิดปกติทางด้านบุคลิกภาพนอกโรงพยาบาล คือการช่วยให้เขาได้รู้ถึงความเข้มแข็งที่เขามี และนำออกมาใช้ให้เป็นประโยชน์ต่อตนเองและสังคม
พยาบาลต้องมีบทบาทในการประสานงานกับชุมชน ครอบครัว หรือบุคคลที่มีความสำคัญ โดยให้ข้อมูลว่าเขาจะหาแหล่งช่วยเหลือได้จากที่ไหนและเมื่อไร
จัดทำโดย นางสาวศุภามาศ ประมูลศิลป์
ชั้นปีที่ 3 รุ่น 24 ห้อง B เลขที่ 56