Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การบำบัดรักษาด้วยยาทางจิตเวช (PSYCHOPHARMACOLOGY) (ยารักษาโรคจิต…
การบำบัดรักษาด้วยยาทางจิตเวช
(PSYCHOPHARMACOLOGY)
ยารักษาโรคจิต (Antipsychotic Drugs)
ยาที่ใช้
Atypical antipsychotic drugs หรือ (SDA)
เป็นยารักษาโรคจิตกลุ่มใหม่ ซึ่งยากลุ่มใหม่นี้มีคุณสมบัติทางเภสัชวิทยาต่างจากยากลุ่มเดิม มีการตอบสนองต่อการรักษาและผลข้างเคียงประเภท Extrapyramidal Symptoms น้อยกว่ายากลุ่มเดิม แต่ราคาจะค่อนข้างสูงกว่า ยากลุ่มใหม่
Clozapine (Clozaril, Clopaze)
Risperidone (Risperdal)
Olanzapine (Zyprexa)
Quetiapine (Seroquel)
Ziprasidon (Geodon)
Typical antipsychotic drugs หรือ Dopamine Antagonists (DA)
กลุ่ม Aliphatic Phenothiazine
Chlorpromazine (Largactil)
มีฤทธิ์ Sedative สูง มีฤทธิ์ข้างเคียง ทำให้ความดันโลหิตต่ำมากกว่ายาชนิดอื่น
กลุ่ม Piperazine Phenothiazine
Thioridazine (Melleril, Tidazine, Thiomed)
มีฤทธิ์ Sedative ปานกลาง มี Extrapyramidal Symptoms น้อย แต่มีฤทธิ์ข้างเคียง Anticholinergic สูงกว่ายาอื่น
กลุ่ม Piperazine Phenothiazine
Perphenazine (Trilafon, pernazine, Pernamed)
Trifluoperazine (Stelazine, Triflazine, Psyrazine)
Fluphenazine (Fendec, Phenezine, Prolixin)
มีฤทธิ์ Sedative ต่ำ แต่ Extrapyramidal Symptoms สูง ลดความคิดหลงผิด และประสาทหลอนได้ดี
กลุ่ม Thiozanthenes
Zuclopenthixol Acetate (Clopixol Acuphase)
Flupenthixol Decanoate (Fluanxol Depot)
กลุ่ม Butyrophenone
Haloperidol (Haldol, Halop, Haridol)
Bromperidol (Impromen)
มี Potency สูง มีฤทธิ์ Sedative น้อยละมี Extrapyramidal Symptoms สูง ใช้ในการควบคุมอาการวุ่นวาย ก้าวร้าว ประสาทหลอน หลงผิด และ Mania
ผลข้างเคียง
ปากแห้ง ตาพร่า ปัสสาวะลำบาก ท้องผูก
หิวบ่อย กินจุ น้ำหนักเพิ่ม
ญ นมคัด หลั่งน้ำนม ประจำเดือนลด ความต้องการทางเพศลด
ช นมโต หลั่งอสุจิลดลง
ติดเชิ้อง่าย มีไข้
ลมพิษ ผิวหนังอักเสบ
การพยาบาล
ระวังการเกิดอุบัติเหตุ และการรบกวนผู้อื่น คอยดูแลการรับประทานอาหาร
สังเกตอาการของผู้ป่วย เช่น เจ็บคอ มีไข้ รายงานให้แพทย์ทราบ
สังเกตอาการดีซ่าน เช่น ตัวเหลือง ตาเหลือง
ผลต่อผิวหนัง อาจจะหยุดยาชั่วคราว หรือให้ยาแก้แพ้และแนะนำผู้ป่วยให้ระวัง โดยใส่เสื้อแขนยาวหรือกางร่ม หรือใช้ยาทาผิวกันแสงแดดเมื่อจะออกไปข้างนอก
แนะนำผู้ป่วยให้ลุกขึ้นอย่างช้าๆจากท่านอนเป็นท่านั่ง หรือท่านั่งเป็นท่ายืน วัดความดันโลหิตท่านอนและท่ายืนเพื่อเปรียบเทียบกัน
ยารักษาอาการซึมเศร้า (Antidepressant Drugs)
ยาที่ใช้
กลุ่ม New Generation
Maprotiline (Ludiomil)
Tianeptine (Stablon)
Venlafaxian (Efexor-XR)
Mianserin (Tolvon, Tolimed)
Trazodone (Desirel)
Bupropion (Quomen)
Mirtazapine (Remeron)
กลุ่ม Tricyclic Antidepressants (TCAs)
Doxepin (Sinequan)
Nortriptyline (Aventyl, Nortrilen, Pamelor)
Imipramine (Tofranil)
Amitriptyline (Tryptanol)
Clomipramine (Anafranil)
Maprotiline (Ludiomil)
กลุ่ม Monoamine Oxidase Inhibitors (MAOIs)
Isocarboxazid (Marplan)
Phenelzine (Nardil)
Aurorix (Moclobemide)
Tranylcypromine (Parnate)
กลุ่ม Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRIs)
Citalopram (Celexa, Cipram)
Paroxetine (Paxil, Seroxat)
Floxetine (Prozac)
Fluvoxamine (Faverin, Luvox)
Sertraline (Zoloft)
ผลข้างเคียงและการพยาบาล
ปากแห้ง แนะนำให้ผู้ป่วยอมก้อนน้ำแข็งหรือจิบน้าบ่อยๆ
ง่วงซึม แพทย์อาจให้เป็นยาก่อนนอนและแนะนำผู้ป่วย อย่าขับรถ
ท้องผูก แนะนำให้รับประทานอาหารที่มีกากใย ดื่มน้ำเพิ่มขึ้นถ้าไม่มีข้อห้าม และกระตุ้นให้ผู้ป่วยออกกำลังกาย
นอนไม่หลับ แนะนำให้ผู้ป่วยรับประทานยาในตอนเช้า หลีกเลี่ยงอาหาร และเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน สอนเทคนิคคลายเครียดให้ผู้ป่วยใช้ก่อนนอน
แนะนำผู้ป่วยหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีสาร Tyramine
รายงานแพทย์ทราบ เพื่อพิจารณาการลดขนาดยาลง ในผู้ที่จำเป็นต้องหยุดยาทันที อาจทำให้ Diphenhydramine หรือ Artane ช่วยแก้อาการ
ยาคลายกังวล
(Antianxiety Drugs)
ยากลุ่ม Benzodiazepines แบ่งตาม Elimination Half Life
Long Acting >24 ชั่วโมง
Chlordiazepoxide (Librium)
Dipotassium Clorazepate (Tranxene, Trancon)
Diazepam (Valium)
Intermediate Acting ประมาณ 10-20 ชั่วโมง
Alprazolam (Xanax)
Lorazepam (Ativan, Loramed)
Short Acting ออกฤทธิ์เร็วมาก ส่วนใหญ่เป็นยานอนหลับ
Trizolam (Halcion)
Midazolam (Dormicum)
ผลข้างเคียงและการพยาบาล
ง่วงนอน
เดินเซ
หลงลืมเหตุการณ์ช่วงใกล้ๆ ที่เกิดขึ้นก่อนการใช้ยา
ทำให้เกิดอาการติดยาและดื้อยาได้
แนะนำผู้ป่วยว่าควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา
คอยสังเกตอาการและใช้การช่วยเหลือผู้ป่วย
ยาควบคุมอารมณ์
(Mood Stabilizing Drugs)
ยาที่ใช้
Lithium Carbonate (Eskalith, Lithane, Lithonate)
Lithium Citrate (Cibalith-s)
ผลข้างเคียง
Early Side Effects
คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ปวดท้อง ท้องเสีย
กล้ามเนื้ออ่อนแรงและอ่อนเพลีย
มือสั่น โดยเฉพาะเวลาเขียนหนังสือ
ปากแห้ง กระหายน้ำ
Late Side Effects
อาการมือสั่น
ระหายน้ำและปัสสาวะบ่อยมากกว่าระยะแรก
บวมและมีน้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้น
อาจมีภาวะแทรกซ้อนของ Hypothyroidism หรือ Goiter
Leukocytosis
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
ระดับความเป็นพิษของลิเทียม
และการช่วยเหลือ
ระดับเฝ้าระวัง
(Serum Lithium 1.2-1.5 mEq/L)
มือสั่น ปัสสาวะบ่อย กระหายน้ำ ท้องเสีย ปวดท้องและอ่อนเพลีย ซึ่งอาจจะไม่รุนแรง
ให้ผู้ป่วยรับประทานยาต่อไป
ติดตามประเมิน Serum Lithium เป็นระยะ
ระดับเป็นพิษปานกลาง
(Serum Lithium 1.5-2.0 mEq/L)
ปวดท้อง ท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน ปากแห้ง มึนศีรษะ กล้ามเนื้ออ่อนแรง พูดไม่ชัด ผิดปกติในการเคลื่อนไหว เดินเซ ตาพร่ามัว และหูอื้อ
ระดับเป็นพิษรุนแรง
(Serum Lithium 2.0-2.5 mEq/L)
ท้องเสีย เบื่ออาหาร คลื่นไส้ และอาเจียนตลอด แขนขากระตุกเป็นระยะ จนถึงแสดงอาการชัก สับสนมาก การทำงานของหัวใจผิดปกติ เป็นลม หมดสติ
หยุดยาทันที
ระดับอันตราย
(Serum Lithium > 2.5 mEq/L)
การทำงานของหัวใจล้มเหลว ความดันโลหิตต่ำมาก ไข้สูง ไม่รู้สึกตัว มีอาการชัก ปัสสาวะออกน้อย และการทำงานของไตล้มเหลว
เตรียมทำ Hemodialysis
ยาลดอาการข้างเคียงของยาทางจิตเวช (Anticholinergic Drugs)
ยาที่ใช้
Trihexyphenidyl (Aca, Artane, Benzhexol)
Benztropine (Cogentin)
Dipenhydramine (Benadryl)
Biperidan (Akineton)
ผลข้างเคียง
ปากแห้ง ตาพร่า ท้องผูก อาจมีปัสสาวะลำบากในผู้สูงอายุ
คลื่นไส้ ปั่นป่วนในท้อง
สับสน ไม่รู้วัน เวลา สถานที่ หรือแสดงอาการทางจิต
การพยาบาล
อธิบายคุณสมบัติของยาและวิธีรับประทานยา
ควรให้รับประทานยาหลังอาหารทันที
ควรสังเกตอาการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากการใช้ยา
ระมัดระวังอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นได้
สังเกตและประเมินผลหลังให้ยา
รายงานแพทย์ทันที่พบปัญหาที่เกิดขึ้นหลังจากได้รับยา
ควรให้คำแนะนำผู้ป่วยและญาติเกี่ยวกับการใช้ยา
ยารักษาอาการชัก (Anticonvulsant Drug)
ผลข้างเคียง
อาจมีอาการเหงือกบวม คลื่นไส้ ผื่นแดง ง่วง มึนงง ซึม ตาพร่า กล้ามเนื้ออ่อนแรง
ยาที่ใช้
Valproic Acid (Depakene)
Carbamazepine (Tegretol)
Clonazepam (Klonopin)
Phenytoin (Dilantin)
Primidone (Mysoline)
น.ส.ธิดาวรรณ สุนารักษ์ เลขที่ 23 ห้อง B