Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Interpersoonlijke processen SV boek (H6 Wederzijdse afhankelijkheid…
Interpersoonlijke processen SV boek
H1 building blocks of relationships
intieme relaties zijn
kennis
interdepentie (mate waarin ze elkaar beinvloeden)
zorg, vertrouwen en responsiviteit
gemeenschappelijkheid (praten over wij)
toewijding (bereidheid te investeren)
responsiviteit
need to belong
hebben frequente en pretterige interactie nodig in blijvende rela's. gaat om kwali. als dit genoeg is, minder nieuwe relaties nodig, bij need to belong afname in levenskwali
waarom intimiteit nodig? evolutionair gezien.was adaptief en is een geevolueerde eigenschap
cultuur invloeden
wss door meer samenwonen mogelijk dat meer problemen, want minder toewijding
externe omgevingsinvloeden op rela
economie - bronnen staan toe om meer onafhankelijk te zijn.
individualisme - meer zelfexpressie en materialisme. nu ook meer verwachting dat partner ze tevreden moet stellen. voelt nu oke om relatie te eindigen en plezier ergens anders te zoeken
technologie - vrouwen en sperma donors, moderne commnicatie meer verleiderlijk andere mensen. anticonceptie
sex ratio van land - lage sex ratio - minder mannen dan vrouw. hoge sex ratio: vrouwtekort = minder traditioneel
invloed eerdere ervaringen
veilige hechting
invloed individuele verschillen
sekse (bio)
zijn best gelijk man
gender (omgeving)
met name geleerd tijdens het opgroeien.
de kenmerken die worden toeschreven, blijkt de helft maar te beschikken, SLECHT
instrumentele en emotionele trekken
persoonlijkheid
self-esteem
evaluaties over onszelf.
invloed human nature
sexuele selectie (reproductief voordeel door NTB)
reproductive dilemma's (mannen anst baby niet van hun, vrouw zorgen voor goede man)
cultural influences (evolutie kan niet meelopen met maatsch veranderingen)
H2 Research methods
onderzoeksvraag kan ontstaan door:
persoonlijke ervaring
breder sociaal probleem
eerder onderzoek
door theorie gesuggereeerde vragen (beschr, experiem)
2 manier pp: convenience (iedereen die beschikbaar is) en representative samples (bepaalde populatie)
designs
correlationeel - toont patronen gerelateerdheid
experimtenteel
true experiment (daadwerkelijk wat veranderen)
setting (lab, natuurlijk, roleplay) bij rol kan zijn dat mensen denken wat ze horen te doen dus miss anders
data vormen
selfrapportage (en problemen)
vraag-interpretatie
recall-awareness (miss niet genoeg kennis, weet niet meer zo goed)
bias -
observaties
problemen, kosten hoog, geen inzicht in persoonlijke percepties en ervaringen, reactiviteit hoog (doen zich anders voor)
fysieke meting
archief metingen
H3 Aantrekking
stap naar relatie altijd zelfde: IP aantrekking, verlangen iemand te benaderen
belongingen met ander
directe beloning: alle plezierige dingen die het ons oplevert
indirect - subtiele invloeden, iemand aantrekkelijker in een bepaalde situatie
hoe iemand ontmoeten
convenience (gemak)
familiarity (herhaald contact is meer mogen en aantrekkelijker)
fysieke aantrekkelijkheid
what beautiful is good
selfmonitoring: neiging om sociale gedrag te reguleren afhankelijk van sociale situatie (aanpassingsvermogen)
hoog: meer intersse in hebben van knappe partner, laag: hechten meer waarde aan inhoud
contrast effect: voelen ons beter door naar knappe mensen te kijken, maar vergelijken voel je je kutter.
matching = zelfde aantrekkelijkheidsniveau
wederkerigheid
formule potentiele partner: aantrekkelijkheid partner = haar fysieke aantrekkelijkheid x kans dat zij je accepteert
mate of value - iemand die wss hem niet afwijst, maar ook heel kieskeurig is. Formule consistent met theorie belonging en balance theory: mensen streven naar overeenstemming in gedachten gevoelens en sociale relaties
gelijkheid
gelijkheid = aantrekkelijkheid (demografisch, attitude normen en waarden, persoonlijkheid)
Opposites attract? heel weinig, verwarrende subtiliteiten rondom gelijkheid
matching: partners gelijk aan elkaar in mate value, specifieke belonging kan verschillen
stimulus - aantrekking 1e ontmoeting leeftijd sekse uiterlijk
waarde - aantrekking hangt af van gelijkheid in attitudes en overtuigingen
rol - ideeen over opvoeding, carriere en huishoudens belangrijk
ontdekken van ongelijkheid kost tijd. s
stimulus-value theory = 3 versch types van info partner die rela beinvloed
Fatal attractions - eerst heel erg aantrekkend, daarna afschuwelijk
partners overschatten gelijkheid - denken dat meer dan is
ideal selves - aangetrokken tot idealistische eigenschappen
ongelijkheid kan verminderen over tijd - soms automatisch door gedeelde ervaringen en soms partner op zoek naar overeenstemming
complementariteit - aanvulling op onze reacties. zolang maar vertrouwen dat dat goed gaat
barrieres
theory of reactance - een laatste invloed is de neiging van mens om datgene te willen wat hij niet kan krijgen
romeo and julia effect - hoe meer ouders tegen houden
closing-time effect - tegen sluitingstijd singles aantrekkelijker
3 universele themas waarop mensen potentiele partners beoordelen
warmte en loyaliteit - te vertrouwen, aardig, ondersteunend, begripvol
aantrekkelijkheid en vitaliteit - schoonheid, sexy, extravert
status en middelen - financiele onafhankelijkheid en welvaart
H4 Social cognition
sociale cogn = proces van perceptie en beoordeling, hiermee structuur aanbrengen in sociale wereld. wat we denken grote invloed op gevoel/gedrag
eerste indrukken
blijven hangen.
heel automatisch
facial widt-to height ratio
mannen met hogere fwh (breed en kort) meer verdacht van bevoordeling
primacy effect = beinvloedt ons oordeel over anderen. neiging om eerst ontvangen info heel veel waarde aan te hechten
confirmation bias: men zoekt info dat hun gelijk bewijst. tegenbewijs wordt genegeerd, hierdoor overzelfzeker over ons eigen oordeel
kracht van perceptie
posi illusies = portretteren van partner in best mogelijke licht. fouten genegeerd, minder belangrijk. meer toegewijd aan rela. geassocieerd met tevredenheid
disillusion - voorstellen van eigenschappen die die helemaal niet heeft. daarna teleurgesteld
bescherming desillusie = we passen onze meningen aan van wat ideale partner is, zodat standaarden passen bij partner
attributionele processen
= genereren verklaringen van waarom iets is gebeurd (waarom een persoon iets wel of niet heeft gedaan)
actor/observer effects - voor onszelf meer externe attributies en bij andere in zelfde situaties juist meer intern
self-serving bias - eigen goede credits toekennen maar geen schuld voor fouten
relationship enhancing vs distress maintaining attributies - gelukkige stellen maken attr in voordeel ban partners, waardoor posi eigenschappen meer belicht en nega minder (extern, controleerbaar).
ontevreden partners doen andersom
herinneringen
wat we nog weten van verleden is altijd een mix van wat destijds is gebeurd en wat we nu weten (reconstructief geheugen). herinneringen worden ook steeds herzien.
relationship beliefs
romanticisme - set overtuigingen dat men gelooft dat ware liefde mogelijk is, echte liefde elke obstakel overwint, liefde op eerste gezicht mogelijk.
disfunctionele overtuigingen - disagreements zijn destructief, gedachtelezen in belangrijk, partners kunnen niet veranderen, mannen en vrouwen kunnen elkaar niet begrijpen,
destiny beliefs
growth beliefs
verwachtingen
onze verwachtingen sturen ons gedrag richting anderen,
via SFP kunnen valse verwachtingen waar worden
rejection sensitivity - mensen die zich zorgen maken om afwijzing, gedragen zich op zo een manier dat ze afgwezen worden
optimisme - neiging om goede dingen te verwachten. tegengestelde rejection sens. posi verwachtingen posi effecten op partnerschap
zelfpercepties - oordeel dat we vormen over onszelf. onze evaluaties en percepties van onszelf zijn sterke invloeden op onze interacties. onze zelfperceptoes beinvloeden onze partnerkeuze omdat we op zoek zijn naar verificatie van ons zelfconcept
zelfconcept = omvat alle overtuigingen en gevoelens over onszelf. tijdens interactie op 2 manieren invloed: 1. zoeken naar feedback die ons zelfconcept versterken 2. self-verification - zoeken naar feedback die overeenkomt met zelfconcept die we al hebben. partners die je fout erkennen maar van je houden is OK, maar te veel posi bij nega is mijden
impressie management
proberen impressie die iemand van ons heeft te beinvloeden. bijna alles wat we doen is strategie.
2e reden dat impressiemanagement er toe doet is dat een pervasieve invloed is op sociaal leven, bij intereactie nooit echt veel stress wat anderen van je vinden.
IM strategien: men zal altijd blijven streven naar sociaal begeerlijke impressies creeeren
vleierij - als we acc zoeken en leuk gevonden willen worden. charmant gedrag vertonen
zelfpromotie - als we erkend willen worden in onze vaardigheden en gerespecteerd willen worden. (unladylike) vaardigheden uitstallen
intimidatie - zelf portretteren als gevaarlijk, bedreigend zodat anderen zullen gehoorzamen
smeekbedes - zelf presenteren als onbekwaam of onzeker om verplichtingen te omzeilen en hulp en support van anderen te krijgen. medelijden oproepen
zelf-monitoring
hoog in deze trek > gedrag kunnen aanpassen aan normen van verschillende situaties
alert op sociale aanwijzingen
meer specialistische vrienden, onderwerpen kunnen vermeden worden
hun relaties wat lagere intensiteit
IM voor intieme partners
IM voor intieme partners
gebruiken minder IM voor intieme partners:maakt minder uit hoe we over komen. kan ook zijn dat we lui worden, is vorm van zelfbeheersing miss ontspannen we te veel
kennis: interacteren meer, delen meer, meer interesse in elkaar, deze invloeden dragen bij aan verhoogde accutaresse en kennis
motivatie: interesse en motivatie meer voorspellend hoe goed je je partner kent dan verstreken tijd.
partner leesbaarheid: hoe duidelijker een trek, hoe meer accuraat waargenomen. sommigen mensen lastiger te lezen dan anderen
vermogen perceiver: EQ hoger van vrouwen dan van mannen. accuraat waarnemen = meer tevredenheid in huwelijk.
dreigende percepties: preoccup goed in waarnemen negatieve emoties. wanneer accurate percepties zorgelijk zijn, partners meer gemotiveerd om twijfels over relatie te omzeilen
perceiver influence: partners kunnen subtiel gedrag aanmoedigen of afwijzen. boetseren elkaars gedrag, hierdoor worden incorrecte percepties uiteindelijk correct
H5 Communiceren
Talk table procedure
gestructureerde vorm van communicatie
elke keer wanneer je boodschap stuurt - raten schaal 5 hoe posi/nega - perceptie ontvanger - deze procedure geeft zowel prive als publiekelijk
communicatie =
begint met intentie zender (prive) die wordt gecodeerd in verb/nonverb acties die voor publiek observeerbaar zijn.
wordt beinvloed door stijl encoderen zender en decoderen ontvanger
IP gap = verwachting dat boodschap aankomt zoals verwacht
nonverbale communicatie
info over stemming/bedoeling anderen
vitale rol in reguleren interactie (tonen interesse, bepalen of interactie begint, beurt nemen in gesprek)
helpt definieren vd relatie
IP invloed uitoefenen - kan dienen als doelgericht gedrag om anderen te beinvloeden in gedrag (intens in ogen aankijken voor intimiteit)
IM - een beeld laten ontstaan (koppeltje hand in hand)
nonverbale inform
gezichtsuitdrukkingen: basisemoties zijn er. blije uitdrukking gecorreleerd met succes in leven. van eigen cultuur net wat beter spotten
display rules
culturele normen die dicteren welke emoties (on)gepast zijn in bep situaties.
manieren van modificatie
intensiveren expressies (kadotje)
minimaliseren (huilen)
neutraliseren (gevoelens terughouden)
maskeren (vervangen met compleet andere emoties)
gazing
bepaalt relatie tussen 2 mensen
richt en frequentie kijkgedrag
Visual dominance ratio (VDR)
vergelijkt % tijd dat sprekers gazen vs % dat ze luisteren
er wordt minder naar partner gekeken wanneer gesproken
spreek/luister
normaal 40/60 - dominantie: men kijkt meer terwijl ze spreken (60/40)
lichaamsbeweging
gebaren verschillen sterk per cultuur.
maar aan postuur (Houding) is wel iets te zien: dominantie is door meer open en assymetrisch postuur (meer ruimte innemen). minder domi is gesloten, symmetrisch en relatief compact
aanraking
lange stevige handdruk > meer extravert, open en minder neurotisch persoon.
liefde (aaien) - woede (slaan)
IP afstand
fysieke afstand tussen twee mensen, zo kan je ook intimiteit in interactie duidelijk maken
zones
intiem - ander half voet (intiem/vijandig)
persoonlijk - 1,5 - 4 voet (vrienden en bekenden)
sociaal - 4 - 12, meer zakelijkere
vanaf 12 - professor en studenten ofzeu
geur
elke emotie laat een bepaalde geur los, bij partners erg duidelijk
paralanguage
omvat alle variaties in iemands stem
ritme,pitch, volume, snelheid
helpt relaties te definieren, mensen met aantrekkelijke stem ook sneller als aantrekkelijk gezien
componenten gecombineerd: meestal combi V en NV, bij sarcasme is beide nodig, en vaak bepaalt de NV-commmunicatie wat het nu is
mimicry
alle 7 kanalen betorkken bij onbewust mimicry gedrag = houding/manieren van partner worden gespiegeld. posi effect op interactie en mate waarin 2 mensen elkaar mogen
non verbale sensitiviteit
sensitiviteit en accutaresse waarmee koppels non verbaal communiceren > voorspellor geluk relatie.
vrouwen gebruiken vaker en beter NV signalen om situatie in te schatten
mannen in ongelukkige huwelijken zenden meer verwarrende boodschappen (encoding) en maken meer fouten in perceptie (decoding).
wanneer wel in staat is accuraat te zijn, bij minder tevredenheid is dit vermogen slechter
ook mee bevredigend als vermogen er is.
kortom: problemen in communicatie door motivatie of capaciteit
verbale communicatie
zelfonthulling
proces waarbij persoonlijke info gedeeld wordt. (een van de definierende karakteristieken van intimiteit)
hoe meer, hoe beter
onthullen persoonlijke info aan personen die we graag mogen (aangetrokken meer open)
personen waaraan we ons onthuld hebben vinden we leuker
belonend om vertrouwd te worden met zelfonthullingen anderen
sociale penetratietheorie
theorie legt uit hoe relaties zich ontwikkelen door systematische veranderen in communicatie, waardoor steeds meer waardevolle onthullingen gedaan worden.
goed wanneer gesprek meer in diepte en in breedte gaat
reciprociteit (wederkerigheid)
belangrijk om zelfonthulling te geven, want mensen doen alleen als wederkerig is
IP procesmodel van intimiteit (hoe intimiteit ontwikkelt)
een zelfonthulling moet plaatsvinden
responsief zijn
waargenomen partner-responsiviteit
selectieve geheimhouding
bepaalde mate van privacy is nodig, geheimen worden voornamelijk verteld wanneer deze meer energie kosten om geheim te bewaren
taboe onderwerpen
hoe meer taboe, hoe minder tevreden
taboes zijn status relatie, eerdere seksuele onderwerpen, toekomst
geheime 'tests'
deze creeeren partners voor elkaar
triangle test - betrouwbaarheid testen wordt reactie om aantrekkelijke alternatieven getest
endurance test - obstakels creeeren die de partner moet overkomen
seperation test - redenen zoeken om van elkaar weg te zijn om gemis te testen
miscommunicatie ontstaat door IP gap in communicatie
aangeven wat je bedoeld
kitchen-sinking
mensen zijn niet goed in precies aangeven wat probleem is. ipv worden meerdere onderwerpen tegelijkertijd besproken
off-beam
wanneer een gesprek van onderwerp naar onderwerp gaat en er telkens niet lang genoeg over een ow wordt gesproken om op te lossen
naar elkaar luisteren
mindreading: wanneer partners aannemen dat ze de gedachten, gevoelens en meningen van ander wel begrijpen zonder ernaar te vragen
onderbreken: elkaar (op een nega manier) in de rede vallen
yes-butting: wanneer de ene partner elke keer wel iets mis ziet aan wat de ander zegt. hiermee continu kritiek op de perceptie van de ander
cross-complaining - ipv uidrukken wat ander zei, reageren met nieuwe klacht
negatief affect tonen
clumsy criticism
kritiek die de pers/karakter aanvalt ipv gericht op bep gedrag
contempt
in de vorm van beledigingen, mokken, vijandige humor
defensief gedrag
hiermee wordt vaak gereageerd op kritiek. gereageerd met smoesjes en crosscomplaining
stone-walling
terugtrekken in soort stenige stilte, dit communiceert afkeur en ijzige afstand
destructief belligerence
hier eindigt een negatieve discussie mee, partner heel agressief afgewezen (so what? wat wilde je eraan doen?)
oplossingen
ik-statements
probleem aangeven door te beginnen met 'ik'
XYZ statements
wann jij X doet in situatie Y, voel ik me X
actief luisteren
hiermee communiceer je aandacht en begrip voor ontv boodschap. toon je actieve moeite om partner te begrijpen; bent responsief
parafraseren
herhalen in eigen woorden
perceptie checking
tegengestelde van mindreading, checken of het beeld dat je van partner hebt ook echt klopt
beleefd/rustig
wann niet, ontstaat negative reprocity, even terug te trekken
valideren partner
erken je ideeen meningen partner en communiceer je hier respect voor. maakt onenigheid meer tolereerbaar
H6 Wederzijdse afhankelijkheid
wederzijdse afhankelijkheid = vertrouwen in anderen, vertrouwen in ons voor IP bedoelingen
social exchange
volgens interdepentie theory brengt sociale leven gelijktijdige uitwisselingen van gewenste beloningen met zich mee
beloning
refereert naar alles in interactie dat plezier en voldoening geeft aan ontvanger
kosten
ongewenste, vervelende ervaringen
uitkomst
beloning - kosten (uitkomst relatie)
Waarde op zichzelf niet belangrijkste, maar hoe die in verhouding staat tot verwachtingen en alternatieven
comparison level
interdepency theory stelt dat ieder een eigen vergelijkingsniveau heeft dat de waarde van de uitkomst beschrijft die we volgens onszelf verdienen.
gebaseerd op eerdere ervaringen
waarde = standaard waarmee tevredenheid relatie wordt gemeten
comparison level for alternatives
iedereen ook vegelijkingsniveau voor alternatieven
waarde die we denken te krijgen als we onze partner verlaten en naar beste alternatief gaan.
bepaalt afhankelijkheid in relatie. hoe groter dit gat tussen onze huidige uitkomst en alternatieven, hoe afhankelijker we zijn
aangetoond door Rusbult
iemands investeringen in huidige relatie, dingen die we verliezen bij beeindigen ervan, ook invloed op iemands beslissing.
grote investeringen verminderen globale aantrekkelijkheid beeindigen relatie en verminderen comparison level alternatives.
moeilijkheid is bij waarde Calt want wordt bepaald door wat iemand denkt, en aantal factoren beinvloeden deze perceptie
zelfwaardering
learned helplesness
hoeveelheid info waarover je beschikt
levels
huidige U hoger dan C-level, TEVREDENHEID HOGER
als U hoger is dan Calt, afhankelijkheid groter & relatie stabieler. (alternatieven zijn slechter voor rela)
wanneer Calt hoger, dan omgekeerd model
principle of less interest
ander aspect van sociale uitwisseling
partner met meer alt, minder afhankelijk, meer macht
principe klopt in winne discussies en zin krijgen
verliezen en winst
verliezen doen ons meer dan gelijkwaardige winsten
blijkbaar moet in rela zijn verhouding beloningen en winsten 5:1
redenen ongelukkige relaties
verschil van mening in de bedoeling en waarde van beloningen die de een aan de ander verstrekt en niet opmerken liefhebbend gedrag
verschillende effect van beloningen en kosten op welzijn
approach motivation = motivatie posi U verkrijgen
avoidance motivation = motivatie nega U vermijden
approach = gelukkig/zichzelf versterkend of onaangenaam/stagnerend
avoid = vol conflicten & onzekerheid of veilig/zekerheid
Relation turbulence model
aanpassing en onrust periode te verwachten bij toenemende wederzijdse afhankelijkheid
door meer tijd met elkaar doorbrengen, kunnen routines en plannen verstoord raken
weerstand vanuit omgeving
onzekerheid en twijfel ontstaan als men meer aan elkaar gehecht raakt
succesvolle rela's doorstaan turbulente overgang naar status erkend koppel, waarne periode me toename tevredenheid volgt
tevredenheid daalt naar eerste jaren, want
eenmaal verbonden geen hofmakerij nodig, minder aantrekkelijk gedragen
wederzijdse afhankelijkheid vergroot wrijving en conflicten
intimiteit betekent ook meer geheimen, zwaktes, gekke gewoonten, meer in conflict
altijd bestaan er eigenschappen/problemen ander die je vooraf niet kent
2 typen relatiesmet betrekking tot normen van uitwisseling
uitwisselingsrelatie = verlangen en verwachting dat gegeven voordeel wordt terugbetaald
gemeenschappelijke relatie = verlangen en verwachting gelijkwaardige gevoeligheid voor behoefte ander
mills & clark - schaal Communal Strength > motivatie om op behoefte van partner te reageren
equity theory
rechtvaardigheidstheorie = mensen meest tevreden wanneer proportionele rechtvaardigheid, partner ontvangt voordelen in verhouding tot investering
overbenefited = iemand betere U dan bijdrage
under benefited = iemand slechtere U dan gezien zijn bijdrage eerlijk is
rechtvaardigheid herstellen
werkelijke evenwicht herstellen
psych evenwicht herstellen - manier waarop je naar rela kijkt lijkt te veranderen en zelf overtuigen dat t eerlijk is
relatie beeindigen
gelukkige afhankelijkheid leidt tot verbintenis: intentie rela voort te zetten
commitment (arriga & agnew)
verbonden partners verwachten dat rela zal voortzetten
verbonden partners maken toekomstplannen waarin partner voorkomt
verbonden partners zijn psych verbonden in zin dat t een gelukkig stel is als ander gelukkig is
soorten verbondenheid (johnson)
persoonlijke verbondenheid
rela voortzetten want aangetrokken
verbondenheid door beperking
voortzetten rela gevoel dat moet, investeringen te hoog
morele verbondeheid
voortzetten rela vanuit morele verplichting tegenover partner/rela
economische perceptie op interactie
interdepentie
mate waarin je vertrouwt en leunt op anderen om in IP beloningen te voorzien
sociale uitwisseling
proces waarin gewenste uitkomsten worden uitgewisseld. zoeken max beloning en minimale kosten
interdepentietheorie (kelly en thibaut)
meest gebruikte wetenschappelijke theorie van sociale uitwisseling
beloning in interactie
hiermee bedoeld alles begeerlijk en welkom is, plezier en of vervulling brengt
uitkomst van interactie= beloning - kosten
soc uitwisselingstheorie stelt best mogelijke U willen. U niet belang, meer verwachtingen en perceptie van alternatieve mogelijkheid + investering
idiosyncratisch vergelijkingsniveau (=C-level)
beschrijft U waarvan wordt verwacht dat ze die verdienen. gebaseerd op eerdere ervaringen en bepalen standaard of we tevreden zijn met rela)
tevredenheid = U - CL
vergelijkingsniveau van alt (CLalt)
of we al wel of niet geloven of we ergens anders beter af zouden zijn en betere alts hebben
bepaalt tevredenheid
bepaalt afhankelijkheid
alleen effect als je je bewust bent van alt, als je heel gelukkig bent wordt dit ook minder. is ook maar een perceptie (dus zelfbeeld ook invloed)
mate van afhankelijkheid = U - Calt
mate van investering
alles wat je zou verliezen wanneer een rela beeindigt en beinvloedt mede of je blijft of niet
fluctuatie van CL/CLalit
CLs gebaseerd op ervaringen, fluctueren mee met U die je ontvangt.
steeds posi ervaringen, hierdoor zakt je tevrenheid want gewenning (beloningen worden minder belonend)
socia-cultureel - bijvoorbeeld disney zorgt voor minder tevredenheid
cultuur - vrouwen mee gaan werken, meer alternatieven zien > stabiliteit daalt. mensen meer mobiel, opties meer divers.
beleefdheid en tactvol gedrag
in intieme rela minder beleefd en tactvol, meer humeur en verminderen tevredenheid.
bad is stronger than good
ratio moet 5:1 zijn
waarom stuklopen: zien de beloningen niet
niet eens over grootte en betekenis beloningen
mannen meer seksuele beloning en vrouwen emotionele
motieven
approach en avoid
flourishing (ontplooiend) - naast benaderingsdoel ook vemrijdings - veel beloning weinig kosten
distressed (verontrsutend) - beide moti niet, kosten hoog beloning laag
precarious (wisselvallig) - kosten hoog, beloning hoog. veel om leuk te vinden, veel om weg te gaan
boring (saai) - kosten en beloningen laag, niet veel om leuk te vinden maar ook niet veel om weg te gaan
idiosyncratisch verschil in motieven - een focust meer op nega dan op posi
self-expansion model of human motivation
= om rela goed te laten verlopen, meer dan alleen nega vermijden. moeten ook rela zoeken waarin we onze range van interesses, vaardigheden en ervaringen vergroten.
zelfexpansie verlaagt naarmate tijd, waardoor sleur ontstaat (alles lijkt te bekend)
relat turbulence model
lull period = wennen aan beperkingen rela, autonomie
turmoil ontstaat op moment van transitie (onrust)
Huwelijkstevredenheid
neemt af, na meer jaren. vooral laag in neuroticisme en hoog in zelfwaarde. bespreken moeilijke ow met humor en zonder boosheid omdat ze minder stressoren ervaren. hun verwachtingen ook minder hoog
voorspellors lage tevredenheid
lack of effort > minder best beleefd/charmant
interdependence is a magnifying glass - gaat gepaard met conflict en frictie
acces to weaponry > weet meer van je kwetsbaarheid en geheimen dus meer pijn kunnen doen
unwelcome surprises - a de waarheid over dingen leren (fatal attractions) b - onbegeerlijke dingen ontdekken waar je nog niets van wist (na kinderen krijgen)
oorsprong interdepentie
als jij jouw beloningen wil, moet je terug geven. partners zijn gretig,
exchange relaties
gunsten die verleend worden ook teruggeven is de verwwachtinge
communal relaties
dragen bij voor elkaars welzijn en verlenen gunsten zonder direct terug te verwachten
communal strenght = motivatie responsief te zijn voor behoefte partner . wanneer meer ervaren, meer plezier
communal-exhange onderscheid lijkt in strijd met interdepentietheorie, maar is t niet. in communale rela wordt verwacht dat ze responsief zijn, bij minder terugkrijgen gaat exchange omhoog
equity theorie
volgens interdepentie theorie niet per se belang verschil, als maar boven CL en CLalt
fairness is ook belangrijk, perceived
bijhouden van ratio's is uiteindelijk slechter voor je
wanneer meer ontevreden, meer aandacht hiernaar
UITKOMST (CO) BELANGRIJKER DAN INEQUITY, want wanneer CO hoog dan geen sprake van inequity
inequity vooral belang bij huishoudelijke taken en zorg voor kinderen
toewijding
= verlangen om relatie voort te zetten en hiervoor te werken
kan als last worden gezien, bij gevoelens van moeten
toewijding is..
verwachting relatie gaat door
hebben een LT perspectief
heel sterk, zorgt voor 'wij' gevoel
psychologisch verbonden op zodanige manier dat blijdschap van één de ander ook blij maakt
investeringsmodel
consistent met aanname dat toewijding uit meerdere facetten bestaat
toewijding ontstaat door
alle aspecten vd sociale uitwisselingstheorie
dus.. CL + CLalt en mate van investering
3 typen toewijding
persoonlijke - sprake van als men aangetrokken
constraint - gaan door want te veel kosten bij beeindiging
morele - ongepast om beloften te breken
relatie-behoud mechanisme
accomodatie
bereidheid tot offers
waargenomen superioriteit (gevoel beter te zijn dan andere koppels)
H7 Vriendschap
= vrijwillige, persoonlijke relatie, intimiteit en assistentie
attributies
affectie (respect, vertrouwen, zichzelf zijn)
communion (partners geven en nemen in zelfde mate)
kameraadschap (interesses en activiteiten, recreatie en plezier delen)
vrinedschap-liefde verschil
op zelfde intimiteitsfundameten, maar bij liefde meer complex: fascinatie met de partner, verlangens en grotere wens voor exclusiviteit.
sociale normen minder scherp bij vriendschap, posi gevoelens minder besproken, minder tijd samen gedeeld
minder exclusief, minder emotionele intensiteit, minder verplichtingen
maar rijke vriendschap veel intieme aspecten: respect, vertrouwen, kapitalisatie, sociale steun, responsiviteit
respect = partner in acht genomen en bewonderd
respect verdiend met tonen morele kwaliteiten
vertrouwen = overtuigd dat ze het beste met ons voor hebben, maakt interdepentie aangenamer
kapitaliseren = winst maken (iemand blij van de relatie) > de ander ook blij
sociale steun = helpen door moeilijkeid
emotioneel
fysiek (knuffelen)
advies (info)
materieel
responsiviteit
= aandachtige en steunende herkenning van behoeften en interesses
waargenomen responsiviteit
vriendschapsregels
gedeelde culturele overtuigingen hoe vriend moet horen te gedragen
vriendschap gedurende de levensspanne
vriendschappen veranderen over de jaren (verandering hechtingsstijlen) zo ervaren we minder angst voor verlating in leven en neemt tevredenheid relaties toe
kindertijd
geleidelijke toename in eisen/skills
door cogn ontiwkkeling steeds beter (perspectief nemen), zoeken naar acceptatie, inpreadoles zoeken naar intimiteit
adolescentie
verschuiving hechtingsfiguur
meer tijd met peers, hechting naar peers, nabijheid zoeken, separatie, safe haven, veilige basis.
geleidelijk
jongvolwassenheid
intimiteit vs isolatie
geleerd hoe consistente toegewijde intieme relatie vormen
kwaliteit vrienden neemt toe
midlife
exclusieve vrienden > gedeelte + schoonfam
dyadische terugtrekking: meer met partner, minder met anderen
met ander geslacht houden minder stand
ouderdom
heel kleine selectie, kieskeurig geworden
socio emotionele selectiviteitstheorie
veranderende doelen
jonge mensen meer info verzamelen en groot netwerk is nuttig. ouderen zien toekomst duidelijker dus meer georienteerd op huidige
vrouwen meer emotioneel delen, mannen meer delen van activiteiten. vrouw meer IP, meer steun.
waarom dit verschil?
mannen minder bereid om intiem te zijn, maar prima toe in staat
minder geacc bij mannen
cultuur
individueel: interdependant zelfbeeld - mate waarin we onszelf zien als inter-independant. hoge mate interdepentie, relaties belangrijk voor zelfconcept, meer begeerlijke vrienden, beter begrip streven en voor beiden voordeel zoeken
verlegenheid
syndroom - angst voor sociale afwijzing, inhibitie en nerveus discomfort in soc situaties
voelt zich zelfbewust, oncomfortabel en onbekwaam waardoor interactie beperkt
chronisch: bang voor nega oordeel anderen, twijfelen over zelf, minder sociale vaardigheden
adaptief: fouten worden voorkomen
isolatie
eenzaamheid = sprake van discrepantie gewenste intimiteit/geselschap
sociale isolatie: te weinig netwerk
emotioneel: gebrek affectie en emotionele steun
UCLA loneliness scale - meest gebruikte maat voor eenzaamheid, 3 themas: isolatie van anderen, minder hechte connecties anderen, gebrek sociale connectie
omgang is lastig, neiging tot wantrouwen, reageren traag, vragen weinig, vatten dingen op als afwijzing.
H8 Verliefdheid
in westen liefde voorwaarde huwelijk, pas laatste decennia heel belangrijk geworden. hierdoor meer verwarring en teleurstelling
triangulaire theorie van liefd
intimiteit (begrip, vertrouwen, steun en delen) warmte
passie (fysieke opwinding, verlangen, nodig hebben, hitte)
toewijding, cognitief en koel
soorten
non - kennisen
liking - intimiteit hoog
verliefdheid - sterke passie, geen intimiteit/toewijding
lege liefde - toewijding zonder passie/intimiteit. uitgedoofde relaties
romantische liefde - intimiteit en passie zijn awz, toewijding niet
kameraadschappelijke - intimiteit en toewijding, geen passie
dwaze - passie en toewijding zonder intimiteit
geconsumeerde - alles aanwezig
fysiologisch perspectief
intimiteit, toewijding en passie zijn ook in brein als verschillende processen aantoonbaar.
lust door sekshormoon, passie verhoogd motivatie paren
aantrekking - promoo toenadering, dopamine
gehechtheid, oxytocine, zorgt voor comfort en veiligheid > wil samen blijven
romantische, gepassioneerde liefde
seksuele aantrekking is een van meest karakteriserende eigenschappen .
passie omvat zowel activatie als arousal
belangrijk punt : gevoelens van nega maar ook posi arousal kunnen passen versterken
twofactor perspective
fysiologische opwinding (hartslag verhoging)
overtuiging dat ander persoon die fysiologische opwinding veroorzaakt heeft
exp: vrouw op brug
positief vs negatief film fransment (arousal > aantrekking weer gemagnificeerd)
adrenaline versterkt liefde
wel: gedachten en aannamen over arousal ook van invloed op ontstaan arousal
self-expansion model
liefde zorgt voor ene toename in zelfconcept door nieuwe ervaring/rollen
zelfconcept meet gevarieerd en zelfbeeld omhoog
dus: fysiologisch aspect = arousal. cognitief: idealisatie, zelfexpansie, zelfzuchtig en op ander gericht, minder aandacht alt
kameraadschappelijke liefde
niet van passie afhankelijk
minder variabel dan romantische liefde
door intimiteit-toewijding combincatie is zon rela comfy, warm trouw
fysio: oxytocine
compassionate
niet opgenomen in triangle theorie.
wens ander te helpen
liefde en vreugd delen
empathisch en gul
meer accuraat begrip van zwaktes en sterktes
culturele invloeden liefdesstijlen
amerikanen gelijkheid en uiterlijk
chinesen meer begeerlijke persoonlijkheden, fysieke arousal
china meer familie besluit dat huwelijk komt
us meer interdepentie en liefde
leeftijd > minder sterke emoties, milder, meer met posi emoties interacties
man vrouw
vrouw: minder snel houden van, minder snel passie, meer wispelturige en heftige emoties
mannen: meer passie, meer posi attituted tov romantiek, meer vermijdend
blijvendheid liefde
neemt af bij huwelijk
waarom?
fantasie versterkt romantiek,vermindert bij tijd en ervaring wanneer realiteit steeds duidelijker
nieuwsgierigheid voor opwinding, bij muizen neemt aantal orgasmes toe bij meer partners (coolidge effect) > novelty dus nieuwe dingen doen is belangrijk
enduring romance: contradictie
moet vernieuwend zijn, bekendheid vermindert dit
kortom: 3 invloeden van romantische passie (fantasy, novelty en arousal), deze nemen af en daarmee ook romantiek zelf.
kortom: kameraadschap is belangrijk voor langdurige relatie. (zorg dat passie niet basis is, koester vriendschap in relatie, blijf vernieuwen en nieuwe dingen doen samen)