Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Acute Kidney Injury : AKI โรคไตวายเฉียบพลัน (ปัญหา (1.มีภาวะหายใจล้มเหลว…
Acute Kidney Injury : AKI
โรคไตวายเฉียบพลัน
การที่ไตมีการเปลี่ยนแปลงทั้งโครงสร้างหรือหน้าที่แบบ เฉียบพลันซึ่งอาจเกิดขึ้นได้ทั้งในคนที่ไตปกติหรือไตที่วายเรื้อรังอยู่แล้ว การเกิดขึ้นจะเป็นแบบทะทันหันและมีอาการผิดปกติทางไตอื่นร่วมด้วย แต่ไม่เกิน 90 วันหลังจากได้รับการรักษา
พบได้ร้อยละ 24-45 มักพบในผู้ป่วยที่มี
ภาวะการติดเชื้อในกระแสเลือด (Sepsis)
เป็นกลุ่มอาการที่เกิดจากการตอบสนองของ
ร่างกายต่อการติดเชื้ออย่างรุนแรง
เป็นสาเหตุการตายที่สำคัญในผู้ป่วยที่มี
อาการหนักในห้อง ICU ถึงร้อยละ 60-90
สาเหตุ
Prerenal AKI คือ ไตวายเฉียบพลันที่เกิดจากการที่มีเลือดมา เลี้ยงไต (renal perfusion) น้อยลง จากภาวะช็อคและการขาดสารน้ำ (dehydration) และจากสาเหตุต่าง ๆ
Post renal AKI คือ ไตวายเฉียบพลันที่เกิดจากการอุดตันของ ระบบทางเดินปัสสาวะ ที่พบบ่อย ได้แก่ การอุดตันที่ระดับกระเพาะ ปัสสาวะ (Urinary retention) หรือที่ระดับต่ำกว่ากระเพาะปัสสาวะลงมา (Infravesicular obstruction เช่นที่ท่อปัสสาวะ)
Intrinsic AKI คือไตวายเฉียบพลันที่เกิดจากโรคที่มีพยาธิสภาพที่ ไต ทำให้อัตราการกรองลดลงร่างกายตอบสนองการมีปัสสาวะออกน้อย ด้วยการดูดกลับน้ำ ยูเรีย และเกลือแร่ต่างๆในบริเวณ tubular และ collecting system ทำให้เกิดของเสียคั่งในเลือด (azotemia)
3.1 Acute tubular necrosis (ATN)
พยาธิสภาพที่เซลล์ของ renal tubule
ไตวายเฉียบพลันที่พบบ่อยที่สุด
โดยอาจเป็นผลตามมาของภาวะ prerenal acute renal failure ที่แก้ไขไม่ทัน
เกิดจากการได้สารพิษที่มีผลในการทำลาย renal tubular cell อย่างรุนแรงที่ยากต่อการรักษาให้ดีขึ้นได้ทันท่วงที
3.2 Acute interstitial nephritis (AIN)
เกิดจากการอักเสบของเนื้อไตในส่วน interstitium ซึ่งอาจเกิดจากปฏิกิริยาต่อ สารเคมีหรือยาหลายประเภทหรืออาจเกิดจากการอักเสบจากการติดเชื้อ
การติดเชื้อ Leptospirosis
Scrub typhus
การติดเชื้อไวรัส
3.3 Acute glomerulonephritis (AGN)
เกิดจากการอักเสบของglomeruli
ภาวะ post streptococcal glomerulonephritis
crescentic glomrulonephritis ชนิดปฐมภูมิ และทุติยภูมิ
3.4 Renal vascular diseases
เกิดจากพยาธิสภาพที่เส้นเลือดไต
ขนาดเล็กขนาดกลางและขนาดใหญ่
โรค Hemolytic uremic syndrome
cholesterol emboli
scleroderma renal crisis
3.5 Intratubular crystal obstruction และ
intratubular protein obstruction
เกิดจากการที่มี crystal มาอุดตัน renal tubules
uric acid obstruction จากโรค tumor lysis syndrome
พยาธิสภาพ
Initial phase
ระยะเริ่มต้น
พบการเปลี่ยนแปลงของปริมาณเลือดในหลอดเลือด
ที่ลดลงกะทันหันทำให้เนื้อไตขาดเลือดไปเลี้ยง
ส่วนมากพบสาเหตุแบบ prerenal AKI
ร่างกายจะตอบสนองด้วยการทำงานของ sympathetic nervous system
หลั่งสาร ephrinephin เกิดหลอดเลือดหดรัดตัวทั่วร่างกายเพื่อส่งเลือดไปเลี้ยง vital organs ในระยะช็อก
เลือดจึงมาเลี้ยงไตลดลง อัตราการกรองจึงลดลงปัสสาวะจึงออกน้อยจะพบระยะ นี้ได้ในผู้ป่วย 1-2 ชั่วโมงจนถึง 2 วัน หากได้รับการแก้ไขอย่างทันท่วงที
Maintenance phase
ระยะที่ Initial phase ที่ได้รับการแก้ไขล่าช้า
หรือแก้ไขไม่สำเร็จ
เนื้อไตจึงถูกทำลายจากการขาดเลือด
หรือจากสารพิษ
หลอดเลือดฝอยที่ไตอุดตันและเนื้อไตตายเป็นหย่อมๆ มีการหลุดลอกของเยื่อบุเซลล์มาอุดกั้นตามหลอดเลือดที่ท่อไตเพิ่มมากขึ้น
เกิด back leak เข้าสู่ collecting system ของน้ำปัสสาวะ
eGFR ลดลงอย่างรวดเร็ว
ปัสสาวะออกน้อย
เกิดภาวะ Azotemia จากการคั่งของ BUN, Cr
เกิด water access, mineral and acid-base imbalance
ผู้ป่วยอาจมีอาการคงค้างในระยะนี้นานตั้งแต่ 1 สัปดาห์ – 1 ปีได้
Recovery phase
เป็นการฟื้นตัวตามปกติหลังจากที่
ได้รับการดูแลรักษาที่ถูกต้องทันท่วงที
มีการซ่อมแซมของเนื้อเยื่อและหลอดเลือดที่ไต
บริเวณที่ฟื้นคืนไม่ได้จะพบการตายของเนื้อไตเป็นหย่อมๆชัดเจน
ส่วนที่ฟื้นคืนได้จะเริ่มทำงานผลิตปัสสาวะและขับ BUN Cr ออก
อาการและอาการแสดง
Classification of AKI Stage
Serum creatinine Urine output
I เพิ่มขึ้น 1.5 - 1.9 เท่า จากค่าตั้งต้น หรือเพิ่มขึ้น ≥ 0.3 mg/dl (≥ 26.5 micromol/lit.) < 0.5 ml/kg/h นานติดต่อกัน 6-12 ชั่วโมง
II เพิ่มขึ้น 2 - 2.9 เท่า จากค่าตั้งต้น < 0.5 ml/kg/h นานติดต่อกัน > 12 ชั่วโมง
III เพิ่มขึ้น 3 เท่า จากค่าตั้งต้นหรือ ≥ 4 mg/dl หรือผู้ป่วยที่ได้รับการทำ RRT ทุกกรณี < 0.3 ml/kg/h นานติดต่อกัน > 24 ชั่วโมงหรือไม่มีปัสสาวะออก เลยติดต่อกันกว่า 12 ชั่วโมง
เกณฑ์ RIFLE criteria
ค่า glomerular filtration rate(GFR) และปริมาณปัสสาวะ ในการจำแนกตามความรุนแรงของโรค
R=Risk
I=Injury
F= Failure
ใช้ระยะเวลาของการสูญเสียการทำงานของไต
ในการบ่งบอกถึงผลลัพธ์ของโรค
L=Loss
E= ESRD
อาการแบ่งเป็น 3 ระยะ
1.ระยะที่มีปัสสาวะออกน้อย
Oliguric phase
น้อยกว่า 400 ml/day
ระยะนี้ใช้เวลา 1วัน หรือ 1-2 wks หรือ มากกว่า 4 wks
ระมัดระวังบวม มีน้ำท่วมปอด และหัวใจล้มเหลว
2.ระยะปัสสาวะออกมาก
Diuretic phase
ไตค่อยๆฟื้นตัว
ปัสสาวะออกมากขึ้น 4-5 L/day
ระดับ ฺBUN,Cr ลดลง
3.ระยะฟื้นฟูสภาพ
Recovery phase
เข้าสู่ภาวะปกติ
อัตราการกรองใกล้เคียงภาวะปกติใน 2-3 เดือน
การรักษา
Prerenal AKI
รักษาโดยการให้สารน้ำและเกลือแร่ทดแทน จนกว่า volume status ของร่างกายจะเข้าสู่ภาวะปกติ
รักษาต้นเหตุที่ทำให้ร่างกาย
สูญเสียสารน้ำออกนอกร่างกายให้หาย
Post renal AKI
แก้ไขการอุดตันของระบบ KUB
การใส่สายสวน Foley’s catheter
เพื่อรักษาการอุดตันที่ bladder outlet
การทำ Percutaneous nephrostomy
Intrinsic AKI
ชนิดที่เป็น Acute Tubular Necrosis
หลักการรักษาที่สำคัญ
ป้องกันไม่ให้ไตสูญเสียการทางานเพิ่มเติม
ป้องกันโรคแทรกซ้อน
ส่งเสริมให้เกิดการฟื้นตัวของไต
การรักษาโดยการใช้ยา
ปัจจุบันยังไม่มีการรักษาเฉพาะด้วย
ยาที่ได้ผลดีเพียงพอ
การเฝ้าระวังและคิดถึงภาวะ acute kidney injury
รีบรักษาและกำจัดความเสี่ยงที่จะทำให้เกิด
ภาวะไตวายเฉียบพลัน
การบำบัดทดแทนไต
การฟอกไตโดยใช้เครื่องไตเทียมชนิด intermittent hemodialysis (IHD)
การทำ continuous renal replacement (CRRT)
การทำ sustained low efficiency dialysis (SLED)
การฟอกไตทางผนังหน้าท้อง (acute peritonealdialysis)
ข้อบ่งชี้
ภาวะ intractable volume overload
ภาวะ intractable hyperkalemia
ภาวะ intractable acidosis
ภาวะ uremia
การพยาบาล
ให้การพยาบาลแบบประคับประคอง
Increase renal blood flow
หลีกเลี่ยงการใช้ยาที่จะเกิดพิษต่อไต
การให้สารอาหารที่เพียงพอ
โปรตีนควรให้ 0.5 g/kg/day
ป้องกันการเกิด volume overload
ขาดน้ำ
ให้สารน้ำทดแทน
น้ำเกิน
ให้ยาขับปัสสาวะ
furosemide ไม่เกิน 400 mg/ครั้ง
ไม่ได้ผลควรหยุด
หูหนวก
ป้องกันการเกิด hyperkalemia
สูงไม่มาก < 5.0 mEq/L
ให้ลดอาหารที่มีโพแทสเซียมสูง
สูง 5.5-6.5 mEq/L
ให้ sodium polystyrene sulfonate 15-30 g ทุก 3-4 hr
ร่วมกับ 20% sobitol 50-100 ml
สูง > 6.5 mEq/L
ให้ อินซูลิน iv sodium bicarbonate, calcium solutions
ป้องกันการเกิด hyponatremia
ป้องกันการเกิด metabolic acidosis
bicarbonate < 15 mEq/L
ควรให้ sodium bicarbonate
ป้องกันการเกิด hyperphosphatemia
ป้องกันไม่ให้เกิดความผิดปกติอื่น
ให้การพยาบาลโดยการทำ Hemodialysis
ปัญหา
1.มีภาวะหายใจล้มเหลว เนื่องจากมีน้ำคั่งในปอด
2.มีภาวะของเสียคั่งในร่างกาย เนื่องจากไตสูญเสียหน้าที่
3.ติดเชื้อได้ง่าย เนื่องจากภูมิคุ้มกันถูกกดจากภาวะยูรีเมียและได้รับการสอดใส่สายต่างๆเข้าไปในร่างกาย
4.มีภาวะซีด เนื่องจากไตสร้างฮอร์โมน Erythopoietin ได้น้อยลง
5.มีภาวะไม่สมดุลของน้ำและอิเล็กทรอไลต์ เนื่องจากไตเสียหน้าที่
6.พักผ่อนไม่เพียงพัก เนื่องจากอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ไม่คุ้นเคย
7.ผู้ป่วยและญาติมีความวิตกกังวัลเนื่องจากการเจ็บป่วย