Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Phương pháp DH Quan sát & Phương pháp DH thảo luận (PPDH thảo luận…
Phương pháp DH Quan sát & Phương pháp DH thảo luận
PPDH thảo luận
Khái niệm
Là cách thức mà giáo viên tổ chức cuộc đối thoại,trao đổi ý kiến giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh với nhau về một vấn đề học tập hoặc một vấn đề của cuộc sống để rút ra kết luận khoa học.
Tác dụng
Phát huy tính tích cực của HS trong
học tập
Đề cao sự hợp tác tích cực của học sinh, rèn cho các em kĩ năng giao tiếp trong học tập,kĩ năng hợp tác và một số kĩ năng khác.
Cách tiến hành
Chuẩn bị
Xác định mục đích thảo luận
Lựa chọn nội dung thảo luận
Chuẩn bị tranh, ảnh phục vụ cho việc thảo luận.
Lựa chọn chủ đề thảo luận
Tiến hành
B1: Tổ chức thảo luận (Có thể tổ chức thảo luận theo nhóm hoặc cả lớp)
B2: HS báo cáo kết quả thảo luận
B3: Tổng kết
Ưu điểm và nhược điểm
Ưu điểm
Giúp HS biết hợp tác với nhau
Giúp HS biết lắng nghe và bớt nhút nhát
Nhược điểm
Khó kiểm soát khi có nhiều nhóm
HS dễ gây mất trật tự
Yêu cầu sư phạm
Về phía giáo viên
Cần tạo được không khí vui vẻ, hào hứng cho HS
Tôn trọng ý kiến của HS
Về nội dung thảo luận
Sát nội dung bài học
Vừa sức với HS
Gần gũi, thiết thực
Ví dụ: Bài 20 SGK môn Tự nhiên-Xã hội lớp 1
Chuẩn bị
Xác định mục đích, nội dung thảo luận. Trước khi đưa ra vấn đề thảo luận, GV phải nghiên cứu xem HS đã biết gì, cảm thấy gì, sẽ suy nghĩ gì về vấn đề này. Nếu có thể, GV giao nhiệm vụ trước cho HS chuẩn bị ở nhà. Những nhiệm vụ này phải cụ thể, sát với nội dung thảo luận.
Tiến hành
Bước 1: GV chia nhóm, nêu nội dung thảo luận. Em hãy quan sát hình trong SGK và dự đoán điều gì có thể xảy ra? Đã có khi nào em có những hành động như trong tình huống đó không? Em sẽ khuyên các bạn trong tình huống đó như thế nào?
Bước 2: GV tổ chức cho mỗi nhóm quan sát một hình trong SGK. Từng nhóm thảo luận tình huống thể hiện trong hình theo các câu hỏi định hướng trên
Bước 3: Đại diện các nhóm trình bày ý kiến của nhóm mình trước lớp. GV hoặc HS tổng kết thảo luận: Để tránh xảy ra các tai nạn trên đường, mọi người phải chấp hành những quy định về trật tự an toàn giao thông. Chẳng hạn như: Không được chạy lao ra đường, không được bám vào thành xe ô tô, không được thò tay, chân, đầu ra ngoài khi đang ở trên phương tiện giao thông…
Lưu ý
GV cần quan sát HS trong quá trình các em thảo luận
GV phải xác định rõ mục đích thảo luận để từ đó xác định nội dung, hình thức và thời điểm thảo luận cho phù hợp
Khi thảo luận, không nên gò ép, áp đặt HS nói theo ý của GV. Cần động viên các em mạnh dạn trình bày ý kiến, quan điểm riêng. Ý kiến của các em dù chưa đúng vẫn nên trân trọng và phân tích góp ý để các em đi tới được nhận thức đúng
PPDH quan sát
Lưu ý
Chuẩn bị đầy đủ các đối tượng quan sát phù hợp với nội dung, mục tiêu bài học: tranh ảnh, mẫu vật...
Giaó viên cần chuẩn bị chu đáo cho tiết học, xác định rõ thời điểm tổ chức cho học sinh quan sát.
chuẩn bị được các hệ thống câu hỏi, bài tập để hướng dẫn học sinh quan sát các sự vật, hiện tượng có mục đích, có trọng tâm.
Việc tổ chức, hướng dẫn quan sát cần phải phức tạp dần phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh ở các độ tuổi khác nhau
Tác dụng
Dễ phối hợp với các phương pháp khác như phương pháp giảng giải, thảo luận nhóm, trò chơi,..
phát triển năng lực tư duy , năng lực quan sát và ngôn ngữ cho các em
Là phương pháp mang lại hiệu quả cao
hình thành những biểu tượng và khái niệm đầy đủ chính xác về thế giới tự nhiên
Các em có thể tri giác một cách dễ dàng các sự vật, hiện tượng thông qua phương pháp này
Khái niệm
Là phương pháp giáo viên tổ chức cho học sinh sử dụng các giác quan khác nhau để tri giác các sự vật hiện tượng có kế hoạch có trọng tâm
Từ đó rút ra những kết luận khoa học
Cách tiến hành
Chuẩn bị
Mục đích quan sát
mỗi đối tượng, GV cần xác định mục đích của việc quan sát
Ví dụ: mục đích quan sát: Học sinh nhận biết được các loại hoa có hình dạng, kích thước, màu sắc, mùi hương khác nhau. Hoa thường có màu sắc sặc sỡ, bắt mắt như màu đỏ, vàng, da cam… Hoa thường có các bộ phận: cuống hoa, đài hoa, cánh hoa, nhị hoa.
Lựa chọn đối tượng
các sự vật hiện tượng của môi trường xung quanh
vật thật, tranh ảnh, sơ đồ, bản đồ, mô hình
Vi du: Bài 47 - Hoa ( TN – XH, lớp 3)
Ở bài này, giáo viên cho học sinh quan sát các loại hoa thật. Giáo viên và học sinh chuẩn bị một số loại hoa có màu sắc, kích thước khác nhau và phổ biến như hoa hồng, hoa huệ, hoa râm bụt, hoa sen…
Tuỳ từng bài học ,giáo viên lựa chọn đối tượng
Hình thức quan sát
Theo cá nhân
Theo nhóm
Phụ thuộc vào nămg lực quản lý cua giao vien và đồ dùng chuẩn bị
Theo lớp
Thời gian , địa điểm quan sát
Thời gian quan sát: Trong phạm vi tiết học, bài học hôm đó
Quan sát ngắn hạn
Giáo viên yêu cầu học sinh quan sát một đối tượng nào đó: vật thật, tranh,.. trong thời gian nhất định và nêu lên nhận xét
Ví dụ: Khi dạy bài 52: Cá (TNXH lớp 3), giáo viên treo tranh ảnh minh họa một số loại cá, hoặc cho học sinh xem đoạn video về các loại cá, yêu cầu học sinh quan sát trong khoảng 5 phút và nêu nhận xét về các bộ phận, màu sắc,.. của cá.
Thường gặp ở những bài học kiến thức trên lớp, cũng có thể dùng ở những bài thực hành
Quan sát dài hạn
Thường bắt gặp ở những bài thực hành
Ví dụ: bài 56 - 57: Thực hành: Đi thăm thiên nhiên (TNXH lớp 3), Ở bài này học sinh được thực hành quan sát ở ngoài thực tế, có thể ở vườn trường hoặc địa điểm nào đó ở địa phương, thời gian có thể hết tiết học hoặc gần hết tiết học, sau đó giáo viên yêu cầu học sinh vẽ hoặc ghi lại tên, đặc điểm của các loại cây, con vật mà học sinh quan sát được
Địa điểm quan sát
Quan sát ở sân trường, vườn trường
Quan sát ở địa phương, địa điểm xung quanh trường
Quan sát ngay trong lớp học
Ví dụ: Khi dạy bài 45: Lá cây (TNXH lớp 3): Giáo viên có thể dặn học sinh về nhà chuẩn bị lá cây đem đến lớp học và tiến hành quan sát ngay trên lớp học. Hoặc giáo viên có thể tổ chức cho học sinh quan sát các loại lá cây có ở vườn trường, từ đó rút ra kết luận về đặc điểm màu sắc, hình dáng, các bộ phận của lá cây.
Đồ dùng: Vật thật, tranh ảnh minh họa, mô hình, mẫu vật, sơ đồ, tiêu bản, các đoạn băng, video, hình vẽ trên bàng,...
Dự kiến tình huống xảy ra: Trong quá trình quan sát có thể có một số trường hợp bất ngờ xảy ra, ví dụ khi dạy bài 45: Lá cây (TNXH lớp 3)
Học sinh thắc mắc
Hầu hết các lá đều màu xanh, nhưng sao lại có lá có màu vàng, có lá màu đỏ?
Tại sao lá tía tô ở mặt phía trên có màu xanh, mặt phía dưới có màu tím ?
Dự kiến câu trả lời
Lá cây có màu xanh là do chất diệp dục có trong lá cây, chất diệp lục có màu xanh. Còn có lá cây có màu vàng là do khi lá cây già đi, khả năng quang hợp giảm, chất diệp lục ít đi, màu xanh của diệp lục không lấn át được màu vàng( thực chất thì lá cây có màu vàng), cho nên màu vàng bắt đầu lộ diện.
một số lá cây có màu đỏ (như lá bàng, lá phong) là do trong lá có chất tạo màu đỏ Anthocyanin, có màu đỏ, màu tía( lá tía tô)
Tiến hành quan sát
Giới thiệu vấn đề quan sát
Nếu đối tượng quan sát là vật thật thì giáo viên yêu cầu học sinh cảm nhận bằng các giác quan khác nhau để tìm hiểu màu sắc, hình dạng, kích thước...
Trong trường hợp có tranh vẽ giáo viên có thể yêu cầu học sinh nhận xét về màu sắc, hình dạng và dựa vào kinh nghiệm của mình để nhận xét các đặc điểm khác.
Tổ chức và hướng dẫn học sinh quan sát
HÌNH THỨC QUAN SÁT: Quan sát cá nhân, quan sát theo nhóm hoặc cả lớp.
Các nhóm có thể cùng quan sát đối tượng để giải quyết chung một nhiệm vụ học tập hoặc mỗi nhóm có thể có một đối tượng quan sát riêng, giải quyết nhiệm vụ riêng.
Nếu đối tượng quan sát là vật thật ( động, thực vật tươi sống, các dạng vật liệu thường dùng...), GV cần khuyến khích HS sử dụng các giác quan khác nhau vào quá trình quan sát nhầm thu được biểu tượng đầy đủ, chính xác, sinh động về đối tượng.
Trong trường hợp đối tượng quan sát là tranh ảnh, sơ đồ, bản đồ, mô hình... GV hướng dẫn sử dụng thị giác để quan sát các đối tượng một cách có mục đích, có kế hoạch.
Cần hướng dẫn HS quan sát đối tượng theo một trình tự nhất định: từ tổng thể đến các bộ phận, từ bên ngoài vào bên trong.
Cần hướng dẫn HS so sánh, liên hệ với các sự vật, hiện tượng khác đã biết để tìm ra những điểm giống và khác nhau giữa chúng.
Cho học sinh quan sát
Học sinh quan sát đối tượng mà giáo viên yêu cầu.
Học sinh rút ra nhận xét
Kết thúc quan sát, từng cá nhân hoặc đại diện các nhóm báo cáo kết quả quan sát, cả lớp lắng nghe và bổ sung ý kiến.
Giáo viên đưa ra kết luận
Giáo viên chính xác hóa kết quả quan sát, rút ra kết luận khoa học.
ưu nhược điểm
Ưu điểm
HS được sử dụng phối hợp nhiều giác quan để tri giác sự vật, hiện tượng, hình thành được các biểu tượng, khái niệm cụ thể về hiện tượng
Phát triển tư duy và nâng cao tính tự lực, tích cực của học sinh.
Tạo hứng tua cho học sinh học tập, phát triển khả năng tập trung, chú ý, óc tò mò khám phá khoa học.
Nhược điểm
Sử dụng phương pháp , không phải lúc nào cũng tìm được đối tượng quan sát phù hợp với nội dung và mục tiêu bài học.
Học sinh thường quan sát cái cụ thể bên ngoài,ít tập trung vào bản chất của sự vật, hiện tượng, hạn chế tư duy trừu tượng của học sinh
Sử dụng phương pháp quan sát đòi hỏi việc chuẩn bị đồ đùng dạy học công phu, tốn thời gian, tốn kém
Quan sát theo hình thức lớp sẽ khiến cho giáo viên khó quản lý , bao quát lớp học và học sinh khó tập trung sau khi thực hành quan sát xong