Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
โรคสะเก็ดเงิน (Psoriasis) (วางแผนการจำหน่าย (Treatment (การให้คําแนะนําเกี…
โรคสะเก็ดเงิน (Psoriasis)
วางแผนการจำหน่าย
Treatment
การให้คําแนะนําเกี่ยวกับการดูแลรักษาขณะอยู่บ้านแก่ผู้ป่วยและญาติเช่น การ ประคบ การทายา การนวดศีรษะ/หมักสะเก็ดที่ศีรษะ การสระผม
Health
การให้ความรู้ด้านสุขภาพอนามัยแก่ผู้ป่วยและญาติเช่น การดูแลความสะอาดของ ผิวหนัง การอาบน้ำ การดูแลเล็บให้สั้น การออกกําลังกายที่ไม่หักโหมอย่างสม่ำเสมอเพื่อ เสริมสร้างให้ร่างกายแข็งแรง การบริหารข้อต่างๆเพื่อช่วยป้องกัน/ฟื้นฟูความพิการของข้อรวมทั้ง การพักผ่อนอย่างเพียงพอ
Environment
อธิบายแนะนำการดูแลสิ่งแวดล้อมที่พักอาศัยให้สะอาด ไมมี ฝุ่นละออง อากาศถ่ายเทได้ดีเหมาะกับสภาวะสุขภาพของผู้ป่วย การสวมใส่เสื้อผ้าที่ไม่ระคาย เคืองต่อผิว รวมถึงการใช้แหล่งประโยชน์จากชุมชน เช่น ผู้ที่สามารถให้การดูแลช่วยเหลือ สถาน สงเคราะห์ต่างๆในกรณีที่ไม่มีผู้ดูแล หรือขั้นตอนการทำบัตรประกันสุขภาพ
Out patient
การให้คําแนะนําเกี่ยวกับการตรวจรักษาที่ต่อเนื่องโดยการอธิบายให้ ผู้ป่วยและญาติเห็นความสําคัญในการรักษา การรับประทานยาและการทายาอย่างต่อเนื่อง รวมทั้งการให้ข้อมูลดังต่อไปนี้
การมาตรวจตามแพทย์นัด พยาบาลระบุวันที่ เวลาที่นัดหมาย ขั้นตอนการมาตรวจ รวมทั้งการตรวจทางห้องปฏิบัติการก่อนพบแพทย์หากไม่สามารถมาตรวจตามนัดได้ หรือยาทาหมดให้มาตรวจก่อนโดยไม่ต้องรอวันนัด เพราะการขาดยาทาจะทําให้ผื่น กําเริบได้
การส่งต่อข้อมูลไปยังสถานพยาบาลใกล้บ้านในกรณีที่ผู้ป่วยต้องได้รับการดูแลใน ปัญหาอื่นๆที่ต้องดูแลต่อเนื่อง หรือเมื่อผู้ป่วยมีอาการที่ผิดปกติ
Medication
ให้ความรู้เกี่ยวกับยาที่ผู้ป่วยได้รับอย่างละเอียดทั้งยารับประทานและยาทา เช่น ชื่อยา ฤทธิ์ของยา วัตถุประสงค์การใช้ยา วิธีการใช้ขนาดปริมาณ จำนวนครั้ง ระยะเวลาที่ใช้ ข้อควรระวังในการใช้ยาอาการข้างเคียง รวมทั้งผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการที่ต้องติดตาม
Diet
ให้คําแนะนําเรื่องอาหารที่เหมาะสม คือรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่แต่ควรเพิ่ม โปรตีน เช่น เนื้อสัตว์ต่างๆ ถั่ว นม ไข่ขาว เพื่อทดแทนการสูญเสียโปรตีนมากับสะเก็ดที่หลุดลอกและควรดื่มน้ำมากๆประมาณ
2,000 ml -2,500 ml /วัน ทดแทนการสูญเสียน้ำทางผิวหนังที่ มากกว่าผิวหนังของคนปกติ
อาการแสดง
อาการผื่นผิวหนังอักเสบ ผู้ป่วยแต่ละรายมีอาการและอาการแสดงแตกต่างกันได้อย่างมาก ตำแหน่งผิวหนังที่พบผื่นบ่อย ได้แก่บริเวณที่มีการเสียดสี แกะเกา
ลักษณะสำคัญของผื่นโรคสะเก็ดเงินคือเป็นปื้นหนา มีสะเก็ดสีขาวคล้ายเงิน เมื่อแกะเกาให้สะเก็ดหลุดออก จะพบจุดเลือดออกอยู่บนผื่นผิวหนังที่อักเสบแดง การแกะเกาทำให้ตุ่มหรือปื้นผิวหนังที่อักเสบขยายวงกว้างออกหรือทำให้เกิดตุ่มผิวหนังอักเสบเกิดใหม่ตามรอยเกา ผื่นผิวหนังอักเสบแยกย่อยเป็นลักษณะต่างๆ ดังนี้
ตุ่มแดง ตามรูขน
ปื้นแดง หนา เป็นวงกลม (Psoriasis vulgaris)
ผื่น แดง มีขุย บริเวณที่มีต่อมไขมันมาก (Seborrheic area)
ตุ่มแดง ขนาดเล็กกว่า 1 ซม. กระจายตามตัว
(Guttate psoriasis)
ผื่นแดงขนาด 4-5 ซม. คันกระจายตาม แขน ขา
(Nummular psoriasis)
ผื่นหรือปื้นแดงตามข้อพับ ขาหนีบ
(Intertriginous psoriasis)
ผื่นแดงเป็นวงแหวน คล้ายแผนที่
(Annular psoriasis, figurate psoriasis)
ผื่นหรือปื้นหนาแดงมีสะเก็ดสีขาวกระจายทั่วตัว
(Psoriasis universalis)
ผื่นแดงลอกทั้งตัว ( Erythroderma)
ตุ่มหนองตามฝ่ามือฝ่าเท้า นิ้วมือหรือนิ้วเท้า
(Localized pustular psoriasis)
ตุ่มหนองกระจายทั่วตัว ผู้ป่วยมักมีอาการตามระบบร่วมด้วยเช่น ไข้สูง ปวดเมื่อย (Generalized pustular psoriasis)
ผื่นโรคสะเก็ดเงินที่เยื่อบุ ( Mucosal psoriasis)
การรักษา
แนวทางการรักษาขึ้นกับระดับความรุนแรงของโรค
สะเก็ดเงินความรุนแรงน้อย หมายถึง ผื่นน้อยกว่า 10% ของพื้นที่ผิวทั่วร่างกาย รักษาโดยใช้ยาทาภายนอก
ยาทาคอติโคสเตียรอยด์ (topical corticosteroids)
น้ำมันดิน (tar) มีฤทธิ์ยับยั้งการแบ่งตัวของเซลล์ผิวหนังที่ผิดปกติ
แอนทราลิน (anthralin, dithranol)
อนุพันธ์วิตามินดี (calipotriol)
ยาทากลุ่ม calcineurin inhibitor (tacrolimus, pimecrolimus)
สะเก็ดเงินความรุนแรงมาก หมายถึง ผื่นมากกว่า 10% ของพื้นที่ผิวทั่วร่างกาย พิจารณาให้การรักษาโดยใช้ยารับประทานหรือฉายแสงอาทิตย์เทียม
ยารับประทาน
เมทโทเทรกเสท (methotrexate) ยับยั้งการแบ่งตัวของเซลล์ผิวหนังที่ผิดปกติ รวมถึงการกดภูมิคุ้มกันของร่างกาย
อาซิเทรติน (acitretin) เป็นยารับประทานในกลุ่ม vitamin A ได้ผลดีมากสำหรับสะเก็ดเงินชนิดตุ่มหนอง
ไซโคลสปอริน (cyclosporin) ลดการอักเสบและยับยั้งภูมิคุ้มกันของร่างกาย
การฉายแสงอาทิตย์เทียม (Phototherapy) โดยใช้ รังสีอัลตราไวโอเลต A และรังสีอัลตราไวโอเลต B
การพยาบาล
การดูแลตัวเอง
ให้อาบน้ำวันละ 2ครั้ง เช้า-เย็น โดยใช้น้ำอุณหภูมิปกติ กรณีสภาพอากาศเย็น สามารถผสมน้ำอุ่นให้เท่ากับ อุณหภูมิร่างกาย
หลีกเลี่ยงการใช้สบู่ในการทำความสะอาดร่างกาย ยกเว้นมีกลิ่นอับในตามซอกรักแร้และขาหนีบ ให้ใช้สบู่ อ่อนๆได้
หลีกเลี่ยงการแกะเกาขัดถูหรือสัมผัสผิวหนังแรงๆ
หลังอาบน้ำซับตัวให้แห้งด้วยผ้าขนหนูสะอาด
-ให้สวมใส่เสื้อผ้าที่สะอาด เนื้อนุ่ม ไม่ระคายเคือง
ดูแลให้สระผมด้วย Tar-shampoo/D-shampoo วันละ 1 ครั้ง ตอนเช้าหรือตาม ความเหมาะสม หลังจากสระผม ดูแลนวดหนังศีรษะด้วย TA-lotion / Ta-milk
การทายาอย่างสม่ำเสมอตามแผนการรักษา
กรณีเล็บนูนหนาขรุขระ ใช้ Topical therapy ตามแผนการรักษา หรือทำ Occlusion เล็บ ก่อนนอน
การบรรเทาอาการไม่สุขสบาย
ประเมินและสร้างการมีส่วนร่วมของ ผู้ป่วยในการประเมินอาการรบกวน
ให้ข้อมูลและการมีส่วนร่วมของผู้ป่วย ในการบรรเทาอาการรบกวน
หลีกเลี่ยงการแกะ เกา ขัดถูบริเวณผื่น ผิวหนังและผื่นคัน หากมีอาการคัน ให้ใช้มือ กดบริเวณที่คันและลูบเบาๆหรือใช้ความเย็นประคบบริเวณที่คัน
ดูแลให้ได้รับยา Antihistamine ตาม แผนการรักษา
หลีกเลี่ยงสิ่งที่เป็นปัจจัยกระตุ้นให้เกิด อาการคัน เช่น อาหารหมักดองอาหารทะเล หน่อไม้ อากาศที่ร้อนหรือเย็นมากเกินไป ฝุ่นละออง สารเคมีแสงแดด
ส่งเสริมกิจกรรมที่เบี่ยงเบนความสนใจ เช่น การสนทนากลุ่ม อ่านหนังสือ ดูทีวี ทำสมาธิกิจกรรมตามความชอบ/ถนัด
ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับการพักผ่อนอย่าง เพียงพอ
ดูแลป้องกันและเฝ้าระวังการเกิดอาการ ข้างเคียงจากการใช้ยา
ดูแลให้ได้รับอาหารและน้ำ
จัดอาหารที่มีโปรตีนสูง โดยการเพิ่มไข่ต้ม 1 ฟอง/วัน และปรับเพิ่มจำนวนไข่ตามผลการ ตรวจ Lab Albumin
ดูแลให้ได้รับน้ำสะอาดที่เพียงพอโดยสังเกต สีของปัสสาวะเป็นเหลืองใส
การเฝ้าระวังอาการเปลี่ยนแปลงต่างๆ - สังเกตสภาพผิวหนัง เช่น ผื่นแห้งตึง คัน มี รอยเกา เพิ่มขึ้น พร้อมกับสอบถามอาการของ ผู้ป่วยหากพบให้รายงานแพทย์เพื่อปรับ แผนการรักษาร่วมกัน
สาเหตุ
ไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด แต่มีปัจจัยร่วมมาจากพันธุกรรมความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกันและปัจจัยกระตุ้นภายนอก ทำให้เซลล์ผิวหนังมีการแบ่งตัวเร็วผิดปกติ
การตรวจวินิจฉัย
ประวัติและอาการทางคลินิก
ผื่นเรื้อรัง ตุ่มแข็ง ( papule ) หรือผื่นขุยหนา ( plaque ) สีแดง มีขอบเขตชัดเจน มีขุย ( scale ) หนาสีขาว ซึ่งเมื่อขูด scale ออก จะมีเลือดออกซิบ ๆ ( Auspitz sign)
การตรวจทางพยาธิวิทยา
ควรเลือกจากรอยโรคที่ขึ้นใหม่ๆซึ่งจะมีพยาธิสภาพที่แสดงลักษณะ ของโรคสะเก็ดเงิน