Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
SES OLAYLARI Unlu-Harfler-Karikaturkce-696x522 (ÜNSÜZ BENZEŞMESİ (f,s,t,k…
SES OLAYLARI
ÜNLÜ DÜŞMESİ
ÜÇ ŞEKİLDE KARŞIMIZA ÇIKAR
2) Birleşik sözcüklerde ünlü düşmesi olur
B) Yardımcı fiille oluşturulmuş bazı birleşik kelimelerde ünlü düşmesi görülür.
kayıp - olmak = kaybolmak, seyir - etmek = seyretmek
A) İki ismin birleşimi sırasında görülür.
cuma - ertesi = cumartesi, ne - asıl = nasıl
1) Bazı iki heceli sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecedeki dar ünlü düşer.
alın -ı = alnı, omuz-u= omuz
3) Türetilen bazı kelimelerde ünlü düşmesi görülür.
kıvır - ım= kıvrım, savur - ul = savrul
ÜNLÜ DARALMASI
a-e ile biten bir kelimeye devamında -yor, -y eklerinin ilave edilmesiyle geniş olan a-e sesleri daralarak ı,i,u,ü halini alır.
sevme - yor = sevmiyor, de - y - ecek = diyecek
ÜNSÜZ BENZEŞMESİ
f,s,t,k,ç,ş,h,p seslerinden biriyle biten bir sözcüğe c,d,g ile başlayan bir ek gelirse gelen ekin ilk harfi ç,t,k, harflerine dönüşür. Bu durumda ünsüz benzeşmesi olur.
Kümes - den = kümesten, unut - gan= unutkan, şaft - cı = şaftçı
NOT: RAKAMLARA VE ÖZEL İSİMLERE GELEN EKLERDE DE ÜNSÜZ BENZEŞMESİ KURALI GEÇERLİDİR.
ÖRNEK: 5 - de = 5'te, Sinop - dan = sinop'tan
ÜNSÜZ YUMUŞAMASI
p,ç,t,k, sert ünsüzleriyle biten bir kelimeye ünlü harfle başlayan bir ek geldiği zaman sert olan p,ç,t,k yumuşak olan b,c,d,g,ğ harflerine dönüşür. Bu olaya ünsüz yumuşaması denir.
yamaç - ı = yamacı, git - iş = gidiş, kalp - i = kalbi
ÜNSÜZ TÜREMESİ
Ünsüz türemesi iki şekilde oluşur
1) Arapçadan dilimize geçmiş olan bazı kelimlere ünlü ile başlayan bir ek ilave edildiğinde eki alan kelimenin sonundaki harf türeyerek ikizleşir.
şık - ını = şıkkını, red - ine = reddine, had - imi= haddimi
2) Yardımcı fille(etmek, olmak, eylemek) birlikte kullanılan bazı kelimelerde kelimenin sonundaki harfte türeme olabilir
ret - eylemek= reddeylemek, hal - olmak= hallolmak, zan - etmek= zannetmek
KAZANIM
T.5.4.11. Yazılarında ses olaylarına uğrayan kelimeleri doğru kullanır.
