Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การวางแผนครอบครัวและการให้คำแนะนำ (ยาฝังคุมกำเนิด Contraception implants…
การวางแผนครอบครัวและการให้คำแนะนำ
ยาฉีดคุมกำเนิด
ยาฉีดคุมกำเนิด Injectable contraception เป็นฮอร์โมน progestogen (ไม่มีผลต่อน้ำนม)
1.Depomeddroxyprogesterone (DMPA) ยับยั้งการตกไข่ประมาณ 4 เดือน ฉีดครั้งละ 150 mg 3 cc. เข้ากล้ามเนื้อทุก 12 wk.
Norethisteroneenanthate หรือ NET -EN เป็นสารสังเคราะห์ progestogen ยังยั้งการตกไข่ได้ไม่เกิน 60 วัน ฉีดครั้งละ 200 mg 1 cc. เข้ากล้ามเนื้อทุก 8 wk.
กลไกการทำงาน
ป้องกันการตกไข่
มีการเปลี่ยนแปลงของเยื่อเมือกที่ปากมดลูก
มีการเปลี่ยนแปลงของเยื่อบุโพรงมดลูก
มีการเปลี่ยนแปลงสภาวะต่างๆของหลอดมดลูก
วิธีฉีดยาคุมฉุกเฉิน
ขณะมีประจำเดือน 1-5 วันแรกของรอบเดือน
หลังคลอดบุตร
ฉีดทันทีหลังคลอด
ฉีด DMPA หลังคลอด 4-6 wk.
ฉีดทันทีหลังแท้ง
ผู้ที่เหมาะสมที่จะฉีดยาคุมฉุกเฉิน
สตรีที่เลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา
ไม่ต้องการมีบุตรแต่ไม่ทำหมัน
ไม่สามารถใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด
ต้องการคุมกำเนิดใช่ช่วงระยะเวลาสั้นๆ
ข้อห้าม
ห้ามเด็ดขาด
เลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูก
มะเร็วเต้านม,มะเร็งปากมดลูก
สังสัยหรือตั้งครรภ์
ข้อควรระวัง
โรคตับ
เบาหวาน
โรคหลอดเลือดหัวใจ
ความดันโลหิตรุนแรงสูงกว่า 180/110 mm.Hg
อายุน้อยกว่า 16 และยังไม่มีบุตร
เนื้องอกเต้านม
ยาฝังคุมกำเนิด Contraception implants เป็นฮอร์โมน Progesterone
1.ยาฝังคุมกำเนิดชนิด 6 หลอด (norplant)
2.ยาฝังคุมกำเนิดชนิด 2 หลอด (jadelle) อายุการใช้งาน 5 ปี
3.ยาฝังคุมกำเนิดชนิด 1 หลอด (etoplan อายุการใช้งาน 3 ปี)
กลไกการป้องกัน
ป้องกันการตกไข่หลังการฝังยาภายใน 24 wk.
ทำให้มูกปากมดลูกขุ่นข้นเชื้ออสุจิผ่านเข้าไปได้ยาก
ทำให้เยื่อบุมดลูกบางไม่เหมาะที่จะฝังตัว
เวลาที่เหมาะสมในการฝัง
1-5 วันแรกของการมีประจำเดือน
ภายหลังแท้งบุตรทันทีหรือไม่เกิน 2-3 wk.
หลังคลอด 4-6 wk.
วิธีการฝังยาคุมกำเนิด
ฝังชั้นผิวหนัง subdermal บริเวณกึ่งกลางด้านในของต้นแขนเหนือข้อพับ 6-8 cm. แขนข้างไม่ถนัด นัดมาดูแผลเมื่อครบ 7 วัน ภายหลังฝังยาแล้วสามารถป้องกันการตั้งครรภ์ได้ภายใน 24 hr.
อาการข้างเคียง
ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ
ปวดศีรษะ
น้ำหนักเพิ่ม เป็นฝ้า สิว
ข้อห้าม
สงสัยหรือตั้งครรภ์
มีประวัติตับ ดีซ่าน มะเร็ง
เบาหวาน หัวใจ
Sickle cell anemia , มีเลือดออกทางช่องคลอด
แหวนคุมกำเนิด Vaginal contraception
เป็นวงแหวนที่ทำด้วยไซลาสติค Silastic เส้นผ่าศูนย์กลาง 50-60 mm. หนา 7.5 -9.5 mm. บรรจุฮอร์โมนคุมกำเนิด
1.วงแหวนที่บรรจุฮอร์โมนรวม Combined estrogen-progesterone ring ออกฤทธิ์ได้นาน 6 เดือนต่อ 1 วงแหวนผู้ใช้ต้องใส่เองในวันที่ 5 ของรอบเดือนเมื่อใส่ได้ 3 สัปดาห์แล้วให้ถอดออก 1 สัปดาห์เพื่อให้รอบเดือนปกติและใส่ใหม่อีก
2.วงแหวนที่บรรจุฮอร์โมนตัวเดียวเป็นฮอร์โมนสังเคราะโปรเจสติน เหมาะสำหรับผู้ที่กำลังเลี้ยงบุตรด้วยนมตนเองใช้ได้นาน 3 เดือน
แผ่นคุมกำเนิด contraception patch
Evra ประกอบด้วยฮอรโมน 2 ชนิดคือ progestorone และ estrogen
วิธีใช้
เริ่มแปะยาวันแรกที่มีประจำเดือนโดยแปะแผ่นยาต่อเนื่อง 1 สัปดาห์และใช้ต่อเนื่องกัน 3 แผ่นเท่ากับ 21 วัน ถ้าเริ่มแปะหลังจากมีประจำเดือนวันแรกไปแล้ว 7 วันควรใช้การคุมกำเนิดอย่างอื่นร่วมด้วย
ยาแผ่นใหม่จะแปะตรงกับวันเดิมในแต่ละสัปดาห์ 'วันเปลี่ยนแผ่นยา'
สัปดาห์ที่ 4 เว้นการแปะ 7 วันเมื่อเว้นครบ 7 วันแล้วไม่ว่ารอบเดือนจะมาหรือไม่ให้แปะแผ่นแรกของรอบใหม่ทันที
แปะบริเวณหน้าท้องสะโพกต้นแขนด้านนอก
ข้อควรระวัง
หลังอาบน้ำเสร็จเช็ดตัวให้แห้ง ไม่ควรใช้เครื่องสำอางบริเวณที่แปะยา
ตำแหน่งที่แปะไม่ควรอยู่ที่ขอบกางเกงในอาจดึงรั้งให้หลุดได้
ห้ามแปะบริเวณเต้านม
หลีกเลี่ยงตำแหน่งที่มีแผล
ไม่ควรแกะออกแล้วแปะใหม่ อาจทพให้หลุดง่าย
อาการข้างเคียง
คลื่นไส้ อาเจียนพบได้น้อย
เลือดออกกระปริบกระปรอย
ข้อดี ไม่ต้องรับประทานยาทุกวัน /ข้อเสีย ราคาค่อนข้างสูง
การคุมกำเนิดแบบถาวรหรือการทำหมัน Permanent contraception or sterilisation
การทำหมันหญิง Female sterilisation or tubal ligation นิยม 2 วิธีคือการผ่าตัดเข้าทางผิวหนังหน้าท้อง Minilaporotory method และ การใช้กล้อง laparoscopic sterilization ช่วงเวลาการทำหมันแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือระยะคลอด puerperal period หรือมหมันเปียก และระยะปกติ คือ หมันแห้ง
วิธีการทำหมันหญิง
ทำหมันแห้งโดยวิธี modified minilaparotomy technique คือ กรีดตามแนวยาวขนาด 3-5 cm ที่กระดูกหัวเหน่า 5 cm.
ทำหมันโดยกล้อง เป็นการหลีกเลี่ยงภาวะแทรกซ้อนจากการผ่าตัด แต่ผู้ที่เป็นโรคหัวใจระยะที่ 4 ไม่ควรใช้วิธีนี้เพราะอาจทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะ
การทำหมันชาย Male sterilisation or vasectomy
วิธีการทำหมันชาย
การทำหมันวิธีดั้งเดิม Conventional technique เป็นการผ่าตัดด้วยการกรีดผิวหนังที่ median raphe ยาวไม่เกิน 1 cm. ผูกและตัดท่ออสุจิ
การทำหมันเจาะ non-scalpel vasectomy technique เป็นการตัด่อนำอสุจิโดยการใช้ฟอร์เซ็บชนิดdissecting forceps แทรกทะลุผิวหนังของอัณฑะเพื่อเข้าไปตัดท่อนำไข่แทนการผ่าตัด
ข้อแนะนำและปฏิบัติตัว
ควรพักหลังผ่าตัดประมาณครึ่งชั่วโมง ตรวจดูว่ามีเลือดออกหรืออาการบวมผิดปกติหรือไม่ หลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมใน 6 ชม.แรก หลังจาก 6 ชม.แรกจึงค่อยๆทำงานเบา สามารถทำงานหนักได้หลัง 48 ชม. ไม่ควรอาบน้ำในช่วง 24 ชม. งดร่วมเพศ 10 วันแรก การร่วมเพศควรใช้วิธีการคุมกำเนิดชั่วคราวอย่างอื่นในช่วง 3 เดือน หรือหลังจากหลั่งน้ำอสุจิแล้ว 15-20 ครั้ง
ภาวะแทรกซ้อน
ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นทันที
ถุงอัณฑะช้ำบวมและปวดบวมของถุงอัณฑะ
เลือดออกหรือเลือดคั่ง
การติดเชื้ออาจพบได้ร้อยละ 2-5
ความล้มเหลวในการทำหมันชาย
ภาวะแทรกซ้อนระยะยาว
Sperm granuloma เกิดการรั่วของอสุจิจากท่ออสุจิเข้าไปในเนื้อเยื่อรอบๆ
Spontaneous recanalization เกิดจากการเชื่อมต่อระหว่างปลายท่ออสุจิที่ถูกตัดออกจากกัน
Sperm antibodies หรือภูมิคุ้มกันตัวอสุจิเนื่องจากตัวอสุจิไม่สามารถผ่านไปตามท่อได้
