Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
IZAKI BIZIDUNEN SAILKAPENA (NOLA SAILKATU ETA NOLA IZENDATU? (NOLA…
IZAKI BIZIDUNEN SAILKAPENA
NOLA SAILKATU ETA NOLA IZENDATU?
NOLA SAILKATU?
Izaki bizidunak taxoi izeneko taldeetan sailkatzen dira.
Taxonomía da taxoiak aztertzen dituen zientzia.
Sailkapen hierarkikoa da.
NOLA IZENDATU? (kategoria taxonomikoak)
KLASEA
ORDENA
FILUMA EDO DIBISIOA
FAMILIA
ERREINUA
GENEROA
ESPEZIEA
NOLA IZENDATU? (Carl von Linneo)
Izendapen binomialeko sistema.
GENEROA + ESPEZIEA
ERREINUAK
CARL WOESE
Erreinua baino goragoko kategoria taxonomikoa ezarri zuen. (DOMEINUA)
RNA ETA rRNA-ak aztertu zituen kategoria hau ezartzeko.
3 domeinu:
ARKEOAK
Prokariota batzuk genetikoki urrun eukariota eta bakterioetatik.
Prokariotak. Muturreko baldintzetan bizirauten dute mintz oso erresistenteak dituztelako.
EUKARIOTAK
Organismo eukarioto guztiak. Bakterien antzeko mintzak dituzte. Maila zelularrari dagokionez, domeinu aberasgarriena da.
Adibideak: Protoktistak, fungi, landare eta animalia erreinuak.
BAKTERIOAK
Gehienbat prokariotez osatua. Ahulak muturreko baldintzen aurrean.
Adibideak: Zianobakteriak, bakteria gram positivo eta gram negatiboak.
ORGANISMO ZELULARRAK
PROKARIOTOAK
MONEROAK
BAKTERIAK
Gram positiboak
Peptidoglukago asko du
Adibideak: Aktinobakterioak eta firmicutes
Zelula pareta lodia
Ezaugarriak:
Zelulabakarrak
Forma aldakorra
Peptidoglianozko zelula pareta ia guztiek.
Ugalketa asexuala
Gram negatiboak
Zelula paretan peptidoglikano gutxi
Kanpoko mintz batek estaltzen du.
Adibideak: Proteobakterioak eta zianobakteriak.
ARKEOAK
Ezaugarriak:
Mintz plasmatikoan substantzia batzuk daude zeintzuk tenperatura altuekiko edo azidoen ekintzekiko erresistentzia ematen dute.
Zelula pareta badute, peptidoglikanorik gabea.
Muturreko baldintzetan bizi dira.
Halofiloak
Gatz kontzentrazio handiak jasan.
Termofiloak
Tenperatura handiak jasan.
Ezaugarriak:
Libre, sinbiosian edo beste izakiak parasitatzen egon daitezke.
Habitat ia guztietan
2700 espezie
Bi talde:
Arkeobakterioak
Eubakterioak
Prokariotak, zelulabakarrak.
EUKARIOTOAK
ONDDOAK
Ezaugarriak:
Leku heze eta ilunetan sortzen dira.
B-glikanoz eta kitinaz osaturiko pareta.
Zelulanitzen gorputzari micelio deritzo. Eta zelula ilen multzoei hifa.
Heterotrofoak. Xurgapen bidez elikatzen dira eta digestio urinak igurura eramaten dute.
Adibideak: Saprofitoak, parasitoak eta sinbionteak.
Sailkapena:
BASIDIOMIKOTOAK
Perretxikoak sailkatzen dira hemen
Ugalketa sexuala
GLOMEROMIKOTOAK
Sustraietan lotura intrazelularrak eratu.
Landareak gaitasun handiagoa gatz mineralak xurgatzeko.
Onddoak landareak sortutako gluzidoak lortu.
Zuhaitz tropikal askoren sinbionteak.
MUKORMIKOTOAK
Hazkuntza azkarra azukredun sustratuetan.
LIKENAK
Ingurumenaren kutsadura adierazlea.
Zianobakteria edo alga berdea + onddoa
ASKOMIKOTOAK
Onddo guztien %75-a bertan sailkatuta.
Ugalketa asexuala.
Legamiak.
Gemazio bidezko ugalketa eta hartzidura burutzen dute.
LANDAREAK
Ezaugarriak:
Zelulanitzak.
Orain dela 500 miloi urte agertu ziren.
PROTOKTISTAK
Nola sortu zen lehena?
Zelula prokarioten elkarketa (endosinbiosia)
ALGAK
Organismo urtar fotosintesikoak
Autotrofoak
Adibideak: Diatomeoak, klorofitoak.
PROTOZOOAK
Zelulabakar aerobioak
Ez dute pareta zelularrik
Adibideak: Libreak, saprofitoak edo parasitoak
ANIMALIAK
Ezaugarriak:
Zelulanitzak.
Orain dela 750 milioi urte agertu.
Metazoo bezala ere ezagutzen dira.
ORGANISMO EZ-ZELULARRAK
Ezin dira izaki bizidunen multzoan sailkatu, ezin direlako gai beraien kabuz elikatzeko, ugaltzeko edota erlazionatzeko.
Hiru organismo ez-zelular:
BIRUSA
Azido nukleikoa (RNA edo DNA), hori inguratzen duen kapsida eta batzuetan estaldura birikoa.
Zelula hostalarien makinaria erabili ugaltzeko.
BIROIDEA
RNA kate zikliko bateko agente infekziosoa da.
Hostalariaren material genetikoan txertatzen da gaixotasuna sortuz.
PRIOIAK
Konfigurazio irregularra duen proteina bat da.
NSZ-eko neuronatan txertatzen da gaixotasun neurodegeneratiboak sortuz.