Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

vật chất và năng lượng - Coggle Diagram

- - - - ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng nước sinh hoạt, tới sức khỏe và gây ra nhiều bệnh tật cho con người
    - - phải xử lý nước thải trước khi xả vào môi trường
    - - do các loại nước thải công nghiệp từ các nhà máy hóa chất, nước thải không qua xử lý từ các khu dân cư, nhà hàng, bệnh viện chảy vào các sông, suối, ao, hồ.
      - các chất dùng trong nông nghiệp như phân bón, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ...mà con người đã phun trên đồng ruộng chưa phân hủy hết bị nước mưa cuốn theo, chảy vào các sông suối và đổ vào đại dương gây ô nhiễm
- - - - là lớp không khí bao quanh bề mặt Trái Đất
    - - duy trì và bảo vệ sự sống trên Trái Đất
      - ngăn chặn những độc hại của tia tử ngoại, những tia phóng xạ từ vũ trụ đến Trái Đất
      - giữ cho nhiệt độ trên Trái Đất luôn luôn ổn định, cũng là nơi cung cấp oxi, khí cacbonic, hợp chất chứa nito, hoi nước...rất cần cho sự sống con người, động vật và thực vật
    - - căn cứ về tính không đồng nhất về nhiều mặt như nhiệt độ, áp suất, chiết suất,...khí quyển được chia ra nhiều tằng khác nhau
      - mỗi tầng được đặc trưng bởi nhiệt độ và áp suất với những đặc điểm riêng biệt của những hiện tượng vật lý, hóa học...
  - - - ánh sáng có bản chất là sóng điện từ
      - ánh sáng nhìn thấy có bước sóng nằm trong khoảng từ 0,4μm đến 0,7μm
      - sắp xếp theo thứ tự bước sóng tăng dần thì sóng điện từ có các loại sau:
        
        ánh sáng nhìn thấy
        
        do các vật bị nung nóng phát ra
        
        tia hồng ngoại
        
        là những bức xạ không nhìn thấy có bước sóng lớn hơn bước sóng của ánh sáng đỏ (0,75μm)
        
        do các vật bị nung nóng phát ra
        
        tia tử ngoại
        
        là bức xạ không nhìn thấy có bước sóng ngắn hơn bước sóng ánh sáng tím (0,4μm)
        
        do các vật bị nung nóng phát ra
        
        tia Rơn ghen
        
        tia gamma ( γ)
        
        sóng vô tuyến điện
    - - định luật phản xạ ánh sáng
        
        tia phản xạ nằm trong mặt phẳng tới và góc phản xạ bầng góc tới
      - định luật khúc xạ ánh sáng
        
        tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới và tỉ số giữa góc sin của góc tới và sin của góc khúc xạ là một đại lượng không đổi đối với hai môi trường nước đã cho trước
      - định luật truyền thẳng của ánh sáng
        
        trong một môi trường trong suốt, đồng tính ánh sáng truyền theo đường thẳng
        
        giải thích hiện tượng : sự xuất hiện bóng đen, bóng mờ, nhật thực, nguyệt thực,...
    - - giúp cho con người và động vật nhìn thấy mọi vật xung quanh
      - giúp thực vật tổng hợp nên chất sống
      - gây ra các hiện tượng quang hóa, hiện tượng quang điện và các hiện tượng khác được ứng dụng trong khoa học và kĩ thuật
  - - - tai con người cảm thụ dao động âm có tần số từ 16Hz đến khoảng 20000Hz
      - độ cao của âm, âm sắc, độ tổ của âm liên quan đến sự cảm thụ âm của con người
      - âm thanh rất cần cho cuộc sống con người
      - mức cường độ âm lớn sẽ làm ảnh hưởng đến sức khỏe con người, gây mệt mỏi, giảm thính lực ảnh hưởng xấu đến hệ thần kinh
- - - - nitơ tự do chiếm 78,16% thể tích không khí
      - ở trạng thái liên kết, nitơ có trong natrit nitrat hay diêm tiêu (NaNO3)
      - trong đất có lượng đáng kể dưới dạng các muối tan
      - không khí là nguồn cung cấp nitơ lớn nhất
      - nitơ tham gia vào cấu tạo các hợp chất dưới dạng phân đạm cung cấp cho đất để nuôi sống cây trồng
    - - tính chất vật lý
        
        hóa lỏng ở 195,8°C, hóa rắn ở nhiệt độ -209,86°C
        
        một lít nước ở 0°C hòa tan 0,23 lít khí nitơ
        
        nitơ là chất không màu, không mùi, không vị
        
        nitơ không cháy và không duy trì sự cháy như ôxi
        
        ở nhiệt độ thường, nitơ là một chất khí rất trơ
      - tính chất hóa học
        
        ở nhiệt độ cao nitơ kết hợp với một số kim loại và một số ít hợp chất
        
        khi có xúc tác, nitơ tác dụng với hiđrô ở nhiệt độ cao và áp suất cao
        
        ở nhiệt độ hồ quang điện nitơ kết hợp được với ôxi
  - - - hiđrô là nguyên tử nhẹ nhất trong tất cả các nguyên tố
      - hầu hết hiđrô trên Trái Đất có trong thành phần của nước (khoảng 11% về khối lượng) và trong thành phần của nhiều chất khoáng đá, cũng như có trong tất cả các hợp chất hữu cơ
      - hàm lượng của hiđrô trong vỏ Trái Đất gần bằng 1% về khối lượng và 17% về số tổng số nguyên tử
      - có một lượng nhỏ hiđrô (khoảng 0,00005%) ở trạng thái tự do trong tầm cao của khí quyển và trong một số khí đốt thiên nhiên
    - - tính chất vật lý
        
        ở điều kiện thường, hiđrô là chất khí không màu, không mùi
        
        nhẹ hơn không khí 14,5 lần, tan ít trong nước
        
        hóa lỏng ở nhiệt độ -235°C và áp suất khí quyển, hóa rắn ở -259°C
        
        dễ dàng khếch tán qua màng xốp và thậm chí qua cả màng kim loại đốt nóng
        
        khí hiđrô có độ dẫn nhiệt lớn hơn không khí
      - tính chất hóa học
        
        hiđrô có thể tương tác hầu hết với các nguyên tố phi kim: ôxi, clo, lưu huỳnh, nitơ,...
        
        tùy thuộc vào hoạt tính của phi kim mà phản ứng diễn ra với tốc độ khác nhau
        
        ở nhiệt độ cao hiđrô tan tốt trong nhiều kim loại (niken, platin, palađi)
      - trạng thái tự do của hiđrô tồn tại dưới dạng phân tử H2 gồm hai nguyên tử
  - - - trong khí quyển ôxi chiếm khoảng 23% về khối lượng, trong nước 98%, trong các thành phần của nhiều chất hữu cơ có nguồn gốc thực vật và động vật
      - không có ôxi thì người và động vật không thể sống được
      - ôxi là nguyên tố phổ biến nhất cấu tạo nên vỏ Trái Đất
      - không có ôxi thì không có sự cháy
    - - tính chất hóa học
        
        ôxi tác dụng với tất cả các kim loại (trừ một số kim loại quý) tạo thành các ôxit
        
        ôxi tác dụng với tất cả các phi kim (trừ halogen) tạo thành ôxit axit hoặc axit không tạo muối
      - ứng dụng
        
        ôxi được dùng để tẩy trắng những vật liệu khác nhau (dễ phá hủy màu của các chất hữu cơ)
        
        ôxi được sử dụng rộng rãi trong kĩ thuật
        
        ôxi được dùng để tăng cường quá trình ôxi hóa trong công nghiệp hóa học và công nghiệp luyện kim
        
        ôxi tinh khiết được dùng trong y học, trong các bình dưỡng khí khi làm việc dưới nước, dưới hầm mỏ...
        
        ôxi tinh khiết dùng làm chất ôxi hóa của nhiên liệu tên lửa
      - tính chất vật lý
        
        ở áp suất khí quyển, ôxi hóa lỏng ở -183°C, hóa rắn ở -219°C
        
        ở trạng thái rắn và lỏng, ôxi có màu xanh da trời
        
        ở điều kiện thường, ôxi là chất khí không màu, không mùi, tan ít trong nước và trong các dung môi khác
        
        ở nhiệt độ thường, một lít ôxi nặng 1,428g
        
        ôxi nặng hơn không khí 1,106 lần
        
        ôxi phân tử có thể tồn tại dưới dạng ôxi 9(O2) và ôzôn (O3)
        
        ôxi nguyên tử hoạt động hơn ôxi phân tử
        
        quá trình ôxi hóa xảy ra trong ôxi mạnh hơn trong không khí
  - - - cacbon điôxit là một khí gọi là khí cacsbonic, chiếm một lượng nhỏ trong khí quyển nhưng nó là thành phần không khí quan trọng đối với sự sống trên Trái Đất
    - - để chữa cháy
      - trong công nghiệp hóa học, CO2 được dùng để sản xuất sôđa, urê....
    - - tính chất vật lý
        
        khí cacsbonic không màu, có mùi và vị hơi chua
        
        dễ hóa lỏng và dễ hóa rắn, dễ hòa tan trong nước
        
        cácbon điôxit rất bền với nhiệt, ở nhiệt độ cao mới phân hủy
        
        khí cacbonic không cháy và không duy trì sự cháy
      - tính chất hóa học
        
        tan trong nước tạo thành axit cacbonic (là một điaxit rất yếu)
        
        tác dụng với ôxit bazơ tạo thành muối
        
        tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và nước
- - - - nóng chảy ở nhiệt độ 1083°C, sôi ở 2877°C
      - đồng tinh khiết tương đối mềm, dễ kéo dài và dát mỏng
      - đồng là kim loại màu đỏ
      - các tạp chất làm tăng độ cứng của đồng
      - đồng có độ dẫn điện và dẫn nhiệt rất cao (điện trở suất 1,7.10^-8 Ω.m)
      - các tạp chất asen và antimon làm giảm rất nhiều tính dẫn điện của đồng
      - đồng tạo thành những hợp kim khác nhau
    - - ở nhiệt độ thường nó phản ứng với ôxi của không khí rất yếu
      - đồng bị ôxi hóa hoàn toàn khi bị đốt nóng
      - ở nhiệt độ thường, clo khô không phản ứng với đồng, khi có hơi nước thì phản ứng xảy ra khá mạnh
      - khi đốt nóng đồng phản ứng khá mạnh với lưu huỳnh
      - đồng chỉ tan ra trong axit sunfuric đặc khi đun nóng và tan trong axit nitric nguội
  - - - nếu sơị dây nhôm được cạo sạch lớp ooxxit bảo vệ, thì nhôm phản ứng mãnh liệt với ôxi và hơi nước của không khí, chuyển thành khối xốp nhôm hiđrô
      - nhôm tan tốt trong axit sunfuric và axit clohiđric loãng
      - axit nitric loãng và nguội thụ động hóa nhôm, nhưng khi đun nóng nhôm tan trong nó, giải phóng ra nitơ mono ôxit, đinitơ ôxit, nitơ tự do hay amoniac
      - nhôm dễ dàng tan trong dung dịch kiềm, trừ amoni hiđrôxit
      - nhôm dễ dàng lấy ôxi, halogen ở ôxit và muối của các kim loại khác
        
        phản ứng phát ra một lượng nhiệt lớn
    - - quá trình dùng nhôm khử ôxit kim loại để điều chế kim loại của chúng được gọi là phương pháp nhiệt nhôm
        
        phương pháp nhiệt nhôm được dùng để điều chế một số kim loại hiếm, là những kim loại tạo thành hợp chất bền với ôxi (niobi, tantan, molipden, vonfram...)
      - hỗn hợp bột mịn của nhôm và quặng sắt từ gọi là tecmit
        
        sau khi đốt cháy tecmit bằng mồi lửa, phản ứng tự xảy ra và nhiệt độ của hỗn hợp lên đến 3500°C
        
        phản ứng này được dùng để hàn ngay tại chỗ những chi tiết bằng sắt
        
        ở nhiệt độ này sắt ở trạng thái nóng chảy
    - - nhôm là kim loại nhẹ, có màu trắng bạc
      - nóng chảy ở 650°C, sôi ở nhiệt độ 2467°C
      - khối lượng riêng 2,7g/cm³, nhiệt dung riêng 0,90j/gk
      - ở nhiệt độ thường nhôm rất dẻo, dễ kéo thành sợi và dát mỏng thành lá
        
        có thể chế tạo được lá nhôm mỏng hơn 0,01 mm (dùng để gói bánh kẹo)
      - nhôm dẫn nhiệt và dẫn điện rất tốt (điện trở suất 2,5.10^-6Ω.m)
      - hợp kim nhôm với các kim loại khác rất nhẹ và bền
  - - - ở nhiệt độ thường, sắt không tan trong axit đặc, còn khi nóng thì phản ứng tiến hành cho thoát ra khí SO2
      - ở điều kiện thường, sắt không tác dụng với nước, nhưng vì trong nước có ôxi, nên sắt chứa nhiều tạp chất sẽ bị ăn mòn dần khi tiếp xúc lâu với nước
      - sắt dễ tan trong axit clohiđric, axit sunfuric loãng, tan tốt trong axit nitric loãng
      - sắt đẩy được nhiều kim loại đứng sau nó tron dãy điện thế ra khỏi muối
      - sắt có độ tinh khiết cao tương đối bền trong không khí, còn sắt thường chứa nhiều tạp chất sẽ bị gỉ nhanh trong không khí ẩm (bị ăn mòn)
    - - được sử dụng trong các máy phát điện, động cơ điện và nam châm điện
      - những vật liệu và đồ dùng dân dụng phục vụ sinh hoạt không phải dạng sắt nguyên chất mà ở dạng hợp kim với cácbon và các phụ gia khác, đó là gang và thép
    - - khối lượng riêng 7,8g/cm³
      - hệ số dãn nở 11.10^ -6 k^-1
      - nóng chảy ở nhiệt độ 1539°C
      - điện trở suất (ở 20°C) 9.10^-6 Ω.m
      - sắt nguyên chất là kim loại có màu trấng bạc
      - có tính dẻo và tính dẫn điện, dẫn nhiệt tốt, dễ dàng bị từ hóa và bị khử từ
- - - - đồ sứ
        
        được làm từ cao lanh, phenspat và thạch anh
        
        công dụng
        
        gốm dân dụng
        
        gạch, ngói, sành sứ...để xây nhà cửa, công trình xây dựng, đồ dùn hàng ngày: bát chén,....
        
        gốm kĩ thuật
        
        là những vật liêu có những đặc tính khác: chịu nhiệt cao, chịu ăn mòn, mài mòn, không bị biến dạng khi nén
        
        dùng để thay thế kim loại trong máy bay, tên lửa, tàu vũ trụ
      - đồ sành
        
        sành là vật liệu cứng, thường có màu xám, vàng hoặc nâu, ngoài là lớp tráng men rất mỏng
        
        làm đồ vật dùng trong gia đình
        
        được làm từ đất sét và nung ở nhiệt độ cao
      - gạch và ngói
        
        được làm từ đất sét loại thường trộn với một ít cát nhào kĩ với nước đem nặn, ép khuôn, phơi khô, rồi đem nung
    - - đất sét tự nhiên có thành phần chủ yếu là caolinit, montmorilonit và galoazit và các tạp chất như cát, ôxi sắt...
      - cao lanh tinh khiết có màu trắng, sờ thấy mịn
      - quá trình sản xuất đồ gốm
  - - - thành phẩm của nó ở dạng bột mịn màu lục xám
      - là sản phẩm thu được khi nung đá vôi, đất sét có nhiều SiO2 và một ít quặng sắt
      - nghiền nhỏ các nguyên liệu và trộn với nhau rất kĩ rồi nung ở nhiệt độ cao trong lò quay hiện đại
    - - hỗn hợp phản ứng kết tủa dưới dạng vi tinh thể kết nối và gắn chặt với nhau và đông cứng lại
  - - - là một chất rắn không màu, không mùi
      - rất cứng nhưng giòn, dễ vỡ
      - không thấm các chất lỏng khác
      - dẫn nhiệt kém
- - - - con người đã chế tạo ra các động cơ gió để bơm nước, phát điện ....
      - gió là nguồn năng lượng vô tận mà mà từ lâu con người đã sử dụng trong đời sống
    - - làm quay các bánh xe đưa nước lên cao phục vụ trồng trọt và sinh hoạt
      - xây dựng nhà máy thủy điện
      - sử dụng để cưa gỗ, tre, nứa và những lâm sản khác theo dòng chảy từ nơi này đến nơi khác
    - - là nguồn năng lượng hầu như vô tận, có thể nói đó là nguồn năng lượng của tương lai
      - con người đã biết khai thác nguồn năng lượng này để phục vụ cho mình như sưởi ấm, phơi sấy lương thực, thức ăn,…
      - Người ta sử dụng năng lượng mặt trời vào thiết bị đun nước nóng (biến đổi quang năng thành nhiệt năng), pin mặt trời (hiệu ứng quang điện)…
    - - chu kì này đúng bằng khoảng thời gian giữa hai lần Mặt Trăng liên tiếp qua kinh tuyến trên của mỗi nơi
      - nguyên nhân chủ yếu gây ra thủy triều trước hết là do lực hấp dẫn của Mặt Trăng
      - thủy triều là hiện tượng mực nước ở ven biển, cửa sông lên xuống theo quy luật xác định với chu kì 24h52ph
  - - - Tất cả các dạng cụ thể của vật chất vận động đều có năng lượng
      - . Một vật ở trạng thái nhất định thì có một năng lượng xác định
      - là một đại lượng đặc trưng cho mức độ vận động của vật chất
      - Các dạng năng lượng này đều có thể biến đổi thành cơ năng, nhiệt năng, điện năng, quang năng và chúng lại có thể chuyển hóa lẫn nhau.
      - Năng lượng tồn tại dưới dạng than, củi, gỗ, rơm rạ, bức xạ mặt trời, hạt nhân, năng lượng sinh học, nước chảy, sức gió, vật đang chuyển động…