Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
กระบวนการเปลี่ยนแปลงของผู้สูงอายุ - Coggle Diagram
กระบวนการเปลี่ยนแปลงของผู้สูงอายุ
การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพและสรีรวิทยาในผู้สูงอายุ
ระบบผิวหนัง (Integumentary System)
ผิวหนังบางลงความเหนียวของผิวหนังเพิ่มมากขึ้น เซลล์ผิวหนังมีจํานวนลดลง เซลล์ที่เหลือเจริญ ช้าทำให้การหายของแผลช้าลง คอลลาเจนใหญ่และแข็งตัวมากขึ้นทำให้ความยืดหยุ่นของผิวหนังไม่ดี
ต่อมเหงื่อมีจํานวนและขนาดลดลง การระบายความร้อนโดยวิธีการระเหยจึงไม่ดี การควบคุมอุณหภูมิของร่างกายจึงลดลง
ต่อมไขมันทํางานลดลงทําให้ผิวหนังแห้งคันและแตกง่าย
เมลานิน ซึ่งผลิตจากเซลล์สร้างงสีของผมลดลง ทําให้ผมและขนทั่วไปสีจางลงกลายเป็นสีขาว
สาเหตุจากการเสื่อมของ organ of Corti และ basila
การมองเห็น
ลูกตามีขนาดเล็กลงและลึกเพราะไขมันของลูกตาลดลง หนังตามีความยดื หยุ่นลดลง ทําให้หนังตาตก รูม่านตาเล็กลงปฏิกิริยาตอบสนองของม่านตาต่อแสงลดลง
โดยทั่วไปผู้สูงอายุสามารถแยกสีแดง สีส้ม และสีเหลือง ได้ดีกว่า สีน้ำเงิน สีม่วง และเขียว ดังนั้น การเลือกใช้สีที่เห็น ชัดเจนตกแต่งบ้านจะช่วยให้ลดอันตราย เนื่องจากอุบัติเหตุภายในบ้าน
การปรับตัวสําหรับการมองเห็น ในสถานที่ต่าง ๆ ไม่ดี โดยเฉพาะในสถานที่มืดหรือในเวลากลางคืน ต้องอาศัยแสงสว่างช่วย
ระบบกล้ามเนื้อและกระดูก (Musculoskeletal system)
หลังอายุ 40 ปี
อัตราการเสื่อมของกระดูกมากกว่าอัตราการสร้างเซลล์กระ ดูกลดลง
ความยาวของกระดูกลดลง เพราะหมอนรองกระดูกสูญเสียน้ำและบางลงกระดูกหลังผุมากขึ้น ทําให้หลังค่อม (kphosis) หร่อ หลังเอียง (scoliosis) มากขึ้น
ในเพศหญิงสาเหตุที่สําคัญคือ การขาดฮอร์โมนเอสโตรเจน
ฮอร์โมนนี้ออกฤทธิ์กระตุ้นการทํางานของ osteoblasts ลดลงหลังหมดประจําเดือนทําให้แคลเซียมสลายออกจากกระดูก กระดูกผู้สูงอายุจึงเปราะและหักง่ายแม้ไม่ได้รับ อุบัติเหตุ
ปัญหาการได้ยินลดลง (Presbycusis
สาเหตุจากการเสื่อมของ organ of Corti และ basilar membrane ร่วมกับเส้นประสาทคู่ที่ 8
เยื่อแก้วหูและอวัยวะในหูชั้นกลางแข็งตัวมากขึ้น ทําให้มีความบกพร่องการได้ยิน ระดับเสียงสูงมากกว่าระดับ เสียงต่ำ
การสื่อสารกับผู้สูงอายุจึงไม่ควรตะโกน แต่ควรพูดด้วยเสียงทุ้ม พูดถ้อยคําง่ายๆ ช้าๆชัดเจน ควรพูดต่อหน้าไม่ห่างเกินและไม่ใกล้เกิน 3 ฟุต เพื่อให้ผู้สูงอายุอ่านริมฝีปากได้ และไม่แสดงอาการหงุดหงิด หรือ รำคาญเวลาพูด
ระบบหัวใจและหลอดเลือด
(Cardiovascular System)
ผนังหลอดเลือดฝอยหนาขึ้นทำให้การแลกเปลี่ยนอาหารและของเสียลดลงมีการเชื่อกันตามขวางของเส้นใยคอลลาเจนทำให้ผู้สูงอายุเกิดภาวะความดัน โลหิตต่ำเมื่อเปลี่ยนท่าทางได้ง่ายการเปลี่ยนแปลงท่าทางต่างๆในผู้สูงอายุจึงควรกระทำอย่างช้าๆ
ภูมิคุ้มกันทำงานลดลง เกิดการติดเชื้อได้ง่าย
เซลล์จํานวนมากอยู่ในระยะ immature เพราะขาดฮอร์โมนจากต่อมฮอร์โมน อัตราส่วนของ helper T cells ต่อ suppressor T cells เพิ่มขึ้น กลไกการตอบสนองของ T-lymphocytes ต่อเชื้อโรคหรือ สิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ จึงลดลง
ระบบต่อมไร้ท่อ(Endocrine System)
ต่อมเพศทํางานลดลง จึงเป็นผลทําให้ไม่มีประจําเดือน ขนบริเวณรักแร้และหัวเหน่าลดลง
ต่อมธัยรอยด์มีเนื้อเยื่อ พังผืดมาสะสมมากขึ้น
การทํางานจึงลดลงทําให้ผู้สูงอายุจะเกิดภาวะ hypothyroidism ซึ่งพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชายทําให้มีอาการอ่อนเพลีย เบื่ออาหารและน้ำหนักลดลงได้
ระบบทางเดินปัสสาวะ และระบบสืบพันธุ์(Genitourinary System)
ผู้ชายอาจมีปัสสาวะขัดลำปัสสาวะไม่พุ่ง เนื่องจากต่อมลูกหมากโต ผู้หญิงก็มีอาการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่เป็นครั้งคราวเพราะกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานหย่อน
โรคในระบบทางเดินปัสสาวะที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ เช่น โรคติดเชื้อ ทางเดินปัสสาวะ ภาวะกลั้น ปัสสาวะไม่อยู่ ไตวาย
ระบบทางเดินอาหาร (Digestive System)
ฟันสึกกร่อน ฟันเปราะ บิ่นง่าย ฟันผุ หลุดล่วงง่าย ต่อม น้ำลายเสื่อมหน้าที่ทําให้การย่อยแป้งและน้ำตาลในปากลดลงปากและลิ้นแห้ง มีการติดเชื้อ ในปากมากขึ้น การรับ รสของลิ้น เสียไปทําให้เกิดภาวะเบื่ออาหาร
การดูดซึมธาตุเหล็กและแคลเซียมลดลง เนื่องจากการผลิตน้ำย่อยกรดเกลือลดลง ผู้สูงอายุจึงเกิดโรคกระดูกผุ และโรคโลหิตจางได้ง่าย
การเคลื่อนไหวของกระเพาะอาหารช้าลงเนื่องจากความตึงตัวของกล้ามเนื้อและการทํางานของกล้ามเนื้อกระเพาะอาหารลดลง
ระบบทางเดินหายใจ (Respiratory System)
ผู้สูงอายุจะมีความยืดหยุ่นของเนื้อปอดลดลง ความแข็งแรงและกําลังการหดตัว ของกล้ามเนื้อทที่ช่วยในการหายใจเข้าหายใจออกลดลง
จํานวนถุงลมปอดลด ผนังถุงลมแตกง่าย เกิดถุงลมโป่งพองได้ง่าย
รีเฟล็กซ์และ ประสิทธิภาพการไอลดลงจึงเกิดการติดเชื้อทางเดินหายใจ
การทํางานของฝาปิดกล่องเสียงลดลง ทําให้เกิดการสําลักและเกิดโรคปอดบวม ได้ง่ายขึ้น
ปัญหา สาเหตุ และการปฏิบัติตัวเพื่อป้องกันการชะลอความเสื่อมในผู้สูงอายุ
อุบัติเหตุ แผลบริเวณผิวหนัง
ตรวจผิวหนังอยู่เสมอ
จัดสิ่งแวดล้อมที่อยู่อาศัยให้เป็นระเบียบ แสงสว่างเพียงพอ
ภาวะเบื่ออาหาร ขาดสารอาหาร โลหิตจาง
เลือกรับ ประทานอาหารที่มีคุณค่าสูงครบทั้ง 5 หมู่รับ ประทานอาหารครั้งละ น้อย ๆ แต่บ่อย ๆ ครั้ง รับประทานผักผลไม้เพิ่มขึ้น
การติดเชื้อในทางเดินหายใจและการสําลัก ถุงลมโป่งพอง หายใจลําบาก เหนื่อยง่าย
รับประทานอาหารช้าๆ หลีกเลี่ยงการพูดขณะรับประทานอาหาร ดื่มน้ำมาก ๆ มีการไอที่ถูกวิธี
เบาหวาน
ควบคุมอาหาร รับประทานอาหารแป้งและน้ำตาลลดลง ลดความอ้วน สังเกตอาการผิดปกติ เช่น ถ่ายปัสสาวะบ่อย ดื่มน้ำมาก
ต้อกระจก
ตรวจตาปีละ 1 ครั้งถนอมสายตา ไม่ใช้สายตามากเกินไป แสงสว่างเพียงพอ สังเกตอาการตามัว ถ้ามีอาการมากขึ้นให้ปรึกษาแพทย์
การนอนไม่หลับ
จัดสถานที่ให้เงียบสงบ ไม่มีสิ่งรบกวนขณะนอนหลับ งดดื่มชา กาแฟ หลีกเลี่ยงการดื่มน้ำก่อนนอน
ผิวแห้ง แตกง่ายเหี่ยวย่น
หลีกเลี่ยงการอาบน้ำบ่อย ๆ ทา ผิวหนังด้วยโลชั่นหลีกเลี่ยงการสัมผัสแสงแดด
หูตึง
ตรวจหูปีละ1ครั้ง สังเกตอาการหูตึง ถ้าพบความผิดปกติให้รีบปรึกษาแพทย์
ความไม่สมดุลของน้ำในร่างกาย
ดื่มน้ำอย่างเพียงพอ หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่อากาศร้อนเพื่อป้องกัน การสูญเสียน้ำออกจากร่างกาย
หนาวเย็น
ใส่เสื้อผ้าหนาๆในวัน ที่มีอากาศหนาวเย็น
การติดเชื้อในอวัยวะสืบพันธุ์เจ็บขณะร่วมเพศ
ดูแลความสะอาดของอวยัวะสืบพันธุ์ ใช่วยารหล่อลื่นขณะร่วมเพศ
กระดูกเปราะและหักง่าย ปวดข้อ
รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมสูง ออกกําลังกายอย่างสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงท่านั่งยอง ๆ ลดน้ำหนัก
กล้ามเนื้อหัวใจตาย หัวใจวาย ความดันโลหิต สูง สมองขาดเลือด
ออกกําลังกายอย่างสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงความเครียดต่าง ๆ งดสูบบุหรี่และดื่มสุรา งดอาหารที่มีไขมันสูง
วัดความดันโลหิตเสมอ พักผ่อนเพียงพอ
ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ ถ่ายปัสสาวะลําบาก และถ่ายบ่อย
บริหารกล้ามเนื้อในอุ้งเชิง กรานและกล้ามเนื้อหูรูดโดยการ ขมิบก้นบ่อย ๆ ดื่มน้ำให้เพียงพอ สังเกตอาการถ่ายปัสสาวะลําบากถ้ามีอาการมากขึ้น รีบปรึกษาแพทย์ ตรวจต่อมลูกหมากทุกปี
ท้องผูก
ดื่มน้ำมากขึ้น รับประทานผัก ผลไม้มากขึ้น ห้ามกลั้นอุจจาระ หลีกเลี่ยงความเครียดต่าง ๆ
การเปลี่ยนแปลงทางด้านสังคมของผู้สูงอายุ
คนส่วนใหญ่มักมองว่า ผู้สูงอายุมีสุขภาพไม่แข็งแรง และมีความสามารถลดน้อยลงจึงไม่ให้ความสําคัญ
สูญเสียบทบาทจากการเคยเป็นผู้นําครอบครวั แต่ต้องกลายเป็นเพียงผู้อาศัยในสมาชิกของครอบครัวเท่านั้น
การมีเวลาว่างมากขึ้นทําให้สามารถกระทํากิจกรรมเพื่อกา รพักผ่อนหย่อนใจได้มากขึ้นเช่น การเดินทางท่องเที่ยว การปลูกต้นไม้
ภาระหน้าที่และบทบาททางสังคม จะลดน้อยลง ทําใหผู้สูงอายุถูกมองข้าม
ปัจจัยที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงร่างกายของผู้สูงอายุ
ปัจจัยภายใน
กรรมพันธุ์
การมองโลก ประสบการณ์ชีวิตถ้ามองโลกในแง่ดีก็จะทําให้มีกําลังใจในการดูแลสุขภาพ
ความเชื่อ
สุขภาพอนามัย คนที่แข็งแรง ย่อมมีสุขภาพดี
ปัจจัยภายนอก
การศึกษา
สิ่งแวดล้อม ผู้สูงอายุที่อยู่สิ่ง แวดล้อมที่มีมลพิษ และมีเสียงดังย่อมมีปัญหาสุขภาพมากกว่า
การเกษียณงาน
เศรษฐกิจ ผู้ที่มีรายได้ดี หรือ มีเงินเดือนบํานาญ ย่อมสามารถเลือกอาหารที่มีคุณภาพได้มากกวา
การเปลี่ยนแปลงทางด้านจิตใจของผู้สูงอายุ
การแสดงทางอารมณ์ จากสถานภาพ บทบาททางสังคมที่เปลี่ยนไป
ทําให้ความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองลดลง ท้อแท้ น้อยใจง่า โดยเฉพาะเมื่อต้องประสบกับความสูญเสีย
ความสนใจต่อสิ่งแวดล้อม เลือกเฉพาะสิ่งที่ตรงกับความสนใจของตนเอง มักเลือกสิ่ง ที่ตนเองคุ้นเคย ไม่ชอบสิ่งแปลกใหม่ ความมุ่งหวัง ในชีวิตลดลงหรือไม่มีเลย
การสร้างวิถีดําเนินชีวิต ของตนเอง การยอมรับสภาพความตายมีการใช้ชีวิตตามที่ตนเองปรารถนา
การรับรู้มักยึดมั่น กับความคิดและเหตุผลของตนเอง การรับรู้ต่อสิ่งใหม่เป็นไปได้ยาก และประสิทธิภาพของอวัยวะรับรู้ รู้สึก สื่อสาร เสื่อมสภาพลงมักใช้ ประสบการณ์ที่ผ่านมาเป็นเครื่องประกอบการตัดสินการรับรู้ ของตน ทําให้ขัดแย้งกับผู้อื่นได้ง่าย